76 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 5 - 2013
VÒ HéI NHËP V¡N HãA TRONG LÞCH Sö VIÖT NAM
PGS. NguyÔn Duy Hinh , TS. Lª §øc H¹nh
Nxb. V¨n hãa – Th«ng tin &
ViÖn V¨n hãa, 2012, 646 tr.
Cuèn s¸ch bµn vÒ sù héi nhËp v¨n hãa trong lÞch sö ViÖt Nam. §Æc ®iÓm cña v¨n hãa ViÖt Nam cæ ®¹i tãm t¾t thµnh 6 ch÷, “Phi PhËt, Phi §¹o, Phi Nho”, nãi lªn r»ng héi nhËp v¨n hãa kh«ng ph¶i lµ sao chÐp nguyªn h×nh v¨n hãa ngo¹i lai chñ yÕu lµ v¨n hãa Trung Quèc cæ ®¹i mµ lµ ph¸t triÓn hÊp thu v¨n hãa ngo¹i lai cã chän läc trªn c¬ së v¨n hãa b¶n ®Þa. §Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò héi nhËp v¨n hãa cña ViÖt Nam trong lÞch sö cuèn s¸ch ®· bµn vÒ hai vÊn ®Ò: “V¨n hãa L¹c ViÖt, c¬ së cña héi nhËp”. “Thêi ®iÓm tiÕp xóc v¨n hãa Trung Quèc, ÊÊÊÊn §é, ®Æc biÖt lµ thêi ®iÓm tiÕp xóc v¨n hãa cæ Trung Quèc”.
PhÇn thø nhÊt: V¨n hãa L¹c ViÖt - c¬ së cña qu¸
tr×nh héi nhËp v¨n hãa. C¸c t¸c gi¶ ®· cung cÊp nh÷ng t− liÖu kh¶o cæ häc vÒ c¬ së v¨n hãa ViÖt Nam tr−íc khi tiÕp xóc v¨n hãa H¸n vµ v¨n hãa ÊÊÊÊn §é, qua c¸c thêi k× lÞch sö ViÖt Nam qua bé Kh¶o cæ häc ViÖt Nam cña ViÖn Kh¶o cæ häc ®ã lµ c¸c thêi k× sau: Thêi
®¹i Đá Cò, Thêi ®¹i и Míi qua ®ã thÓ hiÖn râ v¨n hãa vËt chÊt cña L¹c ViÖt, kÕt tinh mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hµng v¹n n¨m cña c− d©n nguyªn thñy trªn l·nh thæ B¾c ViÖt Nam. Trong khi tr×nh bµy v¨n hãa vËt chÊt ®ång thêi ®· nghiªn cøu lÝ gi¶i néi hµm cña c¸c hiÖn t−îng v¨n hãa vËt chÊt tøc v¨n hãa v¨n hãa tinh thÇn, diÔn gi¶i tr×nh ®é v¨n minh tinh thÇn cña ng−êi L¹c ViÖt. PhÇn nµy cung cÊp cho chóng ta mét ghi nhËn trªn l·nh thæ B¾c ViÖt Nam ®· cã mét qu¸ tr×nh h×nh thµnh v¨n hãa vËt chÊt tr¶i qua c¸c ph¸t m×nh lín vÒ chÕ t¸c ®¸, chÕ t¸c gèm, chÕ t¸c kim khÝ vµ ®¹t ®Õn
®Ønh cao. §ång thêi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn v¨n hãa vËt chÊt ®ã lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh téc ng−êi, ng«n ng÷ vµ tÝn ng−ìng, tæ chøc x· héi tõ Nhµ ®Õn N−íc.
H×nh thµnh Nhµ mµ lÞch sö gäi lµ n−íc V¨n Lang do c¸c vua Hïng ®øng ®Çu sau ®ã lµ n−íc ¢u L¹c.
PhÇn thø hai: Qu¸ tr×nh héi nhËp v¨n hãa trong lÞch sö v¨n hãa ViÖt Nam; héi nhËp v¨n hãa ViÖt - Trung - ÊÊÊÊn ®Ó h×nh thµnh v¨n minh §¹i ViÖt tõ n¨m 111 tr−íc C«ng nguyªn ®Õn n¨m 939. Kh«ng ph¶i chØ héi nhËp v¨n hãa víi mét nÒn v¨n hãa ngo¹i lai - v¨n hãa H¸n – nh− ng−êi ta vÉn th−êng nãi, mµ cßn héi nhËp v¨n hãa ÊÊÊÊn §é biÓu thÞ qua du nhËp PhËt gi¸o. §¹i héi nhËp t−¬ng ®èi toµn diÖn c¶ v¨n hãa vµ kinh tÕ. §¹i héi nhËp trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn l©u dµi, s©u ®Ëm nh− vËy cho nªn t×m kiÕm b¶n s¾c d©n téc rÊt khã kh¨n. B¶n s¾c d©n téc còng cã mét qu¸ tr×nh diÔn biÕn lÞch sö vµ biÓu hiÖn thµnh nh÷ng h×nh th¸i kh¸c nhau mµ c¬ b¶n lµ h×nh th¸i L¹c ViÖt vµ h×nh th¸i §¹i ViÖt víi nh÷ng g× hoµn toµn phi H¸n nh− kinh tÕ x· héi tr−íc B¾c thuéc lµ trång lóa n−íc vµ v¨n minh lóa n−íc, trèng
®ång vµ V¨n minh §«ng S¬n, tÝn ng−ìng phån thùc vµ t¸i s¶n xuÊt con ng−êi, ph¸t triÓn trång trät truyÒn thèng lao
®éng vµ truyÒn thèng chiÕn ®Êu b¶o vÖ d©n téc… Trong h×nh th¸i §¹i ViÖt ®ã cã nh©n tè cèt lâi v¨n hãa L¹c ViÖt, lµ mét h×nh th¸i ph¸t triÓn cña v¨n hãa L¹c ViÖt, lµ mét h×nh th¸i míi cña b¶n s¾c gèc L¹c ViÖt. ChÝnh sù ®¹i héi nhËp v¨n hãa ®ã ®em l¹i søc sèng míi chiÕn th¾ng chÝnh quyÒn
®« hé, t¸i lËp chÝnh quyÒn d©n téc trªn mét nÊc thang v¨n minh cao h¬n thêi v¨n minh L¹c ViÖt.
Ch−¬ng I - §¹i héi nhËp nhiÒu ph−¬ng diÖn nh−ng cuèn s¸ch tr×nh bµy 3 ph−¬ng diÖn:
Mét, héi nhËp con ng−êi ®−a ®Õn sù h×nh thµnh con ng−êi §¹i ViÖt víi nhiÒu s¾c téc mang dßng m¸u ÊÊÊÊn §é, H¸n.
Hai, héi nhËp v¨n hãa tøc tiÕp thu Tam gi¸o vµ kÜ thuËt kinh tÕ.
Ba, héi nhËp ng«n ng÷ s¸ng t¹o ra ch÷ viÕt - ch÷ N«m.
Ch−¬ng II: Sù héi nhËp v¨n hãa §¹i ViÖt
Buæi ®Çu v¨n minh §¹i ViÖt mang hÖ t− t−ëng Tam gi¸o. VÒ mÆt tæ chøc chÝnh quyÒn, thêi Lý - TrÇn tuy
®· tiÕp thu h×nh thøc nhµ n−íc theo thêi §−êng - Tèng, nh−ng t− t−ëng §¹i ViÖt thêi Lý l¹i thiªn vÒ PhËt gi¸o, tøc lµ thiªn vÒ ¶nh h−ëng cña v¨n hãa ÊÊÊÊn §é, mµ hä ®· trùc tiÕp tiÕp thu qua ®−êng biÓn do c¸c tu sÜ theo c¸c nhµ bu«n ®Õn vµ tiÕp thu th«ng qua c¸c nhµ s− Trung Quèc. V¨n minh §¹i ViÖt thêi Lý ®Ëm nÐt v¨n minh PhËt gi¸o víi mét nÒn nghÖ thuËt PhËt gi¸o, chïa, t−îng, ®å sø hoa sen… ngµy nay vÉn lµ di tÝch v¨n hãa chñ yÕu cïng mét tÊm lßng tõ bi hØ x¶ cña Bå T¸t Qu¸n ThÕ ¢m./.
