DA TA BA SE PERPUSTA KA A N O le h : Ub ud iya h Se tia wa ti
PENDA HULUA N
Pe rp usta ka a n p e rg urua n ting g i b a g ia n d a ri fa silita s ya ng sifa tnya te rb uka b a g i c ivita s a ka d e m ik, b a hka n p e rp usta ka a n ya ng b e rsta tus se b a g a i p e rp usta ka a n p usa t sud a h b a nya k ya ng m e m b e rika n a kse s se c a ra te rb uka , a rtinya d a p a t d ikunjung i o le h p e ng g una um um (d ilua r c iva ). O rie nta si la ya na n b e rsifa t ke p a d a ke p ua sa a n p e ng g una , la ya na n p rim a m e m b ua t p e rp usta ka a n b e rusa ha o p tim a l untuk m e m b e rika n la ya na n d a n ke b utuha n info rm a si ya ng d iha ra p ka n, ha l te rse b ut d a p a t d ila kuka n d e ng a n ke m ud a ha n inte ra ksi. Ke m ud a ha a n untuk a kse s d a n inte ra ksi te rse b ut m e m b e rika n sua tu ke sa n ya ng b a ik, b a hw a m e ng a ng g a p p e rp usta ka a n p un a ka n te rb uka untuk ke b utuha n ya ng la in, se p e rti o b se rva si, ke rja p ra kte k, p e ne litia n d a n p e rm inta a n d a ta b a se .
Pe rp usta ka a n a d a la h se b ua h unit p e la ksa na , d ivisi b a hka n b ia s m e nja d i se b ua h le m b a g a , ya ng te ntu m e m iliki m a na je m e n ya ng m e m b ua t sisste m d a n ta ta la ksa na d a la m m e nja la nka n inve nta ris ko le ksi sa m p a i d e ng a n b e rb a g a i je nis la ya na n. Se b a g a i se b ua h o rg a nisa si a ka n sa m a ha lnya d e ng a n o rg a nisa si la innya , a d a se b ua h e tika d a la m ha l m e m b e rika n info rm a si ya ng b e rka ita n d e ng a n o rg a nisa si/ p e rusa ha a n se hing g a a d a ra na h ya ng d a p a t d ib e rika n ke p a d a p ub lic d e ng a n se b ua h p e ra tura n, d a n a d a ya ng m e m a ng tid a k d a p a t m e m e nuhi p e rm inta a n d a ri p ub lic .
MEMBUA T DA TA BA SE PERPUSTA KA A N
Pe ng e rtia n d a ta b a se Fa tha nsya h (2004 : 2) a d a la h se b a g a i b e rikut :
Him p una n ke lo m p o k d a ta (a rsip ) ya ng sa ling b e rhub ung a n ya ng
d io rg a nia si se d e m ikia n rup a a g a r ke la k d a p a t d im a nfa a tka n ke m b a li d e ng a n c e p a t d a n m ud a h.
Kum p ula n d a ta ya ng sa ling b e rhub ung a n ya ng d isim p a n se c a ra
b e rsa m a se d e m ikia n rup a d a n ta np a p e ng ula ng a n (re d und a nsa si) ya ng tid a k p e rlu, untuk m e m e nuhi b e rb a g a i ke b utuha n.
Kum p ula n file / ta b le / a rsip ya ng sa ling b e rhub ung a n ya ng d isim p a n
d a la m m e d ia p e nyim p a na n e le ktro nis.
Ap a sa ja d a ta b a se ya ng a d a d i se b ua h p e rp usta ka a n? Da la m se b ua h syste m info rm a si m a na je m e n p e rp usta ka a n te rp a d u, m inim a l d a ta b a se ya ng d ib a ng unnya a d a la h :
1. Da ta b a se ko le ksi, d a ri ko le ksi te rc e ta k hing g a ko le ksi e le ktro nik
2. Da ta b a se a ng g o ta p e rp usta ka a n
3. Da ta b a se p e ng unjung p e rp usta ka n
4. Da ta b a se p e m inja m a n d a n p e ng e m b a nlia n a ta u d ise b ut sirkula si.
Da ri ke e m p a t d a ta b a se te rse b ut ya ng se ring d im inta a d a la h d a ta b a se ko le ksi b uku.
Sum b e r untuk m e m b ua t d a ta b a se b uku a d a la h m e ng a c u p a d a
p e m b ua ta n ka ta lo g . Da la m m e m b ua t ka ta lo g , m e m ind a hka n d a ta info rm a si d a ri se b ua h b uku se p e rti jud ul, p e ng a ra ng , ta hun te rb it sa m p a i
d e ng a n p e ne ntua n kla sifika si d a n sub je k. Da la m m e m b ua t d a ta b a se
ka ta lo g p e rp usta ka a n ha rus m e ng ikuti sta nd a rd d e ng a n tujua n d a p a t
d ig una ka n se c a ra b e rsa m a a nta r p e rp usta ka a n (unio n c a ta lo g ue).
Ba ha sa sta nd a rd ya ng d ig una ka n d ike na l 2 b a ha sa ya itu Indo ma rc d a n
d ub lin c o re . Ind o m a rc b e ra sa l d a ri ka ta Ma c hine Re a d a b le C a ta lo g ing
(MARC ), fo rm a t inim e rup a ka n im p le m e nta si ISO 2719 untuk Ind o ne sia . Se b ua h fo rm a t untuk tuka r-m e nuka r info rm a si b ib lio g ra fi m e la lui fo rm a t
d ig ita l a ta u m e d ia ya ng te rb a c a ka n m e sin la innya . Ind o ma rc h
m e ng ura ika n fo rm a t c a ntum a n b ib lio g ra fi te rd iri d a ri 700 e le m e n d a n d a p a t m e nd e skrip sika n d e ng a n b a ik o b je k fisik sum b e r p e ng e ta hua n se p e rti je nis m o no g ra f (BK), m a nuskrip (AM), te rb ita n b e rse ri (SE), p a m p hle t, le m b a r te rc e ta k, a tla s, skrip si, te sis, d a n d ise rta si, jurna l d a n b uku la ng ka .
Se m a ntik a ta u a rti ka ta ya ng m ud a h d ike na li se c a ra um um
Exp a nd a b le m e m iliki p o te nsi untuk d ike m b a ng ka n le b ih la njut.
Dub lin c o re te rd iri d a ri 15 unsur se b a g a i b e rikut : 1. Title; jud ul d a ri sum b e r info rm a si
2. C re a to r; p e nc ip ta sum b e r info rm a si
3. Sub je c t; p o ko k b a ha sa n sum b e r info rm a si, b ia sa nya d inya ta ka n d a la m b e ntuk ka ta kunc i a ta u no m o r kla sifika si.
4. De sc rip tio n; ke te ra ng a n sua tu isi d a ri sum b e r info rm a si, m isa lnya b e rup a a b stra k, d a fta r isi, a ta u ura ia n.
5. Pub lishe r/ p e ne rb it; o ra ng a ta u b a d a n ya ng m e m p ub lika sika n sum b e r info rm a si.
6. C o ntrib uto r/ se la in p e nulis; o ra ng a ta u b a d a n ya ng ikut m e nc ip ta ka n sum b e r info rm a si.
7. Da te; ta ng g a p p e nc ip ta a n sum b e r info rm a si. 8. Typ e; je nis sum b e r info rm a si
9. Fo rma t/ ko la si; b e ntuk fisik sum b e r info rm a si, fo rm a t, ukura n, d ura si sum b e r info rm a si.
10.Ide ntifie r; no m o r a ta u ra ng ka ia n a ng ka d a n huruf ya ng m e ng id e ntifika sika n sum b e r info rm a si. C o nto h URL, a la m a t situs.
11.So urc e; rujuka n ke sum b e r a sa l sa utu sum b e r info rm a si.
12.La ng ua g e; b a ha sa ya ng inte le ktua l ya ng d ig una ka n sum b e r info rm a si. 13.Re la tio n; hub ung a n a ng a ra sa tu sum b e r info rm a si d e ng a n sum b e r
info rm a si la innya .
14.C o ve ra g e; c a kup a n isi d itinja u d a ri se g i g e o g ra fis a ta u p e rio d e w a ktu. 15.Rig hts/ re d a ksi ha k c ip ta ; p e m ilik ha k c ip ta sum b e r info rm a si.
Da ta Ka ta lo g Buku / Mo no g ra fis
Da ta ka ta lo g b uku a ta u b ib lio g ra fi m e ng g una ka n sta nd a rd AAC R II (Ang lo Ame ric a n C a ta lo g uing Rule s 2nd e d itio n) d a n ISBD (Inte rna tio na l
G a m b a r 1. Ka ta lo g jud ul
Da ta d a n susuna n untuk m e m b ua t ka ta lo g a d a la h se b a g a i b e rikut :
1. No m o r kla sifika si; b e rd a sa rka n DDC a ta u UDC
2. Jud ul
3. Pe ng a ra ng
4. Ko ta te rb it 5. Pe ne rb it
6. Ta hun Te rb it
7. Ed isi/ C e ta ka n
8. Ko la si; d e skrip si fisik b e rup a ha la m a n,jum la h jilid ,ke te ra ng a n
ilustra si,ukura n, ke te ra ng a n b a ha n ya ng d iikutse rta ka n. 9. Se ri
10.No ta si; ke te ra ng a n ta m b a ha n ya ng d ip e rluka n se p e rti jud ul a sli, ind e ks
d ll
11.Ta juk p e ng a ra ng
12.Ta juk Sub je k; d ite ntuka n b e rd a sa rka n b uku ta juk sub je k
Da ri ke d ua b e la s te rse b ut a ka n te rb e ntuk ka ta lo g se p e rti p a d a G a m b a r 1. Ta m b a ha n ite m untuk m e nja d i d a ta b a se se ka lig us inve nta ris ko le ksi a ta u d a ta ind uk a d a la h d e ng a n m e na m b a hka n:
13. No m o r ind uk; no m o r inve nta ris
14. Je nis Ba ha sa
15. Ta ng g a l p e nc a ta ta n
16. Ha rg a
Ed isi/ c e ta ka n Kla sifika si
3 huruf d a ri jud ul
Pe ng a ra ng Jud ul
Pe nte rje m a h d a n e d ito r Ko la si
Te m p a t, p e ne rb it d a n ta hun No ta si
No .ind uk
Ta juk sub je k
Ko le ksi p e rp usta ka a n tid a k ha nya b uku te rc e ta k, te ta p i a d a ko le ksi b e rse ri, a ud i visua l, ka rto g ra fis d a n la innya . Untuk m e m b ua t d a ta b a se te rse b ut ha m p ir sa m a d e ng a n b uku te rc e ta k ya ng m e m iliki sta nd a rd ya ng d ig una ka n ya itu AAC R2 d a n ISBD. Me m b ua t syste m info rm a si ya ng le b ih le ng ka p te ntu m e m e rluka n ke rja sa m a a nta ra p usta ka w a n se b a g a i m a na je m e n ko nte n d a n o p e ra sio na l d e ng a n p iha k IT b a ik d a ri d e sa in, p e m ro g ra m a n d a n syste m ja ring a n ya ng a ka n d ig una ka n.
PENUTUP
Me m b ua t d a ta b a se p e rp usta ka a n d e ng a n c o nto h d a ta b a se ko le ksi b uku te rc e ta k a d a la h se b a g a i sa la h sa tu g a m b a ra n ya ng se d e rha na ya ng d a p a t d ib ua t se nd iri, b ila tid a k m e m ung kinka n untuk m e nd a p a tka n d a ta o te ntik d a ri p e rp usta ka a n. Me m b ua t d a ta b a se ini a ka n le b ih m ud a h b ila m e ng ua sa i te knik m e m b ua t d a ta b a se , m e ng e ta hui info rm a si syste m m a na je m e n p e rp usta ka a n te ruta m a ka ta lo g isa si ya ng d a p a t d ip e ro le h d a ri b uku te rc e ta k a ta up un e le ktro nik.
Da fta r Pusta ka
Fa tha nsya h.2004. Ba sis d a ta .—C e t.5.—Ba nd ung : Info rm a tika
Ind o ne sia . Pe rp usta ka a n Na sio na l Re p ub lik Ind o ne sia .1994. INDO MARC : fo rm a t Ma rc h Ind o ne sia untuk b uku, m a nuskrip d a n te rb ita n b e rse ri=The Ind o ne sia n Ma rc h fo rm a t fo r b o o ks, m a nusc rip ts a nd se ria ls.—Ja ka rta : Pe rp usta ka a n Na sio na l Re p ub lik Ind o ne sia .
Ind o ne sia .Pe rp usta ka a n Na sio na l Re p ub lik Ind o ne sia .1996.Pe ra tura n ka ta lo g isa si Ind o ne sia : d e skrip si b ib lio g ra fis (ISBD), p e ne ntua n ta juk untuk e ntri, jud ul se ra g a m .—Ja ka rta : Pe rp usta ka a n Na sio na l Re p ub lik Ind o ne sia .
Pe rp usta ka a n UNIKO M.2005. Dig ita l lib ra ry a p p lic a tio n v2.0.—Ba nd ung : Pe rp usta ka a n UNIKO M.
