• Tidak ada hasil yang ditemukan

ADAT BUKAI

Dalam dokumen Adat Iban 1993 Iban Version (Halaman 45-67)

(Pekara kuasa Tuai Rumah)

107. Sebarang sapa ngambi jelu tauka burung ti ulih bubung tauka

panjuk urang, nadai pemendar ari urang empu, kena tunggu Mungkul 16. Jelu tauka burung nya dipulai ngagai urang empu tauka diganti enggau duit nitih ka rega ba menua nya.

(TT IBAN BAGI IIC. SEC. 12. p. 6)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 4. p. 59)

108. Sebarang sapa ngambi ikan ulih ginti tauka ulih sebarang

perengka bukai ke dikena berikan, nadai pemendar ari urang empu, kena tunggu Mungkul 16. Ikan nya dipulai ngagai urang empu tauka diganti enggau duit nitih ke rega ba menua nya.

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 4. p. 59)

109. Sebarang sapa niki manyi ba tapang urang tauka renyuan

dalam tikung urang, nadai pemendar ari urang empu, kena tunggu Mungkul 16. Ai manyi tauka ai renyuan nya dipulai ngagai urang empu tauka diganti enggau duit nitih ke rega ba menua nya.

(TT IBAN BAGI IIIC. SEC. 13. p. 6)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 5. p. 59)

110. Sebarang sapa ketawa ka urang laban deka ngelese tauka

ngemalu ka iya, kena tunggu Mungkul 4.

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 10. p. 59)

Nunuenda chukup jaga enggauapi.

Mali ngambi jelu tauka burung ti ulih urang.

Mali ngambi ikan ti ulih urang. Ngambi manyi tauka renyuan urang. Mali ketawa ka urang.

111. Sebarang sapa mungga tauka mebas tampun bubu, tampun ensenga sekalika perengka berikan bukai, enti iya enda ngempang jalai merau, kena tunggu Mungkul 16 sereta meri adat genselan manuk siku enggau kering semengat.

(TT IBAN BAGI IIC. SEC. 4. p. 5)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 12. p. 59)

112. Sebarang sapa nan perengka berikan, baka pukat, selambau,

empang tauka nampun ka bubu, ensenga tauka abau ngempang jalai merau, kena tunggu Mungkul 16. Tampun tauka perengka berikan nya enda tau enda direrak.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

113. Sebarang sapa nyakap urang ngena jaku tauka ulah semak

rumah sekalika di jalai pendai, kena tunggu Mungkul 4. Enti urang ba rumah nya bisi bebadi, sakit ngenyit tauka mati, iya ke salah nya kena tinggang Adat Tungkal baka ke diletak ba section 12.

(TT IBAN BAGI IIC. SEC. 5. p . 5)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC, SEC. 2. p. 59)

114. Sebarang sapa munuh tua urang ti udah dipegawai, kena

tunggu Mungkul 8.

(TT IBAN BAGI IIC. SEC. 10. p. 5)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 8. p. 59)

115. Sebarang sapa munuh ular sawa ngena duku tauka perengka

urang ti mali sawa, kena tunggu Mungkul 8. Perengka ti kena munuh ular sawa nya enda tau enda diganti; enti urang nya enggai empu agi.

(TT IBAN BAGI IIIC. SEC. 9. p . 5)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 9, p . 59)

116. Sebarang sapa ngambi tauka nyual antu pala, kena tunggu

Mungkul 16 sereta kena tinggang adat genselan manuk siku enggau kering semengat. Antu pala, entl enggi urang, dipulai ngagai urang empu.

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 6. p. 59)

ADAT BUKAI

(Pekara kuasa Chief’s Court)

117. Sebarang sapa ngaga tugung bula, kena ukum setengah pikul

lalu kena tunggu Mungkul 100. Iya di- asuh ngerumpang tugung nya.

(TT IBAN BAGI IV. SEC. 28. p. 12)

(DAL RICHARDS BAGI IIIC. SEC. 17. p. 60)

Mali mebas tampun bubu tauka tampun ensenga urang. Nan perengka di kena ngulilh ka ikan ngempang jalai merau. Mali nyakap urang.

Mali munuh tua urang.

Mali munuh ular sawa ngena perengka urang.

Ngambi tauka nyual antu pala.

Mali ngaga tugung bula.

118. Sebarang sapa nebang buah urang tauka kayu galau enti

batang kayu nya tau diguna ka perau, ka ramu tauka dijual, kena tunggu Mungkul 50. Nambah ka nya lalu mayar rega kayu ke ditebang tauka mulai ka ramu nya ngagai urang empu.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

119. (1) Sebarang sapa ngumpul sekalika niki tauka ngambi

tugung buah engkabang urang, kelimpah ari buah engkabang ti rarat ba sungai, kena tunggu Mungkul 50. Semua buah engkabang ti udah digumpul, ditiki tauka udah di-ambi nya diberi pulai ngagai urang empu tauka dibayar nitih ka rega buah engkabang maya nya, enti udah dijual.

(2) Enti urang ti empu engkabang nya enda ulih ngumpuI, iya tau ngaga surat pemendar ngasuh urang ngumpul. Surat tu enda tau enda diterang ngagai Tuai Rumah. Rega buah engkabang nya dibagi nitih ka pekat sida.

(3) Enti urang empu engkabang nya enda ulih ngumpul lalu enggai meri pemendar ngasuh urang ngumpul buah engkabang nya, sebarang urang dalam rumah nya tau ngumpul tauka ngambi buah engkabang nya.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

ADAT BUKAI

(Pekara kuasa Chief’s Court)

120. Sebarang sapa ngaga petenah tauka nyadung berita bula

lalu ngasuh urang mayuh begau tauka teguran, kena ukurn sepikul.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 7, p . 15)

(DAL RICHARDS BAGI VI, SEC. 5(i), p . 71)

121. Sebarang sapa ngumbai urang bula tauka bepurih ka urang

bula, kena ukum setengah pikul lalumeri tunggu Mungkul 100.

(DAL RICHARDS BAGI IV, SEC. 5(ii), p . 71)

122. Sebarang sapa mai antu pala pindah ari Pelilih Menua (District

siti ngagai Pelilih Menua siti sama dalam Bagi Menua (Division) nya, nadai surat pemendar ari District Officer, kena ukum sepikul.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 9(1), p. 15) (DAL RICHARDS BAGI VI, SEC. 7, p. 71)

Nebang buah tauka kayu galau urang.

Ngumpul engkabang

Mali nusui tauka nyadung berita bula.

Mali ngumbai urang bula.

Mai antu pa ari Pelilih Menua siti.

123. Sebarang sapa mai antu pala pindah ari Bagi Menua (Division)

siti ngagai Bagi Menua siti, nadai surat pemendar ari Tuan Residen, kena ukum sepikul.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 9(iii), p. 15)

124. Sebarang sapa mai antu pala ari menua bukai nadai surat

pemendar ari District Officer kena ukum sepikul.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 9(ii), p. 15)

PENYALAH NGELANGGAR ADAT IBAN KENA PEGAI UNDANG-UNDANG PERINTAH

(Pekara kuasa Chief's Court)

125. Peti dikena ngulih ka jelu enda tau sekali-kali ditan. Sebarang

sapa ngelanggar adat tu kena ukum sepikul.

(DAL RICHARDS p. 113, RAJAH'S ORDER 27.10.1884)

126. Enti urang mati pangka peti, urang ke empu kereban nya kena

ukum tiga pikul lalu mayar pati nyawa RM2,000 sereta meri Adat Pelasi Menua Mungkul 100, babi siku enggau kering semengat.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 3, p. 14)

(DAL RICHARDS BAGI VI, SEC. 3, p. 71)

127. Enti urang semina bakal kena pangka peti, urang ke empu

kereban nya kena ukum dua pikul lalu mayar pengerusak tubuh RM1,000. Nambah ka nya iya mega mayar ungkus berubat sereta kena tinggang Adat Pelasi Menua Mungkul 100, babi siku enggau kering semengat.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 3, p . 14)

(DAL RICHARDS BAGI VI, SEC. 3, p. 71)

(Pekara kuasa District Native Court)

128. Sebarang sapa ngangus ka rumah ari tegal kurang jaga

enggau api tauka endang ati nunu, kena pechara nitih ka Undang-Undang Perintah. Taja pia urang ke empu bilik penatai api enda tau enda tekala nya ngeluar ka adat genselan manuk siku enggau kering semengat.

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 21(k), p. 70)

Mai antu pala ari Bagi Menua siti.

Mai antu pala masuk ngagai menua tu.

Enda tau nan peti.

Pati Nyawa.

Bayar pengerusak tubuh.

Ngangus ka rumah.

129. Enti lelaki tauka indu ngudi hari enggau jelu, kena pechara

nitih ka Undang-Undang Perintah. Taja pia urang ke salah nya enda tau enda tekala nya ngeluar ka Adat Pelasi Menua Mungkul 100, babi siku, kering semengat enggau kurung semengat.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

130. (1) Enti lelaki ngudi hari enggau diri sama lelaki, kena

pechara nitih ka Undang-Undang Perintah. Taja pia urang ke salah nya enda tau enda tekala nya ngeluar ka Adat Pelasi menua Mungkul 100, babi siku, kering semengat enggau kurung semengat.

(ADAT LAMA NADAl DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

(2) Enti indu ngudi hari enggau diri sarna indu dikumbai "Betapik", kena pechara nitih ka Undang-Undang Perintah. Taja pia urang ke salah nya enda tau enda tekala nya ngeluar ka Adat Pelasi

Menua Mungkul 100, babi siku, kering semengat enggau kurung

semengat.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 4, p . 14)

131. Bansa Iban enda tau bebini lebih ari siku. Sebarang sapa agi

bisi bini, apin sarak, lalu bebini baru nya ngelanggar adat. Bini iya tau bedawa ka iya ngagai District Officer awak ka iya tau kena pechara dalam court ke patut.

(TT IBAN BAGI V, SEC. 5, p . 15)

BAGI IV

ADAT BELAKI-BEBINI (Pekara kuasa Tuai Rumah)

132. Ngayap sigi adat asal Iban. Enti urang bujang bejarit ngayap

ngagai indu dara, apai-indai indu nya bisi kuasa nagang lelaki nya

ngayap. Enti urang bujang nya agi matang ngayap, apai-indai indu

tau bedawa ngagai Tuai Rumah. Sebarang sapa enda ngasi ka jaku tangkan Tuai Rumah, kena tunggu Mungkul 50.

(DAL RICHARD BAGI IV, SEC. 4, p. 61)

133. Adat begayap semina dipegai bansa Iban aja. Sebarang sapa bansa bukai ngelanggar adat tu, kena tunggu Mungkul 100.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

Ngudi hari enggau jelu.

Betapik.

Enda tau bebini lebih ari siku.

Ngayap.

Adat nyayap semina dipegai Iban sama Iban. Ngudi hari.

134. Sebarang sapa apai-indai indu, nyalam ka bansa bukai bisi udah

ngelanggar adat tu, kena tunggu Mungkul 50.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

135. Enti apai-indai tauka anembiak-redak udah bedawa ka bansa bukai

bisi udah ngelanggar adat tu ngagai Tuai Rumah, lalu Tuai Rumah enda beduli ka dawa nya, iya kena tunggu Mungkul 50. (Kuasa Chiefs Court).

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

136. Sebarang sapa nganjung tauka ngulu ka bansa bukai. ngelanggar

adat tu, kena tunggu Mungkul 50.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

137. Sebarang sapa ngayap ngerusak pintu tauka kunchi, jenila sekalika

dinding tauka utai bukai dalam bilik nya, lebuh ngiga jalai ngayap, kena tunggu Mungkul 50. Nambah ka nya nganti semua pengerusak. .

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

138. Sebarang sapa naban ka indu ngena jalai bujuk tauka pejal,

melakang ka apai-indai indu kena ukum sepikul lalu ngisi tunggu Mungkul 150.

(DAL RICHARDS BAGI IV, SEC. 5, p. 61)

139. Indu dara majak tauka nama ka diri ngagai lelaki, kena ukum

sepikul ngisi tunggu Mungkul 150.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

140. Sebarang sapa mungkir tunang lalu enggai jadi udah chukup

timpuh, nadai enggau kebuah ke patut, enda tau enda mulai ka tinchin tauka keresa bukai ke udah diberi ka tanda tunang, sereta meri adat Pemalu Mungkul 50.

(TT IBAN BAGI III, SEC. 7, p. 6)

(DAL RICHARPS BAGI IV, SEC. 7, p . 61)

141. Enti seduai ke betunang sarna enggai agi ka pangan, nadai kena

tinggang adat. Tinchin tauka keresa tanda tunang tau disimpan sekalika dipulai ka ngagai pangan diri.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

142. Sebarang sapa ninding laki tauka bini iya nadai penerang, dikumbai Ninding Ngapa, lalu kena tunggu Mungkul 50.

(TT IBAN BAGI III, SEC. 6, p. 6)

(DAL RICHARDS BAGI IV, SEC. 8, p . 61 )

Nyalam ka bansa bukai ngayap. Tuai Rumah enda beduli ka dawa. Indu dara majak tauka nama ka diri. Mungkir tunang. Tunang enda nyadi enti sama enggai. Nganjung tauka ngulu ka bansa bukai ngayap. Ngerusak utai lebuh ngayap. Nabanka indu ngena jalai pejal. Ninding Nyapa.

(Pekara kuasa Chief’s Court)

143. Urang bujang naban ka indu dara ngelaban tagang apai indai, kena ukum sepikul enggau tunggu Mungkul 150.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 6, p. 9)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 10. p. 64)

144. Lelaki enggau indu ke ngereja pemali ngudi menua enda tau jadi rnelaki-bini. Seduai sama kena ukum lalu enda tau enda sama ngisi Adat Pelasi Menua babi siku, kering semengat enggau kurung semengat. Babi dibunuh ba kaki tangga lalu darah iya disadung ngagai semua buah rumah ke semakai enggau sida.

Nyadi ripih sida ke ngudi menua lalu mali jadi melaki-bini, pemesai ukum enggau Adat Pelasi Menua baka ke di rintai di baruh tu:-

Naban ka anak dara. Mali jadi. (Ngudi Menua tauka Nujah Menua)

(1) Apai enggau anak indu, Indai enggau anak lelaki, Menyadi lelaki enggau menyadiindu (tampung pala) ...

(2) Aya enggau anak indu menyadi iya, Ibu enggau anak lelaki menyadi iya

(3) Menyadi lelaki enggau menyadi indu (menyadi uduk - saum indai tang kediri apai tauka saum apai tang kediri indai)

Ukum: Empat pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 400 siku-siku

Ukum: Tiga pikul siku-siku Pelasi Menua:

Mungkul 300 siku-siku.

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku.

Pemesai Ukum Enggau Adat Pelasi Menua

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku. (6) Apai tiri enggau anak tiri indu,

Indai tiri enggau anak tiri lelaki, Menyadi tiri lelaki enggau menyadi

(7) Laki enggau indai bini iya (mentua) Indu enggau apai laki iya (mentua)

(8) Laki enggau ibu bini iya (mentua mata hari), bini enggau aya laki iya (mentua mata hari)

(9) Aki enggau uchu indu iya, Ini enggau uchu lelaki iya,

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku.

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku.

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 30(i) - (ix), p. 12) (DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 19, p. 67) (5) Aya enggau anak menyadi bini,

Ibu enggau anak menyadi laki, Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku. (4) Indai enggau anak iru lelaki,

Menyadi iru lelaki enggau iru indu

Ukum Dua pikul siku-siku. Pelasi Menua:

Mungkul 200 siku-siku.

Pemesai Ukum Enggau Adat Pelasi Menua

146. Salah serak tau begulai melaki-bini tang ngisi Adat baka ke dibaruh tu:-

(1) Enti B jadi enggau R tauka Q enggau e (dua nangga tiga). Pelasi Menua Mungkul 16 sepiak-sepiak, babi dua iku. Siku bunuh ba kaki tangga kena melasi menua, lalu siku bunuh di ai lalu darah kena seduai mandi. Nyadi perengka bukai ke dikena Besapat nya baka tu:

(a) Sumpit tapang kena ngerejang lubang kilat; (b) Kain beragi kena miau mua hari ke nyadi sarat bebuat;

(c) Kumbu rayung kena nyerayung tekuyung dalam ungkap;

(d) Pedang panjang kena ngerandang remang rarat;

(e) Beliung lajung kena mungga urat lensat; Diri petunggal

sama serak tau jadi.

Jadi salah serak.

Besapat di ai (dua nangga tiga)

(f) Pinggai besai alai kaki betakat;

(g) Rangki siti dikena nasih ai ngambika enda beriap; (h) Kebuk - ka kurung semengat;

(i) Kelam sigi;

(J) Tanggui seraung, enggau

(k) Piring (turun tiga) - siti engkah di kaki tangga, siti tebing ai lalu siti di babas (alai urang ke ngangau ngelulu ka diri nyadi Petara)

(2) Enti C jadi enggau S tauka R enggau D (tiga nangga empat). Pelasi Menua Mungkul 8 sepiak-sepiak, babi siku bunuh ba kaki tangga. Darah babi di-indik seduai ke bekalih, lalu disadung ngagai rumah bukai ke semakai enggau sida. Nambah ka nya ngada ka kering semengat enggau kurung semengat.

(3) Enti D jadi enggau T tauka S enggau E (empat nangga lima). Adat: Mungkul 4 sepiak-sepiak.

(4) Enti E jadi enggau U tauka T enggau F (lima nangga enam). Nadai kena tinggang benda adat semina beketup garam aja kena muai pemali.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 29, p. 12)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 18, p. 66)

147. Jadi enggau isan mali, tang tau begulai melaki-bini .enti ngisi

adat Pelasi Menua Mungkul 16 siku-siku, babi siku enggau kering semengat.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

148. Jadi melaki-bini nitih ka adat Iban enda tau enda beterang ba urang mayuh ba pengerami dikumbai Melah Pinang tauka Bebiau ba mua Tuai Rumah.

Penghulu tau ngeluar ka surat tikah ngagai seduai ke baru jadi melaki-bini.

(ADAT LAMA NADAI DALAM TT IBAN TAUKA DAL RICHARDS)

Bekalih di darat (tiga nangga empat)

Betebang buah.

Jadi enggau isan bisi adat.

Melah pinang tauka Bebiau. Beketup garam.

149. Kelimpah ari jadi melaki-bini nitih ka atur ba genteran 148, lelaki enggau indu tau mega udah dikumbai jadi melaki-bini enti seduai udah begulai tinduk enam (6) malam beturut, amat ga beterang ba Tuai Rumah lalu bebiau. Enti nadai beterang ba Tuai Rumah udah lepas enam malam, apai-indai kena tunggu Mungkul 50 (tunggu pulai ka pemali rumah).

(TT IBAN BAGI IV. SEC. 27(a). p. 11)

150. Sebarang sapa indu Iban jadi enggau bansa bukai enda nitih ka Adat Iban, nadai kuasa agi enggau bempu tanah, buah tauka perengka bukai ke di-empu rumah panjai nya begulai, kelimpah ari buah, kebun enggau tanah ti bepala tauka enda bepala ti endang enggi apai-indai iya empu.

(TT IBAN BAGI IV. SEC. 27(b). p. 11) SARAK

(Pekara kuasa Chief's Court)

151. Court Penghulu tau ngemendar ka urang sarak ketegal siti ari kebuah ke disebut di baruh tu:-

(1) Sarak Manis.

(2) Kena tinggal ka laki tauka bini. (3) Gila tauka sakit lan.

(4) Tegal kena jel.

(5) Tegal bini tauka laki ngidap ka penyakit. (6) Tegal butang.

(7) Sebarang kebuah bukai ti patut dalam runding Court dikena mutar ka penusah urang begulai melaki-bini.

(TT IBAN BAGI IV. SEC. 2(a). p. 7) (DAL RICHARDS BAGI V. SEC. 7. p. 64) Jadi ngapa.

Belaki bansa bukai.

(1) Enti urang melaki-bini sama enggai agi jadi enggau pangan, nya dikumbai Sarak Manis lalu nadai pulai ka tunggu. Tang taja pia seduai enda tau enda nyua ka entara ba mua Tuai Rumah tauka Penghulu.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 2(a). p. 7) (DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 6. p. 63

(2) Urang tau dikemendar ka sarak enti iya ditinggal ka laki tauka bini pegi nadai temu endur diau tauka nadai meri belanja lebih ari kandang dua taun.

(TT IBAN BAGI IV ,SEC. 2(c). p. 7)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 7(i)(ii). p . 64)

(3) Urang tau dikemendar ka sarak enti laki tauka bini kena sakit gila tauka lan, enti pengelama iya ngidap ka penyakit nya lebih ari dua taun, lalu bisi penerang ari Rumah Sakit.

(TT IBAN BAGI IV,. SEC. 2(c)(ii). p. 7)

(4) Urang tau dikemendar ka sarak enti laki tauka bini kena ukum jel lebih ari dua taun.

(TT IBAN BAGI IV. SEC. 2(c)(ii). p. 7) (DAL RICHARDS BAGI V. SEC. 7(iii). p. 64)

(5) Urang tau dikemendar ka sarak enti laki tauka bini kena laban penyakit ti enda ulih suman. Tang iya ti muai mayar Tunggu Tinggal Mungkul 120. Nambah ka nya meri pemai anak ngagai genap iku anak ke tinggal sereta meri belanja anak nitih ka atur ba section 159 dalam Adat Iban.

(TT IBAN BAGI IV ,SEC. 2(a). p. 7)

(6) Urang tau dikemendar ka sarak enti laki tauka bini iya butang, amat ga penyalah nya udah chukup terang. Iya ti minta sarak enda kena tunggu; tang deka mayar belanja anak ngagai genap iku anak ke enda nitih ka iya, nitih ka atur ba section 159.

(TT IBAN BAGI IV. SEC. II (e). p. 9)

(DAL RICHARDS BAGI V. SEC. 2(e). p. 65)

Sarak Manis.

Kena tinggal ka laki tauka bini.

Tegal gila tauka sakit lan.

Tegal kena jel.

Tegal ngidap ka penyakit.

Sarak tegal butang.

(7) Urang tau dikemendar ka sarak enti dalam runding Court nadai jalai bukai tau dikena mutar ka penyarut entara seduai melaki-bini, sekalika pekara nya ketegal pengarap tauka penanggul bukai ti patut dalam runding Court.

Laki tauka bini ti minta sarak mayar Tunggu Tinggal Mungkul 120. Nambah ka nya meri pemai anak enggau belanja anak ngagai genap iku anak ke enda nitih ka iya, nitih ka atur ba section 159 dalam Adat Iban.

152. Indu benung ngandung muai laki, kena ukum tengah dua pikul

lalu ngisi Tunggu Tinggal Mungkul 120, sereta meri pemalu Mungkul 50 lalu nadai bulih belanja kandung. Nambah ka nya iya meri pemai anak lalu mayar belanja anak nitih ka atur ba section 159 dalam Adat Iban.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. I(e), p.7)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 5(e), p. 63)

153. Enti anak ke dikandung nya ada lalu idup iyaenda bulih pemai, tang iya bulih sebagi ari barang ke ulihapai enggau indai iya begulai sekumbang ti ngandung ka

iya.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 1(e), p. 7)

(DAL R1CHARDS BAGI V, SEC. 5(c), p. 63)

154. Enti laki muai bini benung ngandung kena ukum tengah dua

pikul lalu ngisi tunggu tinggal Mungkul 120. Nambah ka nya iya meri pemai anak enggau belanja anak ka genap iku anak ke enda begulai enggau iya, nitih ka atur ba section 159 dalam Adat Iban. Nambah ka nya iya mega deka ngeluar ka belanja kandung Mungkul 120.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 1(b), p. 7)

155. Enti laki muai bini lalu seduai udah beranak, tang anak seduai

nadai nyadi siku, kena ukum tengah dua pikul lalu ngisi Tunggu Luya Mungkul 150.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 3, p. 7)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 8, p. 64) Sarak tegal kebuah bukai. Indu ngandung muai laki. Anak ti dikandung enda bulih pemai.

Laki muai bini benung ngandung.

156. Sebarang sapa enggai agi jadi enggau pangan lebuh timpuh

belega udah abis, nadai enggau kebuah ti patut, kena ukum tengah dua pikul lalu ngisi Tunggu Tinggal Mungkul 120 sereta mayar belanja melah pinang enda ngelui RM300.

(TT IBAN p. 18 & 19)

157. (1) Enti laki muai bini tauka bini muai laki Tangga Pulai.

ari tegal laya ke mit, tang udah nya deka jadi baru, iya ti ngambi pulai ngeluar ke adat Tangga Pulai Mungkul 20.

TT 1BAN BAGI IV, SEC. 12, p. 9)

(DAL RICHARDS BAG1 V, SEC. 2, p. 62)

(2) Enti urang melaki-bini sarak ari tegal butang tauka berangkat, tang udah nya deka jadi baru, iya ti ngambi pulai ngeluar ka adat Tangga Pulai Mungkul 50.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 13, p. 9)

158. Udah pemutus sarak ditetap ka ba Chief's Court, surat lalu

dikeluar ka ngagai seduai ke kena pechara. (Adat Baru)

159. Jalai kena ngatur bagi seduai ti sarak mayar Belanja Anak.

belanja

(1) Laki muai bini tauka bini muai laki dipinta mayar belanja ngagai semua anak ti enda begulai enggau iya, tiap bulan, datai ngagai umur anak nya udah manggai 18 taun tauka datai ngagai maya anak nya udah bebini tauka belaki, sekalika datai ka iya ti kena buai nya udah belaki tauka bebini baru.

(2) Enti urang sarak ari tegal baka ti disebut ba section 151 (2), (5), (6) enggau (7) dalam Adat Iban tu, iya ti salah patut mayar belanja anak ngagai genap iku anak ke enda begulai enggau iya. Pemesai belanja anak, enti apai tauka indai ukai urang makai gaji lalu nadai penatai belanja ti tetap, enda ngelui RMl00 sebulan;

Sarak Belega

Tangga Pulai.

Surat Sarak.

(3) Enti apai tauka indai anak nya urang makai gaji sekalika bisi penatai belanja tetap, patut mayar belanja enda ngelui RM200 sebulan.

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 5(d)ii), p. 63)

160. Enti urang sarak udah bisi anak siku, anak nya empu iya ti menang bechara. Enti anak dua iku, iya ke tuai pulai ngagai iya ti menang, lalu siku empu iya ti alah. Enti anak agi nusu, anak nya empu indai tang nadai bulih pemai anak, enti indai iya tanah salah. Enti anak tiga, siku pulai ngagai apai, siku pulai ngagai indai. Iya ke tuai tau milih, sekalika nitih ka apai tauka indai.

(TT IBAN BAGI IV, SEC. 4, p . 8)

(DAL RICHARDS BAGI V, SEC. 4, p. 62)

161. Nambah ka Tunggu Tinggal enggau belanja anak, iya ti alah

Dalam dokumen Adat Iban 1993 Iban Version (Halaman 45-67)

Dokumen terkait