Bab3: Pilihan Mustahil Yang Berhasil
Bab 6: Memahami Perolehan Kerajaan Perolehan Kerajaan
Untuk bab ini ianya sedikit bosan dan terlalu skema. Terdapat begitu banyak perkara teknikal dan terma di dalam tajuk ini. Tetapi saya tidak akan menerangkan dan menghuraikanya kesemuanya untuk anda. Apa yang perlu anda tahu dan berguna sahaja akan saya sentuh. Malah adakah anda mahu belajar perkara‐perkara berkenaan Akta Tatacara Kewangan 1957? Dengar sahaja sudah rasa mengantuk. Tetapi kita perlu tahu serba sedikit tentang perolehan kerajaan ini supaya kita faham dan tahu bagaimanakah kategori perolehan dan pembelian yang boleh dibuat kerajaan. Secara asasnya perolehan kerajaan terdiri daripada prinsip berikut: Prinsip-Prinsip Perolehan
Akauntabiliti awam (public accountability) Diuruskan secara telus (transparent) Nilai faedah terbaik (best value for money)
Saingan terbuka (open competition) Adil dan saksama (fair dealing)
Kategori Perolehan Kerajaan
Terdapat tiga kategori perolehan kerajaan. Ianya adalah:
Pembekalan – Untuk pembelian barang seperti komputer, meja dan sebagainya
Perkhidmatan – Untuk pembayaran perkhidmatan seperti
pembinaan laman web, latihan dan sebagainya Kerja – Untuk perolehan kerja-kerja seperti pembinaan bangunan
Penggunaan Bahan / Barangan / Perkhidmatan Tempatan (Spp 7/2002)
Semua perolehan bekalan dan perkhidmatan hendaklah diperolehi secara tempatan
Bahan/barangan keluaran tempatan hendaklah memenuhi Standard Malaysia (MS) atau standard antarabangsa yang Diiktiraf
Agensi wajib menggunakan
bahan/barangan/perkhidmatan keluaran tempatan yang dinyatakan di dalam senarai:-
- Bahan binaan tempatan (kerja) - IKRAM QA Services Sdn. Bhd. - Barangan keluaran tempatan (bekalan) - SIRIM QAS Sdn.
Perolehan Barang-Barang Import
Bahan/barangan import melebihi RM50,000 perlu mendapat kelulusan MITI;
Bahan/barangan yang bernilai melebihi RM200,000 bagi satu kontrak hendaklah dilaksanakan secara Free On Board (FOB);
Menggunakan syarikat perkhidmatan pengangkutan tempatan;
Perlindungan insurans melalui KWIBK.
Keutamaan Syarikat Bumiputera Dalam Perolehan Kerajaan (Spp Bil. 4/95)
Syarikat yang diiktiraf sebagai syarikat Bumiputera:
sekurang-kurangnya 51% dikuasai Bumiputera (Saham, Lembaga Pengarah dan Pengurusan)
Sijil dikeluarkan oleh:
- Kementerian Kewangan - bekalan/perkhidmatan - Pusat Khidmat Kontraktor – kerja
Keutamaan Pembuat/Pengilang Bumiputera
Memberi keutamaan kepada syarikat yang bertaraf pembuat/pengilang Bumiputera
Sekiranya perolehan bekalan dilaksanakan secara
terbuka di kalangan pembuat tempatan, keutamaan harga hendaklah diberi kepada pembuat Bumiputera
Nilai Perolehan % Keutamaan
sehingga RM10 juta 10%
melebihi RM10 juta – RM100 juta 5%
melebihi RM100 juta 3%
Keutamaan harga ini adalah berdasarkan kepada nilai tawaran terendah dan boleh diterima dari pembuat Bukan Bumiputera
Keutamaan Bumiputera Untuk Kontrak Kerja
Kerja-kerja bernilai kurang RM200,000 dikhaskan kepada Bumiputera;
Sekurang-kurangnya 50% bagi projek bernilai RM100,000 hingga RM350,000 dikhaskan untuk ditandingi di kalangan Bumiputera; 30% dari peruntukan tahunan untuk kerja, dikhaskan kepada
Keutamaan Kerja Prime Cost Sum
Keutamaan kepada syarikat Bumiputera bagi kerja Prime Cost Sum / Mekanikal / Elektrikal / Pakar
Nilai Perolehan % Keutamaan
melebihi RM100 ribu – ribu 10%
melebihi RM500,000 – RM1.5 juta 7% melebihi RM1.5 juta – RM5 juta 5% melebihi RM5 juta – RM10 juta 3% melebihi RM10 juta – RM15 juta 2.5%
melebihi RM15 juta Tiada
Keutamaan harga ini adalah berdasarkan kepada nilai tawaran terendah dan boleh diterima dari pembuat Bukan Bumiputera
Kaedah Perolehan / Pembelian Kerajaan
Panjar Wang Runcit Kontrak Pusat
Pembelian Terus
Requisition (untuk perolehan kerja) Sebut Harga
Tender
Perolehan Darurat
Pelaksanaan Projek Kecil Secara Gotong Royong Perolehan melalui Jabatan Teknik (JKR & JPS) Perolehan Perkhidmatan Perunding
a) Perolehan Melalui Panjar Wang Runcit (SPP Bil. 2 Tahun 2002)
Untuk kegunaan segera Tidak melebihi RM500.00
b) Perolehan Melalui Kontrak Pusat (Ap 178.1)
Barang-barang gunasama
Perlu rujuk kepada Pekeliling KontrakPerbendaharaan (PKP) Guna pesanan Kerajaan sebagai dokumen pembelian
Contoh item Kontrak Pusat:
- Kabinet, rak, gerobok besiPerabut pejabat (kerusi berasaskan kain)
- Wardrobe - Alatulis - Sampul surat
- Bas 40 penumpang berhawa dingin - Alatganti jentera berat
c) Penggunaan Kontrak Jabatan LAIN (AP 178.2)
mendapat persetujuan daripada agensi yang mengikat kontrak dan kelulusan
Perbendaharaan
kontrak masih berkuatkuasa
tiada tambahan kuantiti kepada kontrak asal
tertakluk kepada baki kuantiti yang masih ada dan belum digunakan oleh agensi utama
d) Pembelian Terus (SPP Bil. 8 Tahun 2004)
Bekalan/Perkhidmatan
- Sehingga RM10,000 setahun bagi setiap jenis item pembelian terus dari mana-mana pembekal/syarikat
- Melebihi RM10,000 hingga RM50,000 setahun bagi setiap jenis item pembelian terus daripada pembekal/syarikat Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan
Pembelian Terus bagi PTJ yang telah e-Perolehan enabled - Proses pembelian bagi RM10,000 – RM50,000 hendaklah
melalui sistem ePerolehan
- Daripada pembekal/syarikat Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan di negeri berkenaan yang telah eP enabled
- Sekiranya tiada, Pegawai Pelulus boleh membenarkan pembelian dibuat daripada pembekal/syarikat
Bumiputera yang eP enabled dari negeri-negeri berdekatan
- Bagi perolehan tertentu yang tiada pembekal/syarikat eP enabled pembelian daripada pembekal/syarikat
Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan. Proses pembelian secara offline.
Pembelian Terus bagi PTJ yang belum e-Perolehan enabled - Daripada pembekal/syarikat Bumiputera yang berdaftar
dengan Kementerian Kewangan di dalam negeri berkenaan - Sekiranya tiada, Ketua PTJ/Pemegang Waran diberi kuasa
meluluskan pembelian dibuat daripada pembekal/syarikat Bumiputera dari negeri-negeri berdekatan
- Pesanan Pembelian Tempatan hendaklah ditandatangani oleh Ketua PTJ/Pemegang Waran atau pegawai-pegawai yang telah diberi kuasa secara bertulis
Kerja
- Tidak melebihi RM20,000 boleh dibuat secara lantikan terus di kalangan kontraktor kelas F tempatan yang berdaftar dengan Pusat Khidmat Kontraktor (PKK) di bawah kepala dan sub-kepala berkaitan
- Gunakan pesanan Kerajaan atau inden sebagai dokumen pembelian/perolehan mengikut mana yang berkaitan
e) Requisition (AP 180 dan SPP Bil.2 Tahun 2001)
- kerja-kerja kecil dan pembaikan yang tidak mengubah struktur asal
- nilai kerja melebihi RM20,000 hingga RM100,000
- menggunakan Jadual Kadar Kejuruteraan Awam dan Bangunan - pelawaan kontraktor kelas F di bawah kepala dan sub kepala
berkaitan secara undian atau pusingan atau sebut harga - Gunakan Inden Kerajaan
f) Perolehan Melalui Sebut Harga (Ap 170.1 Dan Spp Bil. 2 Tahun 2001)
Bekalan/Perkhidmatan
- Melebihi RM50,000 hingga RM200,000 setahun
i. Melebihi RM50,000 hingga RM100,000 dipelawa di kalangan pembekal bertaraf Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan
ii. Melebihi RM100,000 hingga RM200,000 terbuka
kepada pembekal Bumiputera/Bukan Bumiputera yang berdaftar dengan Kementerian Kewangan.
Kerja
- Melebihi RM20,000 hingga RM200,000 setahun yang tidak menggunakan Jadual Kadar Kejuruteraan Awam dan
Pelawaan akan dibuat kepada sekurang-kurangnya kepada 5 pembekal/syarikat
Dokumen khas digunakan Diproses seperti tender
g) Perolehan Melalui Tender (AP 171.1, dan SPP Bil. 5 Tahun 2007)
Bekalan/Perkhidmatan/Kerja
- Melebihi RM200,000 setahun Iklan
- Tender tempatan : min. 1 akhbar berbahasa Melayu - Tender antarabangsa : min. 1 akhbar berbahasa Melayu
dan 1 akhbar berbahasa Inggeris Tempoh Iklan
- Tender tempatan : min 21 hari - Tender antarabangsa : min. 56 hari
Diterima dalam sampul surat berlakri Peti tender yang berkunci disediakan
Dibuka oleh Jawatankuasa Pembuka Tender Dinilai oleh Jawatankuasa Penilaian Tender
Ditimbang dan diluluskan oleh Lembaga Perolehan Surat Setuju terima tender
h) Perolehan Darurat (Ap 173.2)
Tidak melebihi keperluan semasa Prosidur biasa perolehan dikecualikan
Kemukakan laporan terperinci kepada Pegawai
Pengawal dalam tempoh satu (1) bulan dari tarikh perolehan untuk dihantar kepada Perbendaharaan bagi tujuan penyiasatan dan audit
i) Pelaksanaan Projek Kecil Secara Gotong Royong (Spp Bil. 4 Tahun 2004)
Kriteria bagi menentukan projek secara gotong royong:
Had maksimum kewangan atau peruntukan sebanyak RM100,000 Tidak memerlukan kepakaran khusus seperti mekanikal dan
elektrikal
Boleh dilaksanakan sendiri oleh Pihak Peneraju Projek
- Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK) - Jawatankuasa Kemajuan Mukim
- Badan/Pertubuhan/Persatuan atau Badan-Bukan Kerajaan (NGO yang melibatkan masyarakat setempat
Bebas daripada semua halangan seperti pemilikan Tapak projek dan sebagainya
Melibatkan tenaga penduduk tempatan dan bercorak Kemasyarakatan
Tempoh pelaksanaan tidak melebihi 14 hari kerja Berturut-turut atau 14 hari dalam tempoh maksimum 3 bulan
j) Perolehan Melalui Jabatan Teknik (Spp Bil. 3 Tahun 2006 Pindaan Kepada Ap 182)
Semua Jabatan bukan teknik hendaklah merujuk kepada jabatan teknik bagi perolehan kerja bernilai RM5 juta ke atas. Semua projek kerja yang bernilai tidak melebihi RM5 juta boleh
dilaksanakan sendiri oleh Agensi tanpa merujuk terlebih dahulu kepada Jabatan Teknik.
Sekiranya jabatan teknik tidak berkemampuan, perolehan melalui perkhidmatan perunding hendaklah dilaksanakan
Sesalinan ‘as built drawing’ hendaklah dikemukakan kepada jabatan teknik
Kerja-kerja yang melibatkan tambahan atau pengubahsuaian - bangunan Kerajaan Persekutuan: kelulusan Bahagian Pengurusan Hartanah, Jabatan Perdana Menteri
k) Perolehan Perkhidmatan Perunding (Spp Bil. 8 Tahun 2006)
Rujuk projek yang bernilai melebihi RM5 juta kepada Jabatan Teknik terlebih dahulu. Sekiranya Jabatan Teknik mengesahkan tidak berkemampuan, agensi boleh melantik perunding mengikut tatacara yang berkuat kuasa
Hendaklah mendapat kelulusan dari Perbendaharaan atau
Lembaga Perolehan Agensi ‘A’ mengikut mana yang berkenaan Kelulusan bayaran perkhidmatan perunding hendaklah
diperolehi dari Perbendaharaan atau Lembaga Perolehan Agensi‘A’ mengikut mana yang berkenaan
Perunding dilantik hendaklah menguruskan perolehanbagi pihak Jabatan berkenaan mengikut tatacaraperolehan Kerajaan yang berkuatkuasa
Laporan prestasi perunding kendaklah dikemukakan kepada Perbendaharaan Kesemua perkara mengenai perolehan yang saya nyatakan ini sesetengahnya tidak berkaitan secara langsung dengan anda sebagai vendor atau kontraktor. Namun saya masukan juga di dalam bab ini kerana ia memberikan gambaran dari perspektif ‘orang dalam’ bagaimana sesuatu perolehan itu dilakukan. Dengan ini ia akan membantu anda untuk merancang membida kerja dan pembekalan dari kerajaan serta memberi pengetahuan serba sedikit tentang prosedur yang perlu diambil. Ada banyak lagi prosedur dan perkara teknikal berkenaan perkara perolehan ini namun ianya akan anda pelajari secara natural dan handson semasa anda berurusniaga dengan pihak kerajaan kelak. Jangan khuatir. Berita baiknya bahagian paling tak menarik di dalam ebook ini sudah pun anda lepasi. Selepas ini yang menarik‐menarik sahaja untuk dibaca!