* KHOA H O C N H A N V A N •
TAC DONG CUA DI ClT LAO DONG DEN KINH TE HO GIA DINH 6 NONG THON HIEN NAY
DOAN VAN TEUliiNG'''
dayB^ uiet lap trung lam rd nhamg Id. dong eiui di du lax. dang den kmh te'ho gia dink ndng than d
A 6 « r „ « : Z.a6„„r m«r„,.<,„ plays an important role in the process of industrialization and standards, dfferences m ,„ceme, e„p/oy;„e« opportunities, social seruice needs fj econdmfc pr^res, ^ong with the growth and diuersificdtion of economic aetiuities, have creaSlZ mt^i^on flows from rural td urban areas to seek employment and improue incomes for themselues
^^•."orti,: Ldbor migration: household economy: industrialization: modernization-rural Ngdynhdnbai:2Sl7/2015:Ngdyduyitddngbdi:7/S/2015.
D a n n h a p
Cung nhu cae qud'e gia khac, di cu d Viet Nam 14 mdt hien tfldng kinh td' - xa hpi mang tinh quy luat, mdt eau th4nh ta't ye'u eua sU phat trie'n. Di eU lao ddng 14 mdt ddi hdi khach quan trong nen kinh te' thi trudng, bieu hien ro net nha't cua sU phat trien khdng dong deu gifla eac khu Vflc, viing, mie'n lanh thd'. 'Tai nhieu dia phUdng, ngudi dan ra di, nh4 nh4 cd ngUdi lao dpng di lam an xa, khdng phan biet gidi tinh, tuoi tae. Tuy ed nhieu iy do khae nhau, song tat ca deu mong mud'n cd dupe mdt cudc sd'ng td't dep hdn cho gia dinh v4 ban than...""!. Tac dpng cua di cu lao dpng cd the xem xet d eac cap dp khac nhau, tQ ca'p dp ban than ngudi di cu, gia dinh, ban bd, edng dong noi di, nai de'n eho de'n cae cap dp cao hon nhU khu vflc hay qudc te'.
St (-2115
Trong b4i vie't nay, tac gia tap trung xem xet tae ddng eua di cu lao ddng trong nUde tdi su phat trien kinh te' hd gia dinh d khu VUC ndng thdn thdi ky cdng nghiep hda - hien dai hda.
1. T a c d o n g c u a doi n g h e o d f o di cfl lao d o n g
Cung vdi sU bie'n dd'i nhanh chdng cua xa hdi, ngudi ta tha'y md'i lien he ndng thdn - dd thi da trd nen thuang xuyen han v4 dac biet ddng chay cua nhQng nguai di cu lao ddng tQ khu vUc ndng thdn vao thanh thi kie'm viec lam da tang len nhanh chdng. Khdng chi vay, di cu lao dpng ndng thdn - dd thi dudi nhieu hinh NCS Khoa Xa hoi hoc. Hoc wen Khoa hoc xa hoi Ding Ngnyen Anh, ChA canh gidi cda dl ddn lao diing thm * j cong nghiep hda, hiln dai hda dat nudc Tap chi Xa hoi hoc, so 2 (90), 2005, tr.23,
NHJN IUC KHOA HOC XAHOl Q
TAC D(?NG CUA DI CU LAO DONG...
thQe khac nhau gid day da trd thanh mdt p h i n quan trpng trong chie'n lUde sinh tdn cua nhie'u hd gia tJinh ndng thdn. Qua trinh phat trien kinh te' xa hdi tfl thdi ky Dd'i mdi (nam 1986) 5 nude ta chinh la chat xue tac cho ddng di cd trong nflde gia tang, ngudi dan dupe tu do di chuyen khdi ndi d eua minh v4 su khae biet ve' dieu kien sd'ng giQa eac vQng ngay cang tang cung la ddng lUc khien ngUdi dan di cU.
Khoang 70% nhQng ngUdi di cfl trong nfldc 14 vi ly do kinh te, bao gdm ea di cu tim viec 14m v4 cai thien dieu kien sd'ng. Tuy nhien, dpng co di cU cila ca nhan hay hp gia dinh khdng mang tinh mdt chieu m4 thudng long ghep vdi cae ye'u to' khae. Di CU trong khu VUc ndng thdn gdp p h i n khdng nhd v4 di cU trong nflde, ehid'm 47%
ddng di cfl dupe thd'ng ke trong cupe dieu tra nam 1999. Phan tieh ke't qua die'u tra cila 1300 ngudi di cu cua Bd Lao ddng Thuang binh va Xa hpi cho t h i y dai bp phan dan nhap eU vao H4 Ndi thdng qua con dudng di eU tu do m4 dpng lUc chu ye'u 14 sfle ep ve kinh te'. Khoang 90% dan di cU tam thdi d H4 Ndi cho r i n g hp vao thanh pho' chi de tim kie'm viec 14m de eai thien thu nhap hd gia dinh.
Nghien cflu cila tae gia Nguyin Ngpc Dilm (2005): Di Idm dn xa: phaang thiie tdng thu nhdp gia dinh 14 mdt minh chflng tieu bie'u cho viec ngudi di eu tQ ndng thdn ra dd thi chu ye'u vi cupe sdng gia dinh cdn nhie'u khd khan, hoat ddng san xuat ndng nghiep cdn tha'p, chil ye'u 14 san xua't ndng nghiep, nhung lai bi chi phd'i bdi dieu kien khi hau khic nghiet hoat dpng ndng nghiep chUa dflpc tie'p eftn nhie'u vdi may mde ky thuat hien dai, chu yeu van la tan dung sfle ngudi trong khi thu nhap lai khdng cao, cdng them benh dich 14m thu nhap hep benh, ye'u td' viee Q NHlN LPC KHOA HOC XAHOI
lam khdng dap ling dfldc nhu ciu cua p h i n ddng dan cfl. "Nhiing khd khdn xung quanh ddi sd'ng mUu sinh dd la ddng cd thuc day ho tim phuang dn cho thu nhdp eung nha cdi thien ddi sd'ng gia dinh"^.
Trong nghien eflu eua t i e gia Dang Nguyen Anh ve: Di ddn vd qudn ly di d&n trong giai doan phdt trien mdi: Mot sd'suy nghi tii gdc do nghien ciiu cho r i n g : Cdi go'c sdu xa cua di ddn Id ddi ngheo. Hien cd nude cd hdn 8000 xd tht 1700 xa thuoc dien rdt ngheo, 600 xd chOa cd dudng ra thi ta vd hdng nghin thdn bdn vdn chita bi& dnh sdng dien. Thu nhdp tinh trin ddu ngadi d ndng thdn vdn chi bdng 1/5 thdnh pho'. Chi li ra, ngudi nong ddn ngheo cd ndm cht cdm trong tay 2 trieu ddng. Hoc hdnh, dn d, dm dau da het sack, ndi gi den tich tdy hay mua sdm? Cd nghi rdng ndm qua cd node daoc mita lUdng thac 33,8 trieu tdn. Lam mot phep tinh dan gian. bdt ra 4 trieu xuat bdn cho nudc ngodi rdi lay so'thdc dd md chia deu eho 77 trieu ngudi, chdc ai ciing no, cd gi md phdi lo?... Lieu ngadi nong d ndng thdn co eon dd diiu kien de kien nhdn vd yen tdm d lai mien que khi md thien tai, ddi ngheo luon Id khd khdn treo Id litng trong cudc sd'ng hdng ngdy?. Lieu di cU ed phai Id sit lua chon hap hay Id con dadng bdt buoc de mau sinh?^". Nhu vay, cd the thiy, nghdo ddi ehinh 14 ddng lue thuc d i y qua trinh di eu lao dpng tfl ndng thdn ra dd thi, nhim tao ra nhu e l u v4 Id'i sd'ng mdi d 14ng que, gdp phan vao cdng cupe xda ddi giam nghdo cho hd gia dinh, cung nhu sfl nghipp
Nguyen Ngoc Diem, Nguyin Thj Minh Chfiu, Bi lam dn xa: PhUdng Ihitc tdng Iku nhdp cha gia dinh.
Tap chi Xa hoi hoc, sff 2, 2005, tr. 74-85.
"' DSng Nguyen Paih, DL ddn ud cptdn ly di ddn trong giai doan phat tnen mdi: Mot sdsuy nghi Utgdcdd nghien citu.
Tap chi Xa hoi hoc, so 3&4 (67&68), 1999, tr. 40.
Utt-lfl!
DOAN VAN TRUdNG ddi mdi v4 phat trien ndng thdn.
2. A n h huffing t i l t h u n h a p di cfl lao d o n g d e n k i n h t e h o g i a d i n h
2.1. Ddng gdp kinh te'chogia dinh tadi ca lao ddng
Cd the ndi, h i u het cae nguyen nhan di cU lao ddng de'u lien quan de'n kijih te' nen
ban da't de lay tien chi tieu eho sinh hoat h4ng ng4y, nhie'u hp gia dinh khdng cdn da't hp phai 14m thue cho cae hp gia dmh khae de kie'm sd'ng va trong khi khdng cd du viee d khu vflc nong thdn nhat 14 cae cdng viee n4y ehi mang tinh mua vu, nhieu nguoi da chpn di cU 14m giai phap - - •..- : . T " T " " ' " " ^ " ^ ^ ^ °S««i 15 f^llpn di cu 14m giai phap ae van de ve anh huang den t h u nhap va de' thoat khdi tinh trang thie'u viec, thieu tien lUdng la yeu to het sfle quan trpng de' tien. Dieu dd cho tha'y di cU dudc nhflng ngUdi lao dpng quyet dinh di cu. Nha cd sU ngudi dan d ndng thdn lUa chon nhu mdt dl cu tim kiem viec 14m eua nhid'u lao phuang thflc d l tdn tai va phat trie'n kinh dpng ma cupe song trong cae ho gia dinh te. Nhitng ngudi di cu lao ddng vd gia dflpc eai thien hdn, dai sd'ng eua dia dinh ho ky vong rdng mac sdng eiia ho se phuong eung phat t n e n hdn. Di cfl xua't iudc cai thien qua nhOng khoan tiin tieh phat t u hp gia dmh, VI vay tac ddng tnje gdp dudc td qud trinh di eU lao ddng"' tiep cua no cung tap trung d hd gia dinh. Nghien eflu cua Vien nghien cflu Phat Thong qua qua trtnh di eU ndng thdn - dd t r i i n xa hdi ffSDS) ve' Tdc ddng kinh te'xd thi ngUdi dan nong thdn tiep xue vdi xa hdi cua di cu d Viet Nam eho tha'y khi hpi do thi va tich luy eho ban than ea duae hdi ve tac ddng ehung eua di cu de'n nguon v | t chat va nhQng tri thflc tfl dd gia dinh d que nh4, h i u het cae ddi tuang thi. Nguon tieh IQy dd dupe chuyen tai ve' phdng van deu dfla ra cac eau t r i ldi tich diaphudng, ve cae ho gia dinh thdng qua cue, vdi ty le d6ng y cap hdn cho gia dinh nhung dong gdp eua nguai di cU lao ddng cd nam di eu (81,7%) so vdi gia dinh cd nfl do. vdi viec phat trien kinh te' hd gia dinh. di cU (75,7%). Nhin ehung, n h i l u y kie'n Hien nay, tai mpt sd' vung ndng thdn d de'u cho r i n g di eu cd i n h hudng ti'eh cflc nfldc ta, nhidu hp gia dinh ngheo da phai ve mat kinh td' de'n eac gia dinh
Bang 1: Ty le phdn trdm ngudi duac hdi nhan dinh di eU cd ldc dong tich cue din phde lai gia dinh (%)""
Nh4n dinh Thu nhap gia dinh Die'u kien sd'ng
Vide hpc hanh cua eac t h a n h vien trong gia dinh Va'n de sfle khde cua eac thanh vien trong gia dinh Dia vi xa hdi cua hd gia dinh
Thanh vien cila hd cd ngudi di cu
89,6 77,4 44,0 41,7 31,9 So' heti bang 1 cho tha'y, so' ngudi dupc phong va'n nhan dinh v4 danh gia ti'eh cue ve di cu lao ddng vdi cac mat tich eUc, t4e
Thanh vien cua hd khdng CO ngudi di cU
85,4 46,0
Chung
78,4 44,7 4 0 , 1
14 {
30,<
5,1% v4 78,4%. Dieu n4y cho tha'y sfl I* ' j f ^ l ' ^ J J ^ ' - ™ ""y • * , " * '5 thang 5 nto 2015.
gia dinh, vdi ty 1^ nhan dinh chung Ifa te «,i.:S,b.Iao dl„I?ou,'r4S°. 7i''
ddng de'n thu'nhSp va dilu kien sdVig hd » O T , ; ; D - ; ^ n " g : N g ; ; L " K r u ^ K 2 , ^ S » - • " - • - •'^'-' '* • ' ! _ " * f ^ ; . ^ t ' * ' « * ' " ' ' ' « ' o M c i k d i c / d K e f Slfl-2ai5
NHAN i p c KHOA Hpc X i H t l j g
TAC DONG CUA DI CU LAO DONG...
quan tam chu ye'u cua gia dinh doi vdi tac dong ve mat kinh te cua di cii lao dong trong phiic ldi cua ho gia dinh.
2.2. SI} dung tien giii vi tii di cii lao dong Tien giii ve la mot phan thu nhap cua ngUdi di cU kiem dUdc tai ndi den, yeu to' nay la mot trong nhi3ng tac dong triic tiep, tich cifc cua sii dich chuyen lao dong trong nK6c. Do thiidng xuyen cdn tien mat de trd cho nhiing dich vu kinh te vd .
di cii lao dong cho gia dmh c6 vai tro quan trong, mot p h a n trong so tien do dUdc s\i dung de lo cho con cai hoc hanh, day diidc coi nhii sii dau tii lau dai cho tiidng lai cua ngUcti di cii lao dong. Mot p h a n de mua s^m tai san cho gia dinh nhu xe may, tii lanh, tivi... cho ngiidi t h a n trong gia dinh d^u t u vao san xuat de tang them thu n h a p va cai thien cuoc song. Viec giii va sii dung tien giii ciia hoi khde nhau cda gia dinh, tiin giii vi ngiidi di cii lao dong diidc coi \k mot so chi nhd cua ngUcfi di cU lao dong tao nen mot bao quan trong trong viec gop phkn phat nguon tdi chinh quan trgng de trang trdi trien kinh te cua dia phiidng noi chung va nhiing chi phi do^^'. Tien giii ve cua ngiidi ho gia dinh noi rieng.
Bdng 2: Ty le dong gop cua tiin giH vdo tong thu nhdp cua cdc loai hp gia dinW^
Loai hd Ngheo Trung binh Trung binh kha Kha Gi4u Td'ng sd
Bat ke ty le nao
20,4 20,2 19,8 20,3 19,3 100
it nh4't 10%
33,0 20,4 16,4 16,9 13,2 100
it nha't 25%
39,8 20,1 12,4 15,5 12,2 100
it nha't 60%
51,6 18,1 10,0 11,5 8,9 100
ft nha't 75%
69,8 5,1 9,7 7.4 7,9 100
100%
86,1 7,6 6,3 0,0 0,0 100 TQ bang 2 cd the nhan tha'y, ty le ddng eao nhat: 86,1%.
gdp cua tie'n gfli vao td'ng thu nhap eua hd Trong nghien cflu dnh hudng cua di cU gia dinh ngheo ludn cao nhat so vdi cac hd lao ddng nixd Yen Phadng huyen Yen Lac gia dmh con lai, dac biet d mflc ddng gdp tinh Vinh Phuc de'n ndm 2009 cho ke't qua tuyet ddi (trong thang 100%) chiem ty le nhU sau:
Bdng 3: So sdnh thu nhdp cua hd gia dinh trade vd sau khi lao ddng niidi ct/"
Thu nhap Dudi 1 trieu TQ 1 de'n 3 trieu TQ 3 de'n 5 trieu TQ 5 den 10 trieu Tren 10 trieu
Trudc khi lao ddng nQ di cQ SL (Ngudi) CC (%)
7,5
2,25
Sau khi lao ddng nu di cfl SL (Ngudi) CC (%)
0,0 6,0 47,5 10,0 Trfldc khi trong gia dinh cd ngudi di cfl
lao ddng, sdhp ed thu nhap dudi 1 trieu va tfl 1 trieu den 3 trieu chiem ty le lan lupt la 7,5%, 22,5%, khi cd ngudi di cu lao dpng El NHAN LUC KHOA HOC XAHOI
'^' http,//thuvienluanvan.info. truy cfip neav 15 thane 5 nam 2015. .i- s j '^J Dl cu lao dong va phat tnen 3 Vi^t Nam 2006 (ILO).
Le Thi Hanh. Nghien cdu anh huiing cua di cu Jao done nQ na Yen Phuong huyfn YSn Lac tinh Wnh Phuc den nong ho. Trudng Dai hoc Nong nghiSp Hi Noi, 2009, tr. 62 . 63.
slj^zns
DOAN VAN TRUdNG thi cae hd nay da cd sU thay dd'i dang ke,
khdng cdn hd nao cd thu nhap dudi 1 trieu va sd'hd cd thu nhap tfl 1 dd'n 3 trieu giam xud'ng chi cdn 5,0%. Thay vao dd 14 sd' hp cd thu nhap tQ 5 de'n 10 trieu t i n g len ro ret (tfl 27,5% len tdi 47,5%).
Qua phan tich d tren eho tha'y, nhd cd tie'n gfli ve tfl ngfldi di cU ma so' hd eo thu nhap tha'p da giam di dang ke'. Ddng thdi, sd' hd cd thu nhap cao da dupe tang len.
Chi'nh die'u n4y da lam eho nhie'u hd thoat ngheo, sd' lupng hp gia dinh kha gia ng4y mpt chie'm ty le eao hdn.
Tie'n gfli ve cd i n h hudng Idn de'n thu nh4p cua hd gia dinh v4 r i t c i n thie't trong viec trang trai np n i n , chi phi hpc h4nh cho eon cai, sfle khoe va eac khoan chi tieu khac. Dfla vao ke't qua nghien cflu cua Vien Nghien eflu phat trien xa hpi (ISDS) ve Tdc ddng kinh te - xd hoi cua di ca ndng thdn • thdnh thi a Viet Nam da thd'ng ke dupe muc dich sfl dung tie'n gfli ve' nh4 cua ngUfli di eu lao dpng cu the nhfl sau:
Bdng 4: Muc dich si dung tien giii ciia cdc hd gia dinh cd ngadi di cU d ndng thdn'"
Thdng qua so' heu bang 4 ed the nhan tha'y, phan Idn muc di'ch sfl dung tie'n gfli eua cae hd gia dinh cd nguai di cU d ndng thdn dflpc dung trong chi tieu h4ng ngay (chiem 80,7%), Uu tien thfl hai 14 dung eho cham sde sfle khde cae th4nh vien trong gia dinh (chie'm 17,3%), mpt so' muc dich khac nhu hie'u, hy, giao due, mua sIm ndi that ciing duac Uu tien sfl dung trong cac hp gia dinh cd ngudi di cu.
Cung tfldng ddng vdi ke't qua nghien cflu tren, nghien cflu ve Di ca mua vu cua lao ddng na ndng thdn - thUc trang vd nhiing tde ddng cung cho ket qua nhu sau:
Bdng 5: TUn do phu nii: di ca lao ddng gid ve duae si dung vdo muc dich""
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Muc dieh Chi tieu hang ng4v Cham sde sfle khde Hie'u hy Giao due Mua s l m ndi tha't D i u tu san xua't Sfla chfla nha cfla T r a n p Tiet kiem Giup da ngfldi than Ddng gdp eho hoat dpng xa hpi Khac
Ty le % 80,7 17,3 14,4 13,5 11,7 7,3 7,1 6,9 6,0 2,1 0,7 2,9
STT 1 2 3 4 6 6 7 8 9
Muc dieh Chi tieu h4ng ngay Cham sde sfle khde cho ca nha
Diu tu eho eon eai hoe hanh Xay dung, sfla chfla nha cfla Mua s l m dd dung trong gia dinh
D I u t u phat trie'n san xua't Chi tra na nan
Gid chap, ma chay, cUdi hdi Giup do hp h4ng ngudi than 10 1 Ud'ng rflpu, nhau vdi ban be
Tyle
%
83,2 57,4 84,6 29,1 49,9 30,3 38,7 72,3 7,6 2,2 So' hdu bang 5 cho thay, viee sfl dung tie'n do ngUdi phu nfl di cu gfli ve eho viec chi tieu hang ngay chiem ty le tuong dd'i cao 83,2%. Dae biet, viec d i u tu cho con
Slf>-2t15
™ Trin Thi_ Giang Unh, Nguyin Thi Phuong Thao Tac dong cua dl cu do! udi /ihu uuc ndng thdn Nxb' Lao dong, 2010.
" " Sdd, tr.43.
NHANLVC KHOA Hpc XAHOl Q ]
TAC DONG CUA DI CLT LAO DONG..
cat hoc hanh ludn chiem ty le eao nha't:
84,6%, die'u n4y cd the ly giai do nhflng nhan thflc tie'n bd cua nguai dan ve' viec:
khdng hpc thi khd cd duac cong viec v4 thu nhap td't, khd thoat khdi canh ddi nghdo...
Ngoai ra, cd the thay thu nhap cua ngUfli di cu lao ddng la ngudn thu nhap chii ye'u va tien gfli ve' da dUflc sfl diing diing muc dich nhU: mua sam dd dac, chi tra nfl n l n , dau tfl phat trien san xua't...
4. Ket luan
Di eu lao ddng la mpt chie'n lupc tdn tai v4 phat trie'n cua hd gia dinh d ndng thdn.
Tinh trang ngheo ddi d khu vUc nong thdn 14 mdt trong nhflng nguyen nhan chu ye'u 14m gia tang iupng nguai nhap eu tfl ndng thdn ra thanh thi hien nay. Nhflng mie'n que sd'ng chu ye'u b i n g nghe ndng dang la xuat phat diem cfla eac ddng di cu ra thanh phd. Ngudn tie'n m4 hp gfli ve cho gia dinh dflpc sfl dung cho cac muc dieh khac nhau, tfl viec ch4m lo sfle khoe cho ngfldi than, hpc hanh eua con cai, de'n kie'n thiet nha cfla, d i u tu san xua't... Mae du chua ed mdt eon sd thong ke td'ng sd'luang tien ud luu lUdng hdng ludn chuyen do di ca lao ddng gid ue ndng thdn, nhang di eU lao ddng da vd dang ngdy cdng gdp phdn ddng kevdo viec edi thien thu nhdp, ndng cao mde sd'ng, tao vd'n kie'n thiet cho viec phdt trie'n kinh te hd gia dinh ndng thdn hien nay"». Dong thdi, viec di chuyen tdi do thi lam viec de tao ngudn vdn dau tfl cho san xuat, de hpc hdi v4 tiep nhan nhflng kie'n thflc cin thie't n h i m tao ra sfl phat trie'n toan dien cho ban than va con em minh d ndng thdn. Tat ca tao nen mpt khdi sac mdi trong cudc sd'ng fl nhQng lang que cd nhie'u ngudi di 14m an va thoat ly ra th4nh phd'.
Q NHANLIA; KHOA HOC XAHOI
TAI LIEU THAM KHAO 1. Dang Nguyen Anh, Vai trd cua di cu ndng thdn - dd thi trong sU nghiep phdt trie'n ndng thdn hien nay. Tap chf Xa hpi hpo, so'4 (60), 1997.
2. Dang Nguyen Anh, Di ddn vd qudn ly di ddn trong giai doan phdt trie'n mdi:
Mdt sdsuy nghi ta gdc do nghien cau. Tap ehiXa hpi hpe, sd'3&4 (67&68), 1999.
3. Dang Nguyen Anh, Chieu canh gidi cda di ddn lao ddng thdi ky cdng nghiep hda, hien dai hda ddt nade. Tap ehi Xa hdi hpc, so 2 (90), 2005.
4. Le Bach Dudng, Nguyin Thanh Liem, Ta ndng thdn ra thdnh phd: Tdc ddng kinh texd hdi cda di cU d Viet Nam, Nxb. Lao dpng, 2011.
5. Nguyin Ngpc Dilm, Nguyin Thi Minh Chau, Bi Idm dn xa: Phudng thdc tdng thu nhdp cho gia dinh. Tap chi Xa hdi hpc, sd'2, 2005.
6. Le Thi Hanh, Nghien eOu dnh hadng cda di cU lao dong nit xd Yen PhUdng huyen Yen Lac tlnh Vinh Phuc de'n ndng hd, Trfldng Dai hpc Ndng nghiep H4 Npi, 2009.
7. T r i n Thi Giang Linh, Nguyin Thi PhUflng Thao, Tdc ddng cia di ca doi udi khu vUc nong thdn, Nxb. Lao dpng, 2010.
8. Veronique Marx, Katherine Fleischer, Di ca trong nudc: Ca hdi vd thdch thOc dot vdi sit phdt trien kinh te- xd hot a Viet Nam, To' chflc Lien hdp qudc tai Viet Nam, 2010.
9. Di cU lao ddng v4 phat trie'n d Viet Nam 2006 (ILO).
10. http://luanvan.net.vn, truy cap ngay 15 thang 5 nam 2015.
11. http://thuvienluanvan.info, truy cap ngay 15 thang 5 nSm 2015.
' Dang Nguyen Anh. Vai trd cua di cundng thdn - dt, Ihi Irong su nghiep phdt trien ndng thdn hien nay. Tap chi Xa hoi hoc, so 4 (60), 1997, tr. 17.
sKt-zois
