TV DUY DOI NGOAI VIET NAM V0I ASEAN VA XU THE H O I NHAP D O N G A
• •
Le Vie't Duyen*
Trong ^d thing 2 OS), lap (hi Thdng lin ddi ngoai da dang phan dau bii "TU du\ ddi ngoai Vicl Nam vol AS! AN va \u tln'^ hdi nhap Ddng A" cua la( gia Le Viet L^u\'cn, Taf) ( hi so thing i (')(>) \in gi('li lhi('Hi phan ( udi l>ai vi('l nay.
TAC DONG Vdl VIET NAM 1. Ti^ duy ddi ngo^i cua Viet Nam trong hpp tac ASEAN va Ddng A
Viet Nam ludn ung hd c i c nd lac gia l i n g hpp l i c Ddng A, v i coi x i y dQng edng ddng Ddng A (EAc) la mgc tidu l i u d i i , trong dd ASEAN+3 l i khudn khd chfnh cho mgc tidu hinh t h i n h EAc v i tidn trinh EAS hd trd cho c i c nd IQC x i y dang cdng ddng d khu vQc Ddng A; nhQ vay, ASEAN+3 v i EAS mang tfnh bd sung v i hd trp l i n nhau. C i n n h i n manh l i trong q u i trinh n i y , vai trd ehu dao cua A S E A N p h i i dape d i m b i o v i vide x i y dQng Cdng ddng ASEAN p h i i l i QU tidn vl d i y chfnh l i n i n tang vQng c h i c cho gia t i n g hpp t i e Ddng A, hadng tdi mgc tidu x i y dgng mdt edng ddng d khu vQc n i y .
SQ tham gia eua Viet Nam trong ASEAN mang y nghTa hd't sQc quan trpng trong chid'n iQpc x i y dQng
Pho Vg trudng Vg ASEAN, BQ Ngoai giao.
v i phai trien dat nQdc. Mdt ASEAN vQng manh, d o i n kc">t v i lien kdt c h i t c he, l i nhan lc") quan trpng trong vide xay dQng mdi trQdng hda binh, dn djnh, hpp t i c d khu vQc v i dd chfnh l i Ipi ich chie'n iQpc l i u d i i cua Viet N a m . Bdn canh dd, vide x i y dQng t h i n h cdng Cdng ddng ASEAN l i mdt nhu cau thidt ydu de p h i t huy the manh cua ta trong quan he qudc td, n h i n Idn sQc manh Viet Nam trong sQ nghidp x i y dQng v i b i o vd Td qud'c. Vide tham gia trong ASEAN trd t h i n h mdt trong nhQng trpng t i m eua chfnh s i c h ddi ngoai eua Viet Nam vdi phQPng c h i m "chu ddng, tfch cQc v i cd t r i c h nhidm cung e i e nQdc x i y dOng Cpng ddng ASEAN vQng m^nh, t i n g CQdng quan he vdi c i c ddi t i c , tidp tgc giQ vai trd quan trpng trong c i c khudn khd hpp t i c d khu vQc chau A- T h i i Binh DQdng"'
Chu trQdng v i dQdng Idi dd'i ngoai cua D i n g v i Nha nQdc ta l i da dang h o i , da phadng h o i quan he vdi c i c qud'c gia, c i c vung l i n h thd trdn the gidi v i c i c td chQc qudc td. Cudc khung h o i n g
l i i chfnh c h i u A v i gin d i y l i khung h o i n g kinh te t o i n c i u cung vdi mdt so ddng t h i i "ly t i m " trong ASEAN khi c i c nQdc thinh vidn p h i t trien hdn ky ket c i c hiep djnh tQdo thadng mai song phaong vdi ben ngoii eho t h i y , Viet Nam e i n tidp tgc p h i t huy tinh t h i n "ehu.ddng, tfch cQc va ed t r i c h n h i d m " de cung ed vj trf cua ASEAN trong quan he qudc td de thQc hidn chfnh s i c h da phQdng h o i , da dang h o i quan he kinh td ddi ngoai. Bdn canh vide d i e bidt coi trpng cic nQdc l i n g g i l n g khu vQc nha ASEAN, vdn g i n gui v l mat dja ly v i ed dilu kidn v i n h o i v i tQ nhidn g i n gui, Viet Nam cung can phai d i e bidt coi trpng quan he vdi e i e nQdc Idn v i c i c trung t i m kinh te Idn trdn the gidi. Hdi nhap ASEAN ndi chung va Cpng ddng ASEAN ndi ridng la
"hau t h u i n " quan trpng, giup Viet Nam cd dape sQ ung hd va t i n g cadng sQc manh trong quan he vdi c i c ddi t i c ben ngoai, nhit l i vdi e i e nQdc Idn nhQ My, Trung ^ Qudc, Nhat B i n , Nga, A n Dp v i EU.
54
2. Thuan Ipi vdi Viet Nam
2.1 T^o ra thi trUdng xuat khau vi vdn idn:
Ddng A l i thi trUdng xui't khi'u quan trpng nhi't vdi kim ngach xui't khi'u Idn tdi g i n 30 ty USD, tUPng daong 4 8 % tdng kim ngach xui't khi'u v i cung l i ngudn dau ta trQc tiep nadc ngoii (FDI) Idn eho Viet N a m . Tfnh dd'n hd't t h i n g 11 n i m 2009, FDI eua c i c nUde Ddng A v i o Viet Nam dat 88 ty USD vd'n d i n g ky v i 26 ty USD vdn thQc hien, chiem l i n iQpt 5 3 % v i 4 7 % tdng vd'n d i n g ky v i thQc hidn eua Viet N a m . D i y l i ngudn t i i trp quan trpng cho t i n g trQdng kinh te trong nhQng n i m qua v i trong thdi gian tdi d i y . Viet Nam l i nQdc ed n h i l u cd hdi hadng Ipi khi thj tradng khu vQc dape md rdng.
Theo kjeh b i n nghidn cQQ v l t i e ddng cua EAFTA v i CEPEA, t i n g tradng GDP cua Viet Nam se t i n g thdm taong Qng 1,6 v i 1,61%.
Tham chf, vdi kjeh b i n kd't hdp giQa tQ do hda v i thuc day hdp t i e v i tao t h u i n Ipi cho thQdng mai, EAFTA v i CEPEA se giup GDP cua Viet Nam t i n g thdm tQdng Qng 10,79% v i 11,04%.
Day l i mQc t i n g trQdng k h i quan nhi't trong sd t i t c i c i c nQdc ASEAN va 6 nadc Ddng A, giup Viet Nam md rdng thj tradng tidu thg s i n pham, thu hut FDI, tham gia n h i l u hdn v i ed hidu qua hdn trong chudi s i n xuat Dpng A v i t o i n cau.
2.2. Cd vai trd cau ndi trong hdp tie ASEAN-
Ddng A: Hpp t i e Ddng A d i k h i sdi ddng ngay tQ giai doan dau. LQa chpn ASEAN+3, ASEAN+6 hay t h i m chf ASEAN+8 se i n h hadng ri't Idn dd'n ci'u true hdp t i c khu vQc trong taong lai. Trong q u i trinh n i y , ASEAN can ddng vai trd trung t i m v i c i n cd sQ nghidn cuU thi'u d i o de iQa chpn md hinh thfch hdp nhi't. C i c nghien cOu deu ky vpng v i o k h i n i n g tp d i l u chfnh eua nen kinh te Viet Nam de t i n dgng Ipi the so s i n h de dat dape Idi fch Idn hdn trong mdt khu vUc thapng mai tQ do rdng hon. C i c d l xui't mdi d i u hadng tdi vide t h i n h l i p mdt khu vQc lidn kd't kinh td rdng hon, hoac siu hdn trade, hoac c i hai v i ed the cd Idi hdn cho Viet Nam.
Trong bdi e i n h hidn nay thi n h i l u k h i n i n g c i c lien kd't d pham vi Ddng A se p h i t trien theo md hinh ASEAN+ hoac ASEAN++
{ASEAN + cic nUde Ddng A khic + mot sd nUde chau A Thii Binh Duang- ke c i My, Nga, v i cd the bao gdm My La Tinh v i An Dp). Nha vay e i e the che cua ASEAN sd khdng bj p h i vd m i t h i m chf cd the dape md rpng nha l i mdt hinh m i u eho hpp t i e khu vQc d c h i u A - T h i i Binh Dapng. Chfnh vl vay, Viet Nam h o i n t o i n cd the coi ASEAN nha l i mdt " c i u ndi" eua q u i trinh hpp t i e kinh t d d Ddng A, hay mdt trung gian d i l u phdi de c i c nadc Idn nha N h i t B i n , Trung Qud'c v i My hdp t i c di tdi mdt mgc tidu chung.
SI/ KI^N VA BINH LUAN •
2.3. Tham gia dan dit tien trinh hcfp tic Ddng A:
Khi lien ke't ASEAN la t i m diem eua c i c lidn kd't khu vQc d pham vi rdng Idn hdn, hdi n h i p ASEAN se l i m khu vQc Ddng Nam A, trong dd Viet Nam dang l i mdt trong nhQng "cau ndi" quan trpng h i n g dau trd nen quan trpng hdn trong b i n cd dia chfnh trj cua c i c nQdc ngoii khu vQc, d i e bidt la c i c nUde Idn. Hpi n h i p ASEAN se tao d i l u kidn eho Viet Nam the hien k h i nSng d i n d i t hpp t i c Ddng Nam A p h i t trien va ddng vai trd quan trpng trong hdp t i c Ddng A v i T h i i Binh DUdng dUa tren uli the la mdt nUde ed sQ dn djnh chfnh trj cao, tang tradng kinh te nhanh, didn tfch v i d i n so vao nhdm Idn nhi't trong khu vQc. Qua dd, vj the eua Viet Nam ngiy c i n g dupe n i n g cao, dupe c i c qudc gia trong khu vUc v i ke ca cac nUde Idn trdn the gidi coi trpng.
3. Thach thufc
3.1. Gia ting sUe ep ve ning lUe: C i c lidn kd't kinh t d giQa ASEAN vdi c i c trung t i m kinh td k h i c se l i m Ipi cho mdt sd t h i n h vidn (nhi't l i c i c nQdc xui't sidu), nhUng trade m i t se g i y n h i l u t h i c h thac trade ydu c i u p h i i t i n g cadng md cQa, di'y nhanh hdi n h i p hdn nQa, nhi't l i vdi c i c nQdc ed n i n kinh t d kem p h i t trien hdn v i dang n h i p sidu nha Viet Nam. Xu hadng tang cadng lidn kd't Ddng A cung se t i n g sdc dp, nang
TAP f<m iii:juun^_
n
^U-JUJ^J >^J .^ 55
• SI/ KlI^N VA BINH LUAN
trich nhidm, l i m phin t i n ngudn iQc v i l i m t i n g b i t ddng trong ASEAN.
3.2. Tie dgng den quan he dd'i ngoai: Hpi
n h i p qud'c id cung tao ra lo ngai ve t i c ddn^ dd'i vdi ddc l i p , ehu quydn qudc gia ndn can ed ta duy dung d i n v l hdi nhip, x i y dQn^
mdt he quan diem mdi vd chu quyIn qud'c gia khi p h i n tfch v i d i n h g i i tic ddng cua vide tham gia c i c lidn kdt khu vQc. Trong bdi einh tuy thudc l i n nhau siu sic v i hdi nhip l i xu thd'didn ra manh md d khip c i c khu vQc trdn toin the gidi, chu trQdng ehu ddng v i tfch cQc hdi n h i p qudc td eua Dai hdi D i n g l i n tha XI l i hd't sac phu hpp v i c i n coi d i y l i mdt trong nhQng giii phip tdi Qu dd b i o vd ddc l i p , ehu quyIn cua di't nUde trong bdi einh mdi.
3.3. Ap lUe dieu chinh chinh sich: Viet Nam
cung can d i l u chfnh mdt loat chfnh sich nginh de tuin thu khudn kho cua thj tradng v i eo sd sin xui't thdng nhat theo muc tidu hda hop chfnh sich trong lidn ket. Ngoii ra, Viet Nam cung phii chju sQc dp canh tranh Idn hdn tQ c i c n i n kinh te khic trong ASEAN trong d i l u kidn khdng can sQc do trinh dd phit trien thap hdn ndn cd the phai chju thua thidt.
Bdn canh dd, mdi trQdng canh tranh phQc tap giQa c i c khdi lien kd't khic nhau (APEC, ASEM, TPP, Ddng A...) cung d i t Viet Nam
trade khdng ft sQ iQa chpn khd khin.
KIEN NCH! CHINH sACH Trdn ndn ting cua hpi nhip toin c i u , thdng qua vipc thQc hipn c i c nguydn tic v i hidp djnh trong khudn khd WTO, vide djnh hadng Uu lien vio hdi nhip khu vQc Ddng A can phii l i QU tidn hing dau trong giai do^n hpi nhip mdi cua Viet Nam, dang v i sd trQc tidp tie ddng v i ehi phd'i q u i trinh hpi nhip cua Viet Nam v i o khu vQc n i y trong thdi gian tdi trdn eie ting nie hdi nhip khic nhau. Dd'i vdi Viet Nam, hdi nhip da phQPng chfnh l i muc tidu hdi nhip bao trum, trong dd hdi nhip ASEAN, hdi nhip Ddng A v i hdi nhip chiu A Thii Binh DQPng l i nhQng tang bie khic nhau cua hdi nhip v i o mdt "sin choi toin c i u " , cg the l i :
1. Chu dpng ddn nhan cac CO hdi tuT hpi nhap trong khudn khd Ddng A^
Khi ed nhQng da'u hieu rd ring v l mdt lien ke't kinh td'sip hinh thinh, eae cdng ty da qudc gia se khan trQdng t i i td chQc m^ng sin xui't eua minh. VI v i y , de n i m dQpc nhQng cd hOi v i thu dQpc tdi da Ipi fch tQ vipc t i i td chQc niy^, Vi$t
Nam can cd c i c bien p h i p thfch hpp de n i m trong chudi san xuat cua cac cdng ty da qudc gia; phit trien hd thdng cd sd h<i tang cQng va m I m , ket ndi vdi
c i c nQdc ling gilng tai khu vQc Ddng A, Ddng Nam A, Tilu vung Md Kdng.
2. Tich c^c thuc diy ti^n trmh h$i nhdp kinh td ASEAN
Trong pham vi hdi nhip d khu vQc Ddng Nam A, Vidt Nam chia sd Ipi fch vdi cic nQdc thinh vidn ASEAN khic l i x i y dQng mdt Cdng ddng ASEAN vQng manh, duy tri b i n sic ASEAN, giQ vai trd trung t i m trong c i c lidn kdt d Ddng A v i chiu A T h i i Binh DQdng.
Hdi n h i p ASEAN l i mdt trong nhQng tru cot cd ban eua chien iQpc hdi nhip kinh td qudc te (HNKTQT) cua Viet Nam. Muc tieu cua Cdng ddng ASEAN la n h i m d i m bao hoi binh, dn djnh va thjnh vQdng chung, x i y dQng mpt cpng ddng c i c x i hpi dum bpc l i n nhau v i ting cQdng bin sic khu vQc d Dong Nam A hoin toin phu hdp vdi Ipi fch cua Viet Nam trong q u i trmh hpi nhip qudc te.
Viet Nam can tidp tuc "tfch cQc, chu dpng v i ed trich nhiem" day m^nh hdp tic npi khdi, xay dQng thinh cong Cpng ddng ASEAN thinh mpt cpng ddng md>
vQa c6 lien kdt chat che bdn trong vQa hQdng ra va thuc ddy quan he toin dien vdi ben ngoai.
3. Ning cao vj the va ddng vai tro nong cdt trong hpi nhap tieu vung Me Kdng md rpng
Do vj tri chidn iQdc d lyc dja Ddng Nam A,
56
lAUHijyailfiAl ifcrti U A A l l g AT3
hpp t i e Tieu vung sdng M d Kdng m d rdng (GMS)"
dang trd t h i n h noi thu hut sQ quan t i m cua n h i l u nadc Idn trong dd cd M y , N h i t B i n v i Trung Qud'c.
Hop t i c GMS dang tidn dan tdi mgc tidu chung l i thuc di'y t i n g tradng kinh td, p h i t trien ben vQng, X d i ddi g i i m ngheo v i n i n g cao ddi sd'ng n h i n d i n sd'ng dpc iQU vQc sdng M d Kdng.
Viet Nam c i n tidp tgc di'y manh hdi n h i p v i o Tidu vung M d Kdng, t i n g cadng khai t h i e sQ hpp t i e giup d d cua c i c nadc, c i c td chQc qudc t d nhQ N g i n h i n g p h i t trien c h i u A v i c i c ben quan t i m dd'i vdi c i c chadng trinh hpp t i e p h i t tridn d Tieu vung, nhu d i u t a n i n g ei'p cP sd ha t i n g lidn vung v i lidn tieu vung, xuc tidn x i y dQng c i c khu kinh t d cQa khi'u QU tidn^...
4. Chu ddng tham gia va khai thac Ipi the' cua viec hpp tac xay dif'ng cac hanh lang va vanh dai phat trien vdi cac micfc lang gieng, cac hiep ^ n h hpp tac (FTA) song phuionig trong khu vt/c
Ddi vdi hdi n h i p trong pham vi e i e h i n h lang, v i n h dai p h i t trien, Viet Nam can d i e bidt chu trpng sQ trdi day v i md rpng anh hQdng n g i y mdt manh me cua Trung Qudc xudng phfa Nam^. A n h hQdng dd cd t i c ddng dd nhQ the n i o cdn tuy thudc trinh dd v i eP cau kinh t e d i c thu^ Trong I
bdi e i n h dd, Viet Nam c i n ehu ddng phd'i hpp thue di'y c i c tien trinh hpp t i c cua khu vQc nhQ ChUPng trinh thu hoach sdm thudc ACFTA, hpp t i e Tieu vung sdng M d Kdng md rdng, Hpp t i c kinh td vjnh Bie Bd md rdng... de tham gia v i o "chudi cung dng" trong p h i n edng lao ddng eua khu vQc. Ddng thdi, Viet Nam can tranh thu vide hdi n h i p v i o c i c h i n h lang v i v i n h dai p h i t trien m i Trung Qud'c d l xui't de giQ vai trd " c i u ndi" trong hpp t i e ASEAN Trung Qud'c v i Tieu vung Md Kdng Trung Qud'c bdn canh vide vQdt ra khdi l i dja chf cung ei'p nguydn lieu thd, tiep n h i n cdng nghd lac h i u .
5. Nam b^t xu hi^ng tang nhanh cac hiep ^ n h hpp tac song phiAmg trong mdt sd' lien kdt khu vUc
C i c nude ASEAN hidn dang chidm p h i n Idn trong sd lapng FTA song phuong d khu vQc Ddng A. H i u hdt c i c hiep djnh n i y d i u hQdng tdi thuc day quan he vdi mdt n i n kinh t d Idn trong hoac n g o i i khu vQc nhQ Trung Qudc, N h i t B i n , EU v i M y . N g o i i ly do kinh td, vide gia t i n g manh me c i c FTA d Ddng A cdn cd nguydn n h i n chfnh trj.
d day, c i c nadc Idn mdt mat di'y nhanh c i c FTA vl nhu cau gia t i n g lidn kdt, mat k h i c mong mudn m d rdng c i c quan he vdi c i c ddi t i e trong khu vQc.
S^ KI$N VA BlNH LUAN • Vide dan xen n h i l u Ipi fch, n h i l u mgc tidu k h i c nhau d i gdp phan thuc day vide ky kd't c i c Hiep djnh song phuong v i da phUdng thdi gian qua d Ddng A. VI v i y , Viet Nam c i n tfnh t o i n v i ra quyd't djnh phu hpp khi tham gia v i o c i c FTA song phuong. Vide trien khai c i c FTA c i n d l cao " v i n h o i thQc t h i " de b i o d i m thQc hidn cd hidu q u i c i c thda t h u i n d i d l ra, de giup Viet Nam b i t kjp tidn trinh HNKTQT cua c i c nadc trong khu vQc^.
Hdi n h i p Ddng A cd vai trd ri't quan trpng vdi Viet Nam vdi Ipi fch rat k h i quan v l d i i han vdi kha n i n g tQ d i l u chfnh eua n i n kinh t d de cd the t i n dgng Ipi t h d so s i n h de dat dupe Ipi fch Idn hpn trong mdt khu vQc thUOng mai tQ do rdng hon. Vdi mgc tidu Viet Nam trd t h i n h nude cdng nghidp theo hudng hidn dai v i o n i m 2020, hdi n h i p qudc t d t o i n didn eua ta c i n ed nhOng ddi mdi, tao bade bQt p h i . Trade hdt, chien lapc t i p trung hdi n h i p kinh t d hadng tdi sQ tham gia dape v i o chudi g i i trj t o i n c i u trdn c i c tang nac hdi n h i p k h i c nhau d khu vQc d d t i n dgng hdt cd hdi, t r i n h b i y thu n h i p trung binh. Trong 10-15 n i m tdi, Viet Nam c i n day manh nd iQc tham gia tfch cQc v i cd t r i c h nhidm v i o c i c lidn (Xem tiip trang 60)
T?
TAP MB imamn uju .xi± 57
