duy vÒ ph¸t triÓn v¨n hãa ë Trung Quèc

(1)

Mét sè thay ®æi trong t− duy vÒ ph¸t triÓn v¨n hãa ë Trung Quèc

NguyÔn ThÞ Thu Ph−¬ng^(*) Ph¹m hång yÕn^(**) V¨n hãa lµ linh hån, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña mçi d©n téc. Tuy nhiªn, nh×n vµo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña n−íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa kÓ tõ khi thµnh lËp cho ®Õn tr−íc n¨m 1978, ng−êi ta ®· chøng kiÕn kh«ng Ýt sù kiÖn vµ hiÖn t−îng ph¶n v¨n ho¸ diÔn ra trong c¸c cuéc “VËn ®éng t−

t−ëng” (1951), “TrÊn ¸p ph¶n çch m¹ng” (1953), "§¹i çch m¹ng v¨n hãa" (1966 -1976) ®· lµm tæn h¹i s©u s¾c sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa vµ kÐo lïi lÞch sö cña Trung Quèc - mét d©n téc ®«ng d©n nhÊt thÕ giíi (theo: 1, tr.128). Sau nh÷ng sai lÇm nghiªm träng, §¶ng Céng s¶n (§CS) Trung Quèc ®· dÇn dÇn nhËn thøc râ h¬n t×nh h×nh ®Êt n−íc; t¹i Héi nghÞ toµn thÓ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng lÇn thø 3 khãa XI §CS Trung Quèc (1978), §CS ®· ®Ò ra ®−êng lèi c¶i çch më cöa toµn diÖn, më ra mét thêi kú míi trong lÞch sö Trung Quèc.

Kiªn tr× ®−êng lèi c¶i c¸ch më cöa, trong 30 n¨m qua, §CS Trung Quèc

®· kh«ng ngõng t¹o ra nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ t− duy ph¸t triÓn nh»m thÝch øng víi yªu cÇu thêi ®¹i, môc tiªu x©y dùng ®Êt n−íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Nh÷ng thay ®æi nµy ®−îc tËp trung thÓ hiÖn râ qua c¸c kú §¹i héi cña §CS Trung Quèc. Tõ gãc ®é v¨n hãa, bµi viÕt xem xÐt qu¸ tr×nh ®æi míi vÒ nhËn thøc, chuyÓn ®æi vµ hoµn thiÖn vÒ ph−¬ng ch©m, ph−¬ng h−íng, ph−¬ng thøc vµ môc tiªu ph¸t triÓn v¨n hãa Trung Quèc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. §©y ®−îc coi lµ nh÷ng thay ®æi lín vÒ t−

duy mang tÝnh chØ ®¹o trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch cña Trung Quèc trong 30 n¨m tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa vµ hiÖn ®¹i hãa nÒn v¨n hãa XHCN ®Æc s¾c Trung Quèc.

1. ChuyÓn tõ ph−¬ng ch©m v¨n hãa “phôc vô chÝnh trÞ” sang “phôc vô nh©n d©n, phôc vô CNXH”

Trong thêi kú c¸ch m¹ng d©n chñ, Mao Tr¹ch §«ng ®Ò xuÊt ph−¬ng ch©m ph¸t triÓn v¨n ho¸ ph¶i “phôc vô quÇn chóng nh©n d©n” (c«ng – n«ng – binh).

Ph−¬ng ch©m nµy ®· chØ ®¹o ho¹t ®éng s¸ng t¸c v¨n nghÖ cña khu gi¶i phãng

thêi kú sau chiÕn tranh chèng NhËt vµ b−íc ®Çu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña s¸ng t¸c v¨n nghÖ sau khi thµnh lËp n−íc. ThÕ nh−ng, sau ®ã kh«ng l©u,

∗trong “Bµi ph¸t biÓu t¹i buæi to¹ ®µm v¨n nghÖ Diªn An”, Mao Tr¹ch §«ng

(∗) TS., ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc.

(**) ThS., ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc.

(2)

nªu lªn quan ®iÓm “v¨n nghÖ phô thuéc chÝnh trÞ”. Ngay lËp tøc, quan ®iÓm nµy

®−îc ®Èy lªn thµnh khÈu hiÖu “v¨n nghÖ phôc vô chÝnh trÞ” vµ trë thµnh h¹t nh©n cña hÖ thèng lý luËn coi tiªu chuÈn chÝnh trÞ, tÝnh giai cÊp chÝnh lµ tiªu chuÈn quan träng ®Þnh gi¸ sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa. Víi lèi t− duy “c¸ch m¹ng hãa” v¨n hãa nh− vËy, §CS Trung Quèc v« h×nh chung ®· biÕn v¨n hãa thµnh c«ng cô ph¸ hñy hÖ gi¸ trÞ truyÒn thèng, hñy ho¹i di s¶n, “tÈy n·o”

vµ ®Èy hµng triÖu trÝ thøc vµo kÕt côc bi th¶m. Tõ mét nÒn v¨n hãa cã diÖn m¹o phong phó, søc sèng m·nh liÖt, v¨n hãa Trung Quèc dÇn dÇn r¬i vµo khñng ho¶ng do bÞ bã hÑp ph¹m vi ph¸t triÓn, trãi buéc t− t−ëng vµ k×m h·m søc s¸ng t¹o.

Sau nh÷ng tæn h¹i nghiªm träng cña “®¹i c¸ch m¹ng v¨n hãa”, §CS Trung Quèc ®· cã mét qu¸ tr×nh nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ kh¸ch quan sai lÇm mang tÝnh “t¶ khuynh” trong ®−êng lèi l·nh ®¹o v¨n hãa. C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ vµ nh÷ng yªu cÇu cÊp b¸ch ®ßi hái ph¶i kh«i phôc l¹i sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa, th¸ng 12/1978, t¹i Héi nghÞ Trung −¬ng 3 khãa XI, §CS Trung Quèc

®· tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh l¹i môc tiªu ph¸t triÓn v¨n hãa. Trªn tinh thÇn gi¶i phãng t− t−ëng, thùc sù cÇu thÞ Héi nghÞ ®· ®i ®Õn nhËn thøc, trong giai

®o¹n míi, träng t©m ph¸t triÓn v¨n hãa

®−îc tËp trung vµo viÖc x©y dùng hiÖn

®¹i ho¸ v¨n hãa XHCN. Muèn thùc hiÖn

®−îc môc tiªu nµy, cÇn ph¶i cã sù nhËn thøc vµ thay ®æi thùc sù trong ph−¬ng ch©m chØ ®¹o ph¸t triÓn v¨n hãa. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ kh¸ch quan nh÷ng t¸c

®éng tiªu cùc vµ sù can thiÖp th« b¹o cña ph−¬ng ch©m “v¨n nghÖ phôc vô chÝnh trÞ” ®èi víi sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa Trung Quèc tr−íc vµ trong “®¹i c¸ch

m¹ng v¨n hãa”, Héi nghÞ ®−a ra quyÕt

®Þnh coi “phôc vô nh©n d©n, phôc vô CNXH” lµ ph−¬ng ch©m chØ ®¹o cho ho¹t ®éng v¨n hãa. ViÖc ®iÒu chØnh ph−¬ng ch©m chØ ®¹o sang “phôc vô nh©n d©n, phôc vô CNXH” cho thÊy,

§CS Trung Quèc ®· ®¹t ®−îc sù nhËn thøc kh¸ch quan vµ khoa häc h¬n vÒ mèi quan hÖ gi÷a v¨n nghÖ vµ chÝnh trÞ.

Ph−¬ng ch©m nµy ®−îc chóng t«i ®¸nh gi¸ lµ b−íc ®ét ph¸ lín trong t− duy ph¸t triÓn v¨n hãa cña §CS Trung Quèc, bëi nã ®· ph¸ vì tÝnh cùc ®oan trong t− t−ëng chØ ®¹o “gß Ðp” ho¹t ®éng v¨n hãa vµo mèi quan hÖ bÊt b×nh th−êng vµ phô thuéc vµo chÝnh trÞ, ®−a ra ®−îc h−íng gi¶i quyÕt kh¸ch quan vµ hîp logic vÒ mèi quan hÖ gi÷a v¨n nghÖ vµ chÝnh trÞ trong thêi kú míi.

2. S¸ng t¹o lý luËn “v¨n minh tinh thÇn”, “v¨n hãa XHCN” ®æi míi ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn: v¨n hãa trë thµnh néi dung quan träng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ nh©n tè quan träng cña c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp

Th¸ng 9/1979, trong bµi ph¸t biÓu t¹i lÔ kû niÖm 30 n¨m thµnh lËp n−íc CHND Trung Hoa, DiÖp KiÕm Anh lÇn

®Çu tiªn chÝnh thøc sö dông kh¸i niÖm

“v¨n minh tinh thÇn XHCN”. Sau ®ã,

“x©y dùng v¨n minh tinh thÇn XHCN”

®· trë thµnh mét trong nh÷ng tiªu chuÈn quan träng trong x©y dùng hiÖn

®¹i ho¸ CNXH. Th¸ng 12/1980, t¹i Héi nghÞ c«ng t¸c Trung −¬ng, §Æng TiÓu B×nh nhÊn m¹nh, “§Êt n−íc XHCN mµ chóng ta cÇn x©y dùng, kh«ng nh÷ng ph¶i cã v¨n minh vËt chÊt cao mµ cßn ph¶i cã v¨n minh tinh thÇn cao. V¨n minh tinh thÇn kh«ng nh÷ng lµ gi¸o dôc, khoa häc, v¨n hãa (nh÷ng c¸i ®ã hoµn toµn cÇn thiÕt) mµ cßn lµ t− t−ëng, lý t−ëng, tÝn niÖm, ®¹o ®øc, kü thuËt XHCN, lËp tr−êng vµ nguyªn t¾c c¸ch

(3)

m¹ng, quan hÖ ®ång chÝ gi÷a ng−êi víi ng−êi, v.v... Kh«ng cã v¨n minh tinh thÇn ®ã, kh«ng cã t− t−ëng céng s¶n, kh«ng cã ®¹o ®øc céng s¶n, th× lµm thÕ nµo mµ x©y dùng CNXH ®−îc” (2, tr.367). Trong B¸o c¸o t¹i §¹i héi XII n¨m 1982, “v¨n minh tinh thÇn” lÇn

®Çu tiªn ®−îc §CS Trung Quèc x¸c ®Þnh

“lµ ®Æc tr−ng quan träng cña CNXH, lµ biÓu hiÖn quan träng cña tÝnh −u viÖt cña chÕ ®é XHCN”, nªu râ “kh«ng cã v¨n minh tinh thÇn th× kh«ng thÓ x©y dùng CNXH”. Trªn tinh thÇn ®ã, th¸ng 9/1986, Héi nghÞ Trung −¬ng 6 kho¸ XII

§CS Trung Quèc ®· th«ng qua “QuyÕt

®Þnh vÒ ph−¬ng ch©m chØ ®¹o x©y dùng v¨n minh tinh thÇn XHCN”. B¶n QuyÕt

®Þnh nµy ®· nªu lªn mét c¸ch toµn diÖn c«ng cuéc x©y dùng v¨n minh tinh thÇn XHCN, x¸c ®Þnh râ nhiÖm vô c¨n b¶n trong x©y dùng v¨n minh tinh thÇn XHCN, tøc lµ “thÝch øng víi nhu cÇu x©y dùng hiÖn ®¹i ho¸ CNXH, båi d−ìng c«ng d©n XHCN cã lý t−ëng, cã ®¹o ®øc, cã v¨n ho¸, cã kû luËt, n©ng cao tè chÊt v¨n ho¸ khoa häc vµ tè chÊt t− t−ëng ®¹o

®øc cña c¶ d©n téc Trung Hoa. Th¸ng 10/1987, §¹i héi XIII §CS Trung Quèc nªu lªn ®−êng lèi c¬ b¶n cña §¶ng trong giai ®o¹n ®Çu CNXH, lµ ph¶i x©y dùng Trung Quèc thµnh ®Êt n−íc hiÖn ®¹i ho¸

XHCN giµu m¹nh, d©n chñ, v¨n minh,

®−a v¨n minh tinh thÇn vµ kinh tÕ giµu m¹nh, chÝnh trÞ d©n chñ vµo môc tiªu chiÕn l−îc trong x©y dùng hiÖn ®¹i ho¸

®Êt n−íc.

Tuy nhiªn, vµo mïa hÌ n¨m 1989, néi bé ban l·nh ®¹o §CS Trung Quèc ®·

bÞ ph©n hãa vµ lóng tóng trong viÖc gi¶i quyÕt sù kiÖn Thiªn An M«n. Sù lóng tóng khi ¸p dông hÖ thèng lý luËn v¨n minh tinh thÇn vµo hiÖn t−îng thùc tiÔn ®· dÉn ®Õn mét sè lÖch chuÈn

trong viÖc x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña cuéc biÓu t×nh. Tõ ®éng c¬ ban ®Çu, “chèng tham « hñ b¹i”, “chèng l¹m ph¸t t¨ng cao”, cuéc biÓu t×nh bÞ coi lµ cuéc “b¹o lo¹n ph¶n c¸ch m¹ng” trë thµnh sù kiÖn Thiªn An M«n chÊn ®éng d− luËn trong vµ ngoµi n−íc. MÆc dï, §CS Trung Quèc lu«n kh¼ng ®Þnh, viÖc chÝnh phñ tiÕn hµnh biÖn ph¸p kiªn quyÕt nh»m dÑp yªn c¬n b·o chÝnh trÞ Thiªn An M«n lµ cÇn thiÕt. Song, ngay sau sù kiÖn nµy, viÖc §Æng TiÓu B×nh lËp tøc ®−a ra quan ®iÓm ph©n ®Þnh râ h¬n mèi quan hÖ gi÷a “hai nÒn v¨n minh” trong ®ã nhÊn m¹nh “c¶ hai tay

®Òu ph¶i cøng” cho thÊy, ®· cã sù nh×n l¹i vµ nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp h¬n víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña çc nhµ l·nh ®¹o §CS Trung Quèc. Quan ®iÓm nµy tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh cÇn ph¶i coi v¨n hãa lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña v¨n minh tinh thÇn, cÇn ph¶i n©ng v¨n hãa lªn vÞ trÝ ngang hµng víi çc lÜnh vùc kh¸c, ®−a v¨n hãa trë thµnh mét néi dung quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn quèc gia Trung Quèc. §©y chÝnh lµ t− t−ëng h¹t nh©n ®Ó çc nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc Trung Quèc tõng b−íc hoµn thiÖn hÖ thèng lý luËn theo h−íng ph¸ vì xu h−íng coi träng ph¸t triÓn v¨n minh vËt chÊt, xem nhÑ ph¸t triÓn bÒn v÷ng sang ph¸t triÓn hµi hßa hai nÒn v¨n minh tinh thÇn vµ vËt chÊt. T¹i §¹i héi XV (1997), §CS Trung Quèc ®· ®i ®Õn x¸c ®Þnh “V¨n hãa XHCN” nhÊt trÝ víi “V¨n minh tinh thÇn XHCN”. Trong ®ã, kh¸i niÖm

“V¨n minh tinh thÇn XHCN” ®−îc dïng ®Ó ph©n biÖt víi “V¨n minh vËt chÊt XHCN”, cßn kh¸i niÖm “V¨n hãa XHCN” ®−îc dïng ®Ó ph©n biÖt víi kinh tÕ, chÝnh trÞ XHCN. Trªn tinh thÇn nµy, héi nghÞ ®· ®Ò xuÊt c−¬ng lÜnh c¬ b¶n cña giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn CNXH, trong ®ã môc tiªu ph¸t triÓn

(4)

v¨n hãa chÝnh thøc ®−îc ®Æt ngang tÇm víi môc tiªu x©y dùng kinh tÕ, chÝnh trÞ… Tõ viÖc ph¸ vì vµ t¹o ra sù c©n b»ng trong ph¸t triÓn c¶ hai nÒn v¨n minh, §¹i héi XVI ®· t¸ch néi dung chÝnh trÞ ra khái kh¸i niÖm v¨n minh tinh thÇn, ph¸t triÓn tõ lý luËn hai nÒn v¨n minh thµnh lý luËn vÒ ba nÒn v¨n minh, ®−a ra kh¸i niÖm “v¨n minh chÝnh trÞ XHCN” vµ ®Æt ra nhiÖm vô

“X©y dùng v¨n minh chÝnh trÞ XHCN”

ngang hµng víi “X©y dùng v¨n minh tinh thÇn” vµ “X©y dùng v¨n minh vËt chÊt” (3, tr.56). Nh− vËy, sù thay ®æi tõ viÖc coi v¨n hãa chØ lµ mét lÜnh vùc n»m trong ph¹m vi “v¨n minh tinh thÇn”, dÔ bÞ “chÝnh trÞ hãa” trong nh÷ng tr−êng hîp nh¹y c¶m ®Õn x¸c ®Þnh “v¨n hãa XHCN” chÝnh lµ “v¨n minh XHCN”

ph©n biÖt víi “v¨n minh chÝnh trÞ XHCN”, “v¨n minh vËt chÊt XHCN” ®·

t¹o nªn mét b−íc ®ét ph¸ míi trong t−

duy ph¸t triÓn v¨n hãa cña §CS Trung Quèc. Sù ®ét ph¸ nµy lµ tiÒn ®Ò lý luËn quan träng chØ ®¹o viÖc ph¸t triÓn v¨n hãa thµnh néi dung quan träng cña ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ nh©n tè quan träng cña c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp trong giai ®o¹n míi.

Nh»m thùc hiÖn môc tiªu biÕn v¨n hãa thµnh néi dung quan träng cña sù ph¸t triÓn, tËp thÓ thÕ hÖ l·nh ®¹o thø 3 ë Trung Quèc do Giang Tr¹ch D©n lµm h¹t nh©n ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc bæ sung vµ hoµn thiÖn thªm lý luËn vÒ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn nguån lùc v¨n ho¸ XHCN. ¤ng cho r»ng, ph¸t triÓn v¨n hãa XHCN d©n téc, khoa häc, ®¹i chóng ph¶i h−íng tíi hiÖn

®¹i ho¸, h−íng ra thÕ giíi vµ h−íng tíi t−¬ng lai (1997). ¤ng còng lµ ng−êi ®Ò ra t− t−ëng “ba ®¹i diÖn”, trong ®ã §CS Trung Quèc “®¹i diÖn cho ph−¬ng h−íng tiÕn lªn cña nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn Trung

Quèc” (2000). Theo quan ®iÓm cña §CS Trung Quèc, ®¹i diÖn cho ph−¬ng h−íng tiÕn lªn cña v¨n ho¸ tiªn tiÕn Trung Quèc chÝnh lµ s¸ng t¹o vµ thóc ®Èy v¨n ho¸ XHCN ®Æc s¾c Trung Quèc, ®¸p øng yªu cÇu v¨n ho¸ tinh thÇn ngµy cµng cao cña quÇn chóng nh©n d©n, thóc ®Èy tiÕn bé toµn diÖn cña x· héi d−íi sù chØ

®¹o cña chñ nghÜa Marx. Nh− vËy, viÖc

§CS Trung Quèc coi v¨n ho¸ lµ kÕt tinh cña tiÕn bé v¨n minh nh©n lo¹i, ®¹i diÖn cho ph−¬ng h−íng tiÕn lªn cña v¨n ho¸

tiªn tiÕn ®· t¹o ®éng lùc tinh thÇn vµ hç trî trÝ tuÖ cho sù tiÕn bé cña x· héi Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã, qu¸ tr×nh thay ®æi vÒ nhËn thøc ®i ®Õn x¸c ®Þnh søc s¶n xuÊt lµ ®éng lùc c¨n b¶n cña ph¸t triÓn v¨n ho¸, còng lµ tiªu chuÈn c¨n b¶n cña v¨n ho¸ tiªn tiÕn chÝnh lµ thay ®æi c¨n b¶n vÒ t− duy ph¸t triÓn gióp §CS Trung Quèc tõng b−íc n©ng cao vai trß v¨n hãa trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ, chÝnh trÞ, biÕn v¨n hãa thµnh lùc l−îng quan träng quy tô vµ khuyÕn khÝch c¸c d©n téc trong c¶

n−íc.

TiÕp nèi sù l·nh ®¹o cña Giang Tr¹ch D©n, tõ §¹i héi XVI ®Õn nay, Trung −¬ng §¶ng do Hå CÈm §µo lµm Tæng BÝ th−, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc t×nh h×nh trong n−íc vµ quèc tÕ, n¾m b¾t toµn diÖn xu thÕ ph¸t triÓn v¨n ho¸ thÕ giíi hiÖn nay ®· ®Ò xuÊt “Quan ®iÓm ph¸t triÓn v¨n ho¸

míi” nh»m ®Þnh h−íng râ h¬n vÒ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn v¨n hãa.

Quan ®iÓm nµy ®−îc tËp trung thÓ hiÖn trong “C−¬ng yÕu quy ho¹ch ph¸t triÓn v¨n ho¸ thêi kú KÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø m−êi mét” (th¸ng 9/2006) víi nh÷ng néi dung cô thÓ: “kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc vÒ ®Þa vÞ, ph−¬ng h−íng, ®éng lùc, ®−êng lèi t−

(5)

t−ëng, côc diÖn vµ môc ®Ých trong ph¸t triÓn v¨n ho¸, ph¸ vì mäi quan niÖm t−

t−ëng, c¸ch lµm, quy ®Þnh vµ trë ng¹i mang tÝnh thÓ chÕ, c¬ chÕ trong ph¸t triÓn v¨n ho¸, kh«ng ngõng gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt v¨n ho¸, thóc

®Èy sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi” (theo: 4). B¶n c−¬ng yÕu nhÊn m¹nh, trong quy ho¹ch ph¸t triÓn v¨n hãa, Trung Quèc cÇn ph¶i:

kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc vai trß vµ ®Þa vÞ cña v¨n ho¸; nhËn thøc ®Çy ®ñ vai trß vµ ®Þa vÞ cña v¨n ho¸ trong c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp ngµy cµng næi bËt, ph¸t triÓn lµm phong phó ý nghÜa mang tÝnh chiÕn l−îc, tÝnh toµn côc cña v¨n ho¸ tiªn tiÕn XHCN; kh«ng ngõng

®i s©u nhËn thøc ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn v¨n ho¸, lu«n lu«n kiªn tr× sù l·nh

®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c v¨n ho¸, kiªn tr× ®Þa vÞ chØ ®¹o cña chñ nghÜa Marx trong lÜnh vùc h×nh th¸i ý thøc, kiªn tr× ph−¬ng h−íng tiÕn lªn cña v¨n ho¸ tiªn tiÕn XHCN; kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc ®éng lùc ph¸t triÓn v¨n ho¸, kiªn tr× lÊy c¶i c¸ch lµm ®éng lùc, lÊy s¸ng t¹o thÓ chÕ, c¬ chÕ lµm träng

®iÓm, x©y dùng thÓ chÕ c¬ chÕ t«n träng

®Æc ®iÓm vµ quy luËt cña x©y dùng v¨n minh tinh thÇn XHCN, thÝch øng víi yªu cÇu cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN, gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt v¨n ho¸; kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc vÒ ®−êng lèi t− duy ph¸t triÓn v¨n ho¸, kiªn tr× võa ph¸t triÓn v¨n ho¸

c«ng céng võa ph¸t triÓn ngµnh nghÒ v¨n ho¸; kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc vÒ côc diÖn ph¸t triÓn v¨n ho¸, h×nh thµnh côc diÖn ngµnh nghÒ v¨n ho¸ lÊy chÕ ®é c«ng h÷u lµm chñ thÓ, nhiÒu lo¹i h×nh së h÷u cïng ph¸t triÓn, h×nh thµnh côc diÖn thÞ tr−êng v¨n ho¸ lÊy v¨n ho¸ d©n téc lµm chñ thÓ, thu hót c¸c nÒn v¨n ho¸ ngo¹i lai h÷u Ých, thiÕt thùc b¶o vÖ lîi Ých vµ an ninh chiÕn l−îc

®Êt n−íc; kh«ng ngõng ®i s©u nhËn thøc vÒ môc ®Ých ph¸t triÓn v¨n ho¸, kiªn tr×

lÊy con ng−êi lµm gèc, s¸ng t¹o c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ tinh thÇn tèt h¬n, nhiÒu h¬n, ®¸p øng nhu cÇu v¨n ho¸ tinh thÇn ngµy cµng t¨ng cña quÇn chóng nh©n d©n, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng−êi, t¹o ®éng lùc tinh thÇn vµ ñng hé vÒ trÝ tuÖ cho sù nghiÖp x©y dùng hiÖn ®¹i ho¸ CNXH.

Nh− vËy, qu¸ tr×nh h×nh thµnh, bæ sung, hoµn thiÖn lý luËn “v¨n minh tinh thÇn XHCN”, “v¨n hãa XHCN” mét mÆt

®· më réng ph¹m vi x©y dùng v¨n ho¸, kh¼ng ®Þnh vai trß cña v¨n hãa trong

®êi sèng x· héi, mÆt kh¸c còng cho thÊy, sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa Trung Quèc lu«n n»m trong chiÕn l−îc vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn quèc gia cña §CS Trung Quèc. Tõ chç kh«ng rµnh m¹ch trong viÖc x¸c ®Þnh vai trß thùc sù cña v¨n hãa ®Õn nhËn thøc v¨n ho¸ võa cung cÊp ®éng lùc tinh thÇn to lín cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn hµi hoµ kinh tÕ x· héi, ®ång thêi còng lµ néi dung quan träng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi;

tiÕn hµnh ®iÒu chØnh hÖ thèng lý luËn quy kÕt v¨n hãa sang nhËn thøc cô thÓ vÒ vai trß vµ ®Þa vÞ cña v¨n ho¸ trong c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp, c¹nh tranh quèc tÕ, §CS Trung Quèc ®· thùc sù t¹o nªn b−íc ®ét ph¸ c¬ b¶n trong t−

duy ph¸t triÓn.

§ét ph¸ nµy ph¶n ¸nh nhËn thøc míi cña §CS Trung Quèc vÒ ph¸t triÓn v¨n ho¸, trë thµnh t− t−ëng chØ ®¹o quan träng ®Ó Trung Quèc x¸c ®Þnh v¨n hãa chÝnh lµ mét ngµnh nghÒ chÝnh n»m trong nhãm ngµnh nghÒ thø ba – dÞch vô. ViÖc coi v¨n hãa lµ mét ngµnh nghÒ, øng xö víi v¨n hãa nh− c¸c nhãm ngµnh nghÒ thø nhÊt – n«ng l©m ng−

nghiÖp, ngµnh nghÒ thø hai – c«ng

(6)

nghiÖp vµ x©y dùng ®· khiÕn cho çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn träng ®iÓm çc ngµnh nghÒ v¨n hãa ®i vµo chiÒu s©u, cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi qu¸ tr×nh gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt v¨n hãa, më réng kh«ng gian ph¸t triÓn cho çc ngµnh, çc tËp ®oµn v¨n hãa, tõ ®ã

®−a c¸c ngµnh nghÒ v¨n hãa b−íc vµo thêi kú ph¸t triÓn nhanh chãng, ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho sù ph¸t triÓn chung cña Trung Quèc. Theo thèng kª tõ Côc thèng kª Trung Quèc, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2008, cã 2575 ®oµn thÓ biÓu diÔn nghÖ thuËt toµn Trung Quèc, nhµ v¨n hãa cã 3171, th− viÖn c«ng céng lµ 2825, 1798 b¶o tµng, 257 ®µi ph¸t thanh, 277

®µi truyÒn h×nh, 2069 ®µi ph¸t thanh truyÒn h×nh. Sè hé dïng truyÒn h×nh c¸p lµ 163,42 triÖu hé, 45,03 triÖu hé dïng truyÒn h×nh kü thuËt sè. §Õn cuèi n¨m ph¸t thanh ®· bao phñ lªn 96% d©n sè, truyÒn h×nh lµ 97%. S¶n xuÊt 406 bé phim truyÒn h×nh, 73 bé phim khoa häc gi¸o dôc, ho¹t h×nh. XuÊt b¶n 44,5 tû tê b¸o, 3 tû cuèn t¹p chÝ c¸c lo¹i, 6,9 tû cuèn s¸ch (5). Nh÷ng con sè thèng kª trªn lµ minh chøng tiªu biÓu cho sù thµnh c«ng trªn thùc tÕ cña sù thay ®æi trong viÖc nhËn thøc ®óng vai trß vµ t¸c dông cña v¨n hãa trong quy ho¹ch ph¸t triÓn quèc gia vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ cña §CS Trung Quèc.

3. §Ò xuÊt môc tiªu chiÕn l−îc: N©ng cao søc m¹nh mÒm v¨n ho¸ quèc gia, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn, phån vinh cña v¨n ho¸ XHCN

Søc m¹nh mÒm lµ mét kh¸i niÖm míi, xuÊt hiÖn vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XX, do häc gi¶ Mü Joseph S. Nye

®Ò xuÊt. Theo «ng, “Søc m¹nh mÒm lµ kh¶ n¨ng h−íng tíi môc tiªu b»ng søc hÊp dÉn cña m×nh chø kh«ng ph¶i b»ng c¸ch c−ìng Ðp trong c¸c c«ng viÖc quèc tÕ” (dÉn theo 6, p.21). Søc m¹nh mÒm

chñ yÕu b¾t nguån tõ 3 nguån: v¨n ho¸

(ph¸t huy t¸c dông hÊp dÉn ®èi víi c¸c n−íc kh¸c), quan ®iÓm gi¸ trÞ chÝnh trÞ (khi ë trong vµ ngoµi n−íc ®Òu cã thÓ thùc sù thùc hµnh nh÷ng gi¸ trÞ nµy) vµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao (khi chÝnh s¸ch

®−îc coi lµ hîp ph¸p vµ cã uy tÝn ®¹o

®øc). Vµo cuèi thÕ kû XX, søc m¹nh mÒm kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm xa l¹ víi Trung Quèc, song vµo thêi ®iÓm ®ã, v×

rÊt nhiÒu lÝ do, søc m¹nh mÒm ch−a

®−îc dïng nh− mét thuËt ng÷ chÝnh thèng trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng, Nhµ n−íc Trung Quèc vµ còng ch−a ®−îc coi träng b»ng søc m¹nh cøng.

B−íc sang nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, sù bïng næ cña nÒn kinh tÕ tri thøc, sù lan réng vµ søc hÊp dÉn cña v¨n hãa trªn ph¹m vi toµn cÇu ®· buéc

§CS Trung Quèc ph¶i cã sù ®iÒu chØnh t−¬ng øng trong t− duy ph¸t triÓn ®Ó thÝch nghi víi t×nh h×nh quèc tÕ. Ngµy 10/11/2006, Tæng BÝ th− Hå CÈm §µo trong bµi ph¸t biÓu t¹i §¹i héi s¸ng t¸c lÇn thø 7, §¹i héi v¨n ho¸ lÇn thø 8 ®·

nªu râ: “Trong thêi ®¹i ngµy nay, ®Þa vÞ cña v¨n ho¸ trong c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp ngµy cµng quan träng. Ai gi÷

®−îc “cao ®iÓm” trong ph¸t triÓn v¨n ho¸, ng−êi ®ã cã thÓ n¾m ®−îc quyÒn chñ ®éng tèt h¬n trong c¹nh tranh quèc tÕ khèc liÖt”. ¤ng nãi: “S¸ng t¹o sù huy hoµng míi cña v¨n ho¸ d©n téc, t¨ng c−êng søc c¹nh tranh quèc tÕ cña v¨n ho¸ Trung Quèc, n©ng cao thùc lùc mÒm cña ®Êt n−íc lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®Æt ra cho Trung Quèc”. Ngµy 24/7/2007, ChÝnh hiÖp Trung Quèc tæ chøc héi nghÞ hiÖp th−¬ng chuyªn ®Ò xoay quanh viÖc kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch cho vÊn ®Ò “x©y dùng søc m¹nh mÒm quèc gia lÊy x©y dùng v¨n ho¸ lµm néi dung chñ yÕu”. Nh÷ng

(7)

tuyªn bè nµy cña ng−êi ®øng ®Çu §¶ng vµ Nhµ n−íc Trung Quèc ®· ph¶n ¸nh sù nhËn thøc ngµy cµng râ rµng h¬n cña

§CS vÒ ý nghÜa quan träng cña søc m¹nh mÒm quèc gia víi søc m¹nh mÒm v¨n ho¸ trong môc tiªu c¹nh tranh quèc tÕ hiÖn nay cña quèc gia nµy.

Ngµy 15/10/2007, trong B¸o c¸o ChÝnh trÞ §¹i héi XVII §CS Trung Quèc, Tæng BÝ th− Hå CÈm §µo chÝnh thøc ®−a ra mÖnh ®Ò “søc m¹nh mÒm v¨n hãa” vµ coi ®ã nh− lµ môc tiªu chiÕn l−îc cña sù nghiÖp ph¸t triÓn v¨n hãa Trung Quèc. Tæng BÝ th− Hå CÈm §µo nªu râ, “trong thêi ®¹i ngµy nay, v¨n ho¸ ngµy cµng trë thµnh ngän nguån quan träng trong søc quy tô vµ søc s¸ng t¹o cña d©n téc, ngµy cµng trë thµnh nh©n tè quan trong trong c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp”. “Ph¶i kiªn tr×

ph−¬ng h−íng tiÕn lªn cña v¨n ho¸ tiªn tiÕn XHCN, g©y dùng l¹i cao trµo míi trong x©y dùng v¨n ho¸ XHCN, t¹o søc sèng s¸ng t¹o v¨n ho¸ cña toµn d©n téc, n©ng cao thùc lùc mÒm v¨n ho¸ ®Êt n−íc, lµm cho ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi thªm phÇn phong phó, ®a d¹ng, lµm cho diÖn m¹o tinh thÇn cña nh©n d©n cµng ph¸t triÓn”. Trªn c¬ së coi v¨n hãa lµ mét nh©n tè quan träng cña c¹nh tranh quèc lùc tæng hîp, §CS Trung Quèc ®·

®Æt vÊn ®Ò “n©ng cao søc m¹nh mÒm v¨n ho¸ quèc gia” nh− lµ môc tiªu ph¸t triÓn chÝnh cña v¨n hãa trong giai ®o¹n hiÖn nay. MÆc dï kh¸i niÖm nµy do häc gi¶ ph−¬ng T©y nªu lªn, sau ®ã ®· ®−îc c¸c häc gi¶ Trung Quèc th¶o luËn, song, viÖc lÇn ®Çu tiªn ®−a “søc m¹nh mÒm v¨n hãa” vµo v¨n kiÖn chÝnh thøc cña

§¶ng ®· cho thÊy, §CS Trung Quèc ngµy cµng ®¹t ®−îc sù nhËn thøc s©u h¬n vÒ vai trß, t¸c dông tÝch cùc cña v¨n ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi. Trong

c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò vÒ søc m¹nh mÒm v¨n hãa cña §CS Trung Quèc còng cã nhiÒu ®iÓm kh«ng gièng víi lÝ thuyÕt cña ph−¬ng T©y. Theo quan ®iÓm cña cña giíi nghiªn cøu “søc m¹nh mÒm v¨n ho¸ quèc gia” mµ §CS Trung Quèc nhÊn m¹nh chñ yÕu lµ chØ mét sè nguån lùc v¨n ho¸ trong lÜnh vùc v¨n ho¸ x·

héi cã “søc c¶m chiÕu cña tinh thÇn, søc ng−ng tô cña x· héi, søc hÊp dÉn cña thÞ tr−êng, søc ¶nh h−ëng cña t−

t−ëng”, nã “mang thuéc tÝnh h×nh th¸i ý thøc quèc gia râ rÖt, lµ sù thÓ hiÖn cña chÝnh thÓ quèc gia, lµ ph−¬ng thøc ®Æc biÖt cña lîi Ých quèc gia” (7). Tõ sù kh¸c biÖt nµy, c¸c häc gi¶ Trung Quèc cho r»ng “søc m¹nh mÒm mµ Trung Quèc theo ®uæi kh«ng ph¶i lµ lo¹i søc m¹nh mÒm trõu t−îng, mµ lµ søc m¹nh mÒm v¨n ho¸ quèc gia thÓ hiÖn lîi Ých quèc gia vµ h×nh th¸i ý thøc quèc gia cña Trung Quèc” (8).

Nh− vËy, tuy tiÕp nhËn kh¸i niÖm

“søc m¹nh mÒm v¨n ho¸” cña ph−¬ng T©y, kh¸i niÖm “søc m¹nh mÒm” thÓ hiÖn trong v¨n kiÖn chÝnh thøc cña

§¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· cho thÊy rÊt râ nã ®· ®−îc “Trung Quèc ho¸”, mang theo néi hµm míi thÓ hiÖn lîi Ých quèc gia vµ ý thøc hÖ quèc gia cña Trung Quèc.

ViÖc chÝnh thøc ®−a “søc m¹nh mÒm v¨n ho¸” vµo b¸o c¸o cña §¶ng vµ coi ®ã nh− mét mÖnh ®Ò quan träng ®·

cho thÊy, sù thay ®æi tÝch cùc cña §CS Trung Quèc trong viÖc nhËn thøc vµ n¾m b¾t mét c¸ch khoa häc xu thÕ ph¸t triÓn chung cña v¨n ho¸ thÕ giíi vµ xu thÕ ph¸t triÓn riªng cña v¨n ho¸ Trung Quèc. §©y ®−îc coi lµ mét luËn ®iÓm thÓ hiÖn sù ®iÒu chØnh tÝch cùc vÒ t− duy ph¸t triÓn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc trong viÖc n©ng søc m¹nh mÒm

(8)

(träng t©m lµ søc m¹nh mÒm v¨n hãa) lªn ngang tÇm víi søc m¹nh cøng, tõ ®ã thóc ®Èy m¹nh h¬n tiÕn tr×nh h−íng tíi hiÖn ®¹i hãa, h−íng ra thÕ giíi, h−íng tíi t−¬ng lai cña Trung Quèc. §©y chÝnh lµ ®ét ph¸ vÒ t− duy, thÓ hiÖn sù lùa chän kh«n ngoan cña §CS Trung Quèc trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng x· héi hµi hßa ë ph¹m vi trong n−íc, x©y dùng thÕ giíi hµi hßa trªn ph¹m vi thÕ giíi.

Trªn c¬ së nhËn thøc nh− vËy, trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn, §CS Trung Quèc

®· kh«ng ngõng dùa vµo lîi thÕ v¨n hãa nh»m n©ng cao vÞ thÕ v¨n hãa Trung Hoa trªn ph¹m vi toµn cÇu. Mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®Æc biÖt cña Trung Quèc trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy chÝnh lµ viÖc tæ chøc thµnh c«ng LÔ Khai m¹c Olympic B¾c Kinh. Vµo ngµy 8/8/2008, Trung Quèc ®· biÕn Olympic B¾c Kinh thµnh sù kiÖn v¨n hãa lín nhÊt, ®¸nh dÊu mét thêi kú míi - thêi kú vÞ thÕ v¨n hãa cña Trung Quèc kh«ng ngõng ®−îc n©ng cao trªn b¶n ®å v¨n hãa thÕ giíi. §Ó chuÈn bÞ cho sù kiÖn träng ®¹i nµy, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· dµnh 7 n¨m víi 44 tû USD ®Ó x©y míi 12 s©n, nhµ thi ®Êu, víi nh÷ng kiÖt t¸c nh−: S©n vËn ®éng quèc gia Tæ chim, Cung thi ®Êu d−íi n−íc Khèi n−íc; n©ng cÊp nhiÒu s©n, nhµ thi ®Êu t¹m thêi; khu liªn hîp 42 tßa nhµ cña Lµng thÕ vËn héi Olympic (9)… Sù ®Çu t− nµy ®· chøng tá Trung Quèc lµ mét siªu c−êng kinh tÕ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tèi ®a vÒ chÊt l−îng h¹ tÇng c¬ së cho ThÕ VËn héi, mÆt kh¸c còng cho thÊy quyÕt t©m cña quèc gia nµy trong viÖc cung cÊp nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ c«ng nghÖ cao ®Ó ngµy héi thÓ thao lín nhÊt hµnh tinh nµy trë thµnh c¬ héi gióp Trung Quèc khuyÕch tr−¬ng hiÖu qu¶ nhÊt b¶n s¾c vµ søc m¹nh v¨n hãa

Trung Hoa. Víi sù chuÈn bÞ chu ®¸o nh− vËy, lÔ khai m¹c Olympic diÔn ra vµo tèi ngµy 8/8/2008 ®· thùc sù trë thµnh mµn tr×nh diÔn ngo¹n môc ghi dÊu trªn toµn thÕ giíi b¶n s¾c v¨n hãa Trung Hoa. Trong ¸nh s¸ng huyÒn ¶o,

©m nh¹c du d−¬ng, ph¸o hoa rùc rì, c¸c mµn tr×nh diÔn trong mét tiÕng ®Çu tiªn cña ®ªm khai m¹c víi hai néi dung chÝnh xoay quanh chñ ®Ò nÒn v¨n minh Trung Hoa cæ ®¹i x¸n l¹n vµ sù trçi dËy cña Trung Quèc hiÖn ®¹i trªn s©n vËn

®éng hoµnh tr¸ng ®· t¹o nªn mét lÔ khai m¹c tr¸ng lÖ vµ Ên t−îng nhÊt trong lÞch sö ThÕ VËn héi. B»ng viÖc t¸i hiÖn l¹i mét c¸ch hoµnh tr¸ng tõng giai

®o¹n lÞch sö vµ nÒn v¨n hãa tõ sù h×nh thµnh cña ch÷ H¸n, nÐt ®éc ®¸o cña Kinh kÞch, qu¸ tr×nh h×nh thµnh con

®−êng t¬ lôa lõng danh, h×nh ¶nh c¸c triÒu ®¹i trong lÞch sö, ®Õn sù trë ®i trë l¹i cña nh÷ng b¶n th− häa, tranh vÏ, tranh cuèn lín ghi lêi Khæng Tö mong muèn mét thÕ giíi ®¹i ®ång vµ sù nèi tiÕp cña mét Trung Quèc ®−¬ng ®¹i

®ang trªn ®µ ph¸t triÓn vµ h−íng tíi

“giÊc m¬ chung mét thÕ giíi”, Olympic B¾c Kinh ®· gióp Trung Quèc x¸c lËp h×nh ¶nh ®Ñp ®Ï cña mét c−êng quèc

®ang lªn mang trong m×nh søc sèng l©u bÒn cña mét nÒn v¨n hãa x¸n l¹n vµ kh¸t väng m·nh liÖt vÒ hßa b×nh chung cho nh©n lo¹i. NÕu LÔ khai m¹c Olympic B¾c Kinh lµ mµn ph« diÔn ngo¹n môc “b¶n s¾c v¨n hãa Trung Hoa”, th× viÖc t¨ng c−êng sè l−îng vµ chÊt l−îng c¸c häc viÖn Khæng Tö trªn quy m« toµn cÇu ®ang ®−îc coi lµ b−íc

®i kh«n khÐo cña Trung Quèc trong viÖc qu¶ng b¸ m¹nh mÏ søc m¹nh mÒm v¨n hãa. §èi víi Trung Quèc vµ c¶ thÕ giíi, Khæng Tö chÝnh lµ biÓu t−îng cña v¨n hãa Trung Hoa. V× vËy, trong qu¸ tr×nh n©ng cao vµ më réng søc m¹nh mÒm v¨n hãa cña m×nh ra toµn thÕ giíi, mét

(9)

yÕu tè ®−îc Trung Quèc rÊt chó ý tËn dông ®ã lµ më réng ¶nh h−ëng cña “v¨n hãa Khæng” vµ H¸n ng÷ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi víi viÖc thµnh lËp vµ nh©n réng Häc viÖn Khæng Tö. Tõ n¨m 2004

®Õn n¨m 2008, Trung Quèc ®· më réng víi tèc ®é chãng mÆt sè l−îng c¸c häc viÖn Khæng Tö trªn quy m« toµn cÇu.

§Õn cuèi n¨m 2008, sè l−îng häc viÖn

®µo t¹o tiÕng H¸n vµ ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn d¹y tiÕng H¸n cho çc quèc gia vµ khu vùc trªn toµn thÕ giíi, t− vÊn cho häc sinh ®Õn Trung Quèc du häc, giíi thiÖu vÒ Trung Quèc ®−¬ng ®¹i, lµm quen víi v¨n hãa Trung Hoa vµ kiÕn thøc vÒ th−¬ng m¹i ®èi víi Trung Quèc…, çc häc viÖn nµy ®· trë thµnh n¬i truyÒn b¸, giao l−u, trao ®æi v¨n ho¸, d¹y vµ häc tiÕng Trung. TÊt c¶ çc ho¹t ®éng nµy ®Òu tËp trung vµo viÖc gi÷ g×n vµ më réng vÞ thÕ cña tiÕng H¸n trªn tr−êng quèc tÕ, truyÒn b¸ tinh hoa v¨n hãa H¸n, h¹t nh©n t− t−ëng "hµi hoµ", "hoµ gi¶i", "hoµ b×nh" cña Khæng Tö h¬n 2000 n¨m tr−íc ra thÕ giíi, tõ

Trung Quèc, ph¸t triÓn mèi quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a Trung Quèc víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ ®a nguyªn thÕ giíi, gãp phÇn cho viÖc x©y dùng thÕ giíi hµi hoµ. ChÝnh c¸c ho¹t ®éng trªn ®· gãp phÇn t¹o nªn

"c¬n sèt H¸n ng÷" trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. HiÖn nay ®· cã kho¶ng 46.000 ng−êi ®ang theo häc tiÕng H¸n ë c¸c häc viÖn Khæng Tö trªn thÕ giíi (11, tr.22). §iÒu nµy cho thÊy, th«ng qua häc viÖn Khæng Tö, Trung Quèc ®· t¨ng c−êng ®−îc vai trß quan träng cña tiÕng H¸n vµ ¶nh h−ëng v¨n hãa H¸n trong giao l−u v¨n hãa quèc tÕ

(12, tr.466-467). Víi nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trªn, häc viÖn Khæng Tö ®ang dÇn dÇn trë thµnh “th−¬ng hiÖu” qu¶ng b¸ søc m¹nh mÒm v¨n hãa Trung Quèc, qu¶ng b¸ h×nh ¶nh, ®Êt n−íc vµ con ng−êi Trung Quèc trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.

Song song víi viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶ng b¸ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, §CS Trung Quèc còng rÊt tÝch cùc t¨ng c−êng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm v¨n hãa nh− truyÒn h×nh, phim

¶nh, ©m nh¹c…, më réng ph¹m vi qu¶ng b¸ v¨n hãa Trung Quèc ra toµn thÕ giíi. Trªn c¬ së nhËn thøc râ c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®ang ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng trong viÖc truyÒn b¸ v¨n hãa, t− t−ëng, còng nh−

qu¶ng b¸ h×nh ¶nh cña mét quèc gia ra thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, Trung Quèc ®· tËp trung vµo viÖc xuÊt khÈu phim nhùa vµ phim truyÒn h×nh. Th«ng qua 406 bé phim truyÒn h×nh vÒ chñ ®Ò lÞch sö, c¶i c¸ch më cöa, vµ hµng lo¹t bé phim lín nh− “HiÖu lÖnh tËp kÕt”, "Suy ®o¸n cña Lý MÔ" vµ

“CJ7", "Häa B×", "Kungfu Chi V−¬ng",

"XÝch BÝch", "Phi thµnh vËt nhiÔu", vµ

"Mai Lan Ph−¬ng"…, Trung Quèc ®·

thµnh c«ng trong viÖc ®em ®Õn th«ng

4. KÕt luËn

§Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa, lùa chän thµnh c«ng cña

§CS Trung Quèc lµ ®· t¹o ra nh÷ng b−íc ®ét ph¸ lín vÒ t− duy trong ph¸t triÓn v¨n hãa. Trong 30 n¨m qua, §CS Trung Quèc ®· kh«ng Ýt lÇn ph¶i tr¶ gi¸

®¾t cho nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng n¶y sinh tõ sù “vªnh lÖch” gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn. Song, víi tinh thÇn thùc sù

(10)

cÇu thÞ, d¸m nh×n th¼ng vµo sù thËt

§CS Trung Quèc ®· tõng b−íc h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn h¬n hÖ thèng lý luËn míi vÒ ph−¬ng ch©m, ph−¬ng h−íng, ph−¬ng thøc vµ môc tiªu ph¸t triÓn v¨n hãa trong tõng giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò ®Ó Trung Quèc ®æi míi viÖc nhËn thøc vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò v¨n hãa. Trªn thùc tÕ, nh÷ng thay ®æi trong t− duy ph¸t triÓn v¨n hãa cña §CS Trung Quèc kh«ng chØ lµ mét ý chÝ chÝnh trÞ, mét hÖ thèng lý luËn kh«

cøng mµ ®ang ®−îc cô thÓ hãa b»ng qu¸

tr×nh thùc thi hµng lo¹t chÝnh s¸ch ph¸t triÓn v¨n hãa toµn diÖn vµ cã träng

®iÓm. Qu¸ tr×nh nµy, mét mÆt ®· cho thÊy tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng lý luËn trong viÖc tõng b−íc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt v¨n hãa, n©ng cao h¬n vÞ trÝ, vai trß cña søc m¹nh v¨n hãa trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn tæng thÓ ®Êt n−íc, song, còng cho thÊy, mét sè bÊt cËp nh−: sù chØ ®¹o ph¸t triÓn v¨n hãa cña Trung Quèc hiÖn nay, cßn nÆng tÝnh §¶ng, thiÕu nh÷ng lý luËn kh¶ thi ®Ó ph¸ vì c¸c yÕu tè c¶n trë tíi qu¸ tr×nh gi¶i phãng kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong ph¸t triÓn v¨n hãa, nh»m n©ng cao h¬n gi¸

trÞ vµ ph¹m vi ¶nh h−ëng cña “søc m¹nh mÒm v¨n hãa” Trung Quèc trªn quy m« toµn cÇu.

Tµi liÖu tham kh¶o

Kû yÕu §«ng ph−¬ng häc ViÖt Nam –

Héi th¶o quèc gia lÇn thø nhÊt. H.:

§¹i häc quèc gia, 2001.

2. V¨n tuyÓn §Æng TiÓu B×nh - TËp II.

3. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø XVI §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. H.: ChÝnh trÞ Quèc gia, 2003.

4. Bé V¨n hãa (n−íc CHND Trung Hoa). C−¬ng yÕu quy ho¹ch ph¸t triÓn v¨n hãa thêi kú kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø m−êi mét. B¾c Kinh:

V¨n hãa – Mü thuËt, 2008.

5. Côc Thèng kª Trung Quèc. Thèng kª Trung Quèc 2008.

6. Joseph S. Nye, William Owens. Kû nguyªn th«ng tin cña Mü. T¹p chÝ Foreign Affairs, th¸ng 3,4/1996.

7. §Æng HiÓn Siªu, DiÔn tiÕn t− t−ëng chiÕn l−îc ph¸t triÓn v¨n hãa cña §CS Trung Quèc 30 n¨m c¶i c¸ch më cöa.

http://www.hwcc.com.cn/newsdispl ay/newsdisplay.asp?Id=207222 8. Gi¶ Lôi Lôi. Sù cÊu thµnh chñ yÕu

cña søc m¹nh mÒm v¨n hãa quèc gia.

http://kbs.cnki_net/Forum/40739/

showthread.aspx

9. NguyÔn Phó H−ng. Trung Quèc vµ Olympic. ThÕ giíi vµ ViÖt Nam, 8/8/2008. http://tgvn.com.vn.

10.Theo sè liÖu thèng kª t¹i ‘‘§¹i héi Häc viÖn Khæng Tö toµn cÇu’’ tæ chøc t¹i B¾c Kinh ngµy 10/12/2008.

11. Hoµn cÇu thêi b¸o, 30/11/2007.