• Tidak ada hasil yang ditemukan

SHUARNA, ÁRAK ARANTUKMA TURA WAIMIATAI

2.1.3 Uruamtai utsumtain

2.1.3.1 Yurumatniunam takamu

Yurummanumka natemka utsumchatainti, túke arantutainti nuyá waimiatai asamtai meseajatkain tusar; antsu umara imiakar, iniankasar wari nekaptainti; natemri umakrikia pénker nekapma uunt néka surusmatai umutainti, nankamsar iwiakar umarikia waurkar mesemakar netsemarminiaiti turutskesha jakamniatji. (Andres Andrés Kayuk)

Yankur Alicio Yankur Tsukanaká

35 2.1.3.2 Tsuamatainiam takamu

a).- Iwiarma

Warikmasar iwartainkia juniyaiti; natema natemrikia, yají nukeéjai pachimrar painkiar ukuúkar ukuirar najantainti B. Caapi numirijiai nuyá N, N-DMT nupa Psychotria viridis jai pachimrar. Chikich árak arantutaijaisha pachinramniaiti, tsaank. Brugmasia, datura, tura chikich nupa irunin ainiajaisha pachimrar ukúkar ukuirar najantainti. (http://www.wanamey.org/ayahuasca/efectos-ayahuasca.htm. 2013).

Natem ukuiramuka aents mash jatanam tsuamartinnium utsumtainti, uwishin tsuakratin Andres Kayuk, chichak, natema nateempri ukuintkiatsar wakeraakrikia, kashik wéri, tsenken natema numiri tsupikiar ikiantkar, kesarar, menaint turachkursha aintiuk etsentrar, entsajai pachimprar, ujuk, yarush ankanta tsawantri nakamasmatai , natema natempri ukuitiainti, nuú nútikiakrikia ijiarma najantainti nateempri kákaram áti tusar, nuú nutikiamunka uwisjin úminiaiti aents jaan ijiarmamtikia tsuartaj tusa. Natem ukuiramuka imiatkintnium jiru penker ikiuú ainiawai, uwishin imia takus puju ainiawai, aents neachma jaá tsuamartaj tusa seamainiakui yúpitsak jukitiaj tusa.. (Andres Kayuk. 2013).

Tarimiat aents, nitiak nekau aíniáwai natema natemri iwiaratniun; natemak mesekranum jintinkraniuiti iwiaratniun.

Natemka juutainti, yají nuke itiur juutain nútiksarik. Juú árak ainiaka nantu nayantumaamtai kashik ijiarmar juukmatainti. Nawe kilos natem utsumtainti. Saepé kesarar nekétainti yúpits iniarkataj tusar, chikichik kilo yaji nuke pachimtainti; Datura ssp nukésha, kame núka etsa jiinmaní nunkanam irúnin asamtai nekaamaiti maikiua turachkusha toe. Tsaanku nukeesha tura coco nuke pachimpramniaiti. Nawe jimiar ankanta tsawantri ukuitiainti, ewej nawe nekapak entsajai (50 ltrs) Natema tura tsaanku kakarmarijai uwishniuka nampenaiti. (Página web del Centro Wanamey).

Nawe ewej nekapap (50 ltrs.) entsa ekenkamu, ukuiram jimiar nekapak natempri juawaiti, natem ukuiramuka iímiikia kapakuiti tura yapaá. (www.Wanamey.org 20-09-2013).

Yankur Alicio Yankur Tsukanaká

36 b). Uwishin

“Shuarnumka túke uwishniuka au ajakuiti, pujakmanum túke arantukma tsuákratin asamtai, waweknash, kampuntniumaya yajuach mayaincha tura penké sunkurnasha tsuawaiti” (Andres Kayuk; septiembre, 2013).

Aents uwishnumataj takunka, uwishniun werí, wí warí urukuitiaj nuú nekaratá tiniuiti, , pénker aikmaka, tsentsaka seami uwishniumin ainiawai, tura tií ijiarmatniuiti, uwishin tama amiktiniaitti, tura ujuk nantu ijiarma, unuiniu, maá yamaikia jaerume tutai uwishin ajawaiti.(Andres Kayuk; septiembre, 2013).

Uwisniuka natema umarka, mash nií yantame iimiawaiti, nateai nampek iismajai, nujai enentaimias túke setur pujuwaiti, tuma asa timiatkiasan mash, kashi tsawar etserniuiti, pénker aneara pujustinian nií tuakmarí. (FERICGLA, 1997 b: 75; 2013)

Uwishniukia natema nampek, mash iimiawaiti, nií iwianchrijai, wakani untsuk aujmatas, tuakmammasha pénker, yajauch matsamsatniun nékawaiti. (HULTKRANTZ, 1988:57-67. 2013).

c). Natemri ukuintiai

Shuartikia, natema natemrijai uunt natem nampermatainti, nuú turamuntmaka, aishmank, nua, uchi nua aishmank natsa ainia, uunt nemarsam pachinin aíniáwai, nuú turatakrikia nawe, nawe ewej natema numiri tsupirar, ichinknanum entsajai pachimprar ekenkar iwiartainti, turamunka aents wakerainia úmin ainiawai ímiartaj tusa tura jwaké nijiaktaj tusar. (Andres Nantip, 09-08-2013).

Domingo Wajarai, uwishin irutkamu Tsaruntsnumia, chichak tawai, tsuweamunam, shiik sunkurnum imiatainti, yaji utsumtsuk iwiekiartiniati; natem yajijia pachimpra iwiaramunka uwshin úmin ainiawai, tura uwishniuchusha umuin ainiawai tsuakratin tutai, penké sunkurjai jaamu tura wawekan tsuawaiti,.uunt natemnumka yaji utsumtsuk najantainti, nateemamunam aents mash wakeruinia pachinniuiti wakaní iwiarkataj tusa, nií patai jákaru Kakarmari achik kakartaj tusar. (Dominga Wajarai, 12-08-2013)

Yankur Alicio Yankur Tsukanaká

37 d). Uunt natémamu

Andres kayuk chichak uunt natemnaka, ii shuari jakamtai turachkursha aents natsa iniashí iwiarmamtikiatai tusar, uunt nateematniu neká chichamniuiti, aents umarartinkia ijiarma etsa ujuk ekemsamtai, uunt chichakmatai, tsapanam natema nií jeamun umuin ainiawai tura, Chikich aents jintiasam ayamtai iwiarkamunam wear natem nankátusat tusa, iimiarmaka etserchatainti, Andres kayuk chichak, yamaikia núka kajintmatnawai, tura aents natsa utsuiniawai, nuú turatnium wakeruinia. i.(Andrés Kayuk: septiembre 2013)

Aents ichipias unuimiatrar chichainiak, natemka, tsuamartinium tií pénkeraiti tuiniawai. nuké, jinkiai tura numiri penkeraiti tuiniawai natemrí umarar jáke iniankatai ása (Parkinson).http://www.peruecologico.com.pe/med_ayahuasca.htm).

Uwishniuka, juú jatanam tsuakratniuiti: Chikich aents waweamu, Iwianch iisma (mal aire), muúsap najanniuti; yamaiya juinkia sunkurnumsha, turinmasha mukuntrar tsuakrataíniáwai.(Andres Kayuk: 2013)

2.1.3.3 Iwiármamak

Natemka iwiarmamtanmaka nekashtainti, shiirmari iísar tankumchatainti, tsuak asamtai ajanam aratainti; uunt Agustín Nantip chichak, nateemamunmaka, ií iniashink meséjatkain, uunt natemnumka ipiak usumrar natem napernusha pachinin aarmiayi.

2.1.3.4 Tseasri

Natem tseasrikia tura namperkurkia ii mutsukaari enentaimsar pujutai tímianu irunainia nakaáwai tura nampeamu mutsukaan umushniiuiti. (Fischer cárdenas en 1923. 20-09-2013).

Aents ichipias unuimiaru (colombiano) Fischer Cárdenas, ichipias unuimiartinian juaruk, natema tseasri nekaiti, chikichik nupanti, usumtai washim, jimiara nawe, menaint; urúk asa natem anamkartuk nekamkartiniat ií arumai nuí pujustinian; apach

Yankur Alicio Yankur Tsukanaká

38 aentska nuní akantar natemnaka nékaíniáwai, shuartikia Chikich enentaijai nekaji.(dimetiltriptamina).

Agustin Nantip Chichal, natemka tseasrinchiti; uunt neka tesas sukartiniaiti nampek waurkain tusar; natemka iniashi iwiarniuiti, yukumaa, jimpiach ajaptainti tura wáke nijiatainti.(Agustin Agustín Nantip; 20-09-2013). Natema ichipias unuimiainia chichainiak natemka umarisha waurchatainti tuiniwai.

(Fericgla2011. 20-09-2013).

Natema kakarmari ichipias unuimiar paant najanainia tura mash aujmatainia nekaska harmina tuinia nuú tseasrinti, Chikich naarijai juní nakaamuiti beta, carbolinas (Ott-1997) Chikich árakjai apattainti dimetiltriptamina (DMT) tuinia nujai, imia anamkartin; ainiawai, juú tsej aujmateajnia auka akankam ninkikia nampeshtainti tawai. Carbolinoka inhibidores monoaminoxidasa (MAOS) anamkartiniaiti. Nuú umarar nampetainti. (Shultes, 1982)

2.1.4 Iwiemiatai

Shuara enentaimtairikia, kampuntniunam irúnin ainia nuú túke arantukar pujutainti, yaunchu ii uuntri aujmatsamu ainia nuú nékakur, nampermat arak arantutaijai tura waimiataijai natem, maikiua, tsaank, yaji umarar nampekar kampuntniunmaniajaisha arantukar pujutainti.

Waimiaku, iimiaru tura kanaru aini nuú pénker pujustinian mash nekau aíniáwai, tuma asar uchi jintín aíniáwai tuakmanum chichamtin aárat tusar. Árak arantutai turantutai tura waimiatai natemka iwiakiartiniaiti, mash kishmawaiti tuma asamtai jea yantam aratainti, shuar yajauch enentaintura ákuisha kishmarat tusar.

Shuar natem naartin, uunt nateman túke najantmia timiaja; tuntui tuntuiya ipiamakui yajaniasha kautin aarmia timiaja, tuma asamtai, natemka yaunchuka shuar jaá jakuiti tutainti. Shuar natem naartin, uunt nateman ipiamamia timiaja; nateemamunam, shuar yawerar etsertsuk ikiukiarmia timiaja.

Yankur Alicio Yankur Tsukanaká

39 Natem, tuntuin, túke tuntuin asamtai, tuntuiyachkui, warí urukan tuntuiyatsuk tusar iyuutaj tukamá Natem najanar tepá wainkiarmia timiaja, tuma asamtai natemka túke nampermatainti.

Dokumen terkait