Detni rnasa,
Sesungguhn~;~a manus I a i t u benar-benar d a l a m k e r k i q i a n ,
K e c ~ i a l i o r a n g - o r a n g yang b e r i m a n dan m e n g e r j a k a n amal s a l e h dan n a s i h a t m e n a s i h a t i supaya m e n t a a t i kebenaran dan n a s i h a t m e n a s i h a t i supaya m e n e t a p i kebenaran
. . .
( Q . S . 103)DlSAlN DAN UJI TEKlUIS
ALAT PEMlSAH BIJI-BIJIAN SEGARA PNEUMATlK
DEMGAN HEMBUSAN UDARA SEGARA
HORIZONTAL
Oleh
:
ARY NOVlANTl
F 23.1338
1991
FAKULPAS
TEKNOLOCI
PERTANlAN
INSTITUT
PERTANIAN
BOGOR
Ary Novianti
F
23.1338. Disain dan Uji Teknis Alat Pemisah
Biji-bijian
Secara Pneumatik dengan Hembusan
Udara
Secara
Horizontal.
D i bawah bimbingan Atjeng
M.Syarief.
RINGKASAN
Pemberszhan merupakan salah satu perlakuan yanq pentinq
dl-
lakukan sebelum hasil pertanlan diproses lebih lanjut.
Tuj
uan
dari pembersihan adalah untuk membuanq kotoran dan benda-benda
asing dari hasil pertanian sehingqa dapat meninqkatkan mutu hasil
pertanian itu ssndiri. Dalam ranqka meninqkatkan mutu_hasil per-
tanian ini perlu dikembangkan disain alat pemisah.
Salah satu
sistem pemisahan adalah mengqunakan hembusan atau aliran udara.
Parameter yanq diperlukan untuk mendisain alat pemisah biji-
bijian ini antara lain massa, kecepatan terminal, koefisien seret
dan jarak jatuh.
Kecepatan terminal adalah parameter yang palinq pentinq
di-
ketahui karena denqan adanya kecepatan terminal suatu bahan, maka
dapat dilakukan pemisahan dengan menqgunakan hatas kecepatan
aliran udara yang tepat.
Kecepatan terminai adalah kecepatan
maksimum yanq dicapai oleh hutiran untuk jatuh hehas denqan re-
suitante qaya sama denqan no1 atau tidak laqi menqalaml percepat-
'.
-
-en. Pada penelitian ini kecepatan terminal didapat dari persa-
maan hubunqan antara jarak dengan waktu biji-bijian ~ a t u h
hebas.
Kecepatan terminal yanq didapat pada penelitian ini
adalah
11.0
m/detik untuk kedelai varietas Import,
12.8m/detik untuk
kedelai varietas Lokon,
7.5m/detik untuk kopl,
17.1m/detik
un-
nah v a r i e t a s Tuban. Pemisahan b i j i - b i j i a n i n i d a p a t d i l a k u k a n
dengan menghembus u d a r a dengan kecepatan dibawah kecepatan term^-
n a l n y a .
K o e f i s i e n s e r e t yanq d i d a p a t a n t a r a a d a l a h 0.63 u n t u k kede-
l a i v a r i e t a s I m p o r t , 0.31 u n t u k k e d e l a i v a r i e t a s Lokon, 1.15 un-
t u k k o p i , 0.30 u n t u k kacang tanah v a r i e t a s Gajah dan 0.36 u n t u k
kacang t a n a h v a r i e t a s Tuban. K o e f i s i e n s e r e t t e r s e b u t d i h a s i l k a n
pada b i l a n g a n Reynold masing-masinq sebesar 4655, 4563, 3574,
12710 dan 8899.
Pada p r o s e s pemisahan h a s i l optimum d i d a p a t dengan menghem-
buskan udara dengan kecepatan 5 m / d e t i k u n t u k k o p i , 13 m / d e t i k
u n t u k kacang tanah dan 10 m / d e t i k u n t u k pemisahan k e d e l a i .
Kapasi,tas a l a t pemisah b i j i - b i j i a n i n i a d a l a h 94.96 kq/jam.
Sedangkan b i a y a pokok p r o d u k s i denqan menggunakan a l a t pemisah
DlSAlN DAN
UJI
TEKNlS
ALAT PEMlSAH BIJI-BIJIAN SECARA PNEUMATIK
DENGAN HEMBUSAN UDARA SECARA HORIZONTAL
Oleh
:
ARY NOVlANTl
F
23.133ET
Seba~ai
salah satu syarat uniuk memperoleh gelar
SARJANA TEKNOLQGl PERiANiAN
pada Jurusan Mekanisasi Pertanian.
Fakultas Teknofogi Pertanian.
lnstitut Pertanian Bogor
1 9 9 i
FAKULTAS TEKNOLOGI PESTANIAN
INSTITUT PERTANlAN BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGDR
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
DISAIN DAN UJI TEKNIS ALAT PEMISAH BIJI-BIJIAN
SECARA PNEUMATIK DENGAN HEHBUSAN UDARA SECARA HORIZONTAL
SKRlPSl
Sebaqai s a l a h s a t u s y a r a t untuk m e m p e r o l e h g e l a r
S A R J A N A TEKNOLOGI PERTANIAN
P a d a Jurusan Mekanisasi Pertanian,
F a k u l t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n ,
Institut Pertanian Bogor
O l e h
ARY NOVlANTl
F
23.1338Dilahirkan pada tanqgal
26November
1966d i J a k a r t a
Tanp&,&Bri-lulus
:2
3
Februari
1 9 9 1 ,,<
p.
1;#T><
v d j e n q M.Syarief
,
MSAE
KATA
FE?!GAb$TA%
Denqan mengurap s y u k u r a l h a m d u l i i i a h k e h a d i r a t A l l a h SWT yang t e l a h memberikan rahmatNya, bahwa dengan seqa1,a r i n t a n g a n yang ada, maka s k r i p s i i n i d a p a t t e r s e l e s a i k a n .
D i samping i t u , p e n u l i s t a k l u p a u n t u k menyatakan r a s a t e r i m a k a s i h yanq s e b e s a r - b e s a r n y a t e r u t a m a kepada :
1. D r - l r . A t j e n q M. S y a r i e f , MSAE., s e l a k u Dosen Pembimbinq a t a s s e g a l a b i m b i n g a n yang t e l a h d i b e r i k a n .
2. I r . John Kumendonq, MS, s e l a k u a n g g o t a t i m p e n g u j i . 3 . I r .
M.
Yamin, s e l a k u a n g g o t a t i m p e n g u j i .4. Bapak dan I b u s e r t a saudara-saudaraku t e r c i n t a yang t e l a h memberikan doronqan m o r a l dan doa.
5 . Saudara Abdui K h a l i d yanq t e l a h membantu dan b e k e r j a sama
h i n g g a t e r s u s u n n y a s k r i p s i i n i .
b . Mas A f i f dan s a h a b a t - s a h a b a t k u t e r c i n t a N i n q , N a n i s e r t a semua p i h a k yanq t i d a k d a p a t d i s e b u t k a n s e c a r a t e r i n c i .
A k h i r n y a denqan m e n y a d a r l s e g a l a kekuranqan yanq add, p e n u l i s m e n q a k h i r i s k r i p s i i n i denqan harapan d a p a t b e r q u n a b a q i yanq memerlukannya.
DAFTAR
IS1
H a 1 a m a n
K A T A PENGANTAR
. . .
i i i
D A F T A R T A B E L
. . .
v i
D A F T A R GAMBAR
. . .
v i i
D A F T A H L A M P I H A N
. . .
i xD A F T A R S I M B O L
. . .
x1 - P E N D A H U L U A N
. . .
1A
.
L A T A R BELAKANG. . .
1B . T U J U A N P E N E L I T 1 A N
. . .
3A
.
K L A S I F I K A S I F I S I K. . .
5.
.
.
.
.
.
.
B P E N I S A H A N DENGAN UDARA 5 C.
S I F A T A E R O D I N A M I K A.
.
.
.
.
.
.
.
7D
.
B U T I R A N J A T U H B E B A S. . .
10. . .
E.
S I F A T F I S I K DAN O R I E N T A S I B I J I - S I J I A N 13. . .
F.
K I P A S . MOTOR D A N PENYALUR TENAGA 16 I 1 1.
DASAR PEMBUATAN A L A T. . .
20A
.
T A H A P PENDEKATAN. . .
203
.
RANCANGAN F U N G S I O N A L. . .
21C
.
RANCANGAN STRUKTURAL. . .
26I V
.
M E T O D A P E N E L I T I A N. . .
27A
.
PENGUKURAN S I F A T F I S I K D A N KECEPATAN T E R M I N A L. . .
273
.
P E M I S A H A N SECARA P N E U M A T I K.
.
.
.
.
32V
.
H A S I L D A N PEMBAHASAN. . .
35. . .
ha 1 atnan
8
.
K E C E P A i A N T E R M I N A L B I J I - B I J I A N
. . .
36
C
.
S I F A T A E R O D I N A M I K A B I J I - B I J I A N
.
.
.
42
D
.
A L A T P E M I S A H 3 1 3 1 - B I J I A N
. . .
4 8
E
.
P E M I S A H A N B I J I - B I J I A N
. . .
51
VI
.
K E S I M P U L A N D A N S A R A N
. . .
61A
.
K E S I M P U L A N
. . .
- 6 1B
.
S A R A N
. . .
63L A M P I R A N
. . .
6 4
DAFTAR
TABEL
T a b e l 1. Kadar a i r kesetimbangan k e d e l a i pada bebe-
r a p a t i n q k a t kelembaban n i s b i
. . .
1 3T a b e l 2. N i l a i k o e f i s i e n tahanan u n t u k
beberapa k o m b i n a s i b e l t dan p u l i e y ( t a r m i c h a e l , 1 9 5 0 )
. . .
T a b e l 3 . Kecepatan t e r m i n a l b i j i - b i j i a n ( k e d e l a i ,
kacang t a n a h dan k o p i
. . .
36T a b e l 4. N i l a i s i f a t a e r o d i n a m i k a u n t u k k e d e l a i .
kacang t a n a h dan k o p i
. . .
4 1T a b e l 5. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan k o p i dengan t i n g k a t k e c e p a t a n a l i r a n u d a r a
3, 5 dan
7
m / d e t i k. . .
50 T a b e l 6. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan k e d e l a i( v a r i e t a s I m p o r t ) dengan t i n g k a t k e c e p a t a n
a l i r a n u d a r a 11, 13 dan 15 m / d e t i k
. . . .
54T a b e l 7. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan kacanq t a n a h ( v a r i e t a s Tuban) dengan t i n g k a t kece-
[image:10.568.73.500.113.474.2]Detni rnasa,
Sesungguhn~;~a manus I a i t u benar-benar d a l a m k e r k i q i a n ,
K e c ~ i a l i o r a n g - o r a n g yang b e r i m a n dan m e n g e r j a k a n amal s a l e h dan n a s i h a t m e n a s i h a t i supaya m e n t a a t i kebenaran dan n a s i h a t m e n a s i h a t i supaya m e n e t a p i kebenaran
. . .
( Q . S . 103)DlSAlN DAN UJI TEKlUIS
ALAT PEMlSAH BIJI-BIJIAN SEGARA PNEUMATlK
DEMGAN HEMBUSAN UDARA SEGARA
HORIZONTAL
Oleh
:
ARY NOVlANTl
F 23.1338
1991
FAKULPAS
TEKNOLOCI
PERTANlAN
INSTITUT
PERTANIAN
BOGOR
Ary Novianti
F
23.1338. Disain dan Uji Teknis Alat Pemisah
Biji-bijian
Secara Pneumatik dengan Hembusan
Udara
Secara
Horizontal.
D i bawah bimbingan Atjeng
M.Syarief.
RINGKASAN
Pemberszhan merupakan salah satu perlakuan yanq pentinq
dl-
lakukan sebelum hasil pertanlan diproses lebih lanjut.
Tuj
uan
dari pembersihan adalah untuk membuanq kotoran dan benda-benda
asing dari hasil pertanian sehingqa dapat meninqkatkan mutu hasil
pertanian itu ssndiri. Dalam ranqka meninqkatkan mutu_hasil per-
tanian ini perlu dikembangkan disain alat pemisah.
Salah satu
sistem pemisahan adalah mengqunakan hembusan atau aliran udara.
Parameter yanq diperlukan untuk mendisain alat pemisah biji-
bijian ini antara lain massa, kecepatan terminal, koefisien seret
dan jarak jatuh.
Kecepatan terminal adalah parameter yang palinq pentinq
di-
ketahui karena denqan adanya kecepatan terminal suatu bahan, maka
dapat dilakukan pemisahan dengan menqgunakan hatas kecepatan
aliran udara yang tepat.
Kecepatan terminai adalah kecepatan
maksimum yanq dicapai oleh hutiran untuk jatuh hehas denqan re-
suitante qaya sama denqan no1 atau tidak laqi menqalaml percepat-
'.
-
-en. Pada penelitian ini kecepatan terminal didapat dari persa-
maan hubunqan antara jarak dengan waktu biji-bijian ~ a t u h
hebas.
Kecepatan terminal yanq didapat pada penelitian ini
adalah
11.0
m/detik untuk kedelai varietas Import,
12.8m/detik untuk
kedelai varietas Lokon,
7.5m/detik untuk kopl,
17.1m/detik
un-
nah v a r i e t a s Tuban. Pemisahan b i j i - b i j i a n i n i d a p a t d i l a k u k a n
dengan menghembus u d a r a dengan kecepatan dibawah kecepatan term^-
n a l n y a .
K o e f i s i e n s e r e t yanq d i d a p a t a n t a r a a d a l a h 0.63 u n t u k kede-
l a i v a r i e t a s I m p o r t , 0.31 u n t u k k e d e l a i v a r i e t a s Lokon, 1.15 un-
t u k k o p i , 0.30 u n t u k kacang tanah v a r i e t a s Gajah dan 0.36 u n t u k
kacang t a n a h v a r i e t a s Tuban. K o e f i s i e n s e r e t t e r s e b u t d i h a s i l k a n
pada b i l a n g a n Reynold masing-masinq sebesar 4655, 4563, 3574,
12710 dan 8899.
Pada p r o s e s pemisahan h a s i l optimum d i d a p a t dengan menghem-
buskan udara dengan kecepatan 5 m / d e t i k u n t u k k o p i , 13 m / d e t i k
u n t u k kacang tanah dan 10 m / d e t i k u n t u k pemisahan k e d e l a i .
Kapasi,tas a l a t pemisah b i j i - b i j i a n i n i a d a l a h 94.96 kq/jam.
Sedangkan b i a y a pokok p r o d u k s i denqan menggunakan a l a t pemisah
DlSAlN DAN
UJI
TEKNlS
ALAT PEMlSAH BIJI-BIJIAN SECARA PNEUMATIK
DENGAN HEMBUSAN UDARA SECARA HORIZONTAL
Oleh
:
ARY NOVlANTl
F
23.133ET
Seba~ai
salah satu syarat uniuk memperoleh gelar
SARJANA TEKNOLQGl PERiANiAN
pada Jurusan Mekanisasi Pertanian.
Fakultas Teknofogi Pertanian.
lnstitut Pertanian Bogor
1 9 9 i
FAKULTAS TEKNOLOGI PESTANIAN
INSTITUT PERTANlAN BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOGDR
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
DISAIN DAN UJI TEKNIS ALAT PEMISAH BIJI-BIJIAN
SECARA PNEUMATIK DENGAN HEHBUSAN UDARA SECARA HORIZONTAL
SKRlPSl
Sebaqai s a l a h s a t u s y a r a t untuk m e m p e r o l e h g e l a r
S A R J A N A TEKNOLOGI PERTANIAN
P a d a Jurusan Mekanisasi Pertanian,
F a k u l t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n ,
Institut Pertanian Bogor
O l e h
ARY NOVlANTl
F
23.1338Dilahirkan pada tanqgal
26November
1966d i J a k a r t a
Tanp&,&Bri-lulus
:2
3
Februari
1 9 9 1 ,,<
p.
1;#T><
v d j e n q M.Syarief
,
MSAE
KATA
FE?!GAb$TA%
Denqan mengurap s y u k u r a l h a m d u l i i i a h k e h a d i r a t A l l a h SWT yang t e l a h memberikan rahmatNya, bahwa dengan seqa1,a r i n t a n g a n yang ada, maka s k r i p s i i n i d a p a t t e r s e l e s a i k a n .
D i samping i t u , p e n u l i s t a k l u p a u n t u k menyatakan r a s a t e r i m a k a s i h yanq s e b e s a r - b e s a r n y a t e r u t a m a kepada :
1. D r - l r . A t j e n q M. S y a r i e f , MSAE., s e l a k u Dosen Pembimbinq a t a s s e g a l a b i m b i n g a n yang t e l a h d i b e r i k a n .
2. I r . John Kumendonq, MS, s e l a k u a n g g o t a t i m p e n g u j i . 3 . I r .
M.
Yamin, s e l a k u a n g g o t a t i m p e n g u j i .4. Bapak dan I b u s e r t a saudara-saudaraku t e r c i n t a yang t e l a h memberikan doronqan m o r a l dan doa.
5 . Saudara Abdui K h a l i d yanq t e l a h membantu dan b e k e r j a sama
h i n g g a t e r s u s u n n y a s k r i p s i i n i .
b . Mas A f i f dan s a h a b a t - s a h a b a t k u t e r c i n t a N i n q , N a n i s e r t a semua p i h a k yanq t i d a k d a p a t d i s e b u t k a n s e c a r a t e r i n c i .
A k h i r n y a denqan m e n y a d a r l s e g a l a kekuranqan yanq add, p e n u l i s m e n q a k h i r i s k r i p s i i n i denqan harapan d a p a t b e r q u n a b a q i yanq memerlukannya.
DAFTAR
IS1
H a 1 a m a n
K A T A PENGANTAR
. . .
i i i
D A F T A R T A B E L
. . .
v i
D A F T A R GAMBAR
. . .
v i i
D A F T A H L A M P I H A N
. . .
i xD A F T A R S I M B O L
. . .
x1 - P E N D A H U L U A N
. . .
1A
.
L A T A R BELAKANG. . .
1B . T U J U A N P E N E L I T 1 A N
. . .
3A
.
K L A S I F I K A S I F I S I K. . .
5.
.
.
.
.
.
.
B P E N I S A H A N DENGAN UDARA 5 C.
S I F A T A E R O D I N A M I K A.
.
.
.
.
.
.
.
7D
.
B U T I R A N J A T U H B E B A S. . .
10. . .
E.
S I F A T F I S I K DAN O R I E N T A S I B I J I - S I J I A N 13. . .
F.
K I P A S . MOTOR D A N PENYALUR TENAGA 16 I 1 1.
DASAR PEMBUATAN A L A T. . .
20A
.
T A H A P PENDEKATAN. . .
203
.
RANCANGAN F U N G S I O N A L. . .
21C
.
RANCANGAN STRUKTURAL. . .
26I V
.
M E T O D A P E N E L I T I A N. . .
27A
.
PENGUKURAN S I F A T F I S I K D A N KECEPATAN T E R M I N A L. . .
273
.
P E M I S A H A N SECARA P N E U M A T I K.
.
.
.
.
32V
.
H A S I L D A N PEMBAHASAN. . .
35. . .
ha 1 atnan
8
.
K E C E P A i A N T E R M I N A L B I J I - B I J I A N
. . .
36
C
.
S I F A T A E R O D I N A M I K A B I J I - B I J I A N
.
.
.
42
D
.
A L A T P E M I S A H 3 1 3 1 - B I J I A N
. . .
4 8
E
.
P E M I S A H A N B I J I - B I J I A N
. . .
51
VI
.
K E S I M P U L A N D A N S A R A N
. . .
61A
.
K E S I M P U L A N
. . .
- 6 1B
.
S A R A N
. . .
63L A M P I R A N
. . .
6 4
DAFTAR
TABEL
T a b e l 1. Kadar a i r kesetimbangan k e d e l a i pada bebe-
r a p a t i n q k a t kelembaban n i s b i
. . .
1 3T a b e l 2. N i l a i k o e f i s i e n tahanan u n t u k
beberapa k o m b i n a s i b e l t dan p u l i e y ( t a r m i c h a e l , 1 9 5 0 )
. . .
T a b e l 3 . Kecepatan t e r m i n a l b i j i - b i j i a n ( k e d e l a i ,
kacang t a n a h dan k o p i
. . .
36T a b e l 4. N i l a i s i f a t a e r o d i n a m i k a u n t u k k e d e l a i .
kacang t a n a h dan k o p i
. . .
4 1T a b e l 5. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan k o p i dengan t i n g k a t k e c e p a t a n a l i r a n u d a r a
3, 5 dan
7
m / d e t i k. . .
50 T a b e l 6. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan k e d e l a i( v a r i e t a s I m p o r t ) dengan t i n g k a t k e c e p a t a n
a l i r a n u d a r a 11, 13 dan 15 m / d e t i k
. . . .
54T a b e l 7. P e r s e n t a s e penyebaran pada pemisahan kacanq t a n a h ( v a r i e t a s Tuban) dengan t i n g k a t kece-
[image:135.568.73.500.113.474.2]