sự THỂ HIỆN TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA THANH NIÊN
Nguyễn T ừu Long
Học viện Thanh thiếuniên Việt Nam, Phân viện miền Nam.
TÓM TẮT
Từ nhiệm với '
Ng'liên cứu được thựchiệntrên 207 khách thể là cán bộ công tác trong lĩnh vực có liên quan đến thanh niên, thanh niên ở 5 tỉnh/thành pho, bằng phương pháp khảo sát bảng hỏi ị à phỏng vấnsâu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, trách nhiệm xã hội của thanh niên ở mức cao (mức có biêu hiện tráchnhiệm xã hội phù hợp với các quy địnhcủa nhà nước vềqiyền vànghĩavụ của thanh niên). Trong 4 nhóm trách nhiệm đượcnghiên cứu (trách nhiệm với Tố quốc, với xã hội, với gia đình, với bản thân) thì nhỏm trách nhiệm với bân thân có điếm trung bình cao nhất, không có bấtcứ biểu hiệntráchnhiệmnàocủa 4 nhóm ởmứctrung bình và 4 nhóm tráchnhiệm này có tương quan chặt chẽ với nhau.
khóa: Trách nhiệm xã hội của thanh niên; Trách nhiệm với xã hội; Trách Tôquôc; Trách nhiệm với gia đình.
Ngày nhậnbài: 29/4/2022; Ngày duyệt đăng bài: 25/5/2022.
1. iỉặt Vấn đề
Ngày nay, với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóavà yêu cầu đổi mới xã hội diễn ra trên quy mô toàn cầu đã và đang làm cho trách nhiệm củacon người được nâng caohơn bao giờ hết. Mặt khác, nhữngnhân tố cơ bảnnhấtquyđịnh quá đại hóa xã hội, như kinh tế thị trường, khoa học - công nghệ, toàn cầu hóa..., đar g tạo ra những điềukiện, nhữngđảm bảo ngày một tốt hơn cả về vật chất lẫn tinhtiancho sự phát triển trách nhiệm xã hội của mồi cá nhân (Trương Hoàng Đức, 2020). Những nhân tố này đang thúc đẩymạnh mẽ, nhưngcũng đặt ra những thách thức to lớn đối với sự phát triển trách nhiệmxã hội nói chung,trách nhiệm của cá nhàn nói riêng.
Việc thực hiện trách nhiệm có liên quanmậtthiếtđến vấn đề phát triển bền đất nước nói chung, của các thành phần kinh tế, các doanh nghiệp nói g điều kiệnkinh tế thịtrường ở nước tahiện nay. Đẩy mạnh công nghiệp đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trình hiện
vừng của riêng tron hóa, hiện
luôn đòi Lỏi mỗi cá nhân không chỉ năng động hon, có trình độ học vấn cao hơn, màtrách nhiệm trước xã hội cũngphải cao hơn.
TẠP CHÍ TÂM LÝHỌC, số 6 (279), 6 -2022 39
Trách nhiệm của mồi người đóng vai trò quantrọng trongviệc tăng cường sự gắn kết giữa các cá nhân và sự gắnkết trong xã hội. Trách nhiệm cũng làmột biếu hiện của việc cá nhân gắnbó mật thiết như thếnào với một cộng đồng và nhà nước củahọ cũng như ý thứcthuộcvề giađình, xã hội, đất nước và chính bản thân mình. Riêng với thanhniênlàrườngcộtcủanướcnhà, có vaitrò quan trọng, là chủ nhân tronghiện tạivà tưcmglai củađấtnước. Vì thế, trách nhiệm xã hội củathanh niên đóngvaitrò quan trọng cho sự phát triểncủa bản thân, giađình, xã hội. Trách nhiệm xã hội của thanh niên chính là việc thể hiện vừa bắt buộc vừa tự nguyện ý thức, bổn phận của bản thân trước xã hội. Thể hiện rõ, đúng trách nhiệm xã hội là góp một phần công sức vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ hội đếphát triến bản thân và làchung tay xây dựng xã hội phồn vinh, vững mạnh, gia đình hạnh phúc.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với thanh niên. Khiđánh giá về thanh niên, Chủ tịchHồ Chí Minhkhẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh hay suy, yếuhay mạnh, một phần lớn là do cácthanhniên” (Hồ Chí MinhToàntập,tập 5, tr. 275). Ke thừa tư tưởng Hồ Chí Minh, tại Nghị quyết số 25-NQ/TWngày 25 tháng 7 năm 2008 về tăng cường sựlãnhđạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng ta khẳng định: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vậnmệnhdân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiềulĩnh vực, đảmnhiệm những côngviệc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thế chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốntự khẳng định mình”
(Nghị quyết số 25-NQ/TW, tr. 1). Chính vì vậy, thanh niên Việt Nam phải khẳng địnhđược trách nhiệm của bản thân đểgóp phần phát triển bản thân, giúp ích cho giađình, xã hội và dựngxây đất nước.
Đoàn Văn Thái ởcông trình nghiên cứu có chủ đề “Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” đã cung cấp những thông tin cơ bảnvềtình hình thanh niên, yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và kinh tế tri thức đối với thanh niên, quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về vaitrò của thanh niên trongthời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đấtnước và cácgiải pháp giúp thanh niên thực hiện nhiệm vụ cơ bảncủa mình (Đoàn Văn Thái, 2004).
Trong tài liệutập họp các công trìnhnghiên cứu tại Hội thảo Công bằngxã hội,tráchnhiệm xã hội và đoàn kết xã hội củatác giảPhạm Văn Đứccó rấtnhiều bài viết vềnhững biểu hiện và ý nghĩa của những vấn đề nàyđối với sự phát triển của xã hộihiện đại cũng như hiểu được những vấn đề lý luận trong quan hệ giữa chúng đốivới vận mệnh mỗi quốc gia, dân tộc và cộng đồng thế giới trong việc
40 TẠP CHÍTÂM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 - 2022
cần phải làm gìđể thực hiệncôngbằng xã hội, phát huy trách nhiệm xã hộivàxây dựng khốí đoàn kết xã hội một cách hiệu quả trong điều kiện hiện nay. Ngoài ra, cáctác gia cònđề cậpđến những vấnđềnóng bỏng của xã hộithuộc lĩnh vựccông bằng, trách nhiệm và đoàn kếtxãhội tại Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhậpkinhtế quốc tế (Phạm VănĐức, 2008).
Tác giả Kris M.Y. Law tập trung phân tích trách nhiệm xã hội của thanh niên trong các tổ chức phi lợi nhuận và thục tiễn tại Hong Kong. Trongđó, đềcập đến các yếu tố chính ảnh hưởng đến sự phát triển trách nhiệm xã hội của thanh niên trong các tố chức phi lợi nhuận, đồng thời cơ quan quản lý tại Hong Kong cũng đánh giá cao tầm quantrọng củaviệc thúc đẩy trách nhiệm xã hội củathanh niên trong các tốchức phi lợi nhuận. Tuy nhiên, tácgiả còn chưa nghiên cứu trách nhiệmxã hội đối với thanhniên nông thôn trong bối cảnh hội nhập hiện nay (dẫn theo Trưong Hoàng Đức, 2020).
Xét tổng thể,trách nhiệm xã hộicủathanhniênnói chung được quy định tại Điều 12, 3, 14, 15 - Luật Thanhniên (2020), cụ thể bao gồm:
(1) Trách nhiệm đối vớiTố quốc, với mộtsố biểu hiện cụ thể như: phát huy truyền thong dựng nước và giữ nướccủadân tộc; xung kích, sáng tạo, đi đầutrong công cuộc đoi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Namxã hội chủ nghĩa, sẵn sàng bảo vệ Tố quốc, bảo vệ độc lập, giữ gìn chủ quyền, an ninhquốc gia, thống nhấtvà tcàn vẹn lãnh thổ; đảm nhận công việc khó khăn, gian khổ, cấp bách khi Tô quốc} êu cầu. Đấutranh với cácâm mưu, hoạt động gây phương hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc;
(2) Trách nhiệm đối với Nhà nước và xã hội, với một số biểu hiện cụ thể như: Gương mẫu chấp hành chính sách, pháp luậtvà thựchiện nghĩa vụ công dân.
Tham gia giữ gìn trậttự, an toàn xã hội, quốc phòng, an ninh quốc gia. Chủ động đề xuất ý ưởng, sáng kiếntrongquá trình xây dựng chính sách, pháp luật;thamgia quản lý Ml à nước và xã hội. Tích cực thamgia tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật. Xây dựng các mô hình sản xuất,kinhdoanh tạo việc làm; tham gia bảo vệ môi trường và các hoạtđộngvì lợi ích của cộng đồng, xã hội. Tích cực tham gia hoạt độngchămsóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em;
(3) Trách nhiệm đối với gia đình, với một số biểu hiện cụ thể như: Chăm lo hạnh plúc gia đình; giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Kính trọng, hiếu thảo với ông bà, chamẹ và tôn trọng các thành viên khác tronggia đình;chăm sóc, giáo dục con em trong gia đình. Tích cực phòng, chống bạo lực gi a đình, xóabỏphong tục, tập quán lạc hậu về hôn nhân và gia đình;
(4) Trách nhiệm đối với bản thân, với một số biểu hiện cụ thể như: Rèn luyện đạo đức, nhân cách, lối sống văn hóa, ứng xử văn minh; có trách nhiệm công
TẠP CHÍ TÂM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 -2022 41
dân, ýthức chấp hành pháp luật; phòng, chống tiêucực,tệ nạn xã hội,hành vi trái pháp luật và đạo đức xã hội. Tích cực học tập, nâng cao trình độ, kiến thức, kỹ năng; tiếp cận, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ vào thực tiễn. Chủ độngtìm hiểu về thị trường laođộng; lựachọn nghề nghiệp, làmviệc phù họp; rèn luyện ý thức trách nhiệm, kỷ luật lao động vàtác phong chuyên nghiệp; sáng tạo, cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng suất laođộng. Rèn luyện, bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe, phát triển thể chất và tinh thần; trangbị kiến thức, kỹ năng sống, kỳ năng chăm sóc sứckhỏe sinh sản, sứckhỏetình dục, phòng, chống bệnh tật; không lạm dụng rượu, bia; hạn chế sử dụng thuốc lá; không sử dụng chấtma túy, chấtgây nghiện và chất kích thích khác mà pháp luật cấm; phòng, chống tác hại từ không gian mạng. Tíchcực tham gia cáchoạt động, phongtrào văn hóa, thểdục thể thao lành mạnh;bảo vệ, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóadân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại (Luật Thanh niên, 2020).
Bài viết này tập trung làm rõ thực trạng trách nhiệm xã hội của thanh niên thông qua việc cáckhách thể tham gianghiên cứu đánh giá trách nhiệm xã hội của thanhniên nói chung.
2. Khách thể và phưoiìg pháp nghiên cứu 2.1. Khách thể nghiên cứu
Nghiên cứukhảo sát 207 thanh niên, ngoài ra nghiên cứu tiến hành phỏng vấn thêm một số cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về thanh niên, công tác thanh niên, thanh niên từ 5 tỉnh/thành (Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Ngãi, Đà Nằng, Kiên Giang và Hà Nội). Mau nghiên cứu được phân bố gần như đồng đều giữa 5 tỉnh/thành phố,mồi nhóm có từ 40 - 50 khách thể, chiếm 20%.
Việc lựachọnkháchthể nghiên cứu ở cáctỉnh/thànhtrênvừamangtínhđại diện vùng miền vừa gắn liềnvới đặc điểm thanh niên địaphưong.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Trongnghiên cứu này, chúng tôi sử dụng phưong pháp khảo sát bằngbảng hỏi và phỏng vấn sâu. Bảng hỏi gồm thang đo được xây dựng dựa trên lý luậnvề trách nhiệm xã hội của thanh niên, gồm 24 mệnh đề (item), thể hiện qua 4 nhóm tráchnhiệm: trách nhiệm với Tổ quốc, tráchnhiệm với xã hội,trách nhiệm với gia đìnhvàtrách nhiệm với bản thân. Mồi itemcó 4 phưongántrảlời: 1 điểm - Không đượcthể hiện, 2điểm - Có thểhiệnnhưngchưarõ, 3 điểm - Có biểu hiện và 4 điểm - Cóbiểu hiện rõ ràng. Nhưvậy,điếm trung bình (M) càng lớn khách thể thể hiện tráchnhiệmxã hội càng cao và điểmtrung bình càng nhỏ thì thể hiện trách nhiệm xãhội càng thấp. Dựa trên công thức tính khoảng điểm trungbình: (n -l)/n, được lấy từ điểm cao nhất của thang đo (là 4) trừ đi điểm thấp nhất của thang đo (là 1)
42 TẠPCHÍ TÁM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 -2022
và chia cho 4 mức. Điểm chênh lệch của mồi mứcđộlà0,75. Thangđánhgiáđược phân chia dựa trên các mức điểm sau đây: Điểm trung bình từ 1,0 đến 1,75 - thể hiện ở múc thấp; Điểm trung bình từ 1,76 đến 2,50: thể hiện ở mức trung bình;
Điểm trung bình từ 2,51 đến 3,25: thể hiện ở mứctương đối tốt (khá); Điểm trung bình từ 3,26 đến 4,00: thể hiện ở mức tốt.
Sử dụng phép kiềm nghiệm độ tin cậy cho thấy, thang đo Biếu hiện trách nhiệmxã lộicủa thanh niên có hệ sốAlpha của Cronbach là 0,94.
Phương pháp phỏng vấn sâu được thực hiện với một số khách thể là các chuyên giì, giảng viên chuyên ngành Công tác thanh thiếu niên, cán bộ công tác trong lĩnh vực liên quan đến thanh niên, nhằm tìm hiểu đánh giá của họ về biểu hiện trách nhiệm xã hội của thanh niên với mục đích đảm bảo tính khách quan trong đánh giá.
3. Kết quả nghiên cứu và bàn luận
3.1 Đánh giá khái quát biểu hiện trách nhiệm xã hội của thanh niên Ke: quả ở bảng 1 cho thấy, điểm trung bình chung cho 4 nhóm trách nhiệm xã hội của thanh niên ở mức khá (M = 2,78; SD = 0,66). Với mức điểm này cho thấy bước đầu thanh niên trong mầu khảo sát đã có biểu hiện tương đối tốt về trách nhiệm xã hội của bản thân. Thanh niên biết vị trí, vai trò, nghĩa vụ của mình đối với sự phat triển củađất nước, sựổn định của xã hội, hạnh phúc của người thân và của chính mình.
Bảng 1: Trách nhiệm xã hội của thanh niên
TT Nhóm trách nhiệm M SD Thứhạng
1 1 rách nhiệm với Tổ quốc 2,69 0,61 4
2 1 'rách nhiệm với xã hội 2,79 0,66 3
3 'rách nhiệmvớigiađình 2,80 0,70 2
4 1 'rách nhiệm với bản thân 2,83 0,68 1
Trungbình 2,78 0,66
3.1. Biếu hiện cụ thế theo các nhóm trách nhiệm xã hội của thanh niên
3.1.1. Tráchnhiệm với Tổquốc
Kết quả ở bảng 2 cho thấy, với nhóm trách nhiệm của thanh niên với Tố quốc cóđ|iểmtrung bình là 2,69 và độ lệch chuẩn là 0,61,đây là mức biểu hiệnkhá trongthang đánh giá. Với mức biểu hiện này cho thấy, thanh niên đã có ý thức về tráchnhiém của bản thân đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc phù hợp
TẠPCHÍ TÂMLÝ HỌC, số 6 (279), 6- 2022 43
với những quy địnhcủaĐảng, của Nhà nước,của Chính phủ và của chính bản thân mồi thanh niên. Trong 5 biểu hiện trách nhiệm của thanh niênđối với Tổquốc thì biêuhiện Phát huytruyền thống dân tộc có biêu hiện cao nhất (M = 2,94, mức khá và tiệm cận với mức biểu hiện tốt trong thang đánh giá). Kết quả này cho thấy, thanh niên được khảo sát đã có nhận thức tốt về việc phát huy các giá trị truyền thống của dântộc, những nét văn hóa đặc trưng của con ngườiViệtNam. Với biểu hiệnSănsàngthamgiabảo vệ Tố quốc với điểmtrungbìnhthấp hơn cácbiểu hiện còn lại (M = 2,46).
Bảng 2: Biêu hiện trách nhiệm với Tô quôc của thanh niên
TT Biểu hiện
Mức độ(%)
M SD
Thấp Trung
bình Khá Tốt
1 Phát huy truyền thống dân tộc 0 29,0 47,8 23,2 2,94 0,72 2 Xung kích,điđầu trongmọi hoạt động 0 38,6 54,6 6,8 2,68 0,60 3 sẵn sàngthamgia bảo vệ Tổ quốc 0 57,0 39,6 3,4 2,46 0,56 4 sẵn sàng đảm nhiệm những nhiệm vụ
khókhăn 0 46,9 46,9 6,3 2,59 0,61
5 Đấu tranh phòng chống lực lượng phá
hoạiđất nước 0 36,7 59,9 3,4 2,67 0,54
Trungbình 2,69 0,61
Kếthợp với phương pháp phỏng vấn để lý giải thêm chovấn đề nghiên cứu, vớicâu hỏi “ Trongcác biêu hiệnliên quanđến trách nhiệm của thanh niên đối với Tô quôc, theo anh/chị thìthanhniên có biêu hiện nào rõnét nhất và biếu hiện nào chưa thê hiện rõ? Vỉ sao?”, bạn N.V.H. - thanh niên tỉnh đoàn Quảng Ngãi cho biêt: “Với thanh niênhiệnnay, tôi nhậnthấy thanh niên tham gia cáchoạtđộng xã hội, xungkích cho các phong trào đê pháttriến xã hội rất tích cực, có nhiều đóng góp chosự phát triên của đất nước. Tuy nhiên, hiện nay cũngcòn có một bộ phận thanh niên chưa tuân thủ các quy tắc xãhội, thiểu tôn trọng các giá trị văn hóa truyền thông mà chạy theo cácvăn hóa ngoại lai...”. Bạn T.T.T.H. - cán bộ Đoàn Thanh niên Thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh nhận định: “Sởdĩ biểu hiện “săn sàng tham gia bảo vệ Tôquốc” ítđược các bạn thanh niên quan tâm vĩ đây là côngviệcđặc thù, khôngphảỉ thanh niên nào muốn là thực hiện được. Có lẽvì thê mà ít bạn trẻ có biêu hiện cao về vấn đềnày”.
3.2.2. Trách nhiệm với xã hội
Kết quả ở bảng 3 cho thấy, với nhóm trách nhiệm của thanh niên với xã hội có điếm trung bình là 2,79 và độ lệch chuẩn là 0,66, đây là mức biểu hiện khá trong thang đánh giá. Với mức biểu hiện này cho thấy, thanh niên đã có ý
44 TẠPCHÍ TÂM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 - 2022
việc góp phần xây dựng xã hội phồn vinh, hạnh phúc. So với biểu hiện thức và sự hiểu biết cùng với hành động tích cực với trách nhiệm của một công dân trong
trách nhiệim của thanh niên với gia đình và với bản thân thì đây cũng chưa phải là biếu hiên cótrách nhiệm cao nhưng với kết quảnày cũng là mức điểm khá cao trong thang đánh giá. Trách nhiệm xã hội với 7 biểu hiện thì biểu hiện có điểm trung bình cao là Thực hiện quyền và nghíavụ của bản thân với điểm trung bình là 3,00 - mức điểm tiệm cận vớimức biểu hiện rất cao trong thang đánh giá. Bên cạnh đó, biểu hiệncóđiểm trung bình đến 3,10 - điểm cao nhấttrong 7 biểu hiện làbiêu hiên Thanh niên tham gia phát trỉến kinh tế. Ket quả này cho thấy, thanh niên hiện
của đất nước, điều này hoàntoàn phù hợp với tình hình thực tế của đất nước ta.
Mặt khác, nhà tâm 1 Việt Nam
nay đã rất chú tâm đến việc tham gia vào hoạt động phát triển kinh tế
kết quả này cũng hoàn toàn trùng khớp với một số nhậnđịnh của các . ý, các nhà nghiên cứu và định hướng chiến lược phát triển thanh niên
Bảng 3: Biểu hiện trách nhiệm với xã hội của thanh niên
TT Biếuhiện Mức độ (%)
M SD
1 2 3 4
1 Gươt Ig mẫu, chấp hành chính sách,pháp luật 0 40,6 41,1 18,4 2,78 0,74 2 Thực hiện quyền vànghĩavụcủa bản thân 0 26,1 48,3 25,6 3,00 0,72 3 Than1 gia giữ gìn,an ninh, trật tự xã hội 0 39,1 35,7 25,1 2,86 0,79
4 Thar1 giaquản lý nhà nước 0 59,9 34,8 5,3 2,45 0,60
5 Thar thực
1 gia tuyên truyền, vận động người khác
hiệnHiến pháp và pháp luật 0 36,2 51,7 12,1 2,76 0,65 6 Thar1 gia phát triển kinh tế 0 25,6 38,6 35,7 3,10 0,78 7 Thar
gin a
1 gia các hoạtđộng bảo vệ môi trường, giữ
n ninhtrậttự 0 54,6 35,3 10,1 2,56 0,67
Trung bình 2,79 0,66
Thấp; 2- Trung bĩnh; 3-Khá; 4- Tốt.
Ghi chú: 1-
biết: “Việc khuyến khích thanh niên tham gia vào công tác quản lý nhà
. ThầyN.Q.T. - giảng viêntrẻ của một trườngđại học Kết họp với phưong pháp phỏngvấn, với câuhỏi: “Thanh niên cónên tham gia vào còngtác quản lỷ nhà nước không?”, bạnN.T.N.Q. - thanh niên tỉnh Quảng Ngãi cho
nước lading hoan nghênhcủa chỉnh sách thu hút người trẻ. Tuy nhiên, dotuốỉđời và kỉnh nghiệm côngtác còn hạn chê nên việc giao nhiệm vụ chỉ là đê thửthách, những nhiệm vụ đượcgiao không nên quả sức với thanh niên. Giao nhiệm vụ đê thanh niêi làm quen thôi...”. ThầyN.Q.T. - giảng viêntrẻ của một trường đại học dân lập tụi Thành phố Hồ Chí Minh cho biết thêm: “Tôi và mộtsố bạn trẻ cùng tuôỉ đêu Ci'ảm thấyrằng: đôi lúc môi trường nhànước còn có nhiều ràngbuộcmà
TẠP CHÍTÂM LÝHỌC, Số 6 (279), 6 - 2022 45
chúng tôicảm thây như thếsẽ khó trụ vững lâu dài nên tôi chọn phương án là ra ngoài nhà nước làm đế phù hợp hơn với bản thân. Mặt khác, tôi nghĩviệc quản lý nhà nước thì nên đê những người có kinh nghiệm đảm nhiệm sẽ tốt hơn”. Ket quả này phân nào lý giải cho biêu hiện Thanh niên tham gia quản lỷ nhà nước có kết quảthấp nhất trongcác biếu hiện trách nhiệmcủathanh niên với xã hội.
3.2.3. Trách nhiệm với gia đình
Bảng 4: Biêuhiện trách nhiệm với gia đình của thanh niên
TT Biếuhiện Mứcđộ (%)
M SD
1 2 3 4
1 Giữ gìn, pháthuytruyền thống giađình 0 59,4 35,7 4,8 2,45 0,71 2 Chăm lo chogia đình, người thân 0 26,6 46,9 26,6 3,00 0,76 3 Tôn trọng và yêu quý các thành viên
trong giađình 0 35,3 50,2 14,5 2,79 0,74
4 Chống lại các biếu hiện làm hạigia đình:
bạo lực... 0 25,6 53,1 21,3 2,96 0,57
Trungbình 2,80 0,70
Ghi chú: 1- Thấp;2- Trung bình; 3- Khá; 4- Tốt.
Kết quả ở bảng 4 cho thấy, với nhóm trách nhiệm của thanh niên với gia đình có điểm trungbình là 2,80 và độ lệch chuẩnlà 0,70,đây là mức biểu hiện khá cao trong thang đánh giá. Với mức biểu hiện này cho thấy, thanh niên ViệtNam luôn quan tâm đến giađình và vaitròcủabản thân trong việcgiữ gìn, xây dựnggia đình hạnh phúc. Ket quả nàychứng minh cho mộtsố nhận định thụctế thiếutích cực về giới trẻkhi nói đến gia đình. Để làm rõ và tăng tính khách quanchokếtquả khảo sát, nghiên cứu đặt câu hỏi: “Theo anh, chị thì thanh niên ngàynay có quan tâm đến gia đình không? Mức độ quan tâm nhưthế nào?”. Đồng chí T.V.B. - cán bộ làm công tác tại Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Là một người công tác trong lĩnh vực giáo dục và công việc của tôi có liên quan nhiều đên giới trẻ. Vì thế tôi thường xuyên quan tâm đến tâm tư, tình cảm... của ngườỉ trẻ. Tôinhận thấy rằng:giới trẻ ngày nay tuycòn một so ít bạn trẻ chưa có ýthức trách nhiệm vớibản thân, với gia đình thìphần đôngcácbạn có nhữngquan điểm rất rõ ràng, rành mạch và phù hợp với chuẩn mực văn hóa xã hội ViệtNam. Nếu nói các bạn khôngquan tâm đến gia đình là hơi thiển cận, bởi tôi thấy ngoàiviệc các bạnquan tâmvà cótrách nhiệm với bản thânthì giađình là mối quan tâm thứ hai của cácbạn... Vì thế, chúngtacần có cải nhìn tíchcực hơn vềgiới trẻ vàviệc đảnh giá các bạn âytrong vấn đề thê hiện trách nhiệm với xã hội, với gia đình và với bản thân...”.
46 TẠP CHÍTÂM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 -2022
3.2. 4. Trách nhiệm với bản thân
quả ở bảng 5 cho thấy, với nhóm trách nhiệm của thanh niên với bản Kết
thân có điém trung bình là2,83 vàđộ lệch chuẩn là 0,68,đây là mức biểu hiện khá cao trong thang đánhgiá. Với mức biếu hiện này cho thấy, thanh niênViệt Nam có ý thức cao
việc làm, c'uy trì thunhập thường xuyên, ổnđịnh có mứcđiểmcao nhất (M = 3,31) hay biếu hiện Tích cực học tập nângcao trình độ cũng là biểu hiện ởmức rất cao (M = 3,22;
nhóm thanh niên được khảo sát. Mặt khác, kết quả này cũng cho thấy một số nét tâm lý thanh niên ngày nay có những điểm mới hon so với thanh niên thời kỳ trước.
về tráchnhiệm đối với bản thân.Trongđó, biểu hiện Chủ động tìm kiểm
. Kếtquả này mộtlầnnữakhẳngđịnh sựsuy nghĩ chín chắn, thực tếcủa
Bảng 5: Biếu hiện tráchnhiệm với bản thần của thanh niên
TT Biểu hiện Mức độ (%)
M SD
1 2 3 4
1 Rèn uyệnđạo đức, tự giáo dục ý thức... 0 26,6 49,3 24,2 2,98 0,71 2 Tích cực học tập nâng caotrình độ 0 20,3 37,7 42,0 3,22 0,76
3 Chủ
nhập
ỉộng tìm kiếmviệclàm, duy trì thu
thường xuyên, ổn định 0 16,4 36,2 47,3 3,31 0,74
4 TácỊ•hong làm việc kỷ luật, sáng tạo... 0 58,0 38,2 3,9 2,46 0,57
5 Rèn
thể d
uyện sức khỏe, tham giahoạtđộng
ỊC, thể thao 0 58,0 34,3 7,7 2,50 0,64
6 Chủ lộng phòng tránh các bệnh tật 0 44,0 44,4 11,6 2,68 0,67 7 Lên ,ncác hànhvi tự làm hại bản thân 0 25,1 49,3 25,6 3,00 0,71 8 Than
trào
1 gia tích cực các hoạtđộng,phong
lành cho giới trẻ... 0 57,0 37,2 5,8 2,49 0,61
Trung bình 2,83 0,68
Ghi chú: 1- Thấp; 2- Trungbĩnh; 3- Khá;4- Tốt.
Nghiên cứu cũng tiến hành phỏng vấn một số thanh niên tại tỉnh Quảng Ngãi và Thành phố Hồ Chí Minh để bổ trợ chokếtquả khảo sát. Với câuhỏi: “Bạn nghĩ gì về
quên trảcl nhiệmvới gia đình, xã hội, Tô quốc... bạnT.T.L. - đang côngtác tại một dự án
hiện nay chỉ biết quan tâm đến bản thân mà chưa nghĩ đến những vấn đềcủa xã hộiở góc! ĩộ nào đó có thể tạm chấp nhận nhưng chưa phù hợp. Vĩriêng với bản thân tôi, tòi nghĩ rằng nếu mình không có trách nhiệm với bản thân mình thì làm
nhận định: thanh niên Việt Nam ngày nay chỉ biết lo cho bản thân mà
phichính phủ ở Thành phố HồChí Minh cho biết: “New nói thanh niên
TẠP CHÍ r'ÂM LÝ HỌC, số6 (279), 6 - 2022 47
sao có trách nhiệm vớingười khác, vớigia đìnhchứ khoan nói trách nhiệm với Tổ quốc...”. Cũng có câu trả lời tươngđồng, bạn H.T.K.V. - thanh niên ởtỉnh Quảng Ngãi chobiết: “Là một người được sinhra và ỉớn lên trong thời kỳ hội nhập. Trước hêt, tôi thây mình phải có trách nhỉệm với bản thân và gia đình mình trước. Một khỉ tôi đã lo cho bản thân và gia đình mình được thì tôi mới có điều kiện để thể hiện trách nhiệm với đất nước. Mặt khác, có trách nhỉệm với đất nước không có nghía là phải tham giatất cả mọi hoạt động của nhànước màbằng hình thức này hay hìnhthứckhácmình cũngcóthê góp chút trách nhiệm của mìnhvàocông cuộc dựng xây và bảo vệ Tô quốc”. Bạn H.V.Q. - đang công tác tại đoàn phường của Thànhphố Hồ Chí Minh nói thêm: “Rấtmay mắn là từ khi ra trường đến nay thì côngviệc của tôi gắn liền với thanh niên và hoạt động thanh niên. Neu nói thanh niên ngày nay chỉquan tâm đến bảnthân mìnhlà chưađúng. Bởi lẽtrong các hoạt động vì cộng đồng, các chiến dịch hay các đợt ra quân vì cộng đồng, vì người dân như Mùa hè xanh, làm sạch phổ phường hay hoạt độnghỗtrợ trong đợt dịch Covid-19 vừaqua tại tất cả các tỉnh, thành đều có hình ảnh cácbạn thanhniên...
Các bạn tham gia hoàn toàn tựnguyện, chưa bao giờ đòi hỏi quyền lợi hay bất cứ lợi ích gì...”.
Mối quan hệ giữa các nhóm trách nhiệm trong biểu hiện trách nhiệm của thanh niên trong bối cảnh hiện nay đượcthể hiện qua sơ đồ 1.
Sơ đồ 1: Tương quan giữacác nhóm trách nhiệm
Kết quả ở sơ đồ 1 cho thấy, 4 nhóm trách nhiệm của thanh niên cótương quan thuận, chặt chẽ (r dao động từ 0,70 đến 0,92 và p < 0,01). Kết quả này nói lên rằng khi một nhóm trách nhiệm nào đó thay đổi theo chiều hướng tốt hơn thì 3 nhóm còn lại cũng sẽ thay đổi tốt hơn và ngược lại, nếu một nhóm trách nhiệm nào đó chưa tốt thì sẽ kéo theo 3 nhóm trách nhiệm còn lại cũng sẽ ở mứcbiểuhiệnkém. Mặtkhác, với hệ số r như ở sơđồ 1 cho thấy sự tương quan này khá chặt chẽ, các nhóm trách nhiệm đều có mối liên hệ nhất định và có ảnh hưởng cùng nhau.
48 TẠP CHÍ TÂM LÝ HỌC, số 6 (279), 6 -2022
4. hết luận
Ket quả nghiên cứu biểu hiện trách nhiệm xã hội của thanh niên cho thấy:
thanhniêncóý thức rấtcao về tráchnhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc của thanhniên cũng ở mức cao. Ket quả này mang lại giá trịti ch cực trong việc nhìnnhận, đánh giá về thanh niên trongbối cảnh hiện nay. Cái nhìn khách quan, đánh giá tíchcực về thanh niên sẽ giúpthanh niên cảm thấytự tin lạc quan cho nhữngdựtính của bản thân.
Tro Ig 4 nhóm trách nhiệm, dùnhóm trách nhiệm với bản thân có kết quả cao nhất, dồng nghĩa với việc thanh niên cótrách nhiệm với bản thân cao hơn 3 nhóm còn lại (tráchnhiệm với gia đình, trách nhiệm với xã hội, trách nhiệm với Tô quốc). Tuy nhiên, không có nghĩa là thanh niên chỉ quan tâm đến bản thân mà chính suy nghĩ tươi mới, hiện đại của thanhniên về trách nhiệm đã cho thấy chúng ta C ang có một lớp thanh niên đầy hứa hẹn, thực tể và sẵn sàng hội nhập với thế giơi. Mặt khác, 4 nhóm trách nhiệm của thanh niên có mối quan hệ chặt chẽ, có sự tác động qua lại mạnh mẽ cùng nhau. Vì thế, đế phát huytrách nhiệm của thanh niên trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, mồi cấp, mồi cán bộ banngành có liên quanđếnthanh niên cần huyđộng thanh niên trong các hoạt động nhằm phát huy năng lực của thanh niên, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệ u của họ.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 10 (2008). Nghị quyếtsổ 25-NQ/TW.
2. Phạm Vỉn Đức (Chủ biên, 2008). Côngbằng xã hội, tráchnhiệm xã hội và đoàn kếtxã hội. NXB Khoa học xã hội. Hà Nội.
3. Trương Hoàng Đức (2020). Trách nhiệm xã hội của thanh niên nông thôn tỉnh Đồng Nai trong giai đoạnhiện nay. Đe tàicấp Họcviện, Học viện Chính trị khuvực II.
4. Quốchộ (2020).Luật Thanh niên năm 2020.
5. Hồ Chí Minh Toàn tập (2002). Tập 5.NXB Chínhtrị Quốc gia Hà Nội.
6. Đoàn Vàn Thái (2004). Nhiệm vụ cơ bân của thanh niên Việt Nam trong thờikỳ công nghiệp hóc,, hiện đại hóa đất nước.NXB Thanhniên. Hà Nội.
TẠP CHÍ TÂMLÝ HỌC, số 6 (279), 6 - 2022 49
