• Tidak ada hasil yang ditemukan

BAB V PENUTUP

5.2 Saran

Berdasarkan hasil penelitian tersebut maka saran yang dapat penulis sampaikan adalah sebagai berikut:

1. Hendaknya hasil penelitian ini dapat dijadikan sebagai panduan di dalam memahami cerita misteri.

2. Kesebelas cerita misteri yang telah diteliti tersebut diharapkan dapat menjadi acuan dalam pengembangan terori struktural yang meliputi fakta cerita, tema, dan sarana cerita terdapat penelitian karya sastra Jawa lainnya.

3. Agar Struktur dalam cerita misteri Alaming Lelembut pada majalah Panjebar Semangat untuk dipertimbangkan sebagai alternatif bahan ajar di dalam dunia pendidikan, juga diharapkan adanya penelitian lanjutan yang lebih luas

DAFTAR PUSTAKA

Aminuddin. 1995. Pengantar Apresiasi Karya Sastra. Bandung: Sinar Baru Agesindo.

Baribin, Raminah, 1985. Teori dan Apresiasi Prosa Fiksi. Semarang: IKIP Semarang Press.

Endraswara, Suwardi. 2008. Metodologi Penelitian Sastra. Yogyakarta: MedPress. Hartoko, Dick. 1922. Pengantar Ilmu Sastra. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama. Hutomo, Saripan Sadi. 1973. Telaah Kesusastraan Jawa Modern I. Jakarta: Pusat

Pembinaan dan Pengembangan Depdikbud.

Jabrohim. 2001. Metodologi Penelitian Sastra. Yogyakarta: Hanindita Graha. Keraf, Gorys, 2010. Diksi dan Gaya Bahasa. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama. Laelasari, Nurlailah. 2006. Kamus Istilah Sastra. Bandung: Nuansa Aulia.

Nurgiyantoro, Burhan. 2002. Teori Pengkajian Fiksi. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

Pradopo, Rachmat Djoko. 1985. Panduan Pembaca Teori Sastra Masa Kini. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

_____________________.1995. Beberapa Teori Sastra, Metode Kritik dan Penerapannya. Yogyakarta: Gramedia

Ratna, Nyoman Kutha. 2004. Teori, Metode dan Teknik Penelitian Sastra. Yogyakarta: Pustaka Belajar.

Sayuti, Sumito, A. 1996. Apresiasi Prosa Fiksi. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.

Suharianto, S. 2005. Dasar-dasar Teori Sastra. Semarang: Rumah Indonesia.

Supriyanto, Teguh. 1994. Gaya Bahasa Novel Bekisar Merah karya Ahmad Tohari (Tesis) S2. Yogyakarta: Universitas Gajah Mada.

Tarigan, Henry Guntur. 1985. Prinsip-prinsip Dasar Sastra. Bandung: Angkasa. Taum, Yoseph Yapi. 1997. Pengantar Teori Sastra. Flores: Nusa Indah.

Teeuw, A. 1984. Sasta dan Ilmu Sastra Pengantar Teori Sastra Jakarta: Gramedia. ________. 1991. Membaca dan Menilai Sastra. Jakarta: Gramedia.

Wellek, Rene dan Austi Warren. 1995. Teori Kesusatraan di Indonesiakan oleh Melani Budianta. Jakarta: Gramedia.

LAMPIRAN 1.

Tabel Tokoh dan Penokohan

Cerita Misteri Tokoh Protagonis Antagonis Thuyul Wisnu Lik Warigo Blantik Panut Bagyo Pak Slamet Pak Pancawirya Pantang menyerah Memberi nasihat kepada orang lain Baik hati Pemarah Menuduh

Jarwa Sriyati Tukiran Tidak mau bekerja keras Menuduh

Balekna Dhuwitku Pardi Kyai Saleh Tidak ingin membuat orang sakit hati Cepat putus asa Pembohong

Yanto Gering Jono Suka menolong Jujur Tidak mudah percaya

Siluman Asu

Wahyu

Indri

Pak Wangsa

Menungsa Tekek

Pak Kabul

Pembohong

Mbok Iyem

Susila

Srikandhi

Berbakti

Selingkuh Karo Lelembut Pak Godheg Pak Dhadhang Pekerja keras Selingkuh

Pak Kyai Ngalim Pak Mardi Pak Mukani Baik hati Memberi nasihat Kejam

Yuyu Sawah Mbah Kyai Aku Priyaman Peduli terhadap orang lain Suka memberi nasihat Pekerja keras Suka menyakiti binatang

Ula Siluman tingan Sastragan dhul Suhernala Pancadrajad Mengambil secara paksa Pencuri

Misteri Golek Kencana Supangat Kyai Muhammad Amru Suka berikhtiar Pekerja keras Memaksa

Tikungan Maut Pak Suraji Aku Baik hati Penasaran Suka menyuruh

Gamelan Nyalawadi David Aku Muis Pekerja keras Egois

Arwah Gentayangan

Kho Jiu Lan (Lany) Baik Hati Sesukanya LAMPIRAN 2 Tabel Alur Cerita Misteri Alur Lurus Campuran Thuyul Balekna Dhuwitku Siluman Asu Menungsa Tekek

Selingkuh Karo Lelembut Yuyu Sawah V V V V V V

Ula Siluman

Misteri Golek Kencana Tikungan Maut Gamelan Nyalawadi Arwah Gentayangan V V V V V LAMPIRAN 3 Tabel Latar Tempat

Cerita Misteri Kutipan Latar Tempat

Thuyul Lha kepiye olehe ora jibeg, gaweyanku minangka tukang ojeg ana pasar Wonosari asile ora mingsra. Dhuwit rongatus ewu kuwi kanggoku wis setengah mati olehku nggolek. (PS, no 2 hal 29)

(Lha bagaimana tidak pusing, pekerjaanku sebagai tukang ojeg di Pasar Wonosari hasilnya tidak seberapa. Uang dua ratus ribu itu buatku sudah setengah mati aku mencarinya). Aku kluntrung-kluntrung menyang warung angktingane Panut. Sebab yen aku ora nyisih, bisa kelakon padudon karo bojoku. (PS, no 2 hal 29)

(Aku kesana-kemari ke warungnya Panut. Jika aku tidak pergi, bisa-bisa bertengkar sama istriku).

Sidane esuk kuwi uga Pak Panca ditambakake menyang rumah sakit. Tangga teparo kang ora ngerti dhodhok selehing perkara nduga yen Pak Panca lara merga pokale saingan bisnise. (PS, no 2 hal 43)

(Akhirnya pagi itu juga Pak Panca diberobatkan ke rumah sakit. Tetangganya yang tidak tahu mengenai masalah yang

Balekna Dhuwitku

Siluman Asu

sebenarnya menduga jika Pak Panca sakit karena ulah saingan bisnisnya).

Kenthong titir mecah swasananing esuk. Ora suwe papan kono wis kebak uwong. (PS, no 5 hal 42)

(Tabuh kentongan memecah suasanya pagi. Tidak lama tempat tadi sudah penuh dengan orang).

Pardi tukang bakso surungan, nalika wayah bengi mubeng kampung ngiderake baksone, diundang wong wadon ana pinggir dalan. (PS, no 5 hal 43)

(Pardi tukang bakso dorongan, ketika waktu malam keliling kampung menawarkan baksonya, dipanggil wanita yang berada di pinggir jalan).

Pambengoke Tukiran keprungu bojone sing turu ana senthong seje, diparani lan disawang Tukiran semaput ana ngarep amben. Bojone kontrang-kantring niba tangi, ngundangi anak-anake lan tangga cedhake. (PS, no 5 hal 44)

(Teriakan Tukiran kedengaran istrinya yang tidur di kamar sebelah, di datengi dan di lihat Tukiran pingsan di depan tempat tidur. Istrinya kesana-kemari memanggil anak-anaknya dan tetangga dekatnya).

Desaku sing maune ayem tentrem ndadak dadi umyeg merga anane warta sing nyebutake menawa wilayah RT 21 akhir-akhir iki disatroni siluman asu. (PS, no 9 hal 42) (Desaku yang tadinya aman tentram tiba-tiba jadi kisruh karena ada berita yang menybutkan jika wilayah RT 21 akhir-akhir ini didatangi siluman anjing,)

Tekan gardhu rondha, Jono lagi lungguh dhewekan karo klepas-klepus ngrokok kretek wis meh entek sak eler. (PS, No 9 hal 42)

Sampai pos jaga Jono sedang duduk sendirian dengan kebul-kebul merokok kretek sudah mau habis satu batang). Aku banjur mlaku ngetan ninggal pos jaga. Lampu-lampu neon saka teras omah aweh pepadhangan dalan sing

Menungsa Tekek

Selingkuh Karo Lelembut

dakliwati. (PS, No 9 hal 43)

(Aku lalu jalan ke timur meninggalkan pos jaga. Lampu-lampu neon dari teras rumahnya warga memberi penerangan jalan yang aku lewati).

Aku lan Jono bareng-bareng nggoleki asu kanthi ngurut gang emprit. Diarani gang emprit amarga gange cilik. (PS, No 9 hal 43

(Aku dan Jono sama-sama mencari anjing melewati gang emprit. Disebut gang emprit karena gangnya kecil).

..manggon ana omah kontrakan sing adoh saka daleme budhene Indri kang gedhe magrong-magrong lan mapan ing satengahing kutha. (PS, no 10 hal 29)

(...bertempat di rumah kontrakan yang jauh dari rumah tantenya Indri yang besar sekali dan berada di tengah-tengah kota).

Wisnu sing lagi leyeh-leyeh ing sofa sinambi nyawang tayangan tinju ing teve, dumadakan kaget krungu panjerite Indri saka kamar mandhi. (PS, no 10 hal 30)

(Wisnu yang baru duduk-duduk di sofa sambil melihat tayangan tinju di TV, tiba-tiba kaget mendengar teriakan Indri dari kamar mandi).

Sakala Wahyu girap-girap terus mencolot saka tempat tidur karo ngipat-kipatake sisa-sisane tekek cilik sing isih pating gremet ana saranduning awake.(PS, no 10 hal 43) (Seketika itu juga Wahyu ketakutan terus melompat dari tempat tidur sambil melepaskan sisa-sisa tekek kecil yang masih banyak di seluruh badannya).

Susila makarya ana pabrik kaos, kang kagolong gedhe sakutha kono, tinimbang pabrik-pabrik liyane.(PS, no 13 hal 42)

(Susila bekerja di pabrik kaos, yang tergolong besar di kota tersebut dibanding pabrik-pabrik yang lainnya).

Kaya padatan, Sri tansah nguntabake kakunge saben arep budhal makarya. Ngadheg ana teras nganti Susila ilang

Yuyu Sawah

dicaplok enggokan gang. (PS, no 13 hal 42)

(Seperti biasanya, Sri selalu mengantarkan suaminya setiap mau berangkat bekerja. Berdiri di depan teras sampai Susila hilang dimakan tikungan gang).

Pak Dhadhang kang dadi satpam pabrik banjur kandha yen ing pabrik ana sedulure Susila kang kepengin ketemu. Dheweke nunggu ana pos satpam. (PS, no 14 hal 29) (Pak Dhadhang yang menjadi satpam pabrik lalu berkata jika di pabrik ada saudara Susila yang ingin bertemu. Dia menunggu di pos satpam).

Lawang dibukak. Ganda mau isih nggembuleng ana njero omahe. Susila saya suwe saya cubriya marang kahanan mau. Luwih kaget meneh, nalika mlebu kamar. (PS, no 14 hal 30)

(Pintu dibuka. Bau tadi masih berasa di dalam rumahnya. Susila semakin lama semakin curiga terhadap keadaan tadi. Lebih kaget lagi, ketika masuk ke kamar).

Semono uga tanggaku sing jenenge Pak Mardi. Nalika kawitan nggarap sawahe nganti rampung ora ana kedadeyan apa-apa. (PS, no 18 hal 29)

(Begitu juga tetanggaku yang bernama Pak Mardi. Waktu awal mengerjakan sawahnya sampai selesai tidak ada kejadian apa-apa).

Dening Pak Mukani anggane Pak Mardi digawa mulih. Sakwise diupakari sedhela banjur digawa menyang Puskesmas. (PS, no 18 hal 30)

(Oleh Pak Mukani badannya Pak Mardi dibawa pulang. Tidak lama kemudian dibawa ke Puskesmas).

Uga ana yuyu ujug-ujug neng kamar mandhi, pawon lan latar. Yuyu-yuyu mau asale saka arahe sawahe Pak Mardi. (PS, no 18 hal 30)

(Juga ada kepiting sawah tiba-tiba di kamar mandi, dapur dan teras. Kepiting-kepiting tadi asalnya dari arah sawah Pak Mardi).

Ula Siluman

Misteri Golek Kencana

Ing perangan ndhuwur katon Kedhung Blangah sing wingit. Aku ngungun. Aku durung tau ngarit ing sawetane kali gedhe.(PS, no 29 hal 42)

(Di bagian atas terlihat Kedhung Blangah yang angker. Aku ragu. Aku belum pernah mencari rumput di sebelah timur sungai yang besar).

Nanging kepriye, aku durung tau ngarit tekan wetan kali. Jare papane wingit, akeh dhemite. Apa meneh kudu ngliwati Kedhung Blangah sing jare ana Onggo-Inggine.Hii...(PS, no 29 hal 42)

(Tapi bagaimana lagi, aku belum pernah mencari rumput sampat timur sungai. Katanya tempat tersebut angker, banyak setannya. Apa lagi harus melewati Kedhung Blangah yang katanya ada Onggo-Ingginya.Hiii...).

Aku mlaku nyeraki papan kang luwih dhuwur kuwi mau. Nanging bareng wis arep ngedhunake kranjang lan siyap mbabatake arit, mripatku bali meruhi ana grumbul suket sing luwih ledhung-ledhung ijo royo-royo ing pereng kang luwih dhuwur maneh. (PS, no 29 hal 43)

(Aku berjalan mendekati tempat yang lebih atas tadi. Tetapi setelah mau menurunkan kranjang dan siap mengambil rumput dengan arit, mataku kembali melihat ada segerombol rumput yang lebih hidau-hijau di pereng yang lebih atas lagi).

...kekarone semaya ketemu ana kreteg gingsul sakidule benteng pendhem. Olehe padha semaya diudi aja nganti konangan karo sisihane dhewe-dhewe. (PS, no 32 hal 29) (...keduanya berjanji bertemu di jembatan gingsul se selatan benteng pendem. Bertemunya mereka diudi jangan sampai ketahuan oleh isrinya sendiri-sendiri).

...saka pakunjaran, Sastragandhul banjur nyambut gawe dadi buruh kasar ana pelabuhan Tanjungperak Surabaya. Ana kono nasibe apik. (PS, no 32 hal 29)

(...dari penjara, Sastragandhul lalu bekerja jadi buruh kasar di pelabuhan Tanjung Perak Surabaya. Di situ nasibnya baik).

Tikungan Maut

Gamelan Nyalawadi

murni 24 karat mau dilebokake menyang lemari sandhangane Priyamantingan. (PS, no 32 hal 30)

(Sesampainya di rumah, boneka kencana yang dibuat dari emas murni 24 karat tadi dimasukkan ke dalam lemari pakaiannya Priyamantingan.)

... ana wong telu likur kang tinggal donya merga kacilakan ing tikungan iku. Tikungan kuwi jarak sakilo saka omahe Supangat. (PS, no 33 hal 42)

(...ada orang dua puluh tiga meninggal dunia karena kecelakaan di tikungan tersebut. Tikungan tersebut jaraknya satu kilo dari rumahnya Supangat).

...pawongan loro seje jenis kasebut terus budhal tumuju menyang sawijining dhaerah kang mligi nyedhiyani papan kanggo ulah salulut. Priya iku milih losmen Dewi Sri kang ora pati rame. (PS, no 33 hal 42)

(...dua orang beda jenis tersebut terus menuju ke salah satu daerah yang khusus menyediakan tempat buat bertindak yang tidak senonoh. Laki-laki tersebut memilih losmen Dewi Sri yang tidak begitu ramai).

...para Kyai rawuh lan nglumpuk ing ngisor wit asem gedhe kang kondhang angker iku. Lan kanthi bebarengan pada maca Ayat-Ayat Suci Al-Qur‟an supaya kumara sing mbaureksa wit asem ing tikungan dalan iku gelem lunga bali menyang alame. (PS, no 33 hal 44)

(...para Kyai datang dan berkumpul di bawah pohon asam besar yang terkenal angker itu. Dan dengan bersamaan membaca Ayat-Ayat Suci Al-Qur‟an agar arwah yang mendiami pohon asam di tikungan jalan itu mau pergi pulang ke alamnya).

..aku mangkat latihan wushu ing kampus kang dumunung ing Jalan Diponegoro 52, Salatiga.(PS, no 36 hal 29) (...aku berangkat latihan wushu di kampus yang berada di Jalan Diponegoro 52, Salatiga).

Gedhong balairung iki gedhe banget lan amba. Ing ruwangan njero, sisihe lawang mlebu ana ruwangan

Arwah Gentayangan

kanggo mapanake sound system yen ana kegiyatan kampus. (PS, no 36 hal 29)

(Gedung balairung ini besar sekali dan luas. Di ruangan dalam, sebelah pintu masuk ada ruangan buat menaruh sound system jika ada kegiatan kampus).

David mlayu nrabas parkiran dene aku mlayu menyang ngarep liwat dalan ngarep gedhong fakultas ekonomi. (PS, no 36 hal 30)

(David lari menerobos parkiran sedangkan aku lari ke depan melewati jalan depan gedung fakultas ekonomi).

Nanging kanggone aku aja maneh kok kendaraan rodha papat, selagine arep mboyong kulawargaku saka Bojonegoro-Tuban wae ora kuwat ngontrak omah. (PS, no 40 hal 29)

(Tetapi buat aku jangankan kendaraan roda empat, ingin memboyong keluargaku dari Bojonegoro-Tuban aja tidak kuat mengontrak rumah).

Sakmeter sakidule Polres ana dalan aspalan ngetan parane, gumunku ora uwis-uwis jalaran mau esuk dalan iku durung ana banjur kapan olehe mbangun. (PS, no 40 hal 43)

(Satu meter selatan Polres ada jalan aspalan ke timur arahnya, heranku tidak habis-habis karena tadi pagi jalan itu belum ada terus kapan dibangunnya).

Sakdurunge pamit aku digeret Lany ampingan pot kembang supaya ora ketok saka njaba. (PS, no 40 hal 43) (Sebelum pamit aku ditarik Lany tutupan pot bunga agar tidak kelihatan siapa-siapa dari luar).

LAMPIRAN 4 Tabel Latar Waktu

Cerita Misteri Kutipan Latar Waktu Thuyul

Balekna Dhuwitku

Nglamat sasi iki telat anggonku ngangsur, yen telat tegese kena dhendha. (PS, no 2 hal 29)

(Pertanda bulan ini terlambat mengangsur, jika terlambat artinya terkena denda).

Udakara setengah jam candhake Pak Slamet wis metu lan menehi pengarahan marang aku mungguh apa wae kang kudu daksipayake kanggo ngadhepi thuyul iku. (PS, no 2 hal 30)

(Kurang lebih setengah jam Pak Slamet sudah keluar dan memberi pengarahan kepada aku apa saja yang harus disiapkan buat menghadapi tuyul tersebut).

Sidane semingu iki aku nglakoni pasa mutih.(PS, no 2 hal 30)

(Akhirnya satu minggu ini aku melakukan puasa putih). Wektune buka mung pendhak Maghrib mesisan saur kanggo dina candhake.(PS, no 2 hal 30)

(Waktunya buka hanya tiap Maghrib sekalian sahur buat hari berikutnya).

Jam 12 wengi wis kliwat, parandene thuyul sing tak arep-arep durung katon. Lagi udakara jam 1 wengi katon ana bocah cilik-cilik cacah telu mlebu omahku. (PS, no 2 hal 30)

(Jam 12 malam sudah lewat, kayaknya tuyul yang aku harapkan belum kelihatan. Baru kurang lebih jam 1 malam kelihatan ada anak-anak berjumlah tiga masuk rumahku).

Wayahe isih esuk umun-umun, wancine wong desa padha metu saka ngomah saperlu miwiti ngayahi pakaryane dhewe-dhewe. (PS, no 5 hal 42)

(Waktu masih pagi buta, waktunya orang desa baru keluar dari rumah buat memulai melakukan pekerjaan

sendiri-Siluman Asu

sendiri).

Malah sesasi sabubare kuwi, ana lelakon sing nggegirisi. Pardi tukang bakso surungan, nalika wayah bengi mubeng kampung ngiderake baksone, diundang wong wadon ana pinggir dalan. (PS, no 5 hal 43)

(Malah satu bulan setelah itu, ada kejadian yang menakutkan. Pardi tukang bakso keliling, ketika waktu malam mengelilingi kampung menawarkan baksonya, dipanggil wanita yang ada di pinggir jalan).

Watara patang sasi sawise patine Sriyanti, upama isih urip ngono kandhutane wis tekan leke. Sawijining lingsir wengi, isih rada adoh saka wayah subuh, tangga sacedhake Jarwa padha krungu suwarane bayi nangis cenger-cenger. (PS, no 5 hal 43)

(Antara empat bulan setelah meninggalnya Sriyanti, misal masih hidup kandungannya sudah lahir. Suatu tengah malam, masih agak jauh dari waktu subuh, tangga terdekatnya Jarwa mendengar suara banyi menangis owek-owek).

Sawijining wengi sing lingsir, nalika Tukiran wis turu, saka njaba ana suwarane wong wadon sing undang-undang. (PS, no 5 hal 43)

(Suatu malam yang sunyi, ketika Tukiran sudah tidur, dari luar ada suara wanita yang memanggil-manggil).

Udakara jam sanga bengi. Anehe wewujudane siluman asu kuwi cat katon cat ora merga kasaput petenge wengi,(PS, no 9 hal 42)

(Antara jam sembilan malam. Anehnya wujud siluman anjing itu kadang terlihat kadang tidak karena terhalang gelapnya malam).

Udan riwis-riwis ing pungkasaning mangsa rendheng wiwit sore nganti tengah wengi ora ana pedhote. (PS, no 9 hal 42)

(Hujan rintik-rintik di akhir musim penghujan dari sore sampai tengah malam tidak ada hentinya).

Menungsa Tekek

Bengi-bengi, kanthik adhem njekut, ngantuk, sayah, malah kudu metu mubeng desa. (PS, no 9 hal 42)

(Malam-malam, dengan dingi, ngantuk, capek, malah harus keluar keliling desa).

Ing kahanan wengi sing sepi iku aku terus mlaku ngluncug setengah mlayu ngliwati pekarangan nggoleki wewujudan asu siluman sing ngilang mau. (PS, no 9 hal 42)

(Di keadaan malam yang sepi ini aku terus jalan cepat setengah lari melewati pekarangan mencari wujud anjing siluman yang menghilang tadi).

Aku banjur ora eling apa-apa maneh, semaput nganthi ing wayah esuk udakara jam sanga. (PS, no 9 hal 44)

(Aku lalu tidak ingat apa-apa lagi, pingsan sampai di waktu pagi antara jam sembilan).

Wis oleh wolung wulan iki Wahyu lan si Indri sisihane, manggon ana omah kontrakan sing adoh saka daleme budhene Indri kang gedhe magrong-magrong lan mapan ing satengahing kutha. (PS, no 10 hal 29)

(Sudah dapat delapan bulan ini Wahyu dan Indri istrinya, bertempat tinggal di rumah kontrakan yang jauh dari rumah budhenya Indri yang besar mewa dan berada di tengah kota).

Nanging pirang ndina candhake yen tengah wengi Wisnu tansah klisikan. (PS, no 10 hal 29)

(Tapi beberapa hari berikutnya jika tengah malam Wisnu selalu terbangun).

Pak Wangsa tanggane sing pensiunan pegawe pabrik kapal kandha marang Wisnu sing sore iku lagi iwut nyirami tanduran. (PS, no 10 hal 29)

(Pak Wangsa tetangganya yang pensiunan pegawai pabrik kapal berkata kepada Wisnu yang sore itu sedan ribut menyirami tanduran).

Ing wayah awan tengange kapinujon dina Minggu, Wisnu sengaja ora lelungan weekend karo si Indri. (PS, no 10 hal 30)

Selingkuh Karo Lelembut

(Di waktu siang kebetulan hari minggu, Wisnu sengaja tidak berpergian dengan Indri).

Wiwit dina iku senajan yen bengi suwarane si tekek tansah ngganter ora ana enteke, nanging tangga-tanggane kang ana sacedhake kono ora ana sing ngaru biru. (PS, no 10 hal 30)

(Mulai hari itu walaupun jika malam suaranya tekek selalu bunyi tidak ada habisnya, tetapi tetangga-tetangganya yang ada dekat situ tidak ada yang marah).

Mula saben gajian dina Setu, bayare dipantha-pantha, endi kang kanggo calon bayar kontrakan omah, PAM, listrik, klebu kanggo kabutuhan dhapur lan jatah kanggo jajan anake.(PS, no 13 hal 42)

(Maka setiap gajian hari sabtu, bayarannya dibagi-bagi, mana yang buat membayar kontrakan rumah, PAM, listrik, termasuk buat kebutuhan dapur dan jatah buat jajan anaknya.)

“Dhik, aku mangkat... aja lali ngunci lawang lan nyupet kompor...”ngono pamite Susila nalika budhal makarya udakara tabuh setengah sewelas bengi.(PS, no 13 hal 42) (“Dhik, aku berangkat... jangan lupa mengunci pintu dan mematikan kompor...” begitu pamitnya Susila ketika berangkat bekerja antara waktu setengah sebelas malam). Wektu terus lumaku. Jam ganti dina, dina ganti minggu, minggu gumanti sasi. (PS, no 13 hal 43)

(Waktu terus berjalan. Jam berganti hari, hari berganti minggu, minggu berganti bulan).

Tegese olehe kerja, wiwit jam telu awan nganti jam sewelas bengi. (PS, no 13 hal 43)

(Artinya hasil kerja, dari jam tiga siang sampai jam sebelas malam).

Udakara tabuh sewelas bengi Susila wus tekan ngomah. Mulih saka papan pagaweyane. (PS, no 13 hal 43)

(Antara jam sebelas malam Susila sudah sampai rumah. Pulang dari tempat bekerjanya).

Yuyu Sawah

Ula Siluman

Sijining awan, ngepasi dina Minggu, kebeneran Srikanhi lagi lunga arisan kampung. (PS, no 14 hal 30)

(Suatu siang, kebetulan hari minggu, kebetulan Srikandhi baru pergi arisan kampung).

Tumuruning udan awan kuwi nandhakake yen mangsa rendheng sajake bakal tumeka. (PS, no 18 hal 29)

(Turunnya hujan siang itu menandakan jika musim penghujan kayaknya akan datang).

Ning bareng kira-kira seminggu anggone nadur parine, ndadak ana kedadeyan sing banget manasake atine Pak Mardi. (PS, no 18 hal 29)

(Tetapi ketika kira-kira satu minggu olehnya menanami padi, tiba-tiba ada kejadian yang sangat memanaskan hatinya Pak Mardi).

Nanging nalika niliki sawahe sesuke maneh, Pak Mardi kaget jalaran nyumurupi yuyu sing dipateni dhek wingi kae lha kok isih waras-wiris.(PS, no 18 hal 29)

(Tetapi ketika melihat sawah paginya lagi, Pak Mardi kaget

Dokumen terkait