Thẩm tra Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập
o PHƯƠNG CHI
Ngày 9/9/2021, ủy ban Khoa học, Công nghệ và Mõi trường Quốc hội tổ chức Hội nghị thẩm tra sơ bộ ĐểánBảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước giaiđoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2045.
Làm rõ quan điểm vềnguồn nước, bảo vệ nguồn nước
Phát biểu khai mạc Hộinghị, Chủ nhiệm ủy ban KH, CN&MT củaQuốchội Lê Quang Huy cho biết, ngày 11/11/2020, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 124/2020/QH14 trong đó giao Chính phủ xây dựng Đề án Bảo đảm an ninh nguồn nước (ANNN) và an toànđập, hồ chứa nước giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2045 để trình Quốc hộixem xét tại kỳ họp cuối năm 2021.
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã có Tờ trình sô' 317/TTr-CP về Đề án trên. Trên cơ sở đó, ủy ban Thường vụ Quốc hội giao ủy ban KH, CN&MT chủ trì phối hợp với Hội
O Tài nguyên và Mòi trường
° Kỳ 2-Tháng 9/2021
đồng Dântộc và các ủy ban của Quốc hội thẩm tra nội dung này, trình ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp tháng 9/2021 trướckhi trình Quốc hội.
Đề án có nội dung rộng, sâu, nhiều vấn đề chi tiết cụ thể kỹ thuật. Do đó, cần làm rõ việc xâydựngĐề án nhất là cácthách thức của ANNN, an toàn đập, hồ chứa nước. Nhấn mạnh hệ thống quan điểm về ANNN rất quan trọng, là cơ sở để có định hướng, chủ trương chính sách, tổ chức thực hiện đúngđắn.Theo đó, làm rõ quan điểmvề nguồn nước, bảo vệ nguồn nước, ứng xử chủ động, xác định vấn đề kinh tế tài chính nước, quản trị nước, hợp tác quốc tế; đồng thời, cần có tầm
nhìn dài hơi cho giaiđoạn tới, đề ra được các mục tiêu nhiệm vụ giải pháp phù hợp.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT NguyễnHoàngHiệp cho biết, thực hiện Nghị quyết số 124/2020/QH14, Bộ NN&PTNT được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với Bộ TN&MT và các bộ, ngành xây dựng Đề án Bảo đảm ANNN và an toàn đập, hồ chứa nước giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2045. Đề án gồm 6 quan điểm, 12 nhiệm vụ, giải pháp nhằm hướng đến mục tiêu bảo đảm chủ động được nguồn nước cấp cho các ngành kinh tế, hạn chê' phụ thuộc vào nguồn nước từ nước ngoài;
bảo đảm chất lượng nước; phòng chống tác hại do nước gây ra.
Theothống kê,tổng nhu cầu nước hàng năm hiện nay khoảng 101 tỷ m3, dự báođến năm2030 cần khoảng 111 tỷ m3, năm 2045 khoảng 130 tỷ m3 (nông nghiệp khoảng 83 - 85%, sinh hoạt 2 - 3%, công nghiệp 5 - 6%, môi trường 8 - 9%). Nông nghiệp vẫn là ngành sửdụng nước nhiềunhất trong tương lai nhưng nhu cầu sử dụng nước tăng ít hơn so với công nghiệp (tăng 160%), và đô thị (tăng 85%). Hiện cả nước có 7.808đập, hồ chứa nướcvới tổng dung tích khoảng 70,5 tỷ m3,trong đó: 6.750 hồchứa thủy lợi với tổng dung tích trữ khoảng 14,5 tỷ m3; 466 hồ thủy điện với tổng dung tích trữ 56 tỷ m3 nếu xảy ra sự cổ vỡđập sẽ dẫn đến thảm họaquốc gia,... Công tác bảo trì chưa được quan tâm thường xuyên nên công trình bị hư hỏng, xuống cấp, suy giảm công năng phục vụ và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
Trong thời gian qua, Nhà nước đã đầu tư và có nhiều giải pháp để bảo đảm ANNN và an toàn đập, hồ chứa nước nhưng chúng ta đang đứng trước nhiều vấn đề đặt ra với ANNN và an toàn đập, hồ chứa nước. Nguồn nước mặt sản sinh trong lãnh thổ Việt Nam chỉ chiếm 37% tổng lượng nước mặt của quốc gia, sản sinh từ bên ngoài lãnh thổ chiếm tới 63%, đến naychưa có cơ chế, chính sách, biện pháp hiệu quả để hợp tác, chia sẻ nguồn nước giữa cácquốc gia có chung nguồn nước. Lượng mưa trung bình lớn nhưng phân bô' không đều. Mộtsô' vùng, một sô' khu vực có nguycơ bị sa mạc hóa như: Bình Thuận, Ninh Thuận.
Cùng với đó, BĐKH ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng đến ANNN, an toàn đập, hồ chứa nước và phát triển KT-XH của quốcgia. Nguồn nước ở nhiều khu vực ô nhiễm trầmtrọng. Trong khi
tổng nhu cầu nước tăng cao theo từng năm. Công trình khai thác nguồn nước được xây dựng từ lâu đã xuống cấp, khó thay đổi công năng đáp ứng cho sản xuất quy mô lớn. Tỷ lệ thất thoát nướccho cấp nước đô thị và nôngthôn còn ở mức cao(khoảng 25%).
Trước thực trạng trên, để đảm bảo mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, đưa nước ta thành nước phát triển vào năm 2045 như Nghị quyết Đại hội XIII củaĐảng đề ra, có nhiều vấn đề cần giải quyết, nhưng với những phân tích trên thì rõ ràng đảm bảo ANNN và an toàn đập, hồ chứa nước là chìa khóa then chốt.
Chính vì vậy, việc xây dựng Đề án bảo đảm ANNN và an toàn đập, hồ chứa nước nhằm đưa ra định hướng chiến lược, giải pháp căn cơ trước mắt và lâu dài là hết sức cần thiết và cấp bách.
Trên cơ sở xác định cácmục tiêuchung và mục tiêu cụ thể, Đề án đề ra nhóm giải pháp, nhiệm vụ trong hoàn thiện thể chế, chính sách; huy động nguồn lực thực hiện; công tácquy hoạch,điều tra cơ bản; chủ động cấp, tưới, tiêu thoát nước giao thông thủy; bảo đảm chất lượng nước; an toàn đập, hồ chứa nước; phòng, chống, giảm thiểu tác động bất lợi do thiên tai và BĐKH; bảo vệ và phát triển rừng; xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giáANNN; ứngdụng KHCN;
hợp tác quốc tê' và thõng tin truyền thông, nâng cao nhận thức.
Để án cần đảm bảo tính khả thi
Tại phiên họp, các đại biểu nhất trí cao với sự cần thiết xây dựng Đề án; đồng thời,nhấn mạnh ANNN là vấn đề mang tính toàn cầu, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ thiếu nước, chỉsố an ninh nước quốc gia của Việt Nam ở mức thấp trong khu vực, nguy cơ mất an toàn đập, hồ chứa nước
cao. Do đó, đây không chỉ là vấn đề cấp bách mà còn mang tính dài hạn, tác động lớn đến phát triển KT-XH, an ninh quốc gia.
Góp ý vào các nội dung cụ thể, các đại biểu cho rằng, với tầm quan trọng và tính cấp thiết, dài hạn của Đề án thì quan điểm về bảo đảm ANNN quốc giacần dựa trên các trụ cột, cụ thể: Đáp ứng nhu cầu nước cho sinh hoạt, sản xuất, các ngành kinh tế thiết yếu;
công bằng trong tiếp cận nguồn nước, mọi người dân, mọi đối tượng sửdụng nước đượctiếp cận vàsử dụng nguồn nước trong sinh hoạt, sản xuất với chi phí hợp lý;
bảo vệchất lượng nguồn nước, hệ sinh thái, bảo vệ và phát triển nguồn sinh thủy; giảm thiểu rủi ro thiệt hại từ các thảm họa, thiên tai liên quan đến nước, đặc biệt đối với khu vực dân CƯ nghèo, vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, làm rõ nội dung bảo đảm an ninh nước quốc gia phải tuân theo quy luật tự nhiên, lấy tài nguyên nướclàm cốt lõi để xây dựng quy hoạch phát triển KT-XH, quy hoạch các ngành lĩnh vực có khai thác sử dụng nước; rà soát kỹ lưỡng các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể của Đề án để bảo đảm tính khả thi, gắn với nguồn lực thực hiện.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn ĐứcHải đề nghị cần tiếp tục làm rõ, đầy đủ về sự cần thiết xây dựng Đề án, các căn cứ pháp lý, nhất là gắn với đề xuất đối với Quốc hội để bảo đảm tính thuyếtphục; tiếp thu ý kiến tại hội nghị để rà soát, nghiên cứu các nội dung cụ thể, xác định đúng vấn đề để bảo đảm khả thi. Cơ quan chủtrì thẩm tra tiếp tục phối hợp với các cơ quan hữu quan để hoàn thiện hồ sơ, báo cáo; cần lưu ý đến kinh nghiêm quốc tế,vaitròcủaQuốc hội trong giải quyếtvấn đề ANNN hiện nay.B
Tài nguyên và Mòi trưởng Q Kỳ 2-Tháng 9/2021 *
