• Tidak ada hasil yang ditemukan

Standar Pelayanan Medik Herbal (2009)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Standar Pelayanan Medik Herbal (2009)"

Copied!
86
0
0

Teks penuh

(1)
(2)

615.3321

DAFTAR PUSTAKA

Badan POM RI, 2006 : Acuan Sediaan Herbal

Badan paM RI, 2006 : Pokok Pemikiran Menuju Integrasi

Obat Asli

I Obat Bahan Alam Indonesia Ke Dalam Pelayanan

kesehatan

Badan paM RI, 2005

Fitofarmaka dan Obat Herbal

Terstandar

Badan POM RI, 2005 : Peraturan Perundang - Undangan

Bidang Obat Tradisional, Obat Herbal Terstandar, dan

Fitofarmaka

Departemen Kesehatan RI, 2006 edisi 2 : Warta Kesehatan

Tradisional

Kongres Nasional ke 2 Obat Tradisional Indonesia, 2005 :

Pengembangan dan Promosi Obat Tradisional serta

Pengolahan Alternatif Komplementer Indonesia"

Majalah Farmacea, 2006 : Memadukan Kedokteran Timur

dan Barat

Perhimpunan Dokter Indonesia Pengembang Kesehatan

Tradisional limur ( PDPKT ), 2006 : Kursus Herbal Dasar

untuk Dokter

Ind

s

KEPUTUSAN

MENTERI KESEHATAN REPUBLIK INDONESA

NOMOR 121/MENKES/SKlII/2008

TENTANG

STANDAR PELAYANAN MEDIK

HERBAL

DIREKTORAT BINA PELAYANAN MEDIK DASAR

DIREKTORAT JENDERAL BINA PELAYANAN MEDIK

DEPARTEMEN KESEHATAN REPUBLIK INDONESIA

JAKARTA

2009

(3)

CJ) O'l

-,

:::J

...

a.

(J1

VJ

N

:::J

...

A

a.

Ql

0

Ql

セ@

:::J

-C-

CD

0'

m

c:

en

CJ)

r.o

0

a.

-Ql

ii)'

0

()

£.

:::J

Ql

a.

0

Z

0

..,

Ql

CD

Ql

»

...

CD

"0

3

r-

"0

"0 Ql

Ql

CD

OJ

セ@

セ@

セ@

セ@ Ql

5'

CD

..,

m

CD

'<

Ql

3

c-

;::;:

O

Ql

CD

()

CD

3

:::J

-u

:::J Ql :::J Ql :::J

CD

?

Ql

A

z

A

'<

CD

0

m

CD

3

Ql CJ)

CD

CJ)

CD

:::J

CD

"0

:J:

CD

Ql

:r

Ql

9:

m

-

"

:r

-Ql

:r

:::J

::l.

::0

Ql Ql

CD

OJ

Ql

CD

セ@

:::J

CD

3

»

:::J

..,

o.

CD

r-

c-

s;?

:::J

::0

セ@

?'

A

N

ro

CD

N

セ@

CJ)

-U

0 C- O

..,

CD

セ@

0 Ql

:r

Ql

...

Ql

Z

"

Ql セ@

-

C-

-

Ql

-l

Ql

CD

:::J

:::J

en

a.

::0

CD

..,

Ql

(Curcuma donustica) eola3, diminum Jx 30

hari 1 lolas

1 bun&ku3 dirtbu3 d&

15 Lak38n

(urul-uN3)

Dlun adal-Idal

Hb。ャャッウーセイュオュ@

monlanum)

5&ram 4 etlu air umpli jd J eel.., dimlnum Jx

uhlrll lei..

26 PI/ok

8lji komuku3 (PIp., cllbt'b")+bulh kapu

lall (Ammomum deal balum)+ buab alba (de glupla alba) atau buab

mrica bolon& (Me/a leu

CD leucondendral

511r1m 311r1m

3 &ram

3 eram

Somul blhln di tumbuk lalu diudub d& 1110la3 air. AirnYI

diminum

+Daun nl..un& (Ocimum &ratiuimum)

Dlun 30mbune J &rlm 1 buneku3 dirobu3

27 Alor&l (Blu_a h"/samifera)+

Daun tob(Thea sinensis 3 &ram

(4)

""-.I

N

18 Radooll

3.SambilolO (Androgra phiJ' pen/eullIllI)

I.Jloteo bllam (Nlgella .uc/va)

2.Soo"0Iaolll CTrldar

ーイッ」オュャjエAョャセ@

3.Temulawak

(Curcuma xanchorrlzhll)

セャゥZイ。ュ@

セ@ ll ram Cal)

QセQNUL@ dimiDum 31.

.ebarl 1 Eel ..

I buo,ku! dlrebu! dll 4 Eelas air !ampal jd 3

Eela5, diminum 3 x

seba ri I lei..

Sembellt

Demam Beoll .... k

I.Pati .... o Krbo SEram

19 Batuk

(Euphorbia hirCa)

2. Dauo sembuDIL (Blu mea haisamifera)+ DI

uo .... yu pulib (Mel.ale

uca ャ・オ」オ、セョ、イ。I@

3.Bidara upa!

(Muem/u mllmmosa)

4.DauD kreapi

_ (Sandor/cum koetjape)

511 ram

(as)

SKram

S gram

1 bUDgku, direbus dll 4 eell' air ,"mpai jd 3

&flas, diminum 3 x

,ebari I Ilrlas

Pu!lo,

Mual

S..lk oap.'

Demam.

Flu,pilek Radaoll teaaorok

Lquodi

Jibe Pecut kudo

I.Dauo sembuDK セkイ。ュ@

20 Stroke

(Blumea balmm/fera)

2.Saroollsemut (myr Mecod/a tuh"rosa)

3. Pr&a,ao (Cent"lIa asiallea)

セャiイ。ュ@

セ@ gram

1 bUDllku! direbus dll 4 Kela, air sampal jd 3

ie1a" dimiDum 3 x

,ebarl 1 ,ela.

21

22

Viral Hepatitis A+C

Hepatiti. Viral B

DaUD Jobar (Cassia

Sia",ea)

I.Temulawak (Cureu

ma Xanlllorrhizu)+Me Dieao (Phylla,,'husni

rllr;)

2.Daun Timauga

(Ji/einhovia hospilaJ

3 gram

3 gram

I bUDKkus direbu. dg 4 ,ela. air .ampai jd 3

gelas, diminum l x

.ebari I gela.

I buogkus direbu. dg 4 gela. air .ampai jd 3

gelas, dimiDum J x · sebari 1 Eelas

23 Dian Jambu biji

(Psldium guajava)

5 gram

I bUDgku. direbu. dg 4 eela. air sampai jd 3

getu, diminum lx se

bari I gela.

24 Penurun Panas KUDyit セァ・。ュ@

I buogku. direbu. dg 4 gela. air !ampai 'd 3

0 0

"'0

"T1 - . - . - .

セNᄏᄏ@

"'0

Q.

" T l - a .

-"

o

-.

a. - .

0

0

-. 0

CD

セN@

::::J

0

=-

;0

0

o

0

<P

=-'

!Q.

::::J

S'

=-'

=-'

セ@

-. -. <:mCD ZCO

OI;oO::;:>,'

.

CO

< : _ ' <

C/l •

=-'::::..--'

"'0 '

Ql

N

CD

_ . -.

Ql 0

CD;o

::!

セN@

(f) ::T

セ@

I

セ@

::T

0

セ@

=-'

»

a.

s:

3:

::T

Ql

'< ;:;:

s..

Ql

(f)

=-'

»

3 _.

Ql

Ql

W

C

Ql Ql

::::J

セN@

m

::::J -. , .

セ@ セ@

"tI

m

2

C/l

:1)>-g

BGoセS@

セセ@

(f»>Ql

3

セ@

<:

a-

Ql

0 C/l

(ii '

::T ::::J

セ@

3

::::J

Z

Ql

<:

Ql

::T -

Ql

-.

Z

-<

s:

!:!: C _. (f)

Ql Ql I

a.

s: ::::;;

Ql

c:

Ql -

Q)

_::::J

I

_::::J

⦅セ N@

"U

w'

C -

en

セ@

en

セN@

s:

::::J

s:

セ@

(f) (f) -::;:>' - 0 (f)

(ii'

セ N@

c:

::::J

"'0-

.

::::"'0'0 : : : : " ( f ) Z : A - ' -

z

qャisZa⦅iᄏᄏHヲIGoセsZM

A

s:

CD

::;:>,,,,,

.

-

-

(f)"U

::;:>' C/l ::::.. . -

»

(f) (f) '0

I

::::..

»s:s:

"'O'OCn

セᄏュ@

"Tl"Tl

;0'0

A A

(5)

"

o

Z

-I

セ@

CD

c:

-I

o

:::tI

2.P"Ila,ao (Cenlella

asiatica)+kumis kucioC

(Orlhosiphon

ar;s/a/us)+ pac.ar cia.

(Aglaia adorala)

1.0auo Wuogu (graplo 10 Ambeien Phyllum piclum)

2. lIer (Coleus

arlhral1url1urpureus )

I.Buah Malaka

(Phyllanlhus emhlica) II I'hlor A1bu. 2. DauD teter

(SlJla"um verha ...ci

folium)

I l IDIODIni. Oauolbuab pala

(Myrlslico frograns)

I.Oaun Wunl

J3 Anemia (An/ld.sma bunlus)

2.Kayu randu (C.lba

ptm/.nd,.,,)

I.kuUt kayu mahoni

(Swln.nla mahagon£)

14 Alrodlslak 2.0aun lapak badak

(Trn>.sia "undalca)

J.Pa.i1ao (Vucum articulatumJ

Oaun leler (So/anum

IS VertilO vt!rhosc/-foJ/um)

I.Daun .wan&el

16 Ga.trltll (DqJlyp/a alha)

2.Pallkan kebo

(Euphorhla hlr/a)

I.Temulawak

(Curcuma .'CIln/ho"iz.a)

Batu empedu 2.Kunylt (Curcuma

17 dom.sllcai

S gram gela., diminum 3x

(a a) sehari I gela.

I buogkus direbu. dg Sgram 4 gel .. air .ampai jd J

&elas, diminum Jx

sohari I eels. Sgram

I bungku. direbu. dg Sgram 4 gelss air sampai jd J

gelas. diminuJD lx

sehari I セ・ャ .. I bun&kus dirobus dC

S &ram 4 gela. air sampai jd J

Ceills, diminum lx

. eharl I セ・ャウN@

S&ram I bua&kul direbu. dg 4 celli air ..mpai jd J Seram lela., diminum 3 x.

. ebarll ulll Senm

I bun&ku. di rebu. dC

S eum 4 eel .. air oampai jd 3

Kelas, dlminum 3 I

S gram .ehsri I eela.

S ,ram I bunekus direbu. d& 4 Cel.. air .smpai jd 3

eela•• dimlnum 3 • •eb.rli セNi ..

S eram

I buneku. direbul de Silum 4 eel . . air sampai jd J

I:ela,. diminum J x

.ehari I eelas 5ersm

5 eram I buackus direbu. de 4 2el . . .amDal 'd J

Diare

Pu.ing

Pulln,

Pu.ine

Sembelil

Beogkak

Pusing

Tak ad. aar.u

maUD.

Mual,muntab

Kembunll

Nyeri perut

Demam

K.mbune Mual

(6)

C

ro

C

O>ro

C

ro

ro-_ ro

C

C

ro

<Ll

- a..

C

C

ro ro

NZZmZセ@

ro ro

a . . C :::J

ro

... en

<Ll.::M:

E

ro

<Ll

:; E

.Q.::M:

<Ll :::J

セ」@

<Ll :::J

-.::M:

C

>

:::J

ro

セ@

"'C

Beセ@

セ@

:::J

ro

.Q

...

::i

ro

<Ll

c:

E

a..

I'-

c:

ZZZjセ@

"'

a..:::J

o

"'

o

>-E

c

N

"'

セ@

:::J Q)

a..

15

セ@

c:

"'

<Ll

ro

.Q

en

al

.!:

セ@

...

'iii

"0

"'

Q)

ro

"'C

c:

E

セ@

Q)

....,

'c

-S

en

... ro

セ@

E

C C

ro ro

-

en

セ@

a.. :::J

.::M:

セ@

:::J

ro

.Q .!:

' C

g>

ro

E

E

ro

.::M:

<Ll

-g

en

i:5

£ p , !.om• • J! •••,.a t (D:J!ID!SD

lip ,nq;oJ!p sn"llonq , BOiセOオセZᄏ@ ッbャャ。Sセ、@

(.B) + (D:J'!UDI10! dセZjョNjhI@ ",n)l'm

mull セ@ JBSInfBm qBng' J

ウNLセ。@

I !.lBqas x £ tlJnD!W!P

's8p1 (

pf

!8dW8S J!B wB.Ji セ@

(,<I'!/O./I'!II!

SnlIIUD:JV) nfnJO jX、セhB@

sBャセャi@ t lip sn"lIunq ,

H uャ ョNjdZj NGuiセiIA@

sXQ。セ@ I !JBqas Ulml,/doupl'l)

X( wno!UJ!p ·SE.aX I: mull £ ,"mas 108.J85' ,

!p8f !8dWBS J!8 sBlaji tr (D!lu.l!d,fs,.,,,a llu"BJoSBN"I lip snq.J!p sn"llonq ,

--

-

- --

-

mull セ@ D'idol/DO llon,n "uRf' , (UlIJJD'!UllO)

セXQSセ@ I !J uqas ャオBLャGャ、ッオーセGGQI@

x£ mnO!tu!p'SBla'3 mSJ3 £ ,"mas セdiu iSG@ s G@ ャ@

[ !pBf !8dWBS (nsuqUl(f.Jo:J IB'Wo)f.JBsodmrrf

J,8 5 81OJ3 t1 u83u3P D!PUD/U;JP/O)

, nq;oJ!p ,n"lIonq , mull セ@ B.J8!.nw,ndmn ll " HdSAQdA L GGGdOiセiuセZᄏ@

ョGャHエセ@ mull £ uBll·lI·d '£

I !J8qas x £ mnQ!W!p ("aSUDUI "PJ B.J8p nABd '!

'S8'I,,1 £ !p8foam mull £ "3J":» q!,nd J!un)l't .a,soJd'q !8dWBS J!8 SIB'Ia1 Ii' セー@ (.f!lDU!"!I!IJiM. !.Ja," X!A.l3J ·a;

ウョアセAー@ oBqaq vnmas mull £ uiBZj GセAaI@ dQjヲセsX、 G@ ャ@ snJa)n]

sBla3 I !.lsqas エdDッNjセアョャ@ n!po.1iJUutflU)

X£ wno!w!p '8813ii mu3 £ ,"Was セubjX[[[Gz@ £ pf !SdW8S .I!8 ウXQ。セ@ t

3p snq.J!p sn"aunq I ,.",a , !lI

mull セ@

(SI/DU!,!lfU GGGGAiアuャ セ I

"'"'",-11

'Ions',

xセajセGA@

I

sq3SX£ wnOlm!p 'Ula3 (Uln.In:J!UI.Jo.l

£ pf !SdWBS .I!8 &81a3 t UI",l'ldoupl H) ,.!SOJd ''I

3p snq3J!p sn,,3unq , mOJll £ ,n wOlS aOB.IIS

(S!S'

uセuAs@ D!II"""":» アNセ@ '£

'118133 I peqa5 (IUn.JD:J!IU.J0.l

X[ mno!lU!p'sl,a3 1U",l'ldoupll()

£ pf !udmlB's .I,s S"R13a t m ••:! £ ,nmas 301U8S 'Z

(7)

セN@

9 Virus

I.Buab malau

(emhlica njficinalis)

2.DauD dewa (gynura

ーイ。」ャャュィ・ョセI@

セ@ &ram (anti HIV) 4 &ram(be paliti. III

I bungku5 dirobu. dg

3 Eel.5 air 511mpai jd 2 2el.., 2x ••bari I 2.la.

I bUD2ku. dire bu. dll 4201.. air .ampai jd 3

&eI1l5, diminum lx

••bari I &01..

-ob.tipui

PU.iD2

Insomnia

IUoDker:

8. Umum

J. BeDslu maDIIII

(dendrophllrne

pen/an dra) 2. Pucuk ranti

(snlanum nigrum)

J. Pasilan (v/scum

a,likuta/14ml

セ@ II ram mual

muntsh

Rambul ron 10k

Cem..

SWaDII&i

Temulawak

PaDdan belawi

Jadom

b. Dlak

I.DauD Imbo (aUldlrac hla Indica)

2, Jali (calx lac,yma-Jo hi)

セ@ II ram

I bUD&ku. direbu. dll 4 leI.. air Slmpai jd 3

zelas, diminum

Jueba ri I OfI..

Naf.u makoD

meDurUD

Te.mu irene

c. Paro

I. Benolu kflor

(9c",n"la ーィャャャーーセョウャウI@

2. So rODIl .emul (hyd,o phylllm/ormicar"m)

3.Sambllolo

(androgrnphls ]Jlmlculala)

セ@ II raID

Jllram

セャiイ。ュ@

I bUDlku. dlrebu. dll 411el.. air .ampai jd J

I:elas, diminum 3x

.ehorlI lIelas

d.Ulu.

I.Beaalu Jeruk (mac,o sol"n cochtncn"nsls)

2.Waru landak

(ltlblscua mUlab/lla)

3. Sombllolo (a"dro

セAojQAイャウ@ III",/cula/a)

セャi エNュ@

セ@ IlralD

セiイ。ュ@

I buallku. dtrebu. dll lIelas air lampoi Jd 3 lelal, dlmiaum 3x

.ebart Illel..

OJore, mual KUDyll, pucuk daun jambu

.waallill

e.Duah Daua lapak dora (vl"ca ,osu)

セ@ lram

I buallku. dlrebu. dl 4 lIelas air .ompoi jd J lela.. dimiaum 3x

.eba ri I 2el ..

Tok aaf.u maua Berak darab

Temu ireDI Dew_, ,ambuDI

nyaw8,broco

f.Ulerullovarium

1.8eaoh. moalllla+to pak dara

2 .LeuDcli (so/anum

nlg,um)

3.SuaD& semul (my'

mecod;a Iliberosa)

S Iram

セャiイ。ュ@

32ram

I bUDllkus direbu. dll 42.10. air Slmpai jd 3 &elas, dimiDum 3x

seba ri 1 eclal

Pendarahan,

Perul kembuDIL Mual. mUDlah

Dewa,CeDller

ayam.jarak

pa&er, JW8D£;g1

(8)

en

()) I . O.UJI !<clOuDing

I

セ@ !:ram 1 hu nekus direbus

4 Oislipidemia

(Murruya

I

panic" la/a)

2. Towulowok toop.

m. Aftiri (Curculllu

I

5 gra m

deu g8 D 4 gela. air

!t om pa i jadi J gela! ,3

:I sebJ...i i gelas

obstipasi HipertcDsi

Jaotung

Legaran, imbo, SembuDI, kumis

kucing

xanthorrh /zu)

-

-

Perut kembu DE .wonni

I. DOUQ kesemek

5e

n m

S Hiperko!o.

-teDdemia

, 1.

(DyuJPyros k uki )

Daun Tim.oga

! bu og kus direbus

denl an 4 eelas air

(K/elhol'w Iro:rpi/a) 5 gram .. mp oi jodi J gola • • J

J . D a UD rambulJiD x leba r i J gelas

(Nephalvum

/'!i'p'llcellm) 5 e ra m 1. Daun Iqaron ( 4 gralD

6 Hiperteos,j A lso,,/a v jl/o SD ) vertigo,hiperteDsi jaotuog,kolestesterol Kemuninll:Jotibe

2. Dlwn imbo ( Scram land.

AI.dlrac Diabet

J .

d.uo

•• mbUJI& 411: rom - 1 bU RlI:kus direbu. Sambiloto

4.

(blumcu hul.fa (.a)

m ife,u)+ kumi

kuciog("rf"a

sjphtJI" ..MエオBヲiGョエAオ セ ヲエ@

...,..","'1'.,..

a sID({cD)

dg 2 l elas air .ampai

jd 1 e els !;', 2xsebari IIJ gel as

Mata kabur Asam ural

Salam,ceplukaD,

lempuyu01I:

losomnia Adas. kemaoli,

31010

O IUD SllhulJ 6 l: ram -o bs ti pasi Obstipasi Jadam,dauD

\ 1.

(culI,m;u pulyan/hll) - I bu ngkus d i <ebus wungu

7 biperuricemia 2. lob ro...ャャ@ 。Hィゥィゥ ウセ オ NL@ 5 g..-am dg J eela s ai ... 50mpai

$ahd4rlffu) jd I gela s, 2x sebar; Y.

I

1.

Biji jiolen billi m (N igellu セᄋ ャiエ [ N GdI@

5 gram

"gel• •

- s uk.ar lidu ...

demam

Sukar tidur

Mual

Kunir Kemaogi,.das,

polo,sl\'aoggi

2.d auD j.mbu m OD}'d - 1 bung k us direbus MUDlsh

8 Rematik (a nticardium IIccidelflo 5 セイXュ@ dg '" セ・ ャ。ウ@ Air 58mpai - diaforetik Tak oafsu makao, Temulawak

lie)

j N@ l セ ュ ーオyGdァ@ (v nlli"", J cram j d J eel as, Jx sebari I

gel85

cerna!

urumbcl) (n .)

4.Ji nlen

「ゥャNョ ャ@ KLセ ュ u i G@ ャ

J gram Rambut rootok

_ .W ak+kuDy il . taAl_ e.

-

- - -

-en

"0

a.

'< ::T a. 3

"0 "'lE:

3

セ@

Cl W

W (1) _.

C1l

sZSセ@

rnrn

セ@ - ..., '0

::J,"C(1)-

Cl)

Cll W

セセ

a.c::Cl

Cl

CO

0-

(1) ::J W

a.::Jen

_ . , < cO!!

- . -, ,...

til ::l. til

'<

A W _ .

,.,.

ZZtZZtcャャYZセ@

3 UlA'tIl ::J

iSSセ@

セセ@

A' c::

"0

»

W - C - tIl »

セ@

"C W CO _.

tIlCllWa.W g-

Cll rr

"0

::J

セセ@

c r : T A ' C ,

::J

0-

:l W ::J ::J

3-c

lll

co

セセ@

ClClen:lA'

Wc::::J

'<

W-::T

1ll

en

セコ

a.co ::J 3 3 W

ZMaGセセAANエ@

til

Cl ....

: - CO

セ@

::J

- t i l til til

::J - ' c:: (1) C1l

Cll

»

セ@

-.

-

0" 0-

A'

2.

9::

rr

3 ' 3

3:

..., '0 -'

rrlllCll

cQャセSZZjaG@

cZZ@

_ . ::T ::J

tD

@

Cll a.

en

..., -'

C1l to

A

' 3 t O

:::oc

[ZZ[ZゥゥゥGcQャセ@

3

Cl ..., A' ::TC::

W W c::

- ' < :l

til

セ N@

W

to

tIl::Jo..!a !!:

0 . - 0

アjセ

:l :l

til

en

セ@ 。NcZZa@ イイ・ョ@

Cll

0.

W

:l W :l

til

W tIl "

'" ,

C ::J -

W Wii)

::Jw"O

CZ

' < : l

Cl -

en(Q

:l

セ@

_. ::J

::J

'g::Jiti

tD:s:

. "CtO" 3 a .

::J A::J

a.

til 0"..-

-

C1l

W

セ。NヲゥS@

cャャセ

_W"O

em

W

en

til

エo@

エiャ@

セS@

!!:

2

c::

'"'Z

W

=:

- , C l l

セ@

3

O ::J W tIlo.

rr ::J

'= :

Mセ@

en

Zm

3

til

O":l

r r 3

::Jw

;:::+:

iii'

en

'0

en

til

CO

セcャャ@ Boエoエiャ@

::J

1

'<

0:::0

'<

Z

c::

0

-C1l

"0 セ@

::T

W ::J

セ@

3

W,< A

セN@ .:l

C1l ::J W

::J

to

til

en

rrWC::

'< - ' < ...,

Z'"'

Cll W W

til

"

(1) '<

til C - ,

mm

セ@

-

'<

"C

P@ S@ セ@

」VZZt@

Aen"

en en

iii

Ul

Cll

til

Ul "

3 O- www

c:: W Cll

-m

:l :l C1l

til

セ@ セ@

to

"O W : : J -

»:1:

til

o-::J

- : l ::J

en

セ@

::T

:::r

to::J

en

III

w

(1)

to '<

0. "0

»

A' W _ . Cll

- III

c:::

セ@

A' (Q

セ@

3

セ@

3

9:

"C

S'

til

Cll

til '"

(1)

til -

セ@

::J

a.Cll'

セ@

III :::::I til

en _ .

セ@

::J :l en

, ,<

W ::J

セ@

セN@

;:0

N

::J C1l

til

en

(j) u

(1)

C

Cll

'co

Z

o

"0

::T

0 ..-

.... CllWA' Cll

-u::T»

en

(I) til

c:: Cl

I

::J _·tIl ::J

Cll

III

=

o

_ , w

"C

セ@

-ii)tIl::J

til

::J ::J a.

... 0;::;: CO

::J :l

CO

to

W

CO

::T

'-

'< -

til

!!:O"C c::: tIl

'<

W _. W

en

-

"'tJ

til 0" ,

::J

III ' - .

::J ...,

:l a. W _.

tIl_c::_tIl

::Jo.S

<

25

WtIltO:l

::J ::J _ .

_llltOCIll

W W

==!

(9)

-!::.

Lampiran 1c

Kepulusan Menler; Kesehalan Nomor 1211MenkesiSKl11I2006 Tanggal 6 Feb",a,; 2008

Tabel4B

JENIS TANAMAN BERKHASIAT OBAT DI POLl RSUD DR. SOETOMO SURABAYA

FORMULARlUM POLl OTI 2008

No

PENYAKIT

Tanaman OBAT

DOSIS

PENYAJIAN

Efek Samping

Obat

MODIFIKASI

SIMPLISIA

TAMBAHAN

I AJthm'

bronchi. Ie

I. DauD sembunl

(hlu- me"

ho'.\'Qmifera) + da un leaundi (v;tex

"ifo /i"l

2. Patikoo kebo (Eu pl,"rhia hirla)

J. taajuDI mude (m;

"U/sup "I,mII)

4. Randu mud. (ceiha

p6l1tandru)

4 Krom (aal

iセ@ IIrom

10ilram

10ilram

I buolku. direbu. dll

J aelas air nmpai jadi 2 aelas, 2xsebari I

a

el••.

Put in I, mUill

- b.tuk

-Imsomnia

- t.k bi.. BAB

I.koyu putib J 2.patikoo keb 0 J

I.biji ada. J 2.polo J J.iOllllu J

I.jadam J

2.daun UDp 1

J.dluo tulak J

--2 Botu IIDjal

I. DouD Dlokllo jej. .

Hウセイャ」ィッ」。ャケク@

crisp"")

2. kumil kutiDI

(or/ho.•lphon

arutatu.v)+a kar

IlaDI-olaDI

(lmpertliia cvllndrlca)

セャiョュ@

41ram (Ia)

I bUDlku. dire bu. dl

air ,ampai jadi 1 lela., 1 x leba ri I

lela.

- dlurotik, Dyeri IlnJal

- diuretik

- nyeri lIiDjol

Kram perut Bodeh (piper

attenu.tum)

J Dlobet.. mellitus

I. Somblloto

(Androllraphis panlculala)

2. Kumi. kucinl

(nrlhn.dphnn a,islaTU$) +a kor

aJanl- a/tlllg

(i'"l'erata cy/indrica)

41ram

- 1 bunakus direbus

dl2 lelas air sarupai jadi 1 lela!, Rセ@ leba ri

Yl &ela!

HiperteDsi

Asam ura'

kol..terol

Lepran,lmbo, sembuDI, pea_ .an, kumJs ku cinl, ulam, ee plukan. tempu YUDI. kemunin I,

kolbanda,

(10)

0')

0')

No

Nama

Tanlman

Sllat - Sir. t

KandungJln

Kimia

ECek

I

Indllwi

K.lndlkali

Erek Samping

Do,o

Intenksi

44 Temu 11...lk (Curcuma xandlhrorhinUl

Berbau aromal.k, rasanya tsjam dan p""il

Rlmpl n, : Curcumm t mineral,

min yak alsin, mlnyak jenuh

Memprrba.k. nafsu makan, fungs i pencemaan , fungsi hali, nyeri, IlIdang

sendi t menurun&n

Liver, rematik Belum diketahui

Irilasi membran lambung

Direbus, Sgr

2·3 XI

hrdianlara waklu makan

Belum diket""ui

lemak dar"" , anl i oksidan menghambal prnggumpalan dar"" 45. The

( Camelia sinensus)

Belum dikelahu i Oau. : Kaf.in, th,obromin, Iheofili n, lanin , xanthine, adenin

Menurunkan tekanan dar""

Diare, anli hiperlensi

Belum dikel""u.

Dispepsia, rasa Dire bus, 5gr le ma h, gelisah,

r+

I sendok teh tremor, sukar dlrebus lidur, lidak ada dengan I nafslI makan skail liler

Belum dikel""ui

kepala, ve rl igo.

I

sesak nafas

airlunggu 15 menil kemudian diminum

OJ

OJ

OJ

(J)Z:AOZ(J):A

»

»

»

OJ

OJ

OJ

セッイァ[[[oᄏセ

zocZMゥoセᄏ@

OZ-i»ZC-U

»mc::um:-i m

-n(J)(J)-(J)-...:z

UJUJUJ -U

N N

$; (J)

セBBBGNNNNNャNNNNNNャイイNGBu@

" " ' -

CJ)-.v

WN:"" m

N

...

セwnZNNNNュ@

MオᄏᄏMセzgI

$;

ュセ@

Z

m z Z : :

»

m -u-u

OJ

(J)

N

N(J)

O z

-uo-i

, 0

ro : :

Z

.-

:AO

»

. .

:-i

<

(1)

Cll Z

0)

...

セョイ@ (1) 0)

E

0)

»

:<$;:::0-: : $;»

::l Ul e

Iii

I

-...:0::::..' .

m-n

0)

::l

3

セ@

::l

:""::l

I »

(QO)O)

..., c

C"(Q 0-

a.

N

m::U

.v-nm : : Z"'"

0) 0) _ . 0. (1) ...,

::l

Z "'"

.

'

.

Ul::E::l Z

セ@

OJ »

HIセ@

セ@

0)

::U-u

; l . I

OJ,

» "

Z: :

-i'

0) 0) -

(J)

(J)""

OJm

iii'

e

Cll C

Z ... -i: : m

Ul

0)

-U

-U

0)

e

3

»Z

iii»

Nm: :

0)

?

m

(1)

...,

3

Ul

,--<

::J

e

"

i£Z

$; :::

::U ' . ::u

o

::l. Z

iii

-U(J)§(J)(J)(J) 0-;!:

'<

Cll O)O)-- -Clle

,

m

3

::l

m$;

»

(j)

Q) ..., ..., 0) 0) 0) ...,

Ul

(Q

om

."

0) 0) 0.

::l ::l::l

_.

m

:l

:Az:A

A

0)

nr ::l O)a.a.a.°-u

Z

.... 0)

::l

0) 0) 0) 0) '"

I:Am

m

セ@

セ@

:l

0)

"""" "' ' < ' "

G)

(J)

::u

»

(J)

$;::l

-U -U:A:AO)

0)

mrn(J)

m

(1) : (1)

Cll Cll 0 :::0-

'<

セ@

::u-- m

I

CJ)

»

0. ' "" " " - 3 ::::" 0)

OJ(J)I

Z

_. :

セ@

=

(1)

o) ::l

,, :

O)O) ::l'O:l o)

セ@

o

I .

:

セ@

... e(Q -Ul

BッIcャャ@ ・ZZャ@

セ@

セRsセ@

»

. NZ

Z

»

セ@

セ@

::l

0)

セ@

iii '

$;

Z

o

Z

0-'

O)Ul '

Cll

-U

o

m

0) :

:l - .:

0.

co

7\

m

-i::U

::u

セ@

mm

m

,

I

Cll

セ@

Z-U

-U

..,

c

»

:-iC

C

»

0-

Z

»(lJ

,

OJ

(J)

0)

»

Z ,

Z

(j):A

:A

x

MNャイイNMNャイイNNNNNNャN@ セ@ ... MャイイNセ@ セ@

x

_ . <

(11)

x

0

»

"

セ@

::u

-u

c

(f)

セ@

セ@

CD

»

CD

<

-u

m

z

c

-i

C

-u

CD

»

CD

<

-u

m

z

0

セ@

セ@

»

z

0

»

z

-u

m

);:

-u

0

::u

»

z

CJ) U"I

No

35

36

37

)9

40

41

42

43

Nama Tanaman

Simbu., Nyowo ( Gyn"ro

".i"doc/no )

S....pAb.ac

( Hemlgraph/S COIOTOIO )

Sembuac Leei (

BI"mca balsamifera )

Suwun&

( Oc/mum

gro/l,slmllm)

SOnCEol··eit ( Trdax procumhers)

Tlplk Dora

( Vinca rosai)

TempuYUDe

( Sonch,.. arvensl. )

Temu mlnCEa (

Curcuma

manu" )

Siral - Siral Kandungan Kimia

Dingin, ,edikit Oaun: tok,ik Iridoid, teljlentli

kumann, steroid

Daun : Kalium dan Sil ikat

Dlun : Borneol. camphor. Oavono id gico,ida. triterpen

DauD: Ocimin, minyak terbang

Seluruh BaCil.

Pucuk Olun : Vincrislinee, Vinb iastlne. ajmaline

-dingin, rasannya OIUD umbi : pedas pahil Saponin. flavonoid,

polivenol

Rimplna : Minyak terbang

I

Efek Indikasi

K.

Indikasi Erek Samping Dosis InlerakJi

Anti radang Radang Direbus, Uセイ@

Ba!U gin)al Direbus, 5gr

A,ma alergl

,-

Direbus, 4gr

Asma Direbus, 4gr

-Nyen sendl. Dtrebus. Belum

reamt ik Celup diketahui

Kanker darah. Dlfebus, Sgr

rahim

di urelik Batu glllial, asam Direbus, 5gr

urat

Anti oksldan Anti Kanker Belum Belum diketahui Direbus, セァイ@ Belum

(12)

(J)

セ@

No

Tanaman

Nama

Sirst - SiCat

Kandungan

Kimia

ECek

Indikasi

K.

IndoolSi

1 27 Ngokilo jejeg Daun : SaIU ginjal,

( Seychoco/yk Catechin, alkaloid, empedu .

crlspuJ) caITeln, lanin

28 Pice ( taj am , manis BUlh : ekspeloran, S iudreg, halUk, Selum

Morinda Polisakarida, glicosida, penurun8l1 kBdar dikelahui

cilrlJolla} iridoid. citrifolmos ide menurunken gula gula darah dan

darah tekanan darah

29 Pa.il•• (

I

Soluruh Bagiln : Kanker

ViSClU1i Lectin

orfievlolrlm)

30 Palikan Kebo SeJuruh 8agian : Satuk .

( £phorbia Qucr citrine.

hirta) tetrasiklik, dilerpenoid

forbo l.

31 Peglgan ( Sejuk, rasanya

I

S.lu ruh Sagl.n : Infeksi Varises.

Camella mani s Triterpen old ,

asiallca ) aslticoslde,

I

madecassoside

J2

I

Putuk ranti (

I -

I

Puc.uk Daun : Lemah janlllng

So/anltm . Solanine. lernal ine.

nignl/TI ) . chacoine, demlssine

3J. S.lam Serbau harum Dlun: Menunmkan A,am urat , diabel , Solum

( £u8,mia Asam Laural. minyak gl ukosa darah arlli oksiden, BIui dikelahui

polyantha) atsiri, tankin, flavonoid mflamasi , anti

dark, anti hiper1ensi, hipog likemik

34 Sambiloto Rasanya pahil Stluruh bl&iao : Anll radang, anti Oi abet . Malaria Selum

( Andrographi. Oilerpenoid I balcteri

paniculal' ) andrographolide,

Glicoside

diketahui

ECek Samping

Solum diketahlli

Selum dikelahui

S.lum dikelahul

Dosis

300 gram diminum 2 x sohari

Dir<blls , Sgr

Dir<bus , 5gr

Direbus, 6gr saJam +air 125 ml selama 15 menit , minum 2x1hr Dir<bul, 5gr

Interaksi

Selum dikelahui

Solum diketahui

S.lum diketahui

s:

5:

(1)

(1)

m

::J

::J

"

3-

"'0

(Q

c::

s-

-I

(Q

0"

W

Ol

::J

3l:

m

en

c::

(Q

-

Z

en

»

-I

Z

m

セ@

Z

Z3l:

セ@

--»

0.

o

0"

W

o

om

»

3l: Z

m

;:a

0-1

Z--»ro C

-0

S:O"

en

0"

en

::r 0""0. cr 0"

"

::r ;>;'"

a.

0."0 0"

en

"

;:am

(1)<D::J::J

(1) CD -

(1) III ... (1) W (1) III (1) W

-,

0(1)(1) - ' Ill CD W

m

"'0

(Q<O ...

O'

ゥゥゥGBZZjPNPBZZイセ@

::rW::J -, ::r

3 -,

en

3 : : J - : : r

NN。Nセ@

IllNWW

G\イッiャャwセッN@

0"

"0

g

(1) W

W

<:

::t

m

W

セ@

3

`セ@

_

::r

r

-,

::J::J

::J

_ 0. '<

IllOl

<:

»

III Z (Q (Q

セ@

セL@

::J

<g

W W

o

W W

3

Ol

(1)

W

-I

!i"

_m

W

::r --

-,

::J

0""0

III Ol ::J

?<

m

Z O A '

::J

c 3

"0 (1)"0

W

o . w - '

3enm

W

"0

W

セ@

>

3:

en

Z

0 3 ( 1 ) C

A2

W

::J

(1) CD ::J

Z

mm

CD ::r(1) ::J Ol ::J III

"0 (Q

セ@

::J 0"-

セセJッN@

;:a

Z

z::t

3

0

g:

a

5:(1)_::JO"W

3 3

'< W

--

-Ol

W

(1) W

»

セ@

o -,

::r III

CD

en ()

Ol

CD

'< W W

W

(1)(Q ... ::JQ.:eniii'"

m

LLセ

-,

W::J

0. (1)

0. -, W

en

::J

...

0."0

"

I'

W (1)

"0 (1) 3

"0

Z

Z

セッュHq@

セ@

::r"O -- 0. ::J ' < -

(1) (1)

Ol -. -, 0" (1) ::r

G>

m>

(1)3OlOl W W

::J -

;:::;:

3(1);:4.W

c::

3l:

セコ

w

III _

<oo::J

I

_:::l.Wen::J -, III

lC Ol

(1) 0"

III -, III -

CD

m

en

0'1-

- Z

(1)WC;>;'"W3

o.w'<

-, Ol enO"::JIll-,

o

'-"

r

0

;>;'"W

::J(Q CW(Q::J1ll

!:

2S::O

。MZZjッN・ョセ@

セZZj@

-0 -

::J

セ@

W --

_m

wi33

W

[ZZKᄃNNwセ@

(1)

W

... w

[^[GBHqャcセ@

::J

::::"'0

(1)

::J- - ::r

⦅セ@

::J

セ M

C ::J (Q

3

0"

Q

-

- " 0

;>;'" W"O

;:4."0 ::J

::J (Q ;>;'"

"

Z

::t

"

NC::

O"W

(1) W W

::r -,

C

(1)

_

W (1) 3

"OC(QwW

o

m

°CD

W -, N セ@

"0 0.

(1)

::J

セ@

(1)

0. (1) "0

セM

3

;:a

::rWw

W;>;'"W

-,

en

W

(Q ...

o.

W

II)

W W

o

セAZ@

W ::J

en'<

lC -

_,

セ M

'< '<

:E

W 3

Z

CD

::J

セ@

::r"O 0"

::JZ:-:-i

(Q

」HQIセ@

(1) W

C

;>;'"

W W W ::J (1)

m

»

(1) W

A-';:4. - '

en

::J

::J0"::r

"O::J

O"O-::J

en

r

"

z

r

(Q ::r

C W

セN@

セ@

(1)

(1) W "0 ;>;'" (1) _,

o

CD W C

(1)

So

3-

セL@

::J

W

3 -,

::J ::J (1) W -, ::J

3

iil

::J

セBo@ W

0"

0.

:E

W

g

(Q

0

iii'" _::J 3 lC

>

o

,<

W;>;'"

z

0"

wi

W

::J C ::r ::J

5.-

W

(1) 3

::J (1)

O"-ro

W ::J -

0"

3

W "0 ::J

セ@

m

セZZイ\d@

o.enC(Q

(Qo.

W _ _

"w_

セHQIZZjHQIM[^[GB@

en

wC<O

W W -, W

W W W

W Q.: W

::l.

セ@

W

(13)

N

o

CD

"0 III

-セcd@

CD

3-3

III

CD

::J ::Jeo

No

Nama

Tanamao

Sirat - Sirat

Kandungan

Kimia

Efek

Indikasi

K.

Indikasi

Erek Samping

Dosis

Interaksi

20

Kuml. kudng

(Onthrruipho/l arislatus )

Seju., rasa manis sedikil paM

Pucuk Doun :

Kalium, sineoselin, as8m rosmarina. inosilol

Diurelik DlUretik

21 Kunyil (

Curcuma

domes/ica )

Minyak alsiri kurkuminoid

Rimpang: Curcumin, lurmerik, lurmeron, zingiberin

Anlinepaloksin, anliniperlipidemia, anlikosidan, anli lumor, anll mikroba, anli serangga, an Ii fertil

Infeksi, radang sendi remalis

Kerusakan saluran empedu, hipmensilif dan obal

Alergi luka perul belum diketahui

-belum dikelahui

22 Kunyll putih ( Cllrcuma

zedoarla)

Pahit, lajam Rlmpan, : Zedoarin, curcumin, curcumol, curdione

Anti tu mor Kanker

23

Lelaran (

Al3lonia vllrua)

Dsun: Alkaloid

Hypertensi

24 ulundl (

Vi/u trifolia)

Dsun . bush: Terpen, cineol , lerpemol, a.- pinene

Asma , pereda

25 Mlnbjanla.

(

Cinnafllofllllmb urmani)

Kulil Kayu: Minyak Alsiri , Eugenol, safrole, lanin. kalium

Anli baklen, anti tungal

Gangguan pencemaan

demam KSISInogen, mUlagen. fenililas

5 gr direbus Bkslrak menurunkan efek lenlrasikum, HCI

26 Moniran (

PhyilanlhrlJ niruri)

Dingin sedikit loksik

Se/uruh baglan : Phylanlhin. Hypophyllanlhin

Ani i bakleri" anlihepalolksik, anli fungst, anli diabelik, anli diurelik

Liver, balu ginjsl • disurnia. sphylis, gonorhoe, sakil pinggang. diare, anli keiang

belum dikelahu i

belum dikelshui SO gr ekstrak untuk anli Tac.

(14)

Q)

N

No

Nama

Taoaman

Sifal - Sifal

Kandungao

Kimia

Efek

lodikasi

K.

lndikasi

Efek Sam ping

D05is

Inleraksi

14

Jintt:D Hi.8m ( Mgello

Saliva)

B,j i : agak koras Biji:

Mmyak Tcrbangdan Miny8k Lcmak

Stimulan, Karminat if. emenagogB, gal'gloge, diaforelika. tonikurn

Remalik , Nycri

15

J.li Btl.nd.

(GouDUlIa

,,/mifo/w)

Dauo: Damar, Zal samok , Glycose, minyak lemak

Peluruh lem"

-16 Kayu putib (

Mella/".cal/". cndendron)

Dauo : Minyak lubang

Asma . kembung

-17

KKubung GUDUD, (

8n1gnmasia $O".oll.n, )

Batan& , Bunel :

Hyosciamin, Scopolamin

Scsak Naf..

18 KemaDgi (

Ocl'm"m basilie;um)

Pucuk Dllun : Minyak AtJri

I

Pencnang , Caplak

19 Kemunin& (

Murroya

ra mculafa )

Dauo : Rcmasan daun lidak berb.u busuk

Daun:

• Cadmcnc, ュ ・ エィ ケ ャセ@

anthranilate, bis8bolene, geraniol, carene] • Flavonoid

ekosistem , senyawa kumarin ponikulun, kumurin dan febalos in

--menurunken Seral

Badon

セMMM

• Kole3lerol . lulur oyu • Hipcrlipidemia

-belum

セ@

MセM

belum dikelahui .... Infusa dosis 30 gr, 2 kali .chari

belum dikclahui

セMMM M

-セ@ セ@

s::

Cl>

Cl>

ro

ro

0..

en

cO'

-セ@

0)

0)

C

:l

ro

0)

-

C

...

0)

"0

A

0)

:l

:TAcrOCl>

ro..U)

:J:-t"

co

""-I

ro ro 0) _. -

0) 0)

.., en

(.Q

セ@

0)

3 -

0)

-

mmm

0"

ro -.

c

:l

;;oZ-o

BuセBuZZZZZBu@

o..S::"U

BusZZセ

O):T

30..

"Q .

3

セ@

djセc@

cャ^ッイッッセ@

0) Cl>

セ@

ro ro

0"

0) -

0)

- r o

..,

iil

0

セ@

» Z - 4

s::

qISセ@

\dセ@

:l :l 0)

セZャPI

0) :l

セ@

:l -.

_roO)

:lO)ro"O

セ@

"0

r-G)5i

m

'Qi

"Q.

ro

セ@ セ@

" U A -

ro ro

セ@ ZZZZZセN@

X -

(.Q

_.

0.. (.Q 0.. ro

ro C ro

3:

: l 3

ro ro ro 0)

-en

0)

O ) O ) C -

"0

3

0)

en»

C

0)

: l : l : l

セZ。Zャ

nセS

Q)

0)

セ@

C

セz@

-4

:l ro (.Q A

groO)

セG\@

en

ro

:;::00

-roO)

C

:l (.Q ro

oIセZZZZNN@

-...ten:l

3 3 0 ) 0)

>

セMoI・ョZ[ZZッッ

(.Q :l

C

en

en

0) 0)

:l

en

roro..,_::::..

:l -

ro

ro

セ@

0)

<

:l

SセPIPI@

0) _ :l

Z

en-;,O)"Uro

:Tro

ro _. .., :l

:l C

03:

セ@

ro»O)ro:l

0 ) - -

:l N ro

0)

-en

: T - : l . . , _

- 0 )

3

9:

en

s::

en

en

»m

;;oz

Z

0 ) -

_

Cl>

:::::ro

セ@ セN@

"Uo'T'

o

セ N@

0) :T

0"

0.. (.Q ro

ro ro ro

:l

9:

ro _. c

cr

0)

3

N

"'""-1"

0)

ro

セN@

:l 0)

:lcrO"

- 0 ) 0 )

-0-4

:l 0)

A_en

z§.

A_O)(.Q

セHNqHNq

mm

:=.

00

セ@

!::!'.

Cl> ro

o

0)

0) 0) AO)

_. 0) 0)

!;;;o

-

Cl>'

A : l : T

3

:T

:l

en

0) _ .

セ@

_.-'

-...ten

....,

0) _

o

0..

"0

Cl>

=::l

iii

en

0)

3

roro

en .., 0)

3

セ@

Cl>

'T'-O)

Cl> :l 0)

.., Cl>

:T

0.. (.Q :l

:l

0)

en

Cl> :l

Cl> ("l :l

0..

0)

o

... (.Q

'<

0"

0)

:TO)O)

z"

0)

NO)

0)

0)

0) :l

»m

"U

-

セnz@

Cl> _. 0

<D:l

Cl>

:l

:l

"0

(.Q 0..

zen

Ul"U

0) Cl> 0) _.

iii

:l

co..

3 _.

m

:l

iil

:l

3

-Cl>

:l

Q) _ . 3

_.

3

11(.Q

S::..,

S:: ::I:

o)OCl>z

:l

"U

セ@

Cl> 0)

3 ' < 0 ) 0 )

:l 0.. 0)

..,

Cl>O)("lA

0)

A

!!!.

g a . o

0) Ul

:l -C

o . . : l c e n

_. 0) 0) C

-

0) c

en

Rセ@

セMPIS セ@_. N

...

Cl>

iil

w

A : l : l o . .

3

0..

"z

en

0) 0) :l 0

:l (.Q ..,

A _

セZャ

(15)

/'\

/'\

(1) (1)

(1)

3

3

Ol

"'C

Ol

-"'Co

Ol ;:::;:

0.(1)

Ol

--Ol

Ol"'C

::J A

co

Ol

co

::J

Ol

0.

O)c-"TlOl

(1) A

o-Ol

..., ::l.

e

Ol

Ol

セN@

I\,)

o

o

ex>

0 . / , \ ;:::;:(1)

m."'C

Ol

e

"'C-

Ae

Ol

en

::J

Ol

. ::J

3

e

Ol

0-(1)

::l..

Ol

A

e

"'C

Ol

0.

Ol

-

Ol

::J

co

co

Ol

No

Nama

SiCal - SiCal

KlIodungao

Taoamao

Kimia

7

B••II.

-

DauD

MUIII ( Alkaloid. navonoid

DeOOroph/oe ,,"loOOro )

8

Cepluun (

-

Seluruh Bleia.

Phy,ali, Physahn A·I,

Mminlmo) winlhangulatinA. varno

nohde

Dlua Dewl Rasa maniS .

9

dingin, ,edikit Daun Umbi:

( gセBLイッ@ ' oksis Saponin , minyak 8I sir;,

procllmbem) fl avonoid

10

Dlun duduk DauB:

(Dumodlum

/rlque/nlm ) Zat pcnyamak. asam

ke"i k. kalium

II DauD Poo ( Pucuk Daun :

Mentha Menthol. manateepeR

ien'<llfica ) alkahal. metil asetat

12 Dlun Wunlu Dlua : Micilaga

(

GroplOphyllllll plc/um)

13

Imbo ( Daun:

Azadlrashlo Alka loid

indica. )

I

ECek

I

Indikasi

Immuno dan

I

detek,i tok,iI Kanker. TBC

menurunkan Kencmg Manis . kadar gula Hlpoglikemlk darah

nepepotok",

- ani; radang Liver. radang ",lang

- dillrellk Baw8slr, ball! gi n]al

[-Diuretik Bawas ir

-

Diabetes .

Hypenen,i

K.

Iodikasi

. belum diketahui

belum diketahui

- belum diketahui

- belum dlketahui

Maag . pilek gastritiS

I

Belum diketahui

I

Efek Sampiog

belum dlketahui

belum dlketahui

- belurn diketahu i

- belum dlketahui

Belurn dlketahlll

Dosis

· 5 gr

60 gr daun kering di rebu,

minllm 3 x I

hari

Ioleraksi

belum diketahui

belum diketahui

belum diketahui

(16)

§

ゥセ@

。[ゥRセ

"""'i5

lRcaJN

セセGゥ@

セセゥ@

ッReセ@

;; [i

..

'"

-M。セ\UヲZ|@E

IS. E

go

セセセセ@ セ@ ;..

セ@

;, rI)

o

セ@

I-rI)

""

a:

Q Q ;,

セ@

::3

セッ@

....

=-Oli:i

セセ@

1-=

o

セ@

セ@

a:

\ol

=

セ@

セ@

I-rI)

Z

\ol

...

]

S

:9

'5 eセ

=;;

BゥIセ Ol." .!3

セ@

N@ セ@ セ@

,i>

セ@ 000 0..

セ@

a

セ@

i.e

セ@ セッ@

E-;

'?

セ@ セ@

';:

N

...

•51

co.

8

co

en

,;II .!!

""

セ@ E

r

Q.

.w;

セ@

.",

oS

:.:

e]

= "

}セ

• "0

セ@

...

oS

"

-"

"

';;'C'

'8''''

cE

....

....

£"2

セ@

=

.2 U Co..

1

='

Nセ@ N@セ@

" =

'"

-"

-"

=

セ@

セQ@

セ@ セ@ セ@ G@セ@ セ@

5

-'"

-=

::: II;

Q. E

セセ@

セ@

'i;

IE

E

0 "'2 -セ@ ,;II .!!

""

セ@ .c. 、セ@

N@セ@ セᆳ

セ@ セZ{@

..

..

"'01

1::1 .

-セセ@

:2

l'!

o

セ@ ::

c E

2 ..

e

=

Ol au

セ@

\セ@

ァセ@

..

Zァセ@

セセセセN{

,r:;:;oo(UU

• u

セ@ !::! -0

'5

セ@ ᄋb@ ᄋ@ セ@ セ@

§ セᆳ セ@ N@ セ@

セZTeセ@

... .

セ@ セ@

:3

セ@ セセ@

N@ セ@

.a:u- セ@ c..

t"""I.-o

0 - " ,

-;;-.:;

:;

;;

of セ@

セセ@

-" -"

Zセ@ N@セセ

G@ セ@

"'::;: '<>

'=

" >.

セセ@

=-'"

'u t; u

<

-=

E:-2

.. -.c

N」ヲᆪセeᆳ

: :=

g .§

=

< "G;'!::

ァセ@

kNセ@

-=.

セ@

."c::

' 0 .

.. fi

§

.c セ@ C ;' .5

• .., U -GIl c::

::::II t: c.. ::::II ra

セAMM]@

=r

-セ@

{is o!!

on

..

.. 01

6 6

.. 01

Z ..

セ@

r

CIIS

セ@

a

IE':;;:

i t ]

\ウセ@

eセ@

""i:;

III セ@

-:

セ@ セ@

セ⦅セ@

セ@

セ⦅@

a

t

:;

セ@ セ@

セセセ@

:;-Mセ@

=,?i

;

セ@

セセ@

セセ@

セ@ セ@ __

g

セ@

セ@ -S!

8...J

E

-=

セセ@

セ@ セ@

セセセセセセ@

c

Z N ....;

-.r v) ] -.0

Lampiran

Keputusan Menteri Kesehatan

Nomor :

121/Menkes/SKlll/2008

Tanggal : 6 Februari 2008

STANDAR PELAYANAN MEDIK HERBAL

I.

PENDAHULUAN

A.

Latar Belakang

Pembangunankesehatannasionalpadahakekatnyaadalah

penyelenggaraaan kesehatan oleh bangsa Indonesia,

diarahkan dalam rangka tercapainya kesadaran, kemauan

dan kemampuan untuk hidup sehat bagi setiap orang agar

dapat terwujudnya derajat kesehatan yang optimal.

.

Untuk mencapai tujuan tersebut diatas Departemen

Kesehatan memiliki kebijakan pelayanan kesehatan

yang berlandaskan pada visi masyarakat yang mandiri

untuk hidup sehat d,:m misi untuk membuat rakyat sehat.

Dengan nilai - nilai inti keberpihakan kepada ra kyat,

dengan pelaksanaan kebijakan yang cepat dan tepat

serta dilaksanakan secara transparan, dan akuntabel oleh

pelaksana yang memiliki integritas dan mampu bekerja

sama secara tim yang baik.

Sejalan dengan hal-hal yang telah disebutkan di atas,

maka strategi yang dilaksanakan oleh Departe men

Kesehatan dalam melaksanakan kebijakan pelayanan

kesehatan diantaranya adalah dengan menggerakkan

(17)

dan memberdayakan masyarakat untuk hidup sehat serta

meningkatkan akses masyarakat terhadap pelayanan

kesehatan yang berkualitas.

Salah satu jenis pelayanan kesehatan yang pada saat

ini diminati baik oleh masyarakat maupun para pakar

ilmu kedokteran konvensional adalah pengobatan

komplementer-alternatif. Pengobatan

komplementer-alternatif ini dapat pula melengkapi atau menjadi pilihan

lain dalam pelayanan kesehatan.

Pelayanan pengobatan komplementer-alternatif memiliki

definisi kegiatan pelayanan pengobatan non konvensional

yang meliputi upaya promotif, preventif, kuratif dan

rehabilitatif dengan menggunakan pengetahuan yang

diperoleh melalui pendidikan formal dengan kualitas,

keamanan, dan efektifitas yang tinggi yang berlandaskan

ilmu pengetahuan biomedik, yang belum diterima dalam

kedokteran konvensional.

Pelayanan herbal dengan menggunakan bahan baku obat

herbal terstandar (

herbal medicine )

merupakan salah

satu bentuk pengobatan komplementer-altematif, yang

merupakan suatu sistem pelayanan kesehatan diluar dan

jalur ilmu kedokteran konvensional.

Obat herbal yang berasal dari tumbuhan sudah sejak

zaman dahulu kala digunakan sebagai intervensi

untuk menyembuhkan penyakit dan pengobatan. IImu

kedokteran konvensional juga sudah lama memanfaatkan

bahan alami untuk penyembuhan. Bahkan Departemen

Kesehatan melalui pencanangan pengembangan dan

><8

セ]Z@

·iii

I

セセ@

セ@

.c

c-a- セ@ セ@

セセセ@

>.

=>

セ@

セ@

c..

セ@

-'""

セ@

-c:

-<

=>

セ@ セ@

"E

r:::.!:C

-<

:g

ァeセ@

Nセ@ セ@ セ@

セセセ@

セ N@ セセ@

セM
(18)

1=,Jd,p W'IS,(s SnOAl3U fB./IU30 7f IUlISUJd3p 08!PJ1!0 'sSrup 3"SU31l3d"q!IU8 JO SP'1l3 .181U310d

suAjGセ@

セjisセG@

% [L

iョウ、カセ@ <"I

XE 118q3S

UOISU31l.d"q 'uolsu'lod"4

ェAオセiAwo a@

'9;i:1l8U

'u;qJJUlp

セャー・joBpXjX@

UO!IBP81

78 "oU8U!;Ud J3JUlI'IIUV

sQsセoャッャャウ@

JOlvlnpowounwl

splou3dm 7f

S!lM?I'SUP€010:lS!A

7f SUIXOl8JOqd 'SUIiJ<l1 301'IIS!W "UIUJBIS!q 'SPIOUOhUU '3U'I0qo

'S'U!W8 Gspioibセiv@

(qvnq U\I1jnqwnl nleu38 ) (Wnql8 WnOS!') 30131S1 f'/ 01

10u!UlnO!d,

セjisセSQQキ@ !seWeUU!llue ',uolpno q8JBP ueJBpmd (qllnd nW31)

0001 - OOS V!SeqlJou.w GjoiセNioj」ャオ、GT@ ';UOU;.r3JnJ オ・セjXPubQSw@ XAjboセ@

X [IJBq.S I5Ul1ull·Jd jNセuセ@ IIUV 'JOWm セャセv@ 'Iown:un:) 'um(811!qvd 8wn,,":) 6

LBアカャRセip@ wnl'8

ャjャANiQsセS@

SwOS

X [1J8q'S

AiセGjN@

Is8\JnJSIQ

iiQア・ャGセャー@

wnl'8

"llJ'IIB IIUlI '8 slilled.H IIUV

jo i セGioj、ッャN、ᄋT@

JOl81nwIISounwl

キョ A@ ャカセ@ UJB J1!1I

セオャャオッャオッ、ャT@

'l!UIIUBlld

セョイNウ@ IBJISJ3q 'W(!1;BW セァd DSe)!

(ueJ!u.w)

l urulu Sn4IU"II"4d 8

セャisvセ@

OOOL - 0;[

XE IJB4.S

Al".qo"ue

Gオ・jッャL、ウセN@

',seweuuqJue 'sru!"!llfB 'J,.,eqoOlI·H

GQjNiセアャャオ・@

GjNセオ・セiiuv@

'( slonpOld NオLセ@ J;)JU\nI S2J JO UO,I:J2

.4111QI1lUl ) JOWnl

!tue '!seWeUU!!lUe

'JOlelnpowounww l

'Ieluoqo.uwep IIJ2 'UII.doI005

Url G@ Suセuoj。ク@

'au!uoJ3xoJd

'UI.IOJd

GuouャョセjiuX@

G@ Qbiiャ、Bセ@

we", Bエャj、・セ@

wese Giboj、Nセ@ Wll<e

GャbアjoセsX@ lUllS. 'U 1J\f2lle'.plsOlnJ.dse 'u!qnJe'p!OUadJ;lI!Jl

ーャッャ・セャ・GijisiN@

セ・N|オャyG\@

Gオ・セ@

QNセオ・セオNキGsQオ・キ@

'were.l

(npmplu.",) 1 Bllod Ill" .pUlJOY'< L

III UDssOJddnsounwwI 's.h"u.lnd"41Irni 'sluelnSeO'JIIUV

セjャsセN@ Sw

OOOI-OOS

X [ 1JB4.S

セuQiQᄋms@

JOSli'W.pU.1 ·poU4dw "l

'31SeJ

JO .SUB4' .n8118J

GsuoiiZj・セャj@

"iI·

IIV

UOl181Oei

pUB "oueuSeJd

snllll·w s.l.qelp IIUD 'PIO:) UOWWO:)

AlIIIIl'J .lew.J pue 'lew JO UOIAlonp;u 'IU1I"U llloQ"

Gオッャャ・セNエNイNャB@

l'I.lBld JO uOlllq l4uI .In<G.Jd poolq JO uOllonp.J '.AlI0310Jdoled·4 'IRu.loeqllue

'aSUOdS3J 'aunww!

JO UOII"lnWIIS

·PIIO 4deJjjOJ PU1l"qo.p "PII04duJjjoJpuV

qvJep

udセアisjSアwNw@

GubセuiセuャーuGw@

'1Iqvd

(OIOl'qwes ) el81nolued

(19)

1

ゥセヲ@

N@セ@ セ@

セ@セ@

セ@ セ@

A

5

セ@ N@セ@セ@

TNQPNPuNN」セセoNッイゥ@

UXセZRセセセセセ@

U

'E 'g

::I""E

セセ@

c:

u

M]セHGjLXqLャN」オ」オe@

クセ@ セ@ B@

_

.Jt. r""I セ@ .::> (;3 E

セセ@

セセjZセセ@

oィセ@

セ@

=-

セ@

_

セMセセ@

':.;l

ァャセセァ

M セ@

QI) 0 J:J (Q Q.) ) ( E 4.J ' " CIl __

i i

< 1 ) . _ g.

-セェセセ]BLセセセセセャャゥセセャ。

セ@

- "5 セ@ Nセ@ セ@

j

セ@ Nセ@

.. セ@ - セN[[@ e.o セ@ セ@ ' C - _ セ@ e.o セ@

セセセセセセオセ」Zエセセ。セセオセ@

x"5

....

セ@

] !

セ@セ@

N@ e@

cIセoセ@

:u

en - '0" iU....;.(

セオセGB@ ]セBGMM・セuBG]セ M

... .c c r;:; (o;j ra 0.. セ@ ""0

.--=O-=c.:..

NNZN M M] o セ Go MKi

_________________

t-___

-1

NBLLセ@

!i

'fr "§'

セ@ ᄃセM

セ@

ijセエヲ@

'0

N@ セ@

セ@

g

e

c:

セ@ G@ U@ セ@ G@ セ@ N セ@

セ@セ@ N@ ァ@ u

.8

セ@ GZセ@

R.g

Z」Nセセᆪセ@

.t

IV U v

fi

§

セ@

--"5

u-=

o.OOco--ッゥeセ@ ff >'''''0 ' - ... (ij ::::I

.:; 8

セ@

:E.§"E

セPUセセゥAゥ@

. .!. «I

ᆬゥセ@

セ}[ァ@

セ@ G@ e@ セ@

]

セ@

セセ@

' OJ'

5

f-

e

e

.s:

セ@ N@ セ@

<

""

-e"

セ@ セ@

。@ G セ@

;

(Q

ッャャA・セ@

セ@

'"

''::

M セ@

g.

:c

o

セ@ N@ セ@

セセセ@

ᄃN Z@e@ Z@ セ@

:I!alij

:-E';::

g

Nセ@

N@ セ@

-i

セゥZG@

セ@ N@ M

:..:e

- "iii

"]lij.g

ゥゥゥN]セ@

a

GWセSセ@

N@ {セセ}

セeeッNN@

11

;;;c

.- v ctII

eセ

G@ ᄃセ

::::I...c:: :::I ::::J

セ@

5

セ@セ@

uxuc..

セ@

セe@

セセ@

\セ@

.;;- .3

'"

"

セ@ {セ@

Zセ@ セ Zセ@

<..c:o>

"'"

'"

>-=

E

c

Nセ@

セZセ@

:.G'CO

- - 1;j

セ@

._"'"

.s:

=

セNNNL

セ ᄋ@ oゥイ@ セ@ lii

セセ}セ

セeeXN@

セ@

or '" ,.

ee..!!!

セ@ 0 セ@

セセセ@

57

dengan etika kedokteran dengan prinsip manfaat dan

keamanan yang didasarkan pembuktian.

Pengobatan dengan herbal sejak lama telah banyak

dimanfaatkan secara mandiri oleh masyarakat, namun

belum banyak bukti ilmiah yang dapat mendukung .

Dari hasil survey kesehatan nasional tahun 2004,

menunjukkan bahwa prevalensi penyakit yang banyak

dikeluhkan masyarakat adalah pilek (50,27%), batuk

(49,60%), panas (37,85%), sa kit kepala (16,45%), sakit

gigi (5,85%), diare (5,51%), asma (4 ,64%), dan penyakit

lain (23,9%).

Berdasarkan hasil penelitian

Perhimpunan Dokter

Indonesia Pengembang Kesehatan Tradisional Timur

(PDPKT), serta pengalaman pengobatan di RSUD Dr.

Sutomo Surabaya dan RSU Dr. Saiful Anwar Malang,

diperoleh sejumlah herbal yang dapat dimanfaatkan dalam

pelayanan kesehatan.

Sesuai dengan hal-hal yang telah disebutkan di atas, perlu

adanya suatu standar pelayanan medik herbal sebagai

acuan dalam melaksanakan pelayanan medik yang

terjamin aman, bermanfaat, efektif, dan berkualitas.

B. Tujuan

Tujuan umum :

Tersusunnya Standar Pelayanan Medik Herbal dalam

rangka meningkatkan mutu pelayanan medik pengobatan

komplementer-alternatif, khususnya pelayanan medik

(20)

セ@

c

.r:.

c

m

.r:.

c

セ@

m

m

m

c

...

m

m

L.. セ@

m

"0

m

m

...

c

セ@

m

c

c

c

'C

Q)

c

Q)

...

Q) Q) セ@

>.

m

"0

m

"'0

' CO

c

C セ@

-

E

C

Q)

...

Q)

m

rn

Q)

L.. (J) -C

m

a..

Q)

E

m

o

m

m

-m

.0

>.

o

a..

L..

c

o

I/)

c

0)

m

m

m

m

m

c

o

>.

Q)

E

N

-

c

c

Q)

S

Q)

I/)

m

c

...

c

.0

m

a.

セ@ Q)

c

.r:.

en

(J)

L..

m

"0

Q) (J)

Q)

'iii

m.r:.

...

m

(J)

en

--

m

.r:.

...

(J)

.r:.

m

ッNセ@

Q) , -

c

..-Q) セ@

.r:.

セBo@ セ@

c

I/)

:0

'iii

Q) Q)

.r:.

Q)

セ@

m

c

E

...

m

.r:.

セ@

c

E

m c

N

m

m

m

mm

o

N

-

00

c

c

>

c c

Z

m

m

-

rn

Q) セ@

m

o

o

>.

c

セ@ L..

"'0>.

Z

Z

m

m

m

m

m

m

」セ

Q)

>.

m

"'0

-CQ)

c

c

c

m

c

a.

Q) C-

m

m

m

I/)

Q)

I/)

>.

m

o.

"'0

"'0

C

セ@

Gambar

tablet. kal i sehari

Referensi

Dokumen terkait

(2) Kepala Dinas Kesehatan Kabupaten/Kota harus memfasilitasi pemberian Surat Tugas Tenaga Pengobatan Komplementer Alternatif Alternatif / Surat Izin Kerja Tenaga

BOK sebagai dukungan pembiayaan di Puskesmas, ditujukan untuk membantu membiayai berbagai upaya kesehatan yang bersifat promotif dan preventif, dalam upaya meningkatkan

Yang dimaksud dengan pelayanan adalah pelayanan kesehatan yang meliputi Promotif (peningkatan upaya kesehatan), Preventif (pencegahan penyakit), Kuratif (penyembuhan

Pelayanan promotif dan preventif melalui upaya kesehatan masyarakat dan upaya kesehatan perorangan menjadi sangat penting terutama untuk mendukung program Jaminan

Dengan Kondisi tersebut maka upaya pemberdayaan bidang Kesehatan adalah memadukan konsep promotif dan preventif, Kuratif serta pengobatan tradisonal dengan

Memberikan pelayanan keperawatan kebidanan pada puskesmas yang meliputi promotif, preventif, kuratif, dan rehabilitatif untuk meningkatkan derajat kesehatan ibu, bayi dan

obat, teknologi pengobatan alternatif dan komplementer (Complementary Alternatif Medicine). Untuk mendukung upaya peningkatan pelayanan kesehatan dan meningkatkan kemampuan

Analisis pelayanan kesehatan • Pelayanan atau upaya kesehatan meliputi upaya promotif, preventif, kuratif maupun rehabilitatif • Analisis ini menghasilkan data Atau informasi tentang