• Tidak ada hasil yang ditemukan

Suatu Studi Pendahuluan tentang Hubungan antara Behaviour Tuna dan Skipjack dengan Fishing Teknik dan Fishing Taktik

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Suatu Studi Pendahuluan tentang Hubungan antara Behaviour Tuna dan Skipjack dengan Fishing Teknik dan Fishing Taktik"

Copied!
136
0
0

Teks penuh

(1)

.

, ,* , . : ":.'.i . .

.

. ,

.

: _ . I . a , '

:

SUATU STUBI BEMD&M.EUhUAW, ,TENTAN@, , . . HUBUW0AW

.

,._"

1 **-- *

&@TAR& BEHAVIOUR T U M A D A M S & ~ J ~ C R DEWgii4baJ

Olah

GEOWGIBE ARUM KORAAG

(2)

o l e h

I!

GEORGINE ARU1.I

KORABG

(3)
(4)

' 11

GEOXGIWE

ABUl4

KORAAG,

C 12.034. Su.atu S t u d i Penda-

h u l u a n t e n t a n g I I u b u n ~ a n a n t a r a 5ehaviou.r Twla. d a l .Slci.pjack

dengan F i s h i n g TekniB d,m F i s h i n g Taktilr ( M b ~ ~ i ~ a h bimbing-

an

BYODFIYOA

dan

JOIIi'T

HILLU!L??).

i-l l u j u a n p e n u l i s m i n i a d a l a h untulr menggambarkan pen-

t i n g n y a peilgetahuan mengenai. b e h a v i o u r a g a r d a 2 c ~ t 1nengada.-

kan p e n g e m b a g a n f i s h i n g t e l m i k dan f i s h i n g t d r t i i r selling-

ga. da.2a.t meningkatkan h a s i l penanglrapm.

D a l a r n t u l i s a n i n i h a n y a l a h s e b a g i a n s a j a c?..ari behav-

i o u r yang d i b i c a r a k a n y a i t u yang rnenunjmg b i d a a g penang-

kapan s e p e r t i irebiasaan m d c a n , s h o a l i n g , m i g r a s i dan d i s -

t r i b u s i .

T&ra dan s k i p j a c k meinpunyai k e b i a s a a n ?fiai-ra s e c a r a ak-

L . p

A &ah t i f pada p a g i h a r i , b e r k u r a n g I r e ~ 7 J r ~ l ~ a n n y a s e k i t a r t e ? - - -

h a r i , m u l a i &:tif l a g i pada s o r e h a r i d m ha5qpi.r

tie&.

Lma-

k m sxna s e k a l i s e p n j n n g nalzrn h a r i , F i d c a n a u'csnanya a-

d a l a h i k m , c r u s t a c e z dan cephalopods.

iilerei;a men!bentLL'i s h o a l i n i ; untvlr m e n g h i n & ~ r i c a n d i r i . da-

r i p r e d a t o r , m e n c a r i mcd,can, mc:::i,jal? dan b-.rniu.rz.si. P o l a ~ n i g r a s i t u n a d a i s!.:ipjack z.da du?. .;sacam y a i i ; ; ~ "!zigrasi a n -

t a r h a b i t a t " &an " m i z r a s i cialax ha:tjitat", Ye.ng perta:xa d i -

sebab!~an :<arena perubahan t i n g k o t eknolosinya d m : i a l ~ i ~ s d u a

(5)

S e c a r a g a r i s b e s a r n y a t u n a dan s k i p j a c k b e r d i s t r i b u s i

pada p e r a i r a n p a n t a i dan o s e a n i s d i p e r a i r a n t r o p i s dan se-

dang, adapun f ~ d s ' c o r - f z k t o r yang mempengaruhi. d i s t r k b u s i n y a

a n t a r a l a i n t e m p e r a t u r , s s l l i n i t a s , a r u s permukaan, kecerah-

an,

karidungan P

-

PO4,

oirsigen t e r l a r u t ' , massa a i r , topo- g r a f i t h e r m o c l i n e dan up:.relling. K e t i ~ a f & < t o r p e r t a r i a me-

rupakan f & t o r y m g hampir s e c a r a 1,angsung me!npeng~suhi

d i s t r i b u s i t u n a clan s k i p j a c k .

Behaviour t u n a dan. s k i p j a c k cenderumg &%an nernpengaruhi

j e n b a l a t t a n g k a p yang &ran digundran. A l a t t a n g k a p gang b i a s a digunakan u n t u k rnenangkap j e n i s - j e n i s tuna. a d d a h li-

n e f i s h i n g ter:nasuk p o l e and l i n e , t r o l l i n g dan l o n z l i n e ,

n e t f i s h i n g t e r u a s u l r d r i f t n e t , p u r s e s e i n e d m s e t n e t a-

t a u t r a p n e t .

S u a t u j e n i s a l a t tangkap &an b e r b e d a dengan a l a t tang-

kap l a i n n y a , bailr k o n s t r u k s i , kegu-naan, j e n i s i k a n y m g men-

j a d i t u j u a n penanglrapan maupun l r o n d i s i o s e a n o g r a f i di:qana a-

l a t t a n g k a p i t u d i o p e r n s i l r a n , s e h i n g g a kid.& d a p a t d i k a t a -

lran yang n a n a y a a g l e b i h e f i s i e n . Untulk j e n i s - j e n i s t u n a

clan

s k i p j a c k yang a d a d i p e r a i r a n I n d o n e s i a p e r l u l a h d i p e -

l a j a r i j e n i s d a t t a n ~ k a p yang s e s u a i . P e ~ l g e t a h u a n t e n t a n g b e h a v i o u r i n i diharaplran d a p a t mendasari p e a i k i r a n t e n t a n g

(6)

Karya i l m i a h i n i d i s u s u n b e r d a s a r k a h a s i l s t u c l i pus-

t d l a yang d.ilakukan d i b e r b a g a i perpustalcaan dan nerupalian

s a l a h s a t u s y a r a t untuir memperoleh gelai- S a r j a n a Perilcanan

p a d a Fa;rv.ltas i3erikanan I n s C i t u t P e r t a n i a n Bogor.

TulLsan mengenai hubungan a n t a r a b e h a v i o u r t u n a dan

s k i p j a c k cienga? f i s h i n g telcnik dan f i s h i n g talcti!< masih be-

lnmlah memadai, s e h i n g g a p e n u l i s z ~ e n c o b a untu!r rnenulisnya

yang kemndian t e r s u s u n s e b a - e z i sua-tu. s t u d i penciahu.luan.

Tada kesernpatan i n i p e n u l i s rnencucapkan terirria k a s i h -

kepada Bapak Ayodhyoa dan i3apak J o h n Baluan yang t e l a h mem-

bimbing p e n u l i s s e h i n g g z t e r s u s u n n y a k a r y a i l m i a h i.ni.

P e n u l i s menyadari bahwa t u l i s a n i n i masih Jau.h d a r i

sempurna s e h i n g g z l r r i t i k s a r a n s a n g a t p e n u l i s h a r a r ~ k z n

clan p e n ~ i l i s t e r i m a dengan r e n d a h h a t i . Semoga t u . l i s a n i n i

b e r m a n f a a t bz:;i yang memeriukannya.

Bogor, 1980

(7)

DAFTAR I S 1

Halainan

. . .

KATA PEXGAFTTAR v i

. . .

DAPTAR I S 1 ~ i i

. . .

DAFTAR G.WiBAR v i i i

. . .

DAFTAR Lfli.IPIR.&H i~

. . .

2 BAR.4I.I

Dm

METODE

- 3

. . .

3

HASIL DX

T

P4J"43iiHAS&T Lt

. . .

3.1

J e n i s - j e n i s t u n a . dan c i r i - c i r i rnorfologinya

4

. . .

3.l.1

J e n i s - j e n i s t u n a

. . .

4 3.1.2 G i r i - c i r i m o r f o l o g i

5

. . .

3 . 2 . B e h a v i o u r t u n a 9

. . .

3.2.1 1.lakana.n d m

. . .

k e b i a s a a n mdian 9 3.2.2 S h o a l i n g

. . .

15

3.2.3 N i g r a s i

. . .

18

3.2.4 M s t r i b u s i 2 3

3.3

F a i i t o r - f a k t o r yang me..~peni;aruh i. d i s t r i b u s i t u n a - 2 7

. . .

3.3.1

Te:nperatur

. . .

27 3.3.2 S a 1 . i n i . k ~

. . .

28

3.3.3

Arus ;seri?u_lcaan

. . .

29

3.3.4

F a k t o r - f ~ k t o r Lain

31

. . .

3.4.1

P o l e and l i n e

. . .

33

3.4.2 T r o l l i n g

. . .

3 4

3.4.3

Longlirle

. . .

35

3.4.4

D r i f t n e t 3 6

3.4.5 Pu.ree s e i n e

. . .

' .36

. . .

3.4.6 S e t n e t a t a u t r s p n e t

37

(8)

3

Yellol:!iin

tuna

(lilhu.nr?v.s albzcars)

. . .

( ~arnpira11-3 )

.46

4

~ l u e f i n t u n a (Thufinus

thynnus)

. . .

( Lampiran-it)

-47

5

Bigeye

tuna

(Tl~lurinus o'oesus)

. . .

(9)

2 A l b a c o r e (TYnunnus a l a l u n g a )

(

bar-2-1

. . .

.L5

3

Yello'iifin t u n a (Tl?unnus

---

a l b a c z r e s )

( Garfibar-3 )

. . .

.46

4

B l u e f i n t u n a (Thunnus t h y n n u s )

--

. . .

( C-a-rflbar-it )

.Lt7

5

Bigeye t u n a (Tnunnus o b e s u s )

( Garnbar-5 )

. . .

.

-48

6

Lima rnacaxn r n i g r a s i v e r t i l i a l h a ~ i a n i!:an-ikm d i

lav.t49

7

Hook r a t e yellovifirl t u n a d i Lautan P a s i f i k d a r i b u l z n ;nipril sampai J u a i berdasarlran v.k:urzl? d m

. . .

d n e r a h . . . 5 0

8

140d.el d i s t r i h u s i dzn migrasi. b i g e y e t u n a d i

- L a u t a n P z s i f i k

. . .

.51

9

Nodel x i . g r a s i

a~"ir

h z ? ~ i t a t a l b a c o r e d i

. . .

L a u t a n P a s i f i k U t a r a - 5 2

10

i,!odel d i s t r i b u s i dzn n i g r a s i b l u e f i n t u n s di

. . .

L a u t a n P a s i f i k U t a r a

.53

11 M s t r i b u s i dan dnerah penant;ka?an b l u e f i n t u n a

( I ) Thunnus th:jnnus (11) T i l u n n ~ ~ s t o n r g o l

. . .

54

1 2 M s t r i b u s i d m d a c r a h penz.iiglra?an yello.c!fin t u n a

(Phunnus a l 5 a c a r e s )

. . .

55

1 4

M s t r i b u s i dan d a c r a h 2enangirapan b i g e y e t u n a

( T n u n n u s o h e s u - s ) .

-

. . .

.57

1 5

D i s t r i b u s i dan d a e r z h penangkapan A l b a c o r e

(Thunnus a l a l u n g n )

. . .

.58

1 6

K i s a r a n ter?.peratv.r d i s t r i b u s i d a r p e i l a n g k a ~ a n

. . .

bebei-apa j e l l i s t u n a

59

(10)

!

i

SUATU

ANTAIRA

セN@ ;. ' .

. BBWMLNャZセ@ •. t·

• )< • • LセNNNNN@ セ@

. , '.' .'

PENDAHULUAN teセtang@ HUBUNGAN

i セ@ , セNセN@ .( " . " . . , ." ... _ ...

BEHAVIOUR TUNA DAN IIlUUl"JACK DENGAN

KARY A ILMIAH

Olen

GEORGI"!: ARUM KORAAG

C 12034

illQSTI'I'I.n I/'EEilTAiI@lAIii liCGOIli! II"JUU.lI-'l'AS PEIlIIKANAN

(11)

SUATU STUDI PENDAEULUAN TEN'l'ANG lWBlTWAN

ANTARA BEHLVIOUR TUNA DAH S;aPJACK DEHGAN

FISEHTG TEKNIK DAN FISHING 'l'AKTIK

KARYA ILllIAH

DALjlJ'j BIDMW KEAK!iLIAN

TEKlIIK DAN f.1AHAJEIJiEN PElIANGKAPJ'dJ IKAN

oleh

!1 GEORGINE ARUH KORAAG

C 12.034

insセZ・ャヲセ{ゥut@ FE;\TAHIAH BOGOR

Ji'AKULT AS P ERIKlil1 Ali

(12)

/ i

(13)

RINGKASJ.l'l

11

GEORGINE AIlUl1 KORftAG. C 12.0.34. Suatu Studi

Penda-huluan ten tang Hubunean antara Behaviour Tuna dSll Skipjack

denean Fishing Teknik dan Fishine Taktik (Di bawah

bimbing-an AYODHYOA dbimbing-an JOIll'l HALUJll'l).

'I'ujuan penulisaIl ini adalah オョエオャセ@ menggaJnbarkan

pen-tingnya pengetahuan mengenai behaviour agar da;::>"t

mengada-kan pengembEmgan fishing teknik dan fishine tal,tik

sehing-go. dapat meningkatk8n hasil penangkapan.

Dalam tulisan ini hanyalah sebagian saja dari

behav-iour yane dibicarakan yaitu yang menunjang biclaj.'1g

penang-kapan seperti kebiasaan mal,:an, shoaling, migrasi dWl

dis-tribusi.

Tuna dan sldpj8.ck mempunyai kebiasaan !n8.kan seC8.ra 。QセM

tif pada paei hari, berkurang kealdifannya seki tC1r tengah

hari, mulai a};:tif lagi pada sore hari dS\.J."1 harnpj.r tidak

ma-kan sarIla sekali sepanjang malam 'harj_* Hakanan uts.manya

a-dalah ikan, crustacea dan cephalopods.

1-1eI"81\:o. membentult shoaling untuJ: ュ・ョァィゥャャ、。イャセ。ョ@ diri.

da-ri predator, mencada-ri m81:o.n, mC:ll:Lja.h dan oerr:1isrc:.si. Pole.

migrasi tuna dan skipjack c.da due. Y!J.acar{1 yeti tu. "migrasi

8.D-セ。イ@ habitatll dan iTmisrasi de.lam habitattlc Ye.ng ー・イエ。ョセ。@

di-sebabl-:an karena perube.han tingkat eknloginya dnn yc-u15 l-:edua

(14)

Secara Garis besarnya tuna dan skipjack berdistribusi

pada perairan pantai dan oseanis di perairan tropis dan

se-dang, adapun faktor-faktor yang mempengaruhi" distri:businya

antara lain temperatur, salinitas, arus permukaan,

kecerah-an, karidungan P - P0

4, oksigen terlarut-, massa air, to

po-grafi thermocline dan upwelling. Ketig<:\ faktor pertama

me-イオー。jZセ。ョ@ faktor yang hampir secara langsung mempengaruhi

distribusi tuna dan skipjack.

Behaviour tuna dan. skipjack cendenmg all:an mempengaruhi

j en1.s alat tangkap yang almn digunalwn. Alat tanglmp yang

biasa digunakan untuk menangkap jenis-jenis tuna adalah

li-ne fishint; termasuk pole and lili-ne, trolling dan longlili-ne,

net fishing termasuk drift net, purse seine daIl set net

a-tau trap net.

SUatu jenis alat tangkap almn berbeda dengan alat

tang"-kap lainnya, 「。ゥャセ@ konstruksi, kegunaan, jenis ikan yang

men-jadi tujuan penangkapan maupun kondisi oseanografi dimana a-lat tangkap itu dioperasikan, sehingga tidak dapat

dikata-kan yang mana yang lebih efisien. Untul, jenis-jenis tuna

dan skipjack yang ada di perairan Indonesia perlulah

dipe-lajari jenis alat tangkap yang sesuaL Pengetahuan tentang

behaviour ini diharapkan dapat mendasari pemikiran tentang

(15)

Karya ilmiah ini disusun berdasarkan hasil studi

pus-エ。セ。@ yang dilakukan di berbagai perpustakaan dan merupakan

salah satu syarat untul, memperoleh gelar Sarjana Perikanan ,

pada FaJnIl tas Perikanan Insti tut Pertanian Bogor.

Tulisan mengenai hubungan antara behaviour tuna da11

skipjack denga11 fishing telmik dan fishing taJdik masih

be-lumla.l1 memadai, sehingga penulis mencoba untuk menulisnya

yang };:emudiBn tersusun sebagai suatu studi pendahuluan.

Pada kesempatan ini penulis mene;ucapl·:an terima kasih

kepada Bapak Ayodhyoa dan Bapak John Ha1uan yang telah

mem-bimbing penu1is sehingGa tersusunnya karya ilmiah ini.

P,enulis rnenyadari bahwa tulisan ini masih j8.uh dari

sempurna sehingga y,.ri tik dan saran sangat penu1is harapkan

clan penu1is terima clengan rendah hati. Semoga tu1isan ini

bermcillfaat 「」セァゥ@ yang memerlukannya.

(16)

DAFl'AH lSI

Halaman

KATA PE:NGli.NTAR • • • • • • • • • • vi

DAFTAH lSI • • • • • • • • • • • • · vii

DAFTAR GII.NBAR • • • • • • • • · viii

DAFTAR LJUiPIRli.N • • • • •

.ix

1 i?ENDAHUWAi'l •

,

• .1.

2 BAHAN DAN l-lETODE • • • • • •

.3

3

BASIL D-,\J'T PEi1BAHASJU'I • • •

3.1 Jenis-jonis tuna dan ciri-ciri morfologinya •

• 4

Jenis-janis tuna .•

Ciri-ciri morfologi • 3.2 ,Behaviour tuna . • • • • •

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4

Eakanan dan kebiasaan makan , Shoaling • "" 0 . " ....

l"'1igrasi " C! • til • .. • • • • •

Distribusi • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

.4

5

• 9

• 15

.18

23

3.3

Faktor-faktor yang me:'lpongaruhi distribusi tuna

.27

• • •

Te:Jperatur •

Salinitas " • • Arus ー・イgQオャセ。。ョ@ 0 " • fョォエッイMヲセセエッイ@ lain e

• • • • • Pole and line •

• •

• •

'rrolling. . .

Longline CI "

Dri ft net • .. • • Purse seine.

Set net atau trap

4 KESIVlPULAN •

DAFTAR PUSTAKA • • •

vii • • • • • • • not. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

· 27

.28

• 29

• 31 ·32

73

.;J

3

1,

• • 35

• .36

.'

.36

• 37

• 39

(17)

DAFTAR G[CHBAR

Halaman

1 Skipjack Hk。NエウオQセAoョus@ nelCGiis)

( Lampiran-l ) • •

• • • • •

.44

2 Albacore (Thunnus §.le,lun.r;a)

( Lampj-ran-2 )

• • •

• • • • • •

.45

3

Yellowfin tuna ( 'j"hunnus aJ bacares)

( Lampiran-

3

) • • •

.46

4

Bluefin tuna (Thunnus thynnus)

( LampirM-Lf )

• • • •

.47

5

Bigeye tuna (Thurmus obesus)

( Lampiran-5 ") • •

• • • • • •

.48

(18)

DAFTA.."c( LAHPIRAN

1 Skipjack (KatsuYlonus

( Garnbar-l ) • • • • e . 0 0 ..

2 Albacore (Thulmus alalunp;a)

( Gambar-2 ) .. .. セ@ .. • • .. • •

• •

• •

3

Yellowfin tuna

( Gambar-

3 ) •

HtィャセョョオᄃN@

..

.. ..

.

..

albacares)

..

..

.

.

..

4

Bluefin tuna (Thunnus thynnus)

( Gambar-1t- ) .. • .. • • セ@ • .. ..

5

Bigeye tuna (Thunnus

( gセ。「。イMU@ ) • • • •

obesus)

.. .. • II •

• • • • • • • • • • • Halame.n

• •

.44

• • •

.45

• • • • • •

.46

• • • • • •

• • • • • •

6

Lime. me.cam migrasi vertilwl hal'ian ike.n-ikan di laut49

7

Hook rate yelloVifin tuna di Lautall Pasifik dari bul8.l1 Aセーイゥャ@ s3Jnpai Juni berdaserl"i:6.n Uk:UTaJ1 dan daex'ah to • .. . . . . .. • . . . . . . ..

8 Hodel distri busi dell migrasi bigeye tuna di - Laut.en Pasi fil'( .. • •

9 l"iodel m1gre,si an tar habitat albacore eli

Lautan Pasifik Utara .... .. ...

10 godel distribusi cJ.Etn laigrasi blue fin tunEt di

Lautan P2.sifik Utara .. . . . ....

11 Distri ausi dan daerah penanekapan

(I)

Thunllus thymlus

(II)

Thunllus bluefin tuna

12 Distri busi den daerah

crhunnus 8.1 0G.C8.res) ..

pene.nglwllan yellowfin tuna

13

Distri busi dan daeI'ah (Katsmvonus pel a'nis)

• • • • • • • • •

penangkapan skipjack

..

..

.. .. ..

..

..

..

.. ..

'14 Distribusi dan daerah penangkapan bigeye tv.na

(Thunnu§ obesus) • • • e c c • • e

15

Distr1busi dan daerah penangkapan albacore

(11

hunnus alalunga) • • • • • "'. • •

16

Kisaran temperatul' distribusi

beberapa jenis

tuna • • • •

dan penangkapan • • • • •

ix

• •

• •

• •

.51

• .• 52

.53

· 54

· 55

.56

.57

.58

(19)

1 PEl1DAHlJLUAN

Usaha penangkapan jenis-j enis tuna semakin berkembang

karena adanya perminte.an yang tin5ci di pasaran dunia.

Dae-rah pemasar8Jljenis-jen:ls tuna adalah Amerika Sorikat,

Ero-pah Barat da.'"1 JepFJ1g (Peckham, 1974 dalam Touselak, 1979).

Juml0.1]. total hasil penangkapan tuna clan tuna like

fish-es pada ta.!J.un 1970 aclalah 1.080.000 ton (FAO, 1971 dal8.;!!

140-nintja, 1973). Peningl:atan hasil penangkapan ditWlja.l1g oleh

pengembanSBn dan penyesuaian metode dan alat tanckap yang

e-fisien.. Alat tsngkap yang paling be.nY2J{: diguna.linn untuk

me-nanglwp jenis tuna adalah longlino, purse seine dan pole and

line, beberapa alat tangk9p yang juga 、ゥァオョXjセN」[ョ@ un tu}:

meng-eksploitasi jenis hma adalah trolling, drift net dan set net

atau trap net.

Dalam usa.ha pena.ngkapan, pengetahu811 mengenai 「・ィ。Mセtゥッオイ@

yang memunekinkan ikan tertangk9.j: pentinG untuk diketahui,

sehingba da})at menghasilkan perl.;:e::ioe..ngan エ・ォNjQゥャセL@ mi.s8.1nYa

dalam hal konstruksi gear, net r.:1aterie.l, fi.shing method dan

fishing エXjセエゥォN@ Pengetahua.n tentang fishing tci<.;:tik nencakup

「。ァ。ゥュ。セャeGN@ mengo}Jerasikan suatu ala.t pen2J1Gk ctp&n, 「。ァ。ゥュXNョ」ZセN@

dapat me!lemnl-:an ikan dan bag8.irnana c,sLTanya mempongaruhi

be-haviour ikan yane raenjadi tujuan penangkapan aga:t' dapat セセャ・ュᆳ

peroGsar efisiensi sua"tu fishing r,'lethod.

Setiap j enis tuna エQgョァィ・セQ、N。ォエ@ .konc1isj_ lingf:ung9.n

(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)

!

i

SUATU

ANTAIRA

セN@ ;. ' .

. BBWMLNャZセ@ •. t·

• )< • • LセNNNNN@ セ@

. , '.' .'

PENDAHULUAN teセtang@ HUBUNGAN

i セ@ , セNセN@ .( " . " . . , ." ... _ ...

BEHAVIOUR TUNA DAN IIlUUl"JACK DENGAN

KARY A ILMIAH

Olen

GEORGI"!: ARUM KORAAG

C 12034

illQSTI'I'I.n I/'EEilTAiI@lAIii liCGOIli! II"JUU.lI-'l'AS PEIlIIKANAN

(74)

SUATU STUDI PENDAEULUAN TEN'l'ANG lWBlTWAN

ANTARA BEHLVIOUR TUNA DAH S;aPJACK DEHGAN

FISEHTG TEKNIK DAN FISHING 'l'AKTIK

KARYA ILllIAH

DALjlJ'j BIDMW KEAK!iLIAN

TEKlIIK DAN f.1AHAJEIJiEN PElIANGKAPJ'dJ IKAN

oleh

!1 GEORGINE ARUH KORAAG

C 12.034

insセZ・ャヲセ{ゥut@ FE;\TAHIAH BOGOR

Ji'AKULT AS P ERIKlil1 Ali

(75)

/ i

(76)

RINGKASJ.l'l

11

GEORGINE AIlUl1 KORftAG. C 12.0.34. Suatu Studi

Penda-huluan ten tang Hubunean antara Behaviour Tuna dSll Skipjack

denean Fishing Teknik dan Fishine Taktik (Di bawah

bimbing-an AYODHYOA dbimbing-an JOIll'l HALUJll'l).

'I'ujuan penulisaIl ini adalah オョエオャセ@ menggaJnbarkan

pen-tingnya pengetahuan mengenai behaviour agar da;::>"t

mengada-kan pengembEmgan fishing teknik dan fishine tal,tik

sehing-go. dapat meningkatk8n hasil penangkapan.

Dalam tulisan ini hanyalah sebagian saja dari

behav-iour yane dibicarakan yaitu yang menunjang biclaj.'1g

penang-kapan seperti kebiasaan mal,:an, shoaling, migrasi dWl

dis-tribusi.

Tuna dan sldpj8.ck mempunyai kebiasaan !n8.kan seC8.ra 。QセM

tif pada paei hari, berkurang kealdifannya seki tC1r tengah

hari, mulai a};:tif lagi pada sore hari dS\.J."1 harnpj.r tidak

ma-kan sarIla sekali sepanjang malam 'harj_* Hakanan uts.manya

a-dalah ikan, crustacea dan cephalopods.

1-1eI"81\:o. membentult shoaling untuJ: ュ・ョァィゥャャ、。イャセ。ョ@ diri.

da-ri predator, mencada-ri m81:o.n, mC:ll:Lja.h dan oerr:1isrc:.si. Pole.

migrasi tuna dan skipjack c.da due. Y!J.acar{1 yeti tu. "migrasi

8.D-セ。イ@ habitatll dan iTmisrasi de.lam habitattlc Ye.ng ー・イエ。ョセ。@

di-sebabl-:an karena perube.han tingkat eknloginya dnn yc-u15 l-:edua

(77)

Secara Garis besarnya tuna dan skipjack berdistribusi

pada perairan pantai dan oseanis di perairan tropis dan

se-dang, adapun faktor-faktor yang mempengaruhi" distri:businya

antara lain temperatur, salinitas, arus permukaan,

kecerah-an, karidungan P - P0

4, oksigen terlarut-, massa air, to

po-grafi thermocline dan upwelling. Ketig<:\ faktor pertama

me-イオー。jZセ。ョ@ faktor yang hampir secara langsung mempengaruhi

distribusi tuna dan skipjack.

Behaviour tuna dan. skipjack cendenmg all:an mempengaruhi

j en1.s alat tangkap yang almn digunalwn. Alat tanglmp yang

biasa digunakan untuk menangkap jenis-jenis tuna adalah

li-ne fishint; termasuk pole and lili-ne, trolling dan longlili-ne,

net fishing termasuk drift net, purse seine daIl set net

a-tau trap net.

SUatu jenis alat tangkap almn berbeda dengan alat

tang"-kap lainnya, 「。ゥャセ@ konstruksi, kegunaan, jenis ikan yang

men-jadi tujuan penangkapan maupun kondisi oseanografi dimana a-lat tangkap itu dioperasikan, sehingga tidak dapat

dikata-kan yang mana yang lebih efisien. Untul, jenis-jenis tuna

dan skipjack yang ada di perairan Indonesia perlulah

dipe-lajari jenis alat tangkap yang sesuaL Pengetahuan tentang

behaviour ini diharapkan dapat mendasari pemikiran tentang

(78)

Karya ilmiah ini disusun berdasarkan hasil studi

pus-エ。セ。@ yang dilakukan di berbagai perpustakaan dan merupakan

salah satu syarat untul, memperoleh gelar Sarjana Perikanan ,

pada FaJnIl tas Perikanan Insti tut Pertanian Bogor.

Tulisan mengenai hubungan antara behaviour tuna da11

skipjack denga11 fishing telmik dan fishing taJdik masih

be-lumla.l1 memadai, sehingga penulis mencoba untuk menulisnya

yang };:emudiBn tersusun sebagai suatu studi pendahuluan.

Pada kesempatan ini penulis mene;ucapl·:an terima kasih

kepada Bapak Ayodhyoa dan Bapak John Ha1uan yang telah

mem-bimbing penu1is sehingGa tersusunnya karya ilmiah ini.

P,enulis rnenyadari bahwa tulisan ini masih j8.uh dari

sempurna sehingga y,.ri tik dan saran sangat penu1is harapkan

clan penu1is terima clengan rendah hati. Semoga tu1isan ini

bermcillfaat 「」セァゥ@ yang memerlukannya.

(79)

DAFl'AH lSI

Halaman

KATA PE:NGli.NTAR • • • • • • • • • • vi

DAFTAH lSI • • • • • • • • • • • • · vii

DAFTAR GII.NBAR • • • • • • • • · viii

DAFTAR LJUiPIRli.N • • • • •

.ix

1 i?ENDAHUWAi'l •

,

• .1.

2 BAHAN DAN l-lETODE • • • • • •

.3

3

BASIL D-,\J'T PEi1BAHASJU'I • • •

3.1 Jenis-jonis tuna dan ciri-ciri morfologinya •

• 4

Jenis-janis tuna .•

Ciri-ciri morfologi • 3.2 ,Behaviour tuna . • • • • •

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4

Eakanan dan kebiasaan makan , Shoaling • "" 0 . " ....

l"'1igrasi " C! • til • .. • • • • •

Distribusi • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

.4

5

• 9

• 15

.18

23

3.3

Faktor-faktor yang me:'lpongaruhi distribusi tuna

.27

• • •

Te:Jperatur •

Salinitas " • • Arus ー・イgQオャセ。。ョ@ 0 " • fョォエッイMヲセセエッイ@ lain e

• • • • • Pole and line •

• •

• •

'rrolling. . .

Longline CI "

Dri ft net • .. • • Purse seine.

Set net atau trap

4 KESIVlPULAN •

DAFTAR PUSTAKA • • •

vii • • • • • • • not. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

· 27

.28

• 29

• 31 ·32

73

.;J

3

1,

• • 35

• .36

.'

.36

• 37

• 39

(80)

DAFTAR G[CHBAR

Halaman

1 Skipjack Hk。NエウオQセAoョus@ nelCGiis)

( Lampiran-l ) • •

• • • • •

.44

2 Albacore (Thunnus §.le,lun.r;a)

( Lampj-ran-2 )

• • •

• • • • • •

.45

3

Yellowfin tuna ( 'j"hunnus aJ bacares)

( Lampiran-

3

) • • •

.46

4

Bluefin tuna (Thunnus thynnus)

( LampirM-Lf )

• • • •

.47

5

Bigeye tuna (Thurmus obesus)

( Lampiran-5 ") • •

• • • • • •

.48

(81)

DAFTA.."c( LAHPIRAN

1 Skipjack (KatsuYlonus

( Garnbar-l ) • • • • e . 0 0 ..

2 Albacore (Thulmus alalunp;a)

( Gambar-2 ) .. .. セ@ .. • • .. • •

• •

• •

3

Yellowfin tuna

( Gambar-

3 ) •

HtィャセョョオᄃN@

..

.. ..

.

..

albacares)

..

..

.

.

..

4

Bluefin tuna (Thunnus thynnus)

( Gambar-1t- ) .. • .. • • セ@ • .. ..

5

Bigeye tuna (Thunnus

( gセ。「。イMU@ ) • • • •

obesus)

.. .. • II •

• • • • • • • • • • • Halame.n

• •

.44

• • •

.45

• • • • • •

.46

• • • • • •

• • • • • •

6

Lime. me.cam migrasi vertilwl hal'ian ike.n-ikan di laut49

7

Hook rate yelloVifin tuna di Lautall Pasifik dari bul8.l1 Aセーイゥャ@ s3Jnpai Juni berdaserl"i:6.n Uk:UTaJ1 dan daex'ah to • .. . . . . .. • . . . . . . ..

8 Hodel distri busi dell migrasi bigeye tuna di - Laut.en Pasi fil'( .. • •

9 l"iodel m1gre,si an tar habitat albacore eli

Lautan Pasifik Utara .... .. ...

10 godel distribusi cJ.Etn laigrasi blue fin tunEt di

Lautan P2.sifik Utara .. . . . ....

11 Distri ausi dan daerah penanekapan

(I)

Thunllus thymlus

(II)

Thunllus bluefin tuna

12 Distri busi den daerah

crhunnus 8.1 0G.C8.res) ..

pene.nglwllan yellowfin tuna

13

Distri busi dan daeI'ah (Katsmvonus pel a'nis)

• • • • • • • • •

penangkapan skipjack

..

..

.. .. ..

..

..

..

.. ..

'14 Distribusi dan daerah penangkapan bigeye tv.na

(Thunnu§ obesus) • • • e c c • • e

15

Distr1busi dan daerah penangkapan albacore

(11

hunnus alalunga) • • • • • "'. • •

16

Kisaran temperatul' distribusi

beberapa jenis

tuna • • • •

dan penangkapan • • • • •

ix

• •

• •

• •

.51

• .• 52

.53

· 54

· 55

.56

.57

.58

(82)

1 PEl1DAHlJLUAN

Usaha penangkapan jenis-j enis tuna semakin berkembang

karena adanya perminte.an yang tin5ci di pasaran dunia.

Dae-rah pemasar8Jljenis-jen:ls tuna adalah Amerika Sorikat,

Ero-pah Barat da.'"1 JepFJ1g (Peckham, 1974 dalam Touselak, 1979).

Juml0.1]. total hasil penangkapan tuna clan tuna like

fish-es pada ta.!J.un 1970 aclalah 1.080.000 ton (FAO, 1971 dal8.;!!

140-nintja, 1973). Peningl:atan hasil penangkapan ditWlja.l1g oleh

pengembanSBn dan penyesuaian metode dan alat tanckap yang

e-fisien.. Alat tsngkap yang paling be.nY2J{: diguna.linn untuk

me-nanglwp jenis tuna adalah longlino, purse seine dan pole and

line, beberapa alat tangk9p yang juga 、ゥァオョXjセN」[ョ@ un tu}:

meng-eksploitasi jenis hma adalah trolling, drift net dan set net

atau trap net.

Dalam usa.ha pena.ngkapan, pengetahu811 mengenai 「・ィ。Mセtゥッオイ@

yang memunekinkan ikan tertangk9.j: pentinG untuk diketahui,

sehingba da})at menghasilkan perl.;:e::ioe..ngan エ・ォNjQゥャセL@ mi.s8.1nYa

dalam hal konstruksi gear, net r.:1aterie.l, fi.shing method dan

fishing エXjセエゥォN@ Pengetahua.n tentang fishing tci<.;:tik nencakup

「。ァ。ゥュ。セャeGN@ mengo}Jerasikan suatu ala.t pen2J1Gk ctp&n, 「。ァ。ゥュXNョ」ZセN@

dapat me!lemnl-:an ikan dan bag8.irnana c,sLTanya mempongaruhi

be-haviour ikan yane raenjadi tujuan penangkapan aga:t' dapat セセャ・ュᆳ

peroGsar efisiensi sua"tu fishing r,'lethod.

Setiap j enis tuna エQgョァィ・セQ、N。ォエ@ .konc1isj_ lingf:ung9.n

(83)

Usaha penangkapzn j e n i s - j e n i s t u n a sern~icin berkembang k a r e n a adanya p e r m i n t m n yang t i n e ~ i d i p a s a r a n d u n i a . Dae-

r a h pemasaran j e n i s - j e n i s t u n a a d a l a h A z e r i k a S e r i l i a t , Zro- pah Barat d m J e p ~ l n g (Peciihaa, 197k d a l a z T o u s e l a k ,

1979).

J u m l a l t o t a l h a s i l penangkapan t u n a d a l t u n a l i k e f i s h -

es p a d a t82hun

1970

a d a l a h 1.080.000 t o n (FBO,

1371 da1z.i

i40- n i n t ja, 1 9 7 3 ) . Pening!rata.n h a s i l e n a n g l r a p a n d i t u n ja n z o l e h

pengenbaiigan dan p e n y e s u a i a n x e t o d e dan a l a t t a n g k a p >-an2 e-

f i s i e n . A l a t t a n g k a p jrang p a l i n g banyak digur!drnn u ~ t u l r ze-

nangkay j e n i s t u n a a d a l a h l o n g l i n e , p u r s e s e i n e dan p o l e and

l i n e , bebefapa a l a t tzingkap yaxg juga diguna!ian uv.ntulr meng-

e l ~ s ~ l o i t ~ s i j e n i s t u n a a.dalah t r o l l i n g , d r i f t n e t d a n s e t n e t

ata.u t r a p n e t .

Dalam usaha. penangkapan, pengetahv.an m e n s e n d b e h a v i o u r

gang inemun~liinkan i k a n t e r t a n g k s ; gentin;; untulr ciilietailui,

s e h i n g g a d z p a t ri~enghasiliran perirexbengan te!i.?ili, mi.saln:;a

clz.la:~ h& konstru-lrsi g e a r , n e t r?.ateris.l, f i s h i n g n e t h o d dan

-.

f i s h i n g te1-:ti!i, Pe'ngetdluan t e n t a n g ~ l s h i n g t & t i k z e n i a k ~ p

bagairi~ai~;-. mengoperasikax s u a t u a l a t u e n a n , ? ~ k a p s n , bz.ga'inana

d a p a t nene.nI.~kall ilran dan baga.i%ana c a r a n y a ~!ein.::~!?.garv.hi be-

h a v i o u r ilcaii gang c ~ e n j a d i t u ju a a genangkapan a g s r & p a t :::en-

P e r a e s a i - e f i s i e n s i s u a t u f i s h i n e

-

n e t h o d .

S e t i a p j e n i s C ~ n a !aeng!le:~d.aki .konfiLsj. lir~g>run,?Zsn t e r -

. .

(84)

Te:npi.rntur merupairan f a k t o r p e n t i n g yang mer.:pengaru.i~i

b e h a v i o u r t u n a dan s k i p j a c k , dengan !neagetahu.i ! i i s a r a n

temperatu: x a k a aS.anya tu:za d i s u a t u perai:can d;>.pat d i r a -

n a l ! i a , S e l s i n t e n p e r a . t u r , s z . l . i n i t a s d m arlrs pe~nllulraan

juga. s2nga.k rfiempengaruhi d i s t r i b u s i t u n a dai? s!ripjacB. B e r d a s a r k a n pcngetahu.an t e n t a n g bchaviou.? t u n a c ' , m

s k i p j a c k , ' l a t tanglrnp yang b i n s a di.,-u:laka.n untulc rfie:;zelis-

p l o i t a s i r y a acialah 1-ongline, p u r s e s e i n e , p o l e a d . l i n e ,

t r o l l i n g , d r i f t n e t dun s e t n e t ,

L o n g l i n e clipergunzkan u n t u k mena!~gl.i~p t u n 2 yang t e r -

d a p a t pcda keda1a::ian yang l e b i h dala?; 13s.r: mel?ye'r;ar, s e p e r -

t i

y e l l o v i f i n , a l b a c o r e , b l u e f i n dm in)igeye. P u r s e s e i n e

untul-. menant;!:ap i l c m yang rnembentuir s h o d . yang r n p a t (?2n

t e r d a p s t c!i l a . p i s a n p e r m u k a m , s e p e r t i skip j a c k dzn yellol8v-

f i n .

P o l e and l i n e digun&La.n u n t u k o;enansl;sp ilran y m g b e r -

a d a pada l a p i s a n permukaaa, d r i f t n e t ~~rit'li'i menailgirap i k m

yzng S e r e n s n g d i pernulraan p a d a s a a t n i - j - r a s i n y a 6,n.r s e t n e t

h m y a u n t ~ k me!?angkap t u n a ra.ng berrr.lggras5. !re a z - n i a i , s e p e r -

(85)

P e n u l i s a n k a r y a i l x i n h i n i b e r d a s a r k a n h ~ . s i l s t u d i

p u s t a k a yang dilzkv.kan d i b e r b a g a i perpustak;:.an cian d i t u n -

j a n g o l e h P r a k t e k K e t r m p i l n n Lapan.5 pacia b u l a a Septe~rqber

dan Oktober

1979

d i X a r i n e F i s h e r i e s T r a i n i n g P r o j e c t

-

Te-

g a l .

I-iateri p e n u l i ~ a n i n i d i d a p a t k a n olari 2erpust.akaan-

-

P e r p u s t ~ J c a a n B a g i a F e n a g l r a p a n Ilran Fsdcu1ta.s P e r i l < z . n s ~ IPiJ*

-

P e r p u s t a k a a n Ta2cultas P c r i k a n a n IPB.

-

Perpusta!.;aan P a s c a S a r j a n a

IP3.

(86)

3.1

J e n i s - j e n i s t u n 2 d~an c i r i - c i r i morTologinya

3.1.1

J e n i s - j e n i s t u n a

J e n i s - j e n i s t&?a ada1a.h i k a n - i k a n Scornbrid yang sa1.22t

a l r t i f , h i d u p d i p e r z i r a n p s n t a i . dan o s e a n i s (31ncBburn,

1 9 6 5 ) pada p e r a i r c m t r o g i s Can s e d . 3 ~ ~ (?Jz.kaxurc, 1969).

T e r g o l o n g k a r n i v o r a , p e l - a g i s , shoa.ling dan b:?r:l?i,~:.asi t a h w -

zn

( X o u n s e f e l l dan Z v e r h a r t , 1 9 5 3 T ~ ~ ~ s s l d i ~ 1 9 7 9 )

Tuna dan s k i p ja c k termasulr orclo P l e c o s t e i , fa31il.F Kat-

s u w o n i d a e dan Thunnidae ( ICishinouye, 1923 ; ' - k t C o l e t t e dzn

E i b b s , 1 9 6 3 ) . F a x i l i Katsu~~von-idae t e r d i f i S a r i t i g a g e n e r a

y a i t u Katsul-ionus, Euthynnus dax

--

A.uxj.s, s e d a n ~ k a n f a m i l i

Thm-

n i d a e t e r d i r i da.ri t i g a g e n e r a j u g a g a i t u Thurnus, P a r a t h u n -

n u s d,m Neothunnus.

-

l i l a s i f i k a s i j e n i s - j e n i s t u n a i n i men;.ir.,r?gzi - b.axy&. per-.

bedaan p e n d a g a t , s e p e r t i menurut d e 3 e a i r f ~ r t d8.n Chs.g!aan

( 1 9 5 1 ) , j e n i s - j e n i s t u n a termasuk o r d o Percomorghi, f a n l l i

Scornbridae yang t e r d i r i S a r i t i g a g e n e r a g,?j.t.u Thv.nnus,

2-

thynnus dan A ~ x i s *

---

J e n i s - j e n i s t u n a ,gang b e r n i l a i e k o c c n i s dail rneann

jans

"

h a s i l pennngirapar~ t u n a d i s e l u r u h d u n l a an"s.ra la5.n :raitu

1

s k i p j a c k (;;ztsun;oaus pelaml .- s ) , a l b a c o r e (~~&Y.~>g ai.al.urii;~/,

y e l l o \ c ~ f i n tuna. (T;lunr?us & b a c z ~ e s ) , l i t t l e t u s a (&.htllynnus_

& 1 e t e r a t u s ) , blu.ef5.n t u n a (Thunnus t h - r ; > c u s ) d a ~ b i g e y e t u n a

-

---

--%
(87)

S k i n j a c k (I:atsui?onus sela.r!is)

Rangka t e r d i r i d a r i t u l a n g b e n a r , h e r t u t u p i n s a n g , ke-

pala. s i r n e t r i s . Tubuh b e r b e n t u k c e r u t u , !repala ~ i c r u n c i n g ,

A .

~ l n g g i k e p a l a lrurang l e b i h t u j u h I r a l i g a r i s t e n g a h mata.

T e r d a p a t ku.rang l e b i h

50

buah g i g i - g i g i k e c i l berbeilt.uk

ke.-

.

.

r u c u t 'par?.a kedua r a h a n g n y a , vomer d,m p a l a t i n t i d a k b e r g : ~ g l . Mempunyai g a r i s rusiili dengan ku.rva yang terpx.tu.s pada

b a g i a n bavizh s i r i p punggarig kedua. T e r d n p a t s i s i k - s i s i k !re-

c i l yang memSentuk b a r u t dada ( c o r s e l e t ) pada s e t e n g a h bar5a.n

b a g i a n depa.n, b a g i a n baria:n l a i n n y a tid.ak b c r s i s i k . C o r s e l e t

berkembang dengan b a i k dengan bentuli s i s i k b e l a h k e t u p a t daa

l e b i h b c s p pada b a g i a n belalrang d d a i p a d a 'cagian l a i n n y a ,

-,

b a t a s c o r s e l s t b a g i a n b f l a k a n g s e c a r a k a s a r d i b e n t u k o l e h s c -

bud^ gu0.ris Sang uenglzubungkan b n g i a n a l r h i r d a s a r s i r i p pung-

gung pertama dengan d z s a r s i r i p dada.

J a r i - j a r i a n t e r i o r s i r i p punggung ~ e r t a n a 1ebi.h p a n j a n g

da.ripado yang b e r i l i u t n y a dan nie~9bentv.k lieping y a n s ~meruncing,

S i r i p punggung p e r t m a t e r d i r i d a r i 1 L i .

-

1 6

buah j a r i - - j a r i

. . .

I r e r a s , s i r i p punggung kedua t e r d i r i d a r i j a r l - jar1 yang l e n a h dan mengeras, Per!:;ulao.n s i r i p pungguni;. keciu;: d e k a t dengan si-

r i p p u n g p n g p e r t a n a dan b a t a s permukaan x t a s n y a b e r b e n t u k ce-

kuilg. J a r i - jari pe:eti.ma s'iri;, aungg.d.ng kedua k i r a - l < i , r ~ .

215

j a r i - j a r i a n t e r i o r s i r i p p\li:gg::ng p e r t r i m , P e r n u l a a ~ s i r l p

dubur s e d i k i t c i i b e l a k a n g per!nuls.ag s i r i p punggung k e d u a , s i -

(88)

cagak. T e r d a p a t d e l a p a n buah f i n l e t p a d a punggung d m tu-

juh buah pa.da d-ubur.

Bagian punggullg berviarna g e l a p , p e r u t berwarna irenerzk-

an. Terd-apat empat buah a.tau l e b i h g a r i s h i t m l o n g i t u d i n a l

yang agak beronb&r pada b a e i a n p e r u t . Vkuran d-apat rnencapai

1 0 3 cin (Gsnbar-1

/

Lampiran-1). Albacore (Thunnus alalu.n!-:a)

Rangka t e r d - i r i d a r i tu.1ang b e n a r , bertu.tup i n s a n g , ke-

p a l a s i m e t r i s . Tubub b c r b e n t u k c e r u t u , . k e p a l b e r b e n t u k ke-

r u c u t , niulut l e b a r dengan s a t u b a r i s g i g i - g i g i k e c i l yaxg

berbentu-k keru.cut pada ked-ua rahangnya, g i g i - g i g i s e p e r t i

p a s i r pada vomer dan p a l a t i n .

Sisil: a g a k b e s a r , pada b a g i a n dada t e r d a p a t c o r s e l e t

yang t i d a k b e g i t u j e l a s , p3d.a g a r i s rusuii t e r d a p a t 210 bu&

s i s i k . I,ien?unyai dua s : i r i p punggung yang hanga t e r p i s a h o-

l e h s e l a yaxg s e m p i t , s i r i p punggung pertama h e r jsri- j a r i

k e r a s 1 2

-

15

b u d yang seroiialiin k e b e l ~ k ~ a g s e n a k i n pendelr,

S i r i p punggung kedua dan s i r i p dubur yang p e n d d i nempun:rai

8

-

1 0 buah f i n l e t d i belskangnya. S i r i p p e r u t sedang, si- r i p d a d a s a q g a t panjar-g dan t e r s e l i p s e d i k i t d i ba%ah inatz?,

s i r i p eiror b e r b e n t u k s a b i t

.

Bagian punggung berwarna b i r u 1rehita:nan r i e n g a k i l a t a n

h i j a u pada e k o r , b a g i m p e r u t !cegerdca.n. S i r i ? punggung p e r -

tma t i d a k bervwrna. k e c u a l i t e n i n g a yen?: b e r m a r ~ a gslap, si-

(89)

pungguriz berv~arna. k e k u n i n g a n , f i n l e t du.bur c e l a p . U k ~ ~ r m

d a p a t rnen,capxi

137

cm (Garitbar-2

/

Lampiran-2). Pell.o~,:fin t u n a (Thunnus a l b a c a r e s )

Kangka t e r d i r i d a r i t u l a n g b e n a r , b e r t u t u p i n s a n g , k e -

p a l a s i r n e t r i s . Tubuh menanjang dan b e r b e n t u k c e r u t u , keaa-

l a b e r b e n t u k i r e r u c u t , m a x i l l a rnencapai b a g i a n 'bavidrl roata, mulut 1-ebar dengan s e b a . r i s g i g i - g i g i k e c i l b e r b e n t ~ f i ; !ierucut

pada rahanp;, z i g i - g i g i s e ? e i - t i pasi_r p a d a vomer rial p a l a t i n .

Y e r s i s i i r ;rang membentu!~ c o r s e l e t yang t i d & b e g i t u j e l a s pa-

cia bagi=m ddaa,

Mexpunyai ciua. s i r i p punggung yang*terpi.sa.n o l e h s e l a

yang s e m p l t , d r i p punggung p z r t a m a b e r j a r i - j a r i i r e r a s

1 4

buah, f i n l e t b a g i a n pungguns

8

-

11' bu&, f i n l e t dubur 8

-

10 buah. S i r i p punge;ung kedua d m s i r i p dubur s a n g a t pan- jang b e r b e n t u k a r i t dan kadang-Lradang a e i l c a p a i e k o r , s i r i p

p e r u t s e d a n g , s i r i p dada s e d i k i t t e r s e l i p d i bal:~ah 'nmata.

Bagian punggung berwanla h i t a n , t e p i n y a keabu-abuan

dengan g a r i s m e l i n t a n g d i s e l i n g i t i t i l r p u t i h lieperakan.

S i r i . p pu~lggung pertai9a ber-;~;.,arila abu-abu. bercampu.r ku.nin6,

uju.ng sir5.p punggung Bedua, s i r i p dnbur dan f i n l e t b e r e a r -

n a 1;uni.n~. Ukuran d a p a t ~ ? e n c a p a i 200cm ( G a l b a r - 3

/

L a s p i r - an-3!,

B l u e f i n t u z a (Thunus i;hynnus)

Ra.ngka t e r d i r i d a r i tula-ng b e n a r , b e r t u t u p i n s a n g , Be-

F,

(90)

mulut l e b a r , g i g i - g i g i k e c i l p a d s rahzngdan g i g i - g i g i s e p e r -

t i

p a s i r pada vomer clan p a l a t i n , m a x i l l a mencapzi b a g i a n ba-

wall mata. S i s i k pada b a g i a n dada membentuk c o r s e l e t yang

k u r a n g j e l a s t e t a p i berkenbang dengan baik.

Dua s i r i p punggung yang ha.nya t e r p i s a h o l e h s e l a yang s e m p i t , s i r i p punggung kedua l e b i h p a n j a n g d a r i p a d a s i r i p

pv.nggung p e r t m a , h z - p i r sama d-engan s i r i p dubur dan l e b i h

pende!; d a r i s i r i p dada. T e r d a p a t

6

-

9

buah f i n l e t d i b e l a -

k a n s s i r i p punggung kedua dan s i r i p du.bur. S i r i p e k o r ber-

b e n t u k s a b i t dan mernbentuk k e p i n g yang meruncing.

Bagian punggung berwarna b i r u pada a n t e r i o r dan abu-

abu a d z p o s t e r i o r , p e r u t berwarna k e p e r a k a n dengan g a r i s -

g a r i s m e l i n t a n g d i s e l i n g i t i t i k gang t i d a l ; berlrarna. S i r i p

e k o r c o i r l a t k e b i r u a n , s i r i p pmggung kedua k u n i n g k e m e r a h m ,

f i n l e t berwarna k u n i n g dengan t e p i 1iitc"m. H e r u p d ~ m j e n i s

t u n a yang t e r b e s a r u.ur.annya, d a p a t rnencapai 250 crr, (Gambar-

4

/

Lampiran-4).

Bigeye t u n a (Thunnus o b e s u s )

R a n ~ k a t e r d i r i d U i t u l a n g b e n a r , b e r t u t n p i n s m g , ke-

p a l a s i i i ~ e t r i s . Tubuh s a n g a t l e b a r S e r b e n t u k c e r u t u , n a t a da.n

k e p d a b e s a r , mulut l e b a r , ma:tilla menca.jai 1/j b a g i a n bav~ah

rnata. T e r d a p a t g i g i - g i g i k e c i l dan t a j m pnda. r a h a n g , vomer

dan p a l a t i n b e r g i g i .

S i r i p punggung p e r k m a dan lcedua t e r p i s a h ole11 s e l a

g a l g s e m p i t , s i r i p pungglulg L;ed.ua d i ~ 1 s i r i p dubur l e b i h t i n g -

(91)

buah f i n l e t d i b e l a k a n g s i r i p punggung kedua dan s i r i p du-

b u r . S i r i p d a d a p a n j m g dan mencapai d a s a r s i r i p pLulsgunZ

kedua, s i r i p e k o r berbent.uk s a b i t , S i s i k - s i s i k yang b e s a r

mernbentuk c o r s e l e t ym-g kv.rang j e l a s pad.a b a g i a n dada.

Bagian punggung berviarna hitax:, sisi tubuh dan bngian

p e r u t bervrarna k e p e r a k a n . Pada s p e c i x e n y m g rnucla t e p i n y a

bervra.rna keabu-abuan dengan t i t i k - t i t i k d a l g a r i s - g a r i s me-

l i n t a n g b e r u m m a pudar, S i r i p punggung beri1;arna abu-abu

dengan t e p i bermarna k u n i n g , f i n l e t berms-rna k u n i n g , s i r i p

dada. berwarna h i t a x pada p o s t e r i o r dax abu-abu. pada a n t e r i -

o r denfan u j u n g yang kadang-kada.r~g ber7:~arna kuning. S i r i p

p e r u t bervrarna iieabu-abuan bercampur k u n i n g , s i r i p d ~ i b u r

p u t i h dengan u.jung k u n i n ~ , f i n l e t dubur keabu-abuan dengan

t e p i kuning. Ukuran d a p a t mencapai 200 cril (Gambar-5

/

Lam- p i r a n - 5 ) .

3.2 Behaviour t u n a

3.2.1

M&anan

dan lcebiasaan miikan

igiakanan rnerupaka.n f d r t o r yang menentukan p o g u l a s i dan

pertunbuhan k o n d i s i i k a n .

-.

;$lacam m2-kana s u a t u s p e c i e s 2ka.n bia.sanya b e r g a n t u n g pada umur, tempat dai? waktz ( E f f e n d i e ,

1 9 7 5 ) . Ketersed.ia,m rnak?ain;?n d i l a u t banyak berpengaruh pa-

d a k e b i a s a a j l mdxan dan tin8ka.h lalru i k a n ,

I k a n - i k a n Scorhbrid menzkan i k a n , cv-31-cur:i dan zoo-

p l a n k t o n s e b a g a i rad?anan utamanyz. (i.iagnuson, 1963). S e e k o r

i k a n s e c a r a i n d i i l i d u d.apat menenuJaan, menangira? dan memakan

(92)

kemampuan i n i disebablran perbedaan t e n a g a unt~L: berenang,

a d a p t a s i i n o r f o l o g i p a d a c a r a m&<an dan -kecendcr~uiigan untu!i

b e r l a i r u b e r b e d a p a d a s e t i a p s p e c i e s d.an t i p e mangsa yang

b e r b e d a .

Ikan-ilcan Scornbrid s e c a r a d - c t i f menbuju:c rri3ii~saxya dan

ineiielannya seu.tul1nj.a. G i g i - g i g i ikan-il:.:,n i n 1 t i d a l b e r -

lrerxbang dengan b a i k dan mangsanya i;id&r t e r p o t o n g a t a u t e r -

p i s a h walaupun mangsa yang b e s a r d i g i g i t p a d a b a g i a n t r u n k -

nya sebelum d i t e l a n .

Tuna t i d a k mempu-nyai daya s e l e k t i v i t a s yang t i n g g i da.-

lam m e n g m b i l malimannya ( S u g i l a r , 19711, pada banyak kesem-

p a t a n ditenulran j e n i s - j e n i s t u n a yang l?.mb~~.ngnya b e r i s i pun- t u n g rokoi-, dan s e r p i h a n - s e r p i h a n lcayu (i'Tdcarnura, 1949).

S k i p j a c k p a l i n g & t i f a d c a n 2ada p z g i h a r i dan berku-

r a n g l r e a k t i f n n y a pcda s e k i t a r t e n g a h h a s i dan n e n j e l a n g so-

r e ha.ri ('?.faldron dan King, 1 9 6 3 ) . Pada saat m a k a t e r j a d i

neru.bahe.n \;iarna Sang t i b a - t i b a y a i k u g a r i s - g a r i s i l o r i z o n t a l pada tub~fi~n;ia berganti-garL"L ivarna g e l a p dan terani;. Maiwn-

an s k i p j a c k ya.ng t e r d a p a t d i A t l a n t j . 1 ~ te r d i i - i d a r i coyepods,

l a r v a sto13atopods, i s o p o d s , aniphi-,ods, decapods, p t e r o p o d s ,

c u n i - c u ~ l i , l i z a r d f i s h d.an p u f f e r s . S k i p j a c k cli 1iavia.ii r!:eng-

ambil b e b e r a g a j e n i s :it&a.nan s e p e r t i yang t e r d a p a t d i A t l a n -

L

1 . M P a s i f i k b a g i a n Timur s k i p j a c k neniakan ilran, c r u s t a - c e a dan cepha.lopods yang perbandingar? v ~ l u n e n y a 3 7

:L,

59

7;

dan

3

52':.

IX P a s i f i k b a g i a n t e n g a h s k i p j a c k rne:lal.:an i i r a n ,
(93)

75

46,

20

%

dan

4

%.

M p e r a i r a n P e r u d m C h i l i rflalraxm s k i p j a c k a d a l a h a n c h o v i e s , s a r d i n e s , f l y i n g f i s h d . m c u x i -

cumi. S k i p j a c k yang muda makanannya a d a l a h s c h i z o p o d s , be- b e r a p a i k a n l c e c i l , =aphipods dan l a r v a d e c a p o d s , sedangkan

s k i p j a c k dewas,? j e n i s malcanannya a d d a h c r u s t a c e a , P l a n - i -

kan k e c i l , i k m t e r b a n g , cm.i-cuui d m D e c a o t e r u s

s.

.

A l b a c o r e y a n g t e r t a n g k a ~ d i d a e r a h s e d a n g P a s i f i k Uta.-

r a mzkan sepanja.ng h a r i ( I v e r s e n ,

1961

dalain Yoshida dau

Otsu,

19631,

t e t a p i da.pat juga makan pada ':zktu malam i i a r i

tvalaupun d a r i a l b a c o r e yang t e r t a n e k a p dengan g i l l n e t pa-

da h a r i g e l a p rnempunyai laiibung yang volulnenya l e b i h k e c i l

d a r i p a d a yang t e r t a n g l r a p pada s i a n g h a r i . Puncak k e a k t i f -

an mzkannya aclalah pada p a g i h a r i k e ~ u d i a n :Benurun s e t e l a h

j a a 11.00 dan m u l a i & t i 2 l a g i pada s o r e h a r i . A l b a c o r e

malran denga.n menggundcan i n d r a p e n g l i h a t a n n y a . 1)ri Laut Chi-

n a S e l a t z n alba.core memakan cumi-cuni, o c t o p u s , sto!natopods,

barra.cuda, h a i r t a i l , f l a t h e a d s , ginlragaixi (Ilene :naculata)

dan s a r d i n e ( 3 a t h y l a ~ u s n,*azewai ). D i s e b e l a h 'i'irnurlaut P a s i f i k j e n i s mdranan a l b a c o r e a d a l a h r o c k c o d k e c i l , cumi-

cumi, s a u r y , b l a c k c o d k e c i l d8.n l a n t e r n f i s h . M G a l i f o r -

n i a dan B a j 2 C a l i . f o r n i a a l b a c o r e mzl<;lr,a s a u r y ( C o l o l a b i s

s-

i r a ) 50

%,

cumi-cumi 1 2

Yi,

decapods p e r a i r a n S e l a t a n T l e u -

.

-

P

r o n c o d e s n l a n l a e s 11 Sj, Z u p h a s i i d s 7

5;

d a n U t a r a ( E n g r a . u l i s mordax mordax)

4

;:.

Pada p e r a i r a n s e l u t a r pulau-

p u l a u S o n i n ditenu!,;a al1;acore dengan l.a!nbu.ng yang b e r i s i

(94)

a d d a h c r u s t a c e 2 6211 cephalopods kec5-I. Di s e b e l a h &rat

I n d i a n Oceax j e l l i s nldzmannya ada.l& ?ri.a.canthidae, P l a ~ y -

o d o n t i d a e , C a r a n g i d a e , A c i n a c e i d a e

,

c r u s t a c e a , i s o p o d s , de-

c a p o d . ~ dan stomatopods. D i d a e r a h i?cuator P a s i f i i r S e i a t a n

a l h a c o r e merialxsn ?lagj.odontidae, T r i a . c a n t h i d a e , ~ I c i n a c e i d a e ,

O s t r a c i i d a e , bienidae, c u n ~ i - c u u i , decz9ods dan octoljods. M

P a s i f i i r s e b e l a h T i m u r l a u t a l b a c o r e yzng tertangka-r, densan

nenggundrzn l o n g l i n e , t r o l l i n g dan g i l l n e t inenunju!dran per-

b e d a a ~ volume d,ai kornposisi jenj-s ma1cs.nan.

Yellot7ifin t u n a l e b i h A t i f mdran pa.da. s i a i l g h a r i d a r i -

pacla maland (:'!atanabe,

1955

dalazi Ximura, 1 9 6 3 ) .

2

X

s e - b e l a h IIarat I n d i a n OceZn ditcmuka

ello ow fin

yang l a m b u n g y a

b e r i s i a l e p i s a u r i d s , sphysa.enids, p 0 1 y p i n u . s ~ s l r i p ja c k muda,

0

decapods dan cephal.opods. P e l l o a f i n gang b e r n s a l d a r i 10 S

j e n i s makanannya t e r d i r i d n r l a l e p i s a u r i d s , s t e r n o ? t y c h i d s ,

p a l a l e p i d s , l e p i d o t i d s dan s p e c i e s ce,jenisnya.. Senakin k e

S e l a t a n j e n i s makana3 y e l l o m f i n aka.n b e r b e d a yang ditan2a.i

ole11 ber!rurane;nya. anphipods, s t e r n o p t y c h i d s dan cliiasr_?odon-

t i d s dan nleli:3pah!1ya p t e r a c l i d s .

E

l u a r 30' ?? s a n p a i

3

0

'

S j e n i s makanan y e l l o ~ ; ~ f i n se;na!cln s e d i k i t dibandingiran dengan

d a e r a h y ~ n g b e r l i n t a n g r e n d a h , J e n i s makansn yel.lo?lfin d i

dacr& p a n t a t ada.lah c!laetcdontir.js, k a l i s t i d s , a u x l i a e a n 50-

n i t 0 d?.n l a i n - l a i n yang t i d & t c r c i a p a t d i ~ e r a i r a l o s e a n i s .

Blu.efin t u ~ i a m&an p a d s pagi. h a r i pada saat s z a t a h a r i t e r b l t s z ? n p d j a : ~ ll , o o (Tie,as,

1963).

bidcanan u t a x a b l u e -
(95)

13

i t u

jugn b l u e f i n memalian d o g f i s h , cunj.-cwni &an ikan-ikac,

y s ~ g l e b i h l r e c i l dan m e ~ ~ b e n t u l ; s h o a l i n g . Pada b u l a n - b a l a n

d i musix d i n s i : ~ d i l a u t iiasmara, b l u . e f i n tuna d i t e x ~ 1 k a n o- i l 1 1

i e h Akyuz dan A r t u z (1757) da1.m T i e a s

(1.363)

dangan l a z b u n g

yang b e r i s i ilran-ilrnn p e l a s i s s e ; > ? r t i b n r . i t o , a e c k e r e l d m

h o r s e inackerel. i)i Laut U t a r a j e n i s ndcanan bluef5.n a d a l a h

h e r r i n g d m C l v p e i d l a i n , maci,:erel, gari'is!l (Belone

'oelon~,)

dzn kadznk-kadon~;

Referensi

Dokumen terkait

sehingga menghasilkan yield yang cukup baik,dengan risiko rendah. Misalnya, obligasi yang diterbitkan pemerintah lebih menguntungkan dibandingkan dengan obligasi yang

d. Dilakukan dengan cara masuk ke luar dari rumah ke rumah orang yang telah 'memeluk agama lain dengan dalih apapun. Bilamana temyata pelaksanaan pen gem bangan dan

UJIAN NASIONAL TAHUN PELAJARAN 2012/2013.. SOAL UJIAN

Sesuai dengan Peraturan Presiden Republik Indonesia Nomor 54 Tahun 2010, para peserta lelang diberikan kesempatan untuk mengajukan sanggahan tertulis terhadap

Puji dan syukur penulis panjatkan kehadirat Tuhan Yang Maha Esa atas segala berkat dan rahmat-Nya serta bimbingan-Nya, sehingga dapat menyelesaikan skripsi ini

Hasil penelitian menunjukan bahwa Pertama, kriteria disposisi matematik peserta didik dalam pembelajaran matematika pada materi statistika memiliki kriteria positif

Kami telah membaca pengenepian di atas dan kami faham bahawa dengan menandatangani borang ini maka kami bersetuju bahawa telah menjadi niat kami untuk mengecualikan dan

Gambar 4.25 Grafik Perbandingan Hasil Observasi Partisipasi Mengemukakan Pendapat di Kelas dan Twitter Siklus 3 dan 4