Ond<eJr

. ..:...__.,,,:;·' ~.:....;,_...:...--:-· -·

·-

l-

e

i- 0 i- y c

y

, -

d

s '1

I.

r

1

Gcrcgistreer aan die H.P.K. as 'n Nuusblad.

5de Jrg. Kaapstad, Woensdag, 28 Nov. 194.5.

W ~lr®CIDttmiTl®~cilfi~!tlll~

riDiliiD~caJ~JJl!l~@ca1~

No. 3.

®[pJ

©oiDo"''Wif<IDLID~ Wrra:J. ~tt~Jk:niiD~ WcaUID

w ~rrmrucaJcaJ&:iln&:llil~gtt~

, DIE RAAD VAN DIE f(ERl(E BlED ONS TANS D1lE GELEENTHElD AAN W AARNA. ONS VER- LANG HET . ONS DAN!( A.A N DIE J(EJ?l( IS GROOT", SE GENLE. MEV.}. S. DU 1'0!T VAN K A APST A..D IN 'N OPROEP AAN DIE Vl?O UE V A iV SVJ!.D-AFRff.I(A.

Die Raad van die Kerl;:e het op 21 November in D i e K e r k- b o d e die volgende versock ge- rig tot die gemeentes van die

vier Ned. Gcref. Kerkc in Suid- Afrika:

,Aangcsien Dingaansdag van- ja.ar op 'n Sondag val en met

!lie oog op dio bOilroowendo wcreldtoestand, wat 'n bedrei- ging is ook vir die Christendom en die volksbcstaan in Suid- Afril;:a, versoek ons hiermee al die gcmccntes vatt <lie vier Gc-

:fctlcrcenlc Nc\1. Gercf. Iieri;:e in

Suid-Mril;:a om Dingaansdag vanjaa1· as 'n dag van veroot- moeiligir:g tc vier".

liD~~ W~rm C@~flD®&l

Die K.G. rig onderslaande oprocp tot die Osscwabrandwag

jn vcrband met die dag van ver- ootmoediging:

•

W® ~~~lE~rE~ ~ ~~ID) WJ~ ~~~~(Q)~

(ffi ~ [E ~ ~ [E (Gj ~ (ffi rffi (ill~ [ill

0 ncaHllllll w eglt»arr~ lP!ei ~

⁰

§krrnif wcalrru DTI.Rnfr~~ . IL~ncerr~

Die verhoor van die twintig Duitsc leiers wat as ,oorlogs- misdadigers" deur die Ver·enig- de Volke aangelda word, het verlede week in N\irnberg ge- open. Agt rcgters verteenwoor- digende Brittanjc, die V.S.A., Rusland en Frankryl{, is op die regbank. By die aanvang van die ver-

.

hoor het die advokate vir die verdediging in 'n pleitsluif die wettigheid van die verhoor out- ken en versoek ,dat die regbank deskundige mening moet, inwin van internasionaal-crkende des- kundiges op die gebied van die volkereg oor die regsgrondig- hcid van die verhoor, wat geba-

seer is op die reels van hierdie regbank".

:"''UWE STRAFREG Voorts lui die pleitskrif: ,fn sovene dit 'n misdaad teen die vrede aanbetref het hienlie verhoor gecn regsgron- digheid in die voiJ,ercg nie, maar is dit inderdaad 'n prose- dure wat gcbasoer is op 'n nuwc strafreg wat geskep is eers na- dat die <laad geplecg is. Dit is teenstrydig met die rogsbogin- sels wat deur die hele wereid onderskryf word. ,

. ,Dit is gedeeltelik verbreek in Hitler se Duitsland. Maar

hierdie verbreking is nadruklik verfoei binne sowel as buite die Reich.

,Hienlie beginsel is onaan- tasbaar, nl. dat straf allccn moontlik !s as 'n wet ver- bl'ocl;: is wat bostaan het op die oomblik toe die daatl gepleeg is en wat voorsiening gemaak ltet vir die straf.

GROOT BEGINSEL ,Hicnlic gTomlstelling is een van die groot beginsels van die

· nasics, en vernaamlik van die

moondh.cde wat tlie handves van hienlie regbank ondertel•en het - van Engeland sedert die mid- delccue, van die Verenigde Sta- te scclert sy ontstaan, van Franl,r:vk se!lcrt die rewolusic,

(Vervolg op bl. 8, kol. 1)

Ge$e6s /DJcQJDk Weer

Nog 'n bycenlwms van die Verenigde State, Brittanje en Rusiand Iran binnekort plaas- vind, na berig \\'ord .

Die saal• is bespreek deur Truman, Attlee en J\·Iaeiienzic King. 'n Bcsluit daaroor sal grootliks afhang van die Rus- siese real;:sie op die bcsluite wat oor die bchcer oor die atoom- bom geneem is.

9,01I1§ "V il Xnkom

⁹⁹⁹

Se Jode

La at K uswagstasies

Ontplof

Die pot het in die a.fgelope naweck weer oorgekook in Pa- lestina, berig Sapa-Reuter. Ge- wapende Jode hct ontploffing- stowwe teen die lwswagstasies op Givat Olga en Sidni Ali ge- plaas, met die gcvolg dat ont- ploffings wat groot slmde aan- gerig het. veroorsaal;: is . 'n Vroueafvaanliging het \·er-

too gerig om die Ossewabrand- wag op .L6 Desembel' op lar.ds- wye wyso clio biddag vir die geteisterde voll;:ere van Europa in aansluiting by die oproep van die Eaapse Sinode van die N e- derduitse Gereforrneerde Kork te steun. Die Moderator van die Kerk vei·wellwm ool;: ons medcwerldng.

\Visseling nm \Vagte \'ind plaas tydens 'n Iaertrclddng van die Kaapse Vrouewag te 'BellYile. Britse troepe het bygevolg die drie Joodse ncdersettings in die gebied Tel Aviv omsingel. Later het die toestand versleg deurdat duisende Jode in die scktor be- gin verskyn het.

Elke man en vrou Yau die Bewoging is diep onder die br.- sof dat Europa en by name Wcs- en Mi<ldc-Europa die wiog en die baJ;:ermat nie net van ons voll;:sbloed nie, maar ook van sy godsdious en sy kultuur is.

Sondor die Ncdorlandse Geu- se, <lie Duitse Rcformasic van

1\lartin Luther en die Franse

Hogenoto was daa·r g'n Boere- volk nie.

En waar tlie wieg en baker- mat mot totaie ineenstortiog bcdreig word daar lmo die spruite nie hoop om ongeha- wend te bly nie.

Dit betaam ell;:eeo van ons dan om in aansluiting by die J{erk so oproep ons op 16 De- somber, die dag waarop die Here die bianke besl{awing in ons land gere<l hct, daardie be- sJmwing ook in die Jande van ons moedcrvollrcre met ons ge- bcde te steun.

OPRQEP AAN DIE VROUE

,By geleentheid van die jongste vergadering van die Vroue-Adjunkraad in Johannes- burg, op 7 November, het die lede op 'n wenk van genie. K.

Malan die haglike en onbeskryf- like lot van die vrouens en kinders in Duitsland bespreek", lui genie. Du Toit se oproep.

,Diep het die lede hulle on- mag gevoel.

,Die wcnslikheid van 'n do- putasie na die Eerstc l\Iinister is oorweeg, maat· ons het tot die ocnpal'ige bcsluit gcl;:om dat ons ons Hewer tot die Allet·- hoogste moet wend. Die Raad van die Kerl<e bied ons tans die geleentheid aan waarna ons verlang het. Ons dank aan die Kerk is groot. Ons weet dat elke vrou en kind van die pleg- tigc geleenthcid gebruik sal maak.

S'l'AAK

VER!\'IA...4.KLlRHEID

,Nou doen ck 'n verdere beroep op ell'o vrou en ldnd in die Ossewabrandwag en ook op enige vrou wat vct·- bystcrd staan oor die toe- stande in .Europa om ons medelye met vroue en I<in- ders in vcnhulddng te toon deur die hele weeir wat die dag van verootmoediging voorafgaan, ons van aUe vet·- maaklildtcdo te ontltou en openbare Ycrmaaldildleids- plel<ke rue te besoek nie.

,Op laertrel<kings en same- komste van die Ossewa.brand- wag wa.t in die tyd gehou word, sal die lot van ons ongelukkige stamverwante gedenk word.

,Deu1· hierdie vrywillige daad skraag ons hulle wat ongei•cnde ellende moot verduur, en ste~·k

ons onsself dour die vereenscl- wiging met die lotgcvaUe van andere wat Iy, gedagtig aan die woorde: En nou bly Geloof, Hoop, Liefde - hierdie drio;

maar die grootste hiervan is die Lief de".

I ,~li(e u:rrlh cend e O nd<eJr E ra ~G

^{1YTl l!tJl}

Q u ~]]]JLJ)

^{<8'1 .}

1L. ... JI

^'1\)

tO ~ "L-t ta l.l ll ~~

Op die onla.ngse sitting van die Grootraad van die' Ossewa- brandwag het die Kommandant- generaal, dr. J. F. J. van Rens- burg, gese:

,Ons sluit met hierdic sitting fot·meel die kapittel van vyf jaar se oorlogstryd af. Wat het ons in hierdie vyf jaar bereil;:?

,Ons het 'n elite in die voll;:

vcrsamei onder ccn sambreel.

Dit is met hierdie elite wat die O.B. die stryd wat vo01·Ic aan- durf."

Dr. Van Rensburg het ver- duidelik op watter wyse hierdie elite sa.amgetrek is.

,Gedurende die ooriogsjare het die regeringsparty goappcl- leer aan die instinlite van heb- sug en necs by die individu.

,As beloning vir steun het hy mense baantjies voorgesit.

Ter ondet·myning van teenstand het hy mense gedreig met in- terneringskampe.

die instinl,te gegrond.

,Daa1·om sit, die O.B. vandag met die l'eut·be\tde van <lie Afri- kanerdom ondet· een sambreel."

BINNE no lDAJE

'N GESONDER 1\L.<\-.N •••

BllNNJE 90 DAlE

'N STER.K l\1AN . of so nie betaa.J el' u lesgeld

terug.

J 0 IH1 AW IHIEFIE~

se duisendc suksesse is U WAARBORG Seuns on jong mans verlang l\[OOI SPIERE en

REUSE It:RAG . . . Bejaarde mans vcrlang BIJYWENDE GESONDIIEID

JOHAN HEFER voorsien in altwee.

Ontvang u l<.ursusso dcur <lie -pos ""

ocfen in u slnHpkamer. sonder dat enlgcen dnarvnn weet.

llUIU<o l'rysc. - )lnl<lll<e Tenne.

Sl<ryf vnndng of vul dlc Koepon in en POS lilt nM:

JOIIAN HEFF.U, Jlcfer-1 nstlt1lut,

nus 34!1-1, 1\:nnpstad.

Die Joodse geheime radio hct vcrldaar;

,Nog geweldpleging, nog ter>

rorisme deur die Britse leer, vloot of lugmag of deur <lie Palestynse polisie sal belet dat ons Palcstina op wettige wyse of andersins binnegaan".

'1

,Die opposisiepart-y het aan- lmoping gesoelr by die gees van wantroue wat in ell;:e individu slruil. Die party hct hierdic gees gevoed deur stories oor vrymesselaarsbriewe te versprei ten opsigte van wyle geni. Hert- zog en gerugte uit te saai oor nagtelike besoeke a.an veldm.

Smuts wat kwansuis deur dio Komma.ndant-generaal van die

O.B. sou afgele word. _{Stuur my n.sb. ;;Tn.tls} bcsondcrbct1c omt rent u Ji.ursussc.

,Die Ossewabrandwag ltet go- appeUeer aan die Afrilmner so moed en vortroue. Die Volks- beweging het sy beroop op bier-

Nc.a.m

··· ·· ·· ·· ··· ···•••r •• ••••··· ··· ·· ·

Adtle:J • 0 •• •• ••• • 0 • • 0 0 • • • • • • • , • • 0 . 0 0 . 0 . 0 . 0 0 . ·~ ... .:.:···~· ·:·-·-·. 0 . 0 . 0 • • • • • • • 0 •• • • •• ••• • ~

~ ···-···-···--a

BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 28 NOVEMBER 19'.15

. JVir Deft ige T ab b erds T wee-stuk R.o kke

en Som erhocde

liom selmr· ccrs na

GAAN HoNoPo ME7F A!R!BEJI DIERSPARTY

KOAILJJSJ/IE VORM

⁰

DIE D.-.\.1\'IES-WINKEL .PAROW

ls die Vereuigdc Nasionale Party o( Voll•sparty onder Jci- diug van tlr. D. F. l\lalan voorncmens om 'n ,pakt'' te ,·orm met die Arbeidersparty onder Ieiding van mnr. \Valtcr 1\fade- ley, oud-1\linistcr in die oorlogsl•abinet van vcidm. ,)an Smuts'?

Dit is die vraag wat opduilc na aanlci(ling van gebcurtcnisse in die aJiet'jongste verlcdc.

:WYNE EN BRANDEWYN

AANDAG!!

oSPESIAL"E v'ER~IT!'iDF.RL'iG VAl"

·pnl'SE lN liELASG V,\..X ONS TALRYRE JiLili'i'OISIE (Hics-s ~;cldll:

m.naf l Oltt<>llcr tot 31 Dc~cmbcr c.lt.

GENJET W\':-.'E, JlR.-\..'<l:H:WY!'iE El'i )'.IKEURS \\'AT SELF IIUL ROE)I·

RYRE l'Ol'ULARITEIT VERW.EltF

.UET . . . 0:"'\GEt-~\\·ENAAltO L~

EI.l\E OPSIO.

P.HYSLYS:

'W>.'NSOORT£:

Spesiaal Soct 2/3 10f6

Wit Jerlpigo . . . . • . 1/G Sf- Root Jeriplgo . . . . . . 1f6 Sf- :llfalmscy . . . . . . . . 1f6 Sf- Wit :Uuskndcl . . . . 1f5 7f6

Rooi Muska<lcl 1f5 7f6

Socl :Port . . . . . . . . lf5 7/6 Port . . . . . . . . . . 1/4 7f-

Ponlnk . . . . . . . . 1/4. 7f-

Worcester Hock . . 1f4 7f- Speslalc Sjerrfe . . lf1 7f- Goue Sjerrte . . . . . . 11-1 7f-

• Ou Bruin Sjcrrlc 2f:J 10f6 Hanckrn-a.l . . . . . . 1f- 'Wccmoutb (Franse en

Itnllnansc Tipcs) 2/9 F OJ',"REL\'vl'N:

.,La Vie" . . 7/G

:Mon!s Grand Spumante lOf- JJJt,\NOE\Vl:N:

£urcka . . . . 8/-

A. 1 . . . . . . 7/6

Bocgoe . . 7f6

LIKEURS:

.Kcrslc . . 6/3

AOYG . . . . . . . . 6f3 Gemmer . . . . . . 6f3 Van dcr Hum . . 6f3 Creme de Meothe

(Peperment) 7f- JENEW:ER . . . . . . . . 7f6 JEN'E\\'ER-LlREUitS:

Lemocn . . . . . . . . 1!6 Suur!cmocn . . . . . . 7f6 )~NJGSTE VOORWAARDES: -o-

~1) Deposito's, nl. 20/· per vaatJ!e en

!Sf- per klssie mot bottels moct a-Ile bestelllnss versesel.

-(2) Bcstclllogs word sless u!tgcvocr

KONTANT l'>iET BESTELLING ot KONTANT BY AFLEWERING plus K.B.A.·kostc, VRY OP SPOOR VLA.K'!'EPLAA TS.

(3) BentciiJngs per klssle mas bestaan ult vcrskillende soortc drank, mils dit •n ktssle van 12 bolters i&.

-o-

LAA'£ U RERSFEES·IHmSE VJU, OP Dm OEURIGE EXC};J,SIOR- JORA:N"IU; ••• UlTSTEI{El'o'D VIR

ELKE GELEENTHEID.

Tevredenheld onvoorwnnrdellk ge-

waarbor~; of g-c](J tern&'.

- o - BesteJ nou van:

EXOELSIO.R WY?\'M1\JI.ERY Vtnktcplnas-Staalc, K.r.

BOERE !

Op 10 November het Die Va- derland berjg:

1\Iev. ,Jessie l\IcPhcrson, mill- tanto Arbcidsli<l vir wyk 14 en vcral bel;cnll weens die rol wat.

sy onlangs gespecl hot in die Spdngboldcgioen-onluste ,·oor die Johanncsburgse st·adsaaJ, is gistermiddag tot bu t'J::'Cmecste- r·cs van die stad (Johannes- burg) verities.

,Deur clkc kcer stcmbrlefies doelbcwus te bederf, hot die vier Hercnig<le Party-lcde - mm-. Piet liock, L.P.R., is ems-

fig sick - vyf J;:eer huUe be- slissende stcmmc lct.terlik iu die water gcgooi en so meege- help om mev. l\fcl>herson ver- Jdcs te Jn·y."

,BATTLING JESS"

Mev. McPherson word deur die kommunistiese blad The Guardian beskryf as ,.Batt- ling Jess" en sy \Vord vera!

geroem as die ,hoofsprekcr op die trappies van die Jo- hannesburgsc -stadsaal by ge- Jeentheid van die H.N.P. se kongres binne die saal."

Dit was.'n skok vir menigeen toe bekend geword het dat die H.N.P.-lede in die Johannes- burgse stadsraad daartoe byge- dra het dat juis die vrou burge- meesteres word wat meer as enigiemand anders verantwoor- de!il{ was vir die aftog wat die H.N.P. uit die goudstad moes blaas.

Die vraag het opgekom wat daaragter skuil? Die eerste stap in die rigting van 'n ,pal<t'' met die Arbeidersparty?

Dat die kopstukke van die Arbeidersparty in Natal die H.N.P. se optrede op Johannes- burg vir kokettery aangesien het, word bewys deur die besluit wat hulle op hulle provinsiale kongrcs aangeneem het, nl. dat die Arbeidersparty finaal vasle

Om 'n sukses van u BOERDERY te maak, woon een of ander erkende Landbou·Kollegc by of word dadelik 'n student van B.l<:.K. en kry dieselfde diens by u huis deur middel van ons uitstekende KORRESPONDENSIE-KUR-

SUSSE in:

o

BEESBOERDERY I

£10 kontant (of £12 op te.rme)

o

BYEBOERDERY

£5

kontant (of £7 op terme)

o

BOERDERY·BOEKHOU

£5 kontaot (of £7 op te.rme)

o

DUIWEBOERDERY

£3 kontant (of £5 op terme)

o

HOUTWERK TUIS

£5 kontant (of £7 op term e)

o

PLUIMVEE·BOERDERY

£5 kootant (of £7 op terme)

o

SKAAP· EN WOLBOERDERY

£5 kontant (of £7 op terme)

o

^{TABAKBOERDERY}

£5 kootant (of £7 op terme)

o

VARKBOERDERY

£5 kontant (of £7 op terme)

1 mnrsvRon r

l

Met B.K.K. se beroemde HUISHOUDKUNDE·KURSUS sal

I

^{u H}uishouding 'n plesier wees. - £5 kontant (of £7 op terme)

I

Jl>Tli<:N~!

A.s u cenmaal 'o lid is van een van B.K.K. se Departemente, bly u altyd 'n lid en ontvang u gratis die raad van DESKUN.

DIGES vir u besondere geval.

1

Stuur dadelik u inskrywingsgeld aan:

PTUNSJPAAL

i ~OERDERYO

I PosBu~?s~~IESIP'ONlDliENSHIE- OC R~ ~~!scH

'

--- ·

dat hy nog nou, nog in die toe- lwms enige koalisic met die Herenigdc Nasionale Party sal aangaan.

Nadat die l\atalse Arbeiders hicrdie bc!'luit gcncem hct, moes daar egtcr iets gebeul· het, want verlcde l>insdag het mnr.

M : ..• ).

van den J3eq;-, L.V., en onder- Icier van die Arbeidcrsparty 'n gcmotiYcerdc uitnodiging tot pal•tvorming met 'n iclic•· en 'n ell< get·ig.

J\Inr. Van. uen Berg hot ver- ldaar dat <lie. Arbeide•·sparty ten voile bel'Cid is orn '.n pal<t.

te vot·m. rncL enlge part.y wat die volgeud.c. sal beloo!:

(i) Volle indiensneming vir minstens 10 jaar.

(ii) Ha,ndhawing van bestaan- de J?rOduksie in die fabrieke vir 10 jaar, selfs ten koste van 'n regeringsubsidie.

D IE B U RG E R V ra V erduiddikin g

Na. aanleiding van mnr . Van den Berg se Rimberleysc aanbod vra Die Burger in 'n hoofartil;:cl dat die Arbeid.ers- party sy beleill t·en opsigto van die kommunisme finaal moct bepaal l\inr. l\ladeley se onlangse ophcmeling van Sowjct-Ruslaml en sy onder- Icier so boslceid oor die Iwm- munismo ldop nle, so die bind.

In 'n <laaropvolgcnde hoof- artil•cl sltryf D i c B urge r, wat ocnslcynlil< begin haaslig· word, nogmaals:

,Maar wat is dan die rig- ting van die pa~ty ten opsigte van die ldeurvraagst.uk'? Is dit die ,malic Jcommunisme' van mot·. l\-fadeley of is <lit

<lie segrcgasic-kocrs van mnr.

Van .den Berg? Ons wag - en die land wag - op 'n ant- woord".

(iii) Daarstelling van ,social security" so spoedig moontlik.

.'v\NBOD

Sy party, aldus mnL Van den Berg, begunstig 'n ,,cgte en ware beleid van segregasie". Spreker het voorts die rigting van l<leurgclyi<heid gerepudieer en dit as ,.mal kommunisme"

bestempel.

Mnr. Van den Berg het 'n be- paalde voorstel narnens die Ar- beidersparty op die bord ge- plaas. Of dit namens die hele party geskicd het, is moeilik om te se. Dit lyk asof dit nou weer die H.N.P se beurt is om te reageer.

In die tusscntyd, soos dit maar in die partypolitiek gaan, skop sommige blaaie van die Arbeidersparty in 'n heeltemal teenoorgestelde rigting stof op.

Hulle beweer nl., dat die Her- enigdc Party en die Verenigde Party 'n pakt gaan vorm.

V.S.A. Ma(J}k Nog

Af!:oombomme

Pres. Truman het verlede weclz op 'n pcrskonferensie geso dat Amct:Hm nog voort- gaan met die vcrvanrdiging van atoombomme, maar dat.

dit net vir proefncmings ge- bruil< sal word.

§ JPl ~(Q) Ifllil(Q) Till cll WI ©l©lrr ~lkl!Il

Mn imn~fr ce no

'n \Vaar:;Imwing dat 'n gepeu- ter aan di(} Spoorwegwerke1· sc salarissc en voordelc noodlottige gevolgc sal he, is ven·at in DIE SKA.KEL, ampt.elil>c orgaau van Spoorbond.

Na aan!eiding van min. Stur- rock se onlangse uitlating dat die Spoorwec vir die eerste vyf maande van h.ie.rdie diensjaar 'n bedryfsverlies van £1,150,000 aantoon wat hy toesl<ryf aan Jcwenslwstc- en oortydbetalings, rig DIE SKAKEL die volgende waarskuwing aan die Minister: ,Wat lcwenskoste betref het dit ons dadelik Jaat dink aan wat min. J. 'vV. Jagget·

nie Janl; na VVereldoorlog No.

1 gedoen. het, toe hy in een maand miljoene ponde van die spoonvcgdienaar· se sala- ris afgetrek hct deur oorlogs·

bonusse en toelaes te herroep.

,01)S wil die Minister nou al waarsku dat 'n herbaling:

van daardie .nater hl~die·

l•eor; fataal sal wccs. ''·

WORD STERRER Dit wil voorkom asof SJ?oor- hond, Suid-Afrika se nasionale organisasie van SIJOOrwegwcr- kers, 'n nuwe bloeitydperk tcge-

moet gaar1. ·

Die Bond het onlangs sy der- tiende jaarlwngres in Jo-hannes-

''~'~, '~'~!r::-..r

burg gehou - ,cen van die mces geslaagde Spoorbondkon- gresse wat sedert 1933 in die Unie gehou is."

Die Bond sc ampteliliC mond- stuk Die SJ;al;el hct in nuwe, verfrissende formaat versliyn . wat getuig van gesonde tckens

van innerlil<e !ewe.

Ten spyte ,·an die fcit dat min. Sturrock Spoorbond mcj:

sy 30,000 aile graadsc lede in

• 19-11 in die ban gedoen het en

in die plek daarvan ,.ses padda- stoel-verenigings laat ontstaan het'', konstatcer Die Sl<al;el dat ' met hierdie dertiende kongres ,Spoorbond andermaal sy huis decglik in orde gebring het om as 'n alle graadse personeclver- eniging tot diens en. hulp te wces van eli<e individuele lid van. die Bond, van die gel'ingste tot die hoogstc rang".

l<ONGRESBESLUI'r Die kongres hct eenparig be·

sluit om by die Minister aan te dring op crkenning van Spoorbond as 'n ,.geregistreerde allegraadse vereniging". Voorts het die kongres sy eenparige afkeut·ing uitgespreek oor die praktyk. wat die adrninistrasie volg om nie-blankes wat in spoorwegdiens is en betaal wot·d te gebruil<. om nie-blanke perso- neelvcrcnigings te organiseer.

Gre~U VJ(Qfgdle flLDfliJ k$u®.

Cr@dirrJc~

Die Werda-kommando (Cra- docl<) hct op 4 Oktober hul O.B.-dag-funksie gchou.

Die opkoms was gering, maar dit was te wyte aan die meer as broodnodige reen wat die Here ons op dam·die dag ge- skenk het. Dit was vir feitlik a! die plaaslede onmoontlik om die funksie by te woon.

Kommandant S. F. Marais het die basaar geopen en dit het nie lank geneem voordat al die eet- en verl<oopwares van die hand gesit was nie. Een enkele l<alkoen het £2 16s. opgebring. N a verloop van die basaar is 'n besielende toespraak gelewer deur die stafhoof van Gebied B, komdt. 'vV. P. \'an dcr Menve.

ElSE VAN DIE TOEKOMS Hy het daarop gewys hoe Partypolitiek ons uitmel<aar ge- dryw·e het, en hoe ons in 1938 weer byeengcl<om het. Deur die jare van foltering en storms sedert 1938 het die Afrikaner- vol!< bewus gcword van een- heid, want in die O.B. vocl hy veilig en beskerm.

Spreli:er het ook verduidelik hoc ons volksaak benadeel, en ecnheid belemmer word deur die partypoli tiek.

Die kommunistiese gevaar is weer cens vir ons duidelil< ge- stel en komdt. Van der Merwe het gewaarsku dat die toekoms miskien nog vcel van ons sal verg. Ons word vandag gevra om le offer maar die toel{oms sal dalk nog groter offers van ons cis.

GENL. VAN KIUJ-.1PEN Hierna het daar 'n onverwag- te bcsoeker sy versl;:yning ge- maal<. Dit was gcnl. A. van Krimpen van Bloemfontein.

Die gehoor is kortliks dcur horn toegcspreelc, en mens lwn 'n speld hoor val tcrwyl hy aan die woord was.

Ten slotte het Jwmdt. Marais aangekondig dat die Werda- Kommando met diepe leedwesc moet afsl<cid neem van Wag- J;:aptein H. J. van Heerden en sy eggcnote wat eersdaags Yer·

trek na hulle nuwc werkkring en tuiste te Kakamas. Ons wens hullc toe alle .hcil en seen.

Daar is nog enkcJe. Wein• be~

draggies uitstaande, maar tot

sove~: is clie bedrag· van ong~­

veer £65 ingesamel, tenspyte van al clie ongunstige omstan- dighede.- (Ingestuur.)

Oproep U[{iJ

Verb<OI.!l11dl M et Ker$fees

Die rcdai{Sie is versoek otn wccreens 'n oprocp to doen ten behoewe van die Noodhulpfonils met die oog op Kersfccs. Dit was nog elJ(C jl\.llr die gcwoonte om 'n spesiale bydrae vir die ge- interncenlcs met 1\:crsfecs in t.e tmmel. Mccste geintcmecrdes wat in die afgelope jaar oni- slaan is uit die kamp, sit van- dag nog sondcr werk omdat ilie rcgering hulle onder plru\sarres ho\1. Dit hot mccgebring dat die staatstoclae gestaak is en dat daar oog- 'n bykomcnde las op die gesin gclwm het.

Die Noodhulp(onds is onder toesig van die Voli<sorghoof, hoofgenl. ds. •S. J. Stander, en die Raad van Trustees. bestaan- de uit prof. dr. H. P. Wolma- rans, Pretoria; prof. L. J. du Plessis, Potchefstroom; prof.

dr. J. H. Kritsinger, Pretoria;

genle. E. du Toit, Kaapstacl; me\·. M. E. Rothman, Suidcn- dam; proi. dr. E. E. van Rooycn, Stellenbosch; mev. M.

de Villiers, Ficl,sburg.

Die i<omitee bclas met die uit- betalings bestaan uit: hoofgcnl.

G. Cronje (voorsilter); genic.

K. Malan (ondcrvoorsitstcr); genl. B. Grobler; hoofgen1. P. J.

Botma; hoofkomdt. dr. P. Was- senaar en hoofgenl. G. Purcn (sekretaris).

BIBLIOTEKE: Daar is va.n- dag ongc\·eer 20,000 vrye open- bare biblioteke in die V.S:A. Die nagenoeg 114,000,000 boekc van die b!blioteke sil·kuleer gc- midde!d vier keer per jaar. Die grootste Amcrikaanse biblioteek is. die 150-jaar-oue .,Library of Congress" in 'Washington met ongeveer 6,000,000 boclcc.

I

[ill!

1an die bondkon-

;3 in die ce mond- ln HU\Ve₁

verskyn e tel,ens fcit dat )nd met lede in

1 het en s padda- ontstaan alwl dat

kongres sy huis

· het om meelver-

hulp te uele lid

·eringste

liT arig be- ter aan ng van streerde

Voorts

!nparige oor die Jistrasie wat in

LO.I word e perso- miscer.

~p

lein. be- aar tot

11 onge- cnspyte m1stan-.

1et : es

Jek o1u ocn ten tlp(onlls cs. lHt l\VOOilt()

! die ge- es in le neenles ar out-

lit van-

•dat die asarres ng dat r is en nde las : onder

•rghoof, der, en estaan- iVolma-

J. du prof.

·etoria;

~pstad;

~uiden­

C. van lev. M.

die uit- ofgenl.

genie.

tster);

fL

P. J.

·.Was-

Purcn

k

van-

• open- V.S.A.

boelre .er ge-

lt·.

^Die

fioteek

fr~~~

I

I I

I

DIE O.B., WOENSDAG, 28 NOVEMBER 1945

JP(f)1(()1if DVJi$errad D M (itJ ERi, l!L~ ll TII(1T) v~ «t

^{Q)

\&?

s({)) l d@Jlce JEre gi7lTl

Kaapstad se 700 oud-sol - date wat nerens

in

die Skier- eiland 'n dak oor hul hoofde kan vind nie, dreig-

om op

eie g · esag intrek te neem in

die

stad se

-ongeveer

15 lmise en sowat 30 woonstelle wat leegstaan.

Nadat hierdie oud-soldate die stacl en sy voorstedc gefynkam het vir !mise, het hulle agter- gekom dat pral rond huise en woonstelle leeg staan. Hulle wil hierdie huise bewoon.

Ooreenkomstig die noodrcgu- lasies het die 'Minister die mag om onbewoonde !mise op te lwmmandeer .en beskikbaar te stel aan die ongelukkige huis- loses.

Tot dusver net die Ministet·

nog nie \'an !!Y .magte gebruik

:-.···

~

gemaak n.ie. Huise staan nog

I

steeds leeg, terwyl soldate en burgerlikes angstig sma.g na 'n onderdak.

Nou dreig Kaapstad se huis- losc oud-soldate om die ministe- riele mag self uit te oeCen!

IN JOHAJ.""KESBURG In Johannesburg het die a1r- l<ommodasie-afdeling Yan die Demobilisasie-komitee die wit- vlag opgesteek.

As daar dan gcen huis o£

woonstel op J'ohannesburg is om aan soldate beskikbaar tc stcl nie, wek 'n akli:ommodasie- afdeling net valse verwagtings, en rnoet dit ontbind word. Die daad is by die woord gevoeg.

Nou word ook in Johannes- burg deur die ontslane soldate gedreig om die reg in eie hande

Drt~ig

te 11eem en lee !mise en J;:amers te·betrek. Op die lys van dak- lose wagten<les was daar· ,·er- lede w~:e!;: in Johannesburg byna 1.500. en toe is ge,,·eier om verder·e name op to neem.

Hierdie akute woningnood op 'n ty<lstip ~wanneer daar in die buiteland nog 'n 10,000 soldate op terugkoms en de- mobilisasie wag, het reeds klaar han<le uitgeruk.

Sommige meen dat die traag- heid van die regering om die manne in die buiteland na Suid- Afrilca t.e bring-, deels gewyt moet word aan die behuisings- JJOOd. l)ic rcgcl'ing verldes blyk- baar om die du.isen<le sol<late liower maar te laat ,,·ag, aan- gcsicn daur· vir lnalle tog geen onderdalc iu hul vaderlan<l is

lliC.

WAARDE

Hiea:<lio soldate onthou egter dat. daaa· tydens die oorlog vir 'n lang tyd 'n algehele verbod op die bou van huiso was. Die regering het hom net so to buite geguan met die uitvoer van boumateriaal as wat hy tans met die uitsoer van voed- sel doeu.

4>.' ~~

~

l

f

f~

k~~v

?Ml

~

'j

t

·--~

i

~ ~

h u r

Vlagstryldng by geleenlheitl van 'n la.ort.r-el;:ldng van die Vrouewag te l3ellvillc.

§TAJLlLARD TRlEE

U!T !{AIBSNNE1f

W~l REPUBL~KAN~SME

APART BEVEG

Op 'n noodkongres van die Dominion I'aJ·I.y wat \Voensdng·

in ))urban gehou is, is besluit dat die party sy lwalisio mel die Vorenigdc Party sal becinllig; dal sy Icier, i'i:ol. Sta.lla1·d, uit die 1\abinet moet tree; en daf die Dominion Party voort- aan 'n solfslamlige stryd in S.A. sal voer.

Die Kongres is byeengeroep na u<tnleiding van die hand- sl,oen wat minister F. C. Stur- roelr 011,langs op Johannesburg voor die voete van sy toender- tydsc lwUega kol. Stallard ge- gooi het. :l\l{in. Sturrock sou

gcs~ het <lat die Dominion Party Of moet ontbind en holus-bolus by die Verenigde Party aan- sluit, Of daar sal 'n end aan die koalisio moet lwm:

Op sy kongres het kol. Stal- lard verl<laar dat ten opsigte ,·an die uitnodiging om by die Verenigde Party aan te sluit, daar net een antwoord is - en dis 'n beslistc: Nee!

PRO-HOi\'IE

Uit die voorstelle, tocsprake en besluite van die l<angres blyk dat die Dominion Party hom ve1·naamlik vir die volgende ideale gaan beywer:

1. Die herroeping ,·an Snid-

• Afril;:a so algemcen aan- vaarde en erkentlo reg tot afskeiding Yan die Brilse

R~·k

2. Die best.ryding mot hand en tanu van ltermbliluiJiis- me.

3. .Uio propagering Yan 'n

bclei<l van lnilien,·oon- bnurt-segrega..<;ie.

STA~D VAN DIE PARTYE As ge\·olg van die afskeiding van sowel die Arbeidersparty as die Dominion Party bly die Verenigdc Party agter met 88 lede in die Volksraacl. Die Her- enigde Party het ~5, die Arbei- dersparty 10. die Dominioniete 7 en die Naturelleverteenwoor- digers 3.

STALIA.HD GAA)l VEHDWYN

Kol. Stallard het voorts op die kongres bekend gemaal;: dat sodra die huidige parlement ontbind word, hy hom nie weer Yerkiesbaar gaan stel nie; hy finaal uit d.ie openbarc !ewe gaan verdwyn; en dat die Do- minion Party gevolglik vjr hom 'n nuwe leier moet soelc.

Met kol. Stallard se aftrede gaan 'n figuur uit ons openbare

'lewe verdwyn wat gely hel aa.n

'n bale akute koloniale Jwm- pleks.

MalcaJik watiiD ~WEID§fw®~tt~rr CG~~@:rr~rrErn ®Im@~M1lk$

w ~Ir~fi~~kcai~Kr~~~

Die t.oenem encle botterskaarste

in ons land dring die kwessie van Jwnsbotter na vore. Botter word so sttinig gerantsoeneer, as gevolg van die skaarste, dat menige .huisgesin vir die eerste

l<eer in ons land se gesldedenis

er·vaar wat 'n botterlose tafel

betel;:en. · '-

Ten spyte van die sl;:aarste wo1·d nog steeds botter u.itge- voer na Brittanje.

Die behoefte aan 'n produk wat die ger·inge botterrantsoen Yan die huisgesin !>an aanvul, word aller·wcc gevocl. Vandaar die ger·oep dat kunsbotte1· op voldoende skaal in die land ver- vaardig word.

Nieteen:;taa1ule die slmarste en die laildnaldilw uegcorte van die vou, wcier die ·a·egedng om genoegsmnc> hocveclhedo ~kuns­

bottea: to Iaat produseor. Hier- clie J;:oppigc houding van die regering worct ocnsl<ynlik inge- gee en/of aangemoedig deur die raad wat die suiwclnywerheid beheer.

Niemand wiJ die ;;uiwelboero van 'n mark berooi ~nie, tnaar die Jar1ds- en werclduchocft~e

ten opsigte qut tlie ondci·hnwig-o produl<te is so omvaugr·yl;: dat a! sou Snid-Nrilm ;;o suiwcl- boere ook in die eic land so be- hoeftes han voorsieu, kan uo- wcndien nog 'n winsgewontlo lmnsboit.erny\\'CI'hcid in S.A. opgerig word slogs vir uit.voer- doolein<les.

'n Regering sc primcre taak bly i_mmers tog die voeding van die voll<. Laat die rcgering op- hou om ons botter uit te voer;

en as hy dan MOET uih·oer,

J:.~at horn minstens dan ₅een

stnaikelblok wees in die pad van

<lie totstandkomiltg van 'n l<uns-

bot.temywcrhciil in ons land nie.

T ceretnJ fD ore

!Rce®U$

Sokkerwedls1trryd Me1t /Russe

'n Sokkerwedstryd wat ver- lede week tussen die Russiese toerspan en die Arsenalspan plaa.sgevincl het, het op 'n vuis- s1anery uitgeloop, na Sapa be- rig.

Die moeilikheid het daaruit ontstaan dat die skeidsregter, Nikolai Latynshef, nie 'n woord Engels Jwn praat nie. Hy het verskeie swak beslissings gegec wat die gemoedere gaancle ge- maak en 'n vuisslanery laat ont- staan het.

Hy het b. v. · sl<ynbaar sondeA·

enige rc<lo beslis llat cen ,·an die ]3ritte se <loelo nic 'n doel is nie. Aan die nusse het h~·

aansienlil;:e v.ryhede veroorioof met die gevolg clat die sl<are na<lel'laand sy ge<luld met die nus.so verloor het- wat ool;: by die vo1·ige wedstrydo waaraan Jau!io deelgencem .het, die geval

was.

Die uitslag was 4- 3 in die Russe se guns.

BLADSY DRIE

~ v I R

co

GELD

A .V.RO.B

Lyl<besorgers, Grafsteenrnal;:ers l3egrafnisvcrsel<eraars Bloemfontein - Pretoria

130 Taldco

Ons Gee Nog Steeds Lcidingi

S.A. GHAFSTEEN- EN

MONUJ.'\'IENTWERKE

(EIENS.) Il['IC Voortreld<erweg, l\IAITL-4..Z...'D.

'n Besondere boel~ wat elke Afrikaner sal waar- deer as Kersgeskcnk, is

LAND VAN

O NS VADERE

Ge<ligtc deur I. D. llu Plessis Met illustrasies deur:

Le Roux Smith le Roux.

PH.YS: 12/6 POSVJtY.

0

UN][E. VOLKS.PEHS-

BOEKHANDEL

Posbus 90 Posbus 6G6 Kaapstad. Port Elizaueth.

lV~~UGlENI§RtAJ?l

.. ..

VE~JIDE ~OruE~~P.Jim

KAA.PSTAD

0

notating geskied onmiddellik, wceklil\S, maan<.lelii\S of

soos veda~g

0

Beste heersende pryso

0

MINNAA:k

EJ.'\I VAN SCHOOR

E.ienaar: GUS'l'AV HETIEF

~

EEUFEES POSKAARTE 1 / 6

Per Dosyn '

SLEUTELKET TINGS

1/6

Posgeld 2d.

IFAKfH~U.OOF>PENNIN

CH Egte Silwer 30/ -

Posgeld 4d.

EEUFEESMEDALJES 9d

Posgeld 2d.

\

BLADSY VIER

DIE O.B., VlOENSDAC, 28 NOVE::vrBER 19>15.

'n Latynse spreul< lui ,quis custodiet custodes?'" - dit wil se . .,wie pas die oppassers op ?" Dit is 'n vraag wat mens in hierdie dae werklik met verbystering kan stel. Ons lesers sal hulself herinner, dat daar enige maande gelede die opsienwel<kendc geval was van twec manne wat kragtens die noodregulasics aangehou was en wat na enige weke van opsluiting in die tronkselle, sander verhoor of aanldag tot 'n hongerstaking oorge- gaan het as 'n wanhoopspoging om die regering te dwing orh hulle voor 'n hof aan te Ida. Eers in die stadium toe een van hulle op die rand van die clood was, het die regering besluit om hom en sy maat uit die tronk te laat, maar tog in 'n i{onsentrasicl,amp t•P te sluit.

Maande later is die een aangekla en skuldig bevind aan ongelisensieen.le bcsit van 'n pistool - al misdryf wat teen hom ingebring kon word. Hy is met v;yf pond beboet en die pistool is deur die hof aan hom terug- gegee. Die geregshof het .die man se slwld op v.rf pond boete gcskat - soYecl as wat 'n oortreder sou !try as hy die verkeersregulasies vqn 'n stall veronagsaam. Daar·- voor moes hy t1·onk, konsentrasielmmp en hongerstaking deurma.al;:.

Sy maat word eersdaags aangcl>la van onwettigc besit, dit wil se, besit sender lisensie, van twee .22- patroontjies, en nege .4G-patrone.

TERUGKEER

'n Tyd gelede het ons gepleit vir 'n terugkeer na wet en orde. Die pleidooi was ernstig bedoel en ~ns

sal bepaald streef om dit in ons eie kringe, tenspytc van uittarting en vervolgingsug, te laat insink. Maar een ding is sel;:er, en dit is dat die regering in die eerste plans verantwoordeli){ is vir die veronagsaming waarin die aansien van die wet in hie~·die land verval het. Hoe kan jy verwag dat 'n vlugteling, wat maande !ani< n ondergrondse lewe moct voe1· omdat die regering hom sock om hom op die manier te beha:1del wat hier!:>o beskryf is, en omdat by wcet dat die poorto van die land se geregshowe \ir bom gesluit is, hoe kan jy verwag dat.

die vlugteling vii· !lie wet en orde ontsag moet he, wat by die dcpartement van Jnstisie self ontbreel> ·?

Daarom se ons dat enige verontwaardiging wat mag heers oor die veronagsaming van die wet en die orde in ons land in oorlogsjarc, allcenlik gercgverdig kan wees as dit in die ecrste plaas teen die regering gerig is, en nie teen die mcnse wat by die regering self geleer het om nil's te dink van die wet sc vereistes nie.

As ons wil he dat <lie landshurgers eerbied vir die wet en die gereg moet toon, laat ons dan begin by die clement aan wie die handha\ving van die ger·eg t.oc,·er-

trou is, naamlik by die regermg. Maar as die oppassers self oppassers nodig het dan is allcs tevergeefs.

Kiemand is so blli1d as hy wat nie wil sien nfe. Dit geld ook vir Die Burger se hoofartikel van 23 November

•oor die O.B.-beleid. Die blad probeer dil as ·n tecnstry- digheld en onklaarheid voorstel dat die Grootraad aan die een kant praat van ·n vollcsfront bestaande uit ver·- skillendc groepe met behoud van eie identiteit, terwyl 3an die and_er !'ant die Adjunk-K.G. op die Paarl gese het dat samewcrking met instrumcnte van Yerdeeldheid, d.w.s. politicke partye nooit eenheid J,;an bring nic en dat partysltap vernictig moet word.

vVat die eerste punt betref. kan Die Burger aileen so'n hewering durf solank as wat hy sy lesers doelbewus in die duister hou oor die bcleid van die O.B. - waar- om het hy Die die twce toespralw van die ILG. en A.R.G.

te Paarl gepubliseer sodat sy lesers eerstehandse inlig- t-ing kou Jn·y nie?

TEE~ P.~TYSTELSEL

Dit is die Ossewabrandwag se belcid om partypolitiel(

uit ons vollcslewe te ban. Dit; was so sc<lert sy stigting tot vantlag toe. Cenl. Smith het dus niks tcenstrydigs gese nie. Ons begeer 'n voll{staat sonder partye soos in die Transvaalsc en Vrystaatse Jlepnblielte. Genl. Smith se toespraak was dan ook uit en uit gemik teen ons land se k on s t i t us i e ,wat bepaal <lat die volk in minstens twee flenters geskeur moet word, twee partye"'. H.ier- die koustitusic met sy parlernentadsme moot vernietig·

word voordat ons ooit van voll>seenhcid sal !tan praat.

Dit staan vas. Dit is beklcmtoon dem· gen.!. Smith en word ell{e dag in ons blad beldemtoon.

Aan die ander kant is daar 'n beleid wat die O.B. op die oomblik volg solanlc ons nog binne daardic lwn-

stitusie met sy partye lecf. En as 'n brug tot die groter

eenheid en die toekomstige konstitusie bevcel die G.B.- leiding aru1 dat aile nasionale groepe nou en hcde 'n voll{sf•·ont moct vol·m en saamvcg teen gcmeenskaplilce gevare.

Dit is tog immers duidelik dat dit hier gaan om die O.B.-ideaal vir die toekoms aan die een kant en die O.B.- beleid binne 'n onideale toestand van vandag aan die ander kant, en <lit kan aileen as teenstrydig voorgestel word deur iemand wat te bang is om O.B.-toesprake en verklarings te publiseer.

DIEJ O.B., WOE~SDAG, 28 1'\0VEMBER 1915

Het ~ns ldewensk~ste Net

32 Perse~t Ge styg ?

^{was, te koop Die.} I~aasgcnocm­

de se genigte behoort dus JlOU

eintlilc nul te wccs.

So ook mag die indel<s van 1393 vir diverse (of 'n 39.3%

styging) heelwat te laag wees omdat die hoe l<oste van skoenc en lderasie wat soms tot 100% in prys toegeneem het, nie baie oorgclaat het vir die andcr ai- delings onder diverse nie soos huurkoopgoedere, vennaaldik.- heid, sport. In hierdie omstan- dighedo sal laasgenoemde items, waarvan die prysc taa.mlil( st2- biel gcbly het. en waarvun (lie genig relatief hoog is, die in- delcs laer hou as wat dit bc- l10ort te wees.

£1 Vandag B aie Minder

Werd

(Dour· ons Ekonomiese .t\ledewerlcer) HLEINHANDEL

Die pryse van die a1·tikels wat L'1 die Unie se lewenskoste- indeks (of kleinhandelsprysin- deks) opgeneern word. word verlcry van kleinhandelaa1·s wat verteenwoordigend van hulle omgewing is, van die volgende nege vcmaamstc stcdcli!(e ge- biede: Kaapstad, Port Eliza- beth, Oos-Londen, Kimberley, PietermaritZbtll·g, Durban, Pl·e- toria. Witwatersrand, Bloem- fontein. Die aantal pryskwote- rings beloop ongeveer 300.

In Unic-Jaarboel;:e en maand- bulletins word die indel<se van lewenskoste vir die nege ge- biede afsonderlik gekwoteer en om tot die syfers in die helc Unie te geraal;:, word die in- dekse van die nege gebiede ook weer .,geweeg", dan saamge- stel, en die gcmiddelde daarvan gekry. Die Jcwenskosteindekse (of kleinhandelsprysindekse) word in die volgende onderaf- delings gepubliseer: (1) Voed- sel, (2) Voedscl, Bran<lstof en lig, Huishutll·. (3) Vocdsel, Bral)dStof en Jig, Diverse. (1) Voedsel, Brandstof en lig. Huis- hum·, Diverse.

II.

Na aanJeiding van die inlig- ting vervat in die September- :Maandbulletin van Unie-Statis- tieke kom dit ,·oor asof die le- wcnsiwstc as volg gestyg hct:

Aug.

1938 19·t5

Voedsel 1000 1395

Brands tor en Jig JOOO 986 Huishuur 1000 1176

Di,·erse 1000 1393

Gemiddclde 1000 1318 Terwyl die to tale 'lewenskoste dus ongevcer 31.8% gestyg het, hel die pryse van die onder- afdeJing vocdsel 39.G% gcstyg.

die vru1 diverse 39.3%. tcrwyl pryse van brandstof en Jig eint- li!( 1-1/3% gedaal het tecnoor 1938. Die resultaat vi1· die vier groepe gesamentlik volg uit die gebruilanaking van ge- wigte waarvan ons in die YOrige artikel melding gemaak het. Die verhoging· in lewcm;lwste van 31.8% vergclyl< ongm1stig met <lio verhogings van

24%

on 28% in ll;ngelanli en die V.S.A. onderskl'idelik; en wcrp tcrselfdertyd ooJ( 'n onvriende- lilte lig op d.ie Sui<l-Afrilmanse p1·ysbehoerpogings.

MOOXTLU\ HOtm Daar is baie mense wat be- weer dat die styging in lewens- koste nog hcelwat hoer as 31.8% is. Die twee hooffak- tore wat die indeksc radilcaal beinvloed en die verkeerdheid of korrektheid waarvan sal be- paal of die indel<s die werklike styging sal weerspicel, is die ,gewigte" en die ,pryse". Van die twee is pryse die belang- rikste, maar verl,eerde gewigte ka.n ook veroorsaak dat die ver- anderinge wat die indekssyfers aandui kleiner is as die werk- like prysstyginge.

Die gewigte wat die af<le- ling sensus en stat;-;t.iol< ,.,.o_

bruik, is die verbruiksverhou- dings van gesinne wat tu::>::>c:n

£225 en £450 per jaar verdien.

Die verbntilc van meuse wat

minder as £225 verdicn, sal hiermee nie ooreenstem Die.

Die vcrslag insake gcsinsbegro- tings dui ook aan dat die ver- bruiksverhoudings van gesinne wat onder £175 p.j. verdien, as volg is: 38.89% aan voedsel, 6.41% aan brandstof en Jig, 25.21% aan huishuur en 29.49

% aan diverse.

VIR AR.i\IES DUURDER Hienlie mense bestee dus 'n grotcr decl (4% mecr) van hnl inkomste aan voedsel, en a.<;

voedsclpryse hoer st:-.·g as die pryse van dio items in die andcr groepo sal die armer mcnse so Jeweuskoste ook rnec•· styg as wat die amptelil;:e indcl<s aau- dui. In die onderhawige geval sal die verskuiwing in gewigte egte1· nie 'n besondere invloed uitoefen nie. ·

Van baio mcer bclung is die feit dat die gemiddelde Ycr- bruiltsverhondings wat as ge- wigte gebl"llilc word in l93G reeds bepaal is, 'n jaar wat ons as redelik normaal !;:an beslwu.

Gedurende die oorlog wat so pas verby is. hct die in.komste- strul•tuur gr·otendeels verouder en bly min of meor nog YOOrt-

bcstaan op hierdie peil. Terwyl ander Iande in die oor·log deur middel van ondersoclce spesiale ,.oorlogsbegrotings·• daargestel het, het Suid-Afl·ika die ou ge- wigte behou en skynbaar ook maar dieselfde artil;:els in die indeks opgcneem.

ANDER TOESTANDE Vanwec die gl"Oot stygings in sommige prysc en die nie- bekombaarheid van sommige artikels wat voor· die oorlog ge- reeld deel van die gesinsbehoef- tcs gevorm het, moes mense hulle lewensgewoontes vcran- der-. Artikels wat nou alge- mcen vc1·hruik word, vorm mis- ldeu in die indclts 'lt relatiewe nnbelangril{e element; sodat as hulle pr.rsc baie gcstyg het maar lmllc gcwigte baic Jaag is, dio tu·ysverhoging nie in die indel{S tot die korrel<tc mate wcer;;;pielH sal word Die.

VEROUOERD Veranderings in die ver- bruiksverhoudings van die vier hoofgr·oepe sal op sigself nog nie so 'n sterk invloed uitoefen nie. Binne ecn en dieselfde groep. egter, kan verbruiksver- houdings so verandcr dat die gemiddelde vcrhoging in elke groep soos dcur die staatsde- partement, volgens ou metodes, bereken heeltcmal te laag is. So lwn vocdselprysc gcmiddeld meer as 39.50% gestyg bet om- dat die pryse van smnmige ba- siese lewensntiudele so hoog is dat daar nie iolwmste oor is om vau die andcr produitte, wat voorhcen gebntil' en verbrnUt

liO:ER AS 31 OP Die veronderstelling by die opstel van prys- en lewenskostc- indeJ<se oor 'n aantal jare is dat die goedere en dienste waar- van die pr·ysc kwotcer word dieselfde bly. In die oorlog, egter, het die aard van som- mige heeltemal verander. Nie alleen is hoer pryse betaal nie, maar is dit betaal vir artikcls wat in baie gevalle van minder- waarclige gehaltc was. Dit i.n GEYNTERNEER OP GRONO

VAN VALSE INLIGTING l\Iin. C!arlcson weet valll drie gevalle waar mense op gronu van valse inligting gelnternem: is!

Hierdic inligting, dat landsburgers op grond van valse inligting in interne- ringsl{ampe gegooi word, het die Minister van Binno- landse Sake aan die Tr:ms- vaalsc lwngres van die Ver- enigde Party v<~rst.a·elc

Na aanlciding van afgc- vaardigdes se protcs teen die hm·indiensncming van oud-gcrnterneerdes, het nti- nister Clarkson verklaar da.t die mense nie wettig uit die staatsdieos gehou lmn woru nie. As hulJe a.an 'n misda.ad skuldig bevind en veroordeel is, lmn huUo wol ontslaan woru. 1\iaar as hulie onwettig ontslaan word, !tan bulle sl;:a<.lever- goeding eis.

aaumerldng geneem, bring die lcwenslwsteverhoging op rneer as 31.8% te staan.

'n Ander belangrike faktor is of die pryse korrek gerappor- teer word aan die Afdeling Sen- sus en Statistiek. Die gevaar van \'Crkeerde opgawes word al grater namate prysbcheer uit- gcbrei word. In meeste gcvalle sal natuurlik die mal,simum- pryse wat deur die wet toege- laat word, gekwoteer word, ter- wyl die werklil(e prysc wat die verbruikers moct bctaal diltwels hoer is.

SWARTi\IARK Gcoordeel na berigte wat her- haa1deill< in kocra-11te versltyn het, het swartmarkbcdry>'vig- hede nie onbelangril<e afmetings aangeneem nie en dit o.a. in die geval van so 'n belangrike voed- selsoort soos aar-tappels. Swart- markpryse sal uit die aard van die saak nie laer wees as die beheerde pryse nie.

Uit hoofdc van al hierdie bo- genoerodc feite en toest.andc lmn ons beweer dat die £1 van 1938 vaudag nic 15/- werd is,

soo~ volgen.s amptelikc berel{(l- ningc nie, maar misldeo 14/-en.

in die geval van sommige mouse selfs mjnder.

ROERE-NUWEJAARSFEES

op die plaas van Oom Andries van Coller.

HARTEJBEESHOEK

(naby Pretoria). Veraf gelee vriende skal<el met 2-8040.

Honderde kamp reeds die aand van die 31ste.

Kom sluit by hulle aan. Onderdak vir 250 mense.

NUWEJAARSDAG

wor<.l fees gehou van SONOP tot SONONDER..

Atletiek, Boeresport, Perdewedrenne, Kompetisies, Boeregeregte, Verversings ens. (Geen weddensl<appe sal toegelaat word nie).

Bring KOPPIES, EETGEREEDSKAP en u VRIEJNDE sanm.

et

cnoc:u- lus nou

ks van

39.:~';·~

g wees s!<ocnc t 100<;(

tic baic der af- ic soos aal<lil<- mstan- 1 it('ms.

Ulc sta-

•nn we dio io- ilit be-

by die

;l<oste- lare is

• waar- word oorlog.

l

som- Nie .al nie, .rlil<cls 1inder- 1Jit iB

:OXD

~l:'JG

vaw e op

·ting dat van

·rne-

;ord, nno- ans-

\-'cc-

.f[;(_'-

tccn ,·an mi- laar : uit lmn

l 'n

I co

\\'el

11.~

aao

\'Cr-

=

tg die mccr tor is . ppor-

; Scn- e\·aar

>rd a!

· uit-

~valle

mum- .ocge-

!, tcr- tt die kwcls

:her-

·sJ;:yn o\\·ig-

tingS n die

\'OCd- .vart- I van s die

e bo- .andc

van d is, rel.:c- /-eo

ICll.Se

:gte, nie).

lam>.

Vrouewag Trek Laer

Die naweek \'an l7 Nov. het die Vroucwagte vnn J{aapsta<l- l';cntraal en Parow 'n gocd ge- slna.gdc Laertrcl;: g-ehou op die plaas van mnr. Duminy net buite Belh·ille.

Die Laer· het onder bevel van hfkomdt. Bester gcstaan, lcr- wyl komdte. Jcppc en komdt.

Ste:,.-n opgetree het as kan1p- mocder en kam{l\'ader. 'n Ge- dcelte van die Kaapstad-Ma.nnc- kommando-Wag was op dicns tcr beveiliging van die lacr·.

Satcrdagmiddag is bcstee aan die afrigting ,-an die Vroucwug, terwyl die A.KG .. wat die Laer die middag en ook Sondagog- gend 'n ko1·t bcsoel< gcbring het, persoonlil< toesig gehou hct oor die ondClTig wat hulle onl-

\'ang hct.

Die aand is baie gescllig dcur- gebring om die kampvuur met o.a. gesamcntlike sang, en 'n versl<eidenheid van sang- en mu- i!ielrnommers, gclewer dcur ledc van die Wagte. Gaste wat die aand die Laer 'n bcsoek ge- bring het, was onder mccr mnr . en mcv. Duminy. hfl<omdt. en mev. Kamffer, en mnr. en me\·.

Fouche van Durbunvt!IC.

Sondag is stil dcurgebring.

Die laer is om -1-uur nfgesluit met 'n laaste \'lagstryking.

Boerejeug Trel<

D...aer !By

franschhoek

Van 8 tot 17 Descmbcr word n groot Boerejcu~-lae·:trekking

gehou te Franschhoelc op die plaas \·an hfgcnL ::~rax Smuts.

Seuns en dogters \'an twaalf jaar en bo word toegelaat a.c;- ool' aile jeugoffisicrc.

Die kamp sal onder toc;;ig

:-;taan \·an hflwmdt. S. Kamffer

en hfkomdte. B. Get·iekc ^\'0.1\

die Boerejeughooflm·artier.

Die laertrekkutg beloof om 'n groot omvang- aan te neen •.

'T'otso\·er is reeds mecr· as hon- derd name onlvang en nog mecr WQrd •·en\·ag-. Aansoekc om toclating tot die kamp moet voor 30 Xon:mber deut· die l{aapstadse Gebiedskwartier onlvang word.

lndien daar O.B.-Icdc is wat f.'Taag eetware wil stuur - wat in die huidige skaarste baie wcl- kom sal wecs, moct dit gcadrcs- seer word aan hfgenL i\Iax Smuts. ).fiddagkrans. Fransch- hoek

JODE: Volgcns Whitaker's :\lmanak \'an 19·1-1 was claat· in 1938 15,7-19,000 Jodc in die we- reid, 1:an wic slegs ·12·1,000 in Palestina was.

Politiel<e

Slagoffers Van , n Partybewind

R. W. VAN RENSBURG van Warrnbud.

Op 28 Februarie 19-12 in heg- tcnis geneem en op 5 I\la.art ge- intcrneer te Uoffiefontein. Op

19 l\Iei 1945 ecrs Iosgela.at.

,Ek sal my mcde-Afrikancr nio in die steel< laat nie en hom nic aan die vyand uitlewer ole."

DU~ O.B., \\'OEXSDAG, 28 XOVE:\IBER l!l\:i Br::ADSY\7YF

Uit die K(())lomme van Motor Met Attoomhrrag

di~ ET!ilgel~e !Pre rr§

Afrikanerwerker Steuou.

Arbeiderspartty Nie

In sy kommentaar op die Randse munisipale \'Crktcsings skryf The Forum:

,Dit is duidelilt ^dat die Ar- beiderspat·ty nie daarin gcslaag het om die steun 111 vet·ltry van soveel Afrikaanssprcl<cndc wer- kers as wat aan hom we reg sou vcrleen om hom 'n par; y van die \\'Crlters tc noem nie.".

Illustrated Bulletin, amptelike orgaan van die Arbcidersparty. erken dat dit waar IS en skryf dit hoofsaaklik toe aan die par- ty sc kleurbcleid:

, voon. oon.n

EEL'' ,Die Afril\.anct·werl<crs woon in gebiedc naasaan me-blanke slumgebiede. Hullc ongelukkige historiese \'Ooroordele word hierdeut· vercrger. Hulle ver- naamste mededmgcrs op die ar- beidsmark is die opl<emende na- turelle-werkersklas in die ny- werhcdc. Hulle is die brug tus- scn die ge\·cstigde blanke wcr-

l<crsklas en we opl<emende nic-

hla.nl\e werl\.ersldas. 'n Party wat probeer om bctcr toestande vir nic-blankes te skcp, trek hulle nie aan nic. Hulle be- lwmmer hulle oor hulleself en op emosionele gronde sock hulle besl<erming teen wat hulle bc- skou as 'n bcdrciging vir hulle- self en hullc families.

OP\'OEUIXG

.,Die Arbcidcrsparty sc moe- dige stryd vir woonbuurtsegre- gasie is sclfs onvoldocnclc om hulle vooroordccl ten opsigte

\'an die party sc nic-blanke-be- leid uit tc wis.

)leer a!> opvoeding ~al nowg wees ont hicnlie ml'rt:.l' oor te haal tot die standpunt ,·an die

Arbeider~>party en tot die aan- yaarwng Yan die party se be- leid, wat beslis die \'Crbetering van die lewenstoestande van aile werl<ersgroepc behel;;.''

r. :t'l l'!t

Katner van KoopG Handel

In die woorde van die aftre- dende president sleets Commer- cial Opinion die ophnnde synde

taak ,-an die ,.Chambers of Commerce'' in S.A. soos volg:

.,In ons helc g-cskicdcnis was daar nooit ·n tyd wanneer dit so noodsaaklik vir vcrantwoor- delil<e manne was om saam te span om die ldaat·blyklikc stro- ming na 'n totalitnricse staat, en die inkorting van indh;duele vryheid en ondcrnemingsgces, te stuit nie. Elc wil 'n beroep doen op aile handclslui dwars- deur Suid-Afr·ika om hierdie

\·ereniging vnn Kamers van Koophandel morccl en finan- siecl te steun sodat hy hierdie stryd l<an stry waarin indivi- duele lede hulpeloos is."

*

^{~~ l(t}

,Arbeidersparty Hou V endusie''

Na aanleiding ,·an mnr. M. J. van den Bet·g se uitlatings on- langs op Kimberley (kyk berig elders in hierdic blad) skryf die Cape Times:

.,Hier word bcginscls te l<oop aangebied aan die hoogste bic- der - die nasionaliste nie uit- gesluit nie. M.nr. Van den Berg is oenskynlik bereid om die Ar- beidersparty, siel en liggaam, aan die l\falaniete te verl<oop - vir hoeveel? Vir 'n paar belof- tes wat mindet· werd is as die papicr waarop hullc gcsl<ryf mag word, as die nasionaliste inderdaad gek genocg is om dit formeel op papier te sit.

SOER ROND

Elkeen met cnige politieke sin weet clat die nasionaliste wanhopig ronclsocl< vir enige middcl om aan bewind te l<Om.

Hulle oorlogsJ'CI<ord het hulle so doeltrcffencl bcldad dat hulle baie goed wect dat hulle nooit aan bewind kan lwm sonder die steun Yan 'n sel<sic van die Engelssprel<ende bevollcing van die land nic. 'n ,.Pakt" met die Arbeidersparty sal hulle prag- tig pas en dit is presies waar- voor hullc hulle al lank beywer.

Hullc sal hccltcmal bereid wees om mnr. Van den Berg enigiets te bclowe wnarvoor hy mag vra - volle indiensneming vir 20 of selfs 50 jaar, as hy dit so wil he; social security op aan- vraag - enig-iets, as die Arbei- dersparty maar net ,,;I help om hulle ann bcwind te plaas."

* ... *

johannesburg se

fEersfce Vrou

In 'n artilccl wat bedoel is om mev. Jessie McPherson. burge- meestcrcs van Johannesburg.

bel<end te stel, haal die Kaap- stadsc lwmmunistiese blud The Guardian die ,·olgendc beken- tenissc ^\':l.ll mcv. ).[cPherson aan:

. ,Ek was geweldig geimpo- nccr dcur wat ek in Rusland gesien hct ( tydcns •n toer deur die land. Red. Die O.B.) en sccl<'I'tdit•n het ck ^dPlll' dik en dun •n vricnd 'an dil' Sowjet- {.;nic g<•bly tcnspyll' van l.:ritielc en puliticlt~' aanvalle.

El< is al vir twaalf jaar 'n lid van die Uilvocrende Bestuur van die Arbcidcrsparty, presi- dent!• van die Fri<'IHIS of the ::;o, il't t:nion, t <'~>Ouriere van die l\ledical Aid for Russia Fund

<:'n 'n patroon van die Spring-

bnl< Lc~ion."

,Kom

Kom

Ek Uit So Ek u;e~?

In 'n habetragting oor dr. D.

F. ~ralan sc \'Crgadcring op Jo- hannesburg tydcns die vlug- lwngTes van sy party aldaar, veri\Jaar· die rubrickskrywet·

.,Jan Kic~cr" in sy stuitige lw- lomme wal in die Johanncs- burgse Vcrcnigde Party-blad E e n d r a g vcrskyn, die ^\'01- gende:

.. Daar hct egter een ding op hierdie vcrgadcring gebeu1· wat 'n grool gchcim gebly het. Dit is hoe dr. l\lalan uit die Stad- saal gekom hct sonder dat hy dcur die mcnsc buitelcant gesien is .

,K ou lean el< die geheim opcnbaar. D•·· Malan is op 'n draagbaar gcsit en 'n laltcn

is oor ~>Y !iggaam, lwp en a!,

getrcl<. Toe is hy uit we saal gedra dour 'n paar van sy Jeugfront-biclies. Die monse het nntuu•·lil< gedinlt dat dit een van die pcrsono is wat seergclcry het en hot hullc nic daaraan gcsteur nie. En so is dr. Malan na. veiligheid ge- voor.

.,Ja, wat die stomme dr. Ma- lan tog nie vir sy volk moet deurmaak nie. Hy is nou nog nie gewond vir sy volk nie en het ook nog nie geveg vir sy voile nie, maar hy is darcm al op 'n draagbaar gedra vir sy volk.''

IE.gskeidings Be8oop Helfte van Huwelike

Gcdurcndl' die eerste ticn muande van hierwe ja.ar was duar byna dio helfte sovecl eg- sl<cidings as huwelilte in :30 Amcrilcuansc stede.

Hoc\\'ol die aantal huwelilw toeneem, sal dit' waarshynlilc

nic l<an tred hou met die cgsl(ci-

dings wat, volgens die regtcrt;, aanstaandc jaa.r hul hoogte- punt sal llereilt nie.

Die regtcrs ~:>l<ryf die tocstand roc a.an haastige oorlogshuwe- liJ;:e en die feit dat vrouc wat gedurcndo die oorlog gc\\'erl~

het, nic in staa.t is om hullo weer by die huislilw lowe a.an to pas nie.

'n Knypic baksoda by enige gekool<to stroop gegooi, sal be- let dat dit versuil<er. 'n Tcc- lepelvol asyn by selfgemaakte stroop gegooi sal voorkom dat dit hard word as dit staan.

'n Brit, met die naam John

\Vilson bl'\\ccr dat hy 'n atoom- motor uitgcvind het \\at teen 'n J;:oste \an 5s. per \\eel' loop.

Sy aanspraak word. op we oom- blil< nndcrsoclt deur die Britse ministcl'io Yan brandstof.

Volgcns berig word, het twee parlementsledc reeds saam met hom in sy motor gcry, en hulle verklnar dat hulle geen verskil J(on sien tusscn die gewo.ne motor en hicrdie cen wat met atoom- luag a.angedryf wot·d rtie.

Die lcrag word glo verskai deur 'n ,.atoom-kas" van gc- ringe om\·ang wat maar slegs

£2 7s. Ieos. Dit bevat vloeibare lug, 'n stukkie uranium - die element wat gcbruik word vir die splitsing van die atoom - en vier skeikundige stowwe wat gchcim gchou word.

Sodra die vloeibare lug deur die buis met die uranium ge- stuur word, ontwil<ltel dit atoomlcrag wat suurstof produ- sccr en dan na die vergasser gcvoer word waar die gewone werl<ing dan plaasvi.nd.

Die uitvinder beweer dat dit aan cnige soort motor gesit ^l<an

1 word.

IID~H1rlr &12;J JJIE OCIBl 1f

~IF6.& lTII§ rn3@1r1r1E~

UJ:rl!r IID TilE llJWITJE

Die rcgering handhaaf ^'n groot mate van geheimsinnig- heia in \·erband met die uit\·ocr van \'Ocdsel na Engelar1d. Oor die uitvoer van botter word daat·

tans 'n algehcle swye bewaar en die tel;:ort word gewyt aan die a.lgcmcne droogte. 'n Paar fcitc bring 'n mens egter tot sy eie gcvolgtreld<ings:

Dit·sclfdc \\'Celt waarin J(aap- stud nic ccns z;enoeg bottl'r gt·- had het om dil• helfte ,-an di<' amptelil\C lt\\Ota van ecn-dcrdc aan ,-crbruiltcrs te verskaf nie, b drie Brib<• sl<epe in Tafelbaai bclaai met .,gcslccnke" vir En- gcland.

Op dicsclf'dl' oomblil< is uit Engcland aangclwndig dnt die bott<•r en hum wat ^so dcur

Suid-Afril<:~ gesli:eni< word, gratis vcr-.prei sal word aan inrigtinl;'!-> cn behoeftigc per-

sone in Engcland as addisio- nele rantsocnc.

Verder is aangekonilig dat Engeland besluit het om self tc bctaal \·ir die koste van die vcrvoer en verspreiding van die voedsel in Engeland .

Hieruit blyl' clus afdoomle dat bottcr ingesluit is in hicrdit·

rcusc-gf·:.l>l·nl'e waarvoor in een weclc aileen dric f>l;tJJC no- dig wa-,.

Ondcrwyl die Engclsc op hierdic wyse 'n ekstra-rantsoen in hotter ontYang, moct tien- duiscnde arm Suid-Afril<aners gehecl-cn-al sondcr hotter klaarkom. want dit is slegs die bevoorrcgtes wat in tye van sl<aarslc geholpe raak -

or

op- die swartmark Of by bevriende handcluars ten kostc van die arm man .

YKIE ~lFJEE§~

IE:&&ffillr JJITIE~

MlElr

®oiiDo" '?JW &IF JEW

Die hclfte van die wins wat op hicrdie lmartjies gcmaal;: word, word aan die Bocrcjeug ge.,l;cnk

12 KAARTJIES MET VERSKILLENDE ONTWERPE EN VERSKILLENDE BEWOORDINGS

4 I:] J1D

^(Q)§

WlrY

PER DOSYN, MET KOEVERTE

SONDER WAPEN - 4/ • PER DOSYN, POSVRY

DIE KA..4.RTJIES VERI\OOP VIN~IG- INDIE::-1 U ~IE TELEURGESTEL \\'IL WEES NIE,

:'llOET U K 0 U BES'l'EL.

IPrr® IE ecce~ ~~ll©lo

l8 (Q)(ekllilCBliDl de~

~®§i»lUl§ ~®

~ {tcg;flll ~fffi ilD®§~llil

,

BLADSY SES