• Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng Simbahang Katoliko bilang isang institusyon sa Panahong Medieval
• Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng Holy Roman Empire
• Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga Krusada sa Pana-hong Medieval
• Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval: Mano-rialismo, Piyudalismo, ang pag-usbong ng mga bagong bayan at lungsod
• Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pang-yayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan
Panimulang Pagtataya
Ngayon, subukang sagutin ang paunang pagtataya na magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin. Bigyang-pansin ang mga katanungan na hindi mo masasagutan nang wasto at alamin ang sagot sa mga aralin sa modyul na ito. Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagsagot.
1. Alin sa sumusunod ang naglalawaran sa polis bilang isang lungsod-estado?
A. Ang polis ay isang uri ng pamahalaan ng mga Greeks kung saan-binibigyang-diin ang demokrasya.
C. May iba’t ibang uring panlipunan ang isang polis at nahahati ito sa iba-ibang yunit ng pamahalaan
D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging ginagampanan sa isang polis. 2. Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring panlipunan ng sinaunang Rome? A Censor at Praetor C. Patrician at Plebeian B. Etruscan at Roman D. Maharlika at Alipin 3. Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia, at Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia?
A. maraming isla C. maitim na mga isla
B. maliit na mga isla D. maitim ang mga tao sa isla
4. Ang Holy Roman Empire ang sinasabing bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging emperador ng imperyo noong 800 CE?
A. Charlemagne C. Clovis
B. Charles Martel D. Pepin the Short
5. Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa panawagan ni Pope Urban II. Ano ang pangunahing layunin ng Krusada?
A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano
B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga Turkong Muslim C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang Europe
D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng Simbahang Katoliko
C. May iba’t ibang uring panlipunan ang isang polis at nahahati ito sa iba-ibang yunit ng pamahalaan
D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging ginagampanan sa isang polis. 2. Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring panlipunan ng sinaunang Rome? A Censor at Praetor C. Patrician at Plebeian B. Etruscan at Roman D. Maharlika at Alipin 3. Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia, at Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia?
A. maraming isla C. maitim na mga isla
B. maliit na mga isla D. maitim ang mga tao sa isla
4. Ang Holy Roman Empire ang sinasabing bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging emperador ng imperyo noong 800 CE?
A. Charlemagne C. Clovis
B. Charles Martel D. Pepin the Short
5. Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa panawagan ni Pope Urban II. Ano ang pangunahing layunin ng Krusada?
A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano
B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga Turkong Muslim C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang Europe
D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng Simbahang Katoliko
Para sa bilang 6, suriin ang kasunod na mapa:
6. Umusbong ang Kabihasnang Minoan sa Isla ng Crete. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayan ng heograpikal na lokasyon sa pag-unlad ng kabihasnan sa islang ito?
I. Nakatulong ang mga nakapalibot na anyong-tubig upang maging ligtas ang isla sa mga mananakop
II. Nagsilbing daanan ng mga mangangalakal mula sa Europe, Africa, at Asya ang isla ng Crete
III. Naitatag ng mga mamamayan ng Crete ang sariling kabihasnan dahil nakahiwalay ito sa Europe
IV. Naimpluwensiyahan ng mga sinaunang kabihasnan ng Africa at Asya ang Kabihasnang Minoan
A. I at II B. II at III C. II at IV D. I, II, at III
Para sa bilang 7, suriin ang kasunod na larawan:
7. Makikita sa larawan ang mga patunay na mataas na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring mabuo batay sa larawan?
A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa iba’t ibang diyos
B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng kaalaman tungkol sa Astronomiya C. Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa Astronomiya mula sa
Para sa bilang 8, suriin ang sumusunod na pahayag: “Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law;...” -PERICLES Funeral Oration 8. Ano ang ibig sabihin ng pahayag? A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa pamahalaang demokrasya B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami ang ikauunlad ng bansa C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng nakararami ang pamahalaang
demokrasya
D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin laban sa pamahalaan
Para sa bilang 9, suriin ang timeline tungkol sa mga kabihasnan sa America:
9. Alin sa mga kabihasnan ng America ang umusbong noong panahong Pre-historic?
1200-500 BCE
Olmec Teotihuacan Maya Toltec Aztec Inca
200-700 CE 250-900 CE 900-1100 CE 1200-1521 CE 1300-1525 CE Mga Kabihasnan sa America
Para sa bilang 8, suriin ang sumusunod na pahayag: “Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law;...” -PERICLES Funeral Oration 8. Ano ang ibig sabihin ng pahayag? A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa pamahalaang demokrasya B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami ang ikauunlad ng bansa C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng nakararami ang pamahalaang
demokrasya
D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin laban sa pamahalaan
Para sa bilang 9, suriin ang timeline tungkol sa mga kabihasnan sa America:
9. Alin sa mga kabihasnan ng America ang umusbong noong panahong Pre-historic?
1200-500 BCE
Olmec Teotihuacan Maya Toltec Aztec Inca
200-700 CE 250-900 CE 900-1100 CE 1200-1521 CE 1300-1525 CE Mga Kabihasnan sa America
A. Kabihasnang Olmec B. Kabihasnang Maya C. Kabihasnang Aztec D. Kabihasnang Inca
Para sa bilang 10, basahin at unawain ang comic strip
10. Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag ng mga tinukoy na karakter sa comic
strip tungkol sa Piyudalismo?
A. Ito ay ugnayang panlipunan sa pagitan ng hari at ng kaniyang mga nasasakupan
B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng lupa
C. Ito ay sistemang pang-ekonomiya na ipinatupad sa Europe noong Panahong Medieval
D. Ito ay naglalarawan sa paraang ginamit ng mga hari sa Europe noong Panahong Medieval upang mailigtas ang kaniyang teritoryo
Ako ang Hari, pag mamay-ari ko ang lahat ng lipunan. Subalit ibinigay ko ang iba sa mga BARON.
Ako ang BARON, dapat akong maging tapat sa HARI dahil ibinigay niya sa akin ang ilan sa kaniyang lupain. Dapat na handa akong ipaglaban siya at magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga KNIGHT.
Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa akin ang ilan sa kaniyang lupain upang mapagtamnan at paunlarin. Tungkulin kong magbayad ng buwis at magkaloob sa kanya ng regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain na kanyang nasasakupan nang walang pahintulot ang KNIGHT.
Ako ang Hari, pag mamay-ari ko ang lahat ng lipunan. Subalit ibinigay ko ang iba sa mga BARON.
Ako ang BARON, dapat akong maging tapat sa HARI dahil ibinigay niya sa akin ang ilan sa kaniyang lupain. Dapat na handa akong ipaglaban siya at magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga KNIGHT.
Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa akin ang ilan sa kaniyang lupain upang mapagtamnan at paunlarin. Tungkulin kong magbayad ng buwis at magkaloob sa kanya ng regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain na kanyang nasasakupan nang walang pahintulot ang KNIGHT.
Para sa bilang 11, suriin ang kasunod na larawan:
11. Batay sa larawan, ano ang pangunahing kabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan
Para sa bilang 12, suriin ang kasunod na graph:
45 40 35 30 25 20 15 10 on sa mily on
Para sa bilang 11, suriin ang kasunod na larawan:
11. Batay sa larawan, ano ang pangunahing kabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan
B. Pagsasaka
C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan
Para sa bilang 12, suriin ang kasunod na graph:
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 20 40 60 80 1000 1200 Bilang ng populasy on sa mily on
12. Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong Medieval ang pagtaas ng populasyon. Batay sa graph, sa anong mga taon ito naganap?
A. 1000 at 1500 CE B. 800 at 1000 CE
C. 800, 1000, at 1500 CE D. 600, 800, at 1000 CE
13. Tinawag na Minoan ang unang kabihasnang nabuo sa Crete. Ito ay yu-maman sa pakikipagkalakalan sa ibayong dagat. Ano ang pangunahing dahilan nito?
A. Napakalakas ng puwersang pangmilitar ng Minoan.
B. Napalilibutan ng anyong tubig ang Crete at istratehiko ang lokasyon nito.
C. Nakarating sa iba’t ibang lugar ang mga produktong mula sa Crete. D. Napalilibutan ng mga kabundukan ang isla ng Crete.
14. Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang lungsod-estado na ang bawat isa ay malaya at may sariling pamahalaan. Ano ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay ng lungsod-estado?
A. Iba’t iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan
ng Europe na isang mabundok na lugar.
C. Mahaba ang mga daungan ng Greece kaya nagkaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado.
D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece kaya iba’t ibang kabihasnan ang umusbong dito.
15. Ano ang pangunahing dahilan ng pag-usbong ng Rome bilang pinakamakapangyarihan sa Mediterrenean?
A. Nakatulong ang maunlad na aspetong pang-ekonomiya ng Rome kung ikukumpara sa mga karatig-lugar.
B. Natalo at nasakop ng Rome ang malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean tulad ng Carthage at Greece.
C. Naipagpatuloy ng Rome ang kalakasan ng kulturang Greece. D. Wasto ang lahat ng nabanggit.
16. Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pag-unlad nito?
A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na nagbigay-daan sa pag-un-lad ng pagsasaka
B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara
C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa banta ng mga mananakop
D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo ang malawak na disyerto ng Sahara 17. Alin ang naglalarawan sa sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga pulo ng Pacific? A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga pulo ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga pulo ng Pacific ay nanini-wala sa banal na kapangyarihan o mana.
C. Ang sinaunang relihiyon ng mga tao sa mga pulo ng Pacific ay Ani-mismo.
D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan.
18. Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay nahahati sa tatlong uri: pari, kabalyero, at serf. Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa serf?
A. May karapatan at kalayaan silang bumuo ng sariling pamilya. B. Malaya nilang mapauunlad ang kanilang pamumuhay at pamilya. C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong Panahong Medieval.
D Itinuturing silang natatanging sektor sa lipunan.
19. “Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe. Dahil dito, hinangad ng lahat ang proteksiyon kaya naitatag ang sistemang Piyudalismo.” Ano ang ipinapahiwatig ng
16. Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pag-unlad nito?
A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na nagbigay-daan sa pag-un-lad ng pagsasaka
B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara
C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa banta ng mga mananakop
D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo ang malawak na disyerto ng Sahara 17. Alin ang naglalarawan sa sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga pulo ng Pacific? A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga pulo ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga pulo ng Pacific ay nanini-wala sa banal na kapangyarihan o mana.
C. Ang sinaunang relihiyon ng mga tao sa mga pulo ng Pacific ay Ani-mismo.
D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan.
18. Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay nahahati sa tatlong uri: pari, kabalyero, at serf. Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa serf?
A. May karapatan at kalayaan silang bumuo ng sariling pamilya. B. Malaya nilang mapauunlad ang kanilang pamumuhay at pamilya. C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong Panahong Medieval.
D Itinuturing silang natatanging sektor sa lipunan.
19. “Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe. Dahil dito, hinangad ng lahat ang proteksiyon kaya naitatag ang sistemang Piyudalismo.” Ano ang ipinapahiwatig ng pahayag?
A. Magulo ang Europe dahil sa pagsalakay ng mga barbaro
B. Sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghangad ng proteksyon
C. Mahina ang pamahalaan noon kaya dumami ang mga pangkat barbaro
D. Ang sistemang Piyudalismo ay sagot sa kahirapan ng mga tao 20. Mahalagang pangyayari sa Panahong Medieval ang paglakas ng Simbahang
Katoliko. Isang bahagi nito ang paglakas ng kapangyarihan ng Kapapahan (Papacy). Alin sa sumusunod ang higit na naglalarawan sa Kapapahan o sa Papacy?
A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin, panahon ng panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng Simbahang Katoliko.
B. Tumutukoy din ito sa kapangyarihang politikal ng Papa bilang pinuno ng estado ng Vatican.
C. Itinuturing ang Papa bilang Ama ng mga Kristiyano na siya pa ring tawag hanggang sa kasalukuyan.
D. Simbolo ang Kapapahan ng malawak na kapangyarihan ng Simba-hang Katoliko noong panahong Medieval.
ARALIN 1
PAG-USBONG AT PAG-UNLAD NG MGA
KLASIKAL NA LIPUNAN SA EUROPE
Ang Olympics ay isang pampalakasang paligsahan na nilalahukan ng mga atleta mula sa iba’t ibang bansa. Noong 2008, natuon ang pansin ng lahat sa Asia dahil sa ginanap na Olympics sa Beijing, China. Saan at kailan nga ba nagsimula ang paligsahang ito? Naganap ang kauna-unahang Olympics noong 776 BC sa Olympia- isang lungsod-estado ng sinaunang Greece. Kontribusyon ito ng klasikal na kabihasnan sa Europe na kinabibilangan ng Kabihasnang Greece at Rome.
Sa bahaging ito ng Modyul ay pag-aaralan ang mahahalagang pangyayari tungkol sa pag-usbong, pag-unlad, at pagbagsak ng mga Kabihasnang Greece at Rome. Masasagot din ang katanungang: Paano nakaimpluwensiya
ang Panahong Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
ALAMIN
Umusbong ang mga sinaunang kabihasnan ng China, India, Mesopota-mia, at Egypt sa mga lambak-ilog. Ganito rin kaya ang mga kabihasnang nabuo sa Europe partikular sa Greece at Rome? Alamin sa araling ito ang kasagutan.
GAWAIN 1:
Ano ang Gusto Ko?
Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong tungkol dito.
Mangangalakal Mandirigma
Politiko Artist
ARALIN 1
PAG-USBONG AT PAG-UNLAD NG MGA
KLASIKAL NA LIPUNAN SA EUROPE
Ang Olympics ay isang pampalakasang paligsahan na nilalahukan ng mga atleta mula sa iba’t ibang bansa. Noong 2008, natuon ang pansin ng lahat sa Asia dahil sa ginanap na Olympics sa Beijing, China. Saan at kailan nga ba nagsimula ang paligsahang ito? Naganap ang kauna-unahang Olympics noong 776 BC sa Olympia- isang lungsod-estado ng sinaunang Greece. Kontribusyon ito ng klasikal na kabihasnan sa Europe na kinabibilangan ng Kabihasnang Greece at Rome.
Sa bahaging ito ng Modyul ay pag-aaralan ang mahahalagang pangyayari tungkol sa pag-usbong, pag-unlad, at pagbagsak ng mga Kabihasnang Greece at Rome. Masasagot din ang katanungang: Paano nakaimpluwensiya
ang Panahong Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
ALAMIN
Umusbong ang mga sinaunang kabihasnan ng China, India, Mesopota-mia, at Egypt sa mga lambak-ilog. Ganito rin kaya ang mga kabihasnang nabuo sa Europe partikular sa Greece at Rome? Alamin sa araling ito ang kasagutan.
GAWAIN 1:
Ano ang Gusto Ko?
Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong tungkol dito.
Mangangalakal
Kababaihan
Mandirigma Politiko Artist
Pilosgio
Paano nakaimpluwensiya ang Panahong Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
FINAL
REVISED
INITIAL
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang masasabi mo tungkol sa tipikal na anyo ng isang lungsod-estado noong panahong klasikal? Ipaliwanag.
2. May pagkakatulad ba ang makikita sa larawan, sa karaniwang tagpo sa mga lungsod sa kasalukuyang panahon? Patunayan
GAWAIN 2:
I-R-F Chart
Basahing mabuti ang tanong sa ibaba. Pagkatapos ay isulat sa bahaging initial ng diagram ang maiisip na sagot.
?
Makikita sa larawan ang isang tipikal na tagpo sa isang lungsod-estado sa Europe noong panahong klasikal. Bawat isa ay may tungkuling ginagam-panan. Kung ikaw ay nabuhay nang panahong iyon, alin sa sumusunod na tungkulin ang nais mong gampanan? Bakit?
FINAL
REVISED
BINABATI KITA!
Tiyak na nais mo pang mapalalim ang iyong kaalaman tungkol sa mga kabihasnan noong Panahong Klasikal ng Europe. Sa pagsasagawa ng iba’t ibang gawain sa modyul na ito, madaragdagan ang iyong dating kaalaman at masasagot ang iyong mga tanong tungkol sa paksa.
PAUNLARIN
Sa bahaging ito, inaasahang matututuhan mo ang mga kabihasnang nabuo sa Panahong Klasikal ng Europe, kabilang ang mahahalagang pangyayari sa bawat kabihasnan at ang mahahalagang kontribusyon ng mga ito sa paghubog ng pandaigdigang kamalayan. Simulan mo na ang paglalakbay tungo sa iyong pagkatuto.
GAWAIN 3:
Mapa-Suri
Suriin ang mapa upang makita ang kaugnayan ng lokasyon ng Greece sa pag-un-lad ng kabihasnan nito.
BINABATI KITA!
Tiyak na nais mo pang mapalalim ang iyong kaalaman tungkol sa mga kabihasnan noong Panahong Klasikal ng Europe. Sa pagsasagawa ng iba’t ibang gawain sa modyul na ito, madaragdagan ang iyong dating kaalaman at masasagot ang iyong mga tanong tungkol sa paksa.
PAUNLARIN
Sa bahaging ito, inaasahang matututuhan mo ang mga kabihasnang nabuo sa Panahong Klasikal ng Europe, kabilang ang mahahalagang pangyayari sa bawat kabihasnan at ang mahahalagang kontribusyon ng mga ito sa paghubog ng pandaigdigang kamalayan. Simulan mo na ang paglalakbay tungo sa iyong pagkatuto.
GAWAIN 3:
Mapa-Suri
Suriin ang mapa upang makita ang kaugnayan ng lokasyon ng Greece sa pag-un-lad ng kabihasnan nito.
Pamprosesong mga Tanong
1. Ano ang mga anyong tubig na malapit sa Greece?
2. Saang direksyon ng Greece makikita ang Isla ng Crete?
3 Paano nakaimpluwensiya ang lokasyon ng Greece sa pag-usbong ng
Kabihasnang Greek?
GAWAIN 4:
Magbasa at Matuto
Bilang panimula, basahin at unawain ang sumusunod na teksto tungkol sa Kabi-hasnang Minoan at Mycenaean. Naging sentro ng sinaunang Greece ang mabundok na bahagi ng tangway ng Balkan sa timog at ilang mga pulo sa karagatan ng Aegean. Samantala, ang karagatan ng Mediterranean ang naging tagapag-ugnay ng Greece sa iba pang panig ng mundo. Sa mundo ng mga sinaunang Greek, ang karagatan ang pinakamainam na daanan sa paglalakbay. Dahil dito karamihan sa mga pamayanan nila ay