Tài liệu Hướng dẫn Sản xuất Cà phê
Dành cho các nông hộ nhỏ tại Việt Nam
Lời Cảm Ơn
© 2011 Rainforest Alliance
Bản quyền tài liệu ã ợđ đư c b o hả ộ
Các nhân viên thuộc SMS- ACOM
ảm ã cho phép chúng tôi chụp hình ể ử ụ tài
liệu h ớ ẫ
Serge Mantienne, Giám đ c, SMS-ACOM
Tài liệu Hướng dẫn Sản xuất Cà phê
Dành cho các nông hộ nhỏ tại Việt Nam
Giới thiệu
Chương 1:
Quản lý sâu bệnh tổng hợp
Ch ng 2:
S d ng hóa ch t an toàn ươ
ử ụ ấ
Chương 3: Quản lý chất thải
Chương 4:
Bảo tồn hệ sinh thái
Chương 5: Bảo tồn nước
Chương 6: Bảo tồn ấtđ
Chương 7: iều kiện sống và làm việc tốt Đ
Chương 8:
Quản lý nông trại
Cà phê là một trong những nông sản quan trọng nhất của Việt Nam, em lại nguồn thu nhập chủ yếu cho số lượng lớn nông hộ. Chúng ta mong muốn ngành cà phê phát triển lâu dài, tuy nhiên hiện tại còn một số tập quán canh tác chưa bền vững.
đ
Một số tập quán canh tác này gây ô nhiễm, cạn kiệt nguồn n ớc, ất và bóc lột công nhân nên không thể kéo dài. iều quan trọng là ng ời sản xuất cần chịu trách nhiệm sản xuất theo cách bền vững.
ư
ư đ
Đ
Làm thế nào ể các nông hộ sản xuất cà phê theo h ớng bền vững? Tài liệu "H ớng dẫn Sản xuất Cà phê" này sẽ giới thiệu các kỹ thuật ơn giản và thực tế giúp canh tác cà phê bền vững cho các nông hộ trồng cà phê ở Việt Nam.
đ
đ
ư ư
Nội dung tài liệu h ớng dẫn này dựa trên bộ tài liệu "Tiêu chuẩn Nông nghiệp Bền vững" xuất bản vào tháng 7/2010 của Tổ chức Mạng L ới Nông nghiệp Bền vững (SAN). Bộ Tiêu chuẩn này bao gồm tất cả các lĩnh vực quan trọng cho việc canh tác bền vững.
ây là tài liệu c bản cho các nông hộ muốn ạt ược chứng nhận của Rainforest Alliance.
ư
ư
ơ
Đ đ đ
Sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân không những quan trọng khi phun thuốc cho rau quả mà còn cần thiết khi phun cho gia súc và khi bón phân.
Việc gì sẽ xảy ra nếu bạn chứa hóa chất trong nhà? Khói bụi hóa chất độc hại bay ra sẽ từ từ gây hại đến sức khỏe gia đình bạn.
Hóa chất
Nếu bạn chứa hóa chất ở nơi không có khóa, trẻ nhỏ có thể tìm thấy khi chơi hoặc người ngoài có thể lấy trộm.
Bảo quản hóa chất nông nghiệp không đúng cách sẽ gây hậu quả nghiêm trọng vì có thể gây chết người trong gia đình mình.
Khi bón phân, tối thiểu cần mang
găng và ủng.
Các ví dụ minh họa cách chứa hóa chất trong thùng kim loại. Cần phải khóa lại. Không nên để hóa chất trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời.
Hóa chất
Tốt hơn là chỉ nên mua lượng hóa chất vừa đủ dùng và sử dụng ngay, không nên chứa ngoài lấy trộm hóa chất bên trong kho.
4. Biển cảnh báo:
Cần đặt các biển cảnh báo tại nơi chứa hóa chất để nhắc nhở mọi người khu vực có hóa chất độc hại.
Khi xịt hóa chất, cần bảo đảm không ai đi ngang qua có thể bị ảnh hưởng bởi hơi hóa chất. Để tránh được việc này, cần trồng các hàng rào thực vật xung quanh nông trại cà phê của bạn. Hàng rào thực vật đồng thời thúc đẩy đa dạng sinh học và kết nối hệ sinh thái trên nông trại của bạn.
Nếu gia đình bạn hay công nhân sống trên nông trại, cần phải tạo ra một khoảng cách giữa nhà ở và khu vực sản xuất. Nếu nông trại cà phê hay vườn rau quả ở sát bên nhà ở, mọi người sống trong nhà và trẻ em chơi quanh nhà có thể bị ảnh hưởng bởi hóa chất. Bạn có thể ngăn ngừa việc này nhờ tạo ra khoảng cách nhất định và trồng hàng rào thực vật.
Khoảng cách giữa nhà ở và nông trại cà phê
Chất thải có thể mang lại lợi ích nếu bạn sử dụng hay tái chế lại. Việc quản lý rác thải không
Chúng ta hãy quản lý rác thải
đúng sẽ gây ra ô nhiễm không khí, nước và đất tại nông trại mình. Nếu bạn đốt rác thải nhựa hay các chai thuốc trừ sâu đã dùng, khí độc sẽ lan tỏa và gây hại đến sức khỏe của gia đình bạn.
đúng cách để tạo ra một môi trường sạch sẽ và lành mạnh ở nông trại.
Rác thải của nhà bếp hay phân súc vật có thể ủ để làm phân hữu cơ. Khi ủ phân, cần lưu ý đảo trộn 2-3 tuần một lần để thoát khí và bảo đảm giữ nhiệt độ đủ cao cho việc ủ phân.
Rác thải bằng nhựa hay bao bì đựng thuốc trừ sâu đã sử dụng cần thu gom để tách biệt. Rửa vỏ bao bì đựng hóa chất ba lần, đóng nút lại và thải bỏ theo đúng quy định không làm ô nhiễm môi trường.
Bao đựng rác thải nhựa
Nếu trong nông trại của bạn có các khu vực như sau thì đó là các hệ sinh thái quan trọng cần được bảo vệ:
Khu vực trồng các loại cây bản Khu vực có các cây trồng hay
Sông Suối Vùng
Vườn quốc gia hay khu vực bảo tồn
địa
động vật quý hiếm có nguy cơ bị diệt chủng
đất ngập hay đầm lầy
được nhà nước công nhận.
Những khu vực này cần được bảo vệ vì chúng giúp duy trì sự đa dạng sinh học của các chủng loài quan trọng. Nếu mất đi những khu vực này sẽ gây hại nghiêm trọng đến môi trường như mất đi các loài sinh vật bản địa và quý hiếm, làm xói mòn đất và ô nhiễm nguồn nước. Vì vậy, không được chuyển các khu vực này thành nơi trồng cà phê.
Để bảo vệ các khu vực trên, cần nghiêm cấm việc lấy củi, săn bắt động vật hoang dã, canh tác hay phun xịt hóa chất. Cần thông báo rõ điều này đến tất cả công nhân và các thành viên trong gia đình.
Nhằm bảo vệ tính
đa dạng sinh học của khu vực bảo tồn, cần trồng các loại cây bản địa xung quanh nông trại cà phê của bạn, quanh các nguồn nước và các khu vực có độ dốc cao. Việc trồng cây bản địa mà không phải các giống ngoại nhập rất quan trọng, vì các loài cây bản địa thích nghi tốt nhất với điều kiện khí hậu và đất đai của địa phương, và đóng vai trò chủ chốt tạo ra sự đa dạng sinh học.
Trồng các cây bản địa
Cần tạo vùng
đệm giữa khu vực cần bảo tồn và nông trại cà phê để ngăn không cho hóa chất và hoạt động sản xuất nông nghiệp làm ảnh hưởng đến khu vực bảo tồn.
Rừng
Vùng
đệm Nông trại
cà phê Vùng đất
đầm lầy Vùng đệm Nông trại cà phê
Bạn có thể tự mình làm một vườn ươm giống các cây bản địa
Cây muồng (Cassia siamea)
Cây tre (Bamboo) đen
Cây bồ kết gai (Leucaena Glauca)
Cây (Cajanus cajan)
Để các loài động vật và chim di chuyển từ nơi này sang nơi khác, cần có rừng để nối kết. Nếu rừng không kết nối với nông trại cà phê, sinh vật không thể di chuyển tự do. Nếu nguồn nước không nối kết với rừng thì động vật không tiếp cận được.
Rừng kết nối giúp chim chóc và động vật có thể di trú.
Các mảnh rừng được kết nối.
Để kết nối các hệ sinh thái, bạn có thể trồng cây ở ngoài biên nông trại để kết nối nông trại với rừng, hay bảo tồn các hành lang rừng hiện có.
Di trú tự do của chim chóc và động vật
Di trú hạn chế
Rừng bị phá hoại và không kết nối với nông trại sẽ ngăn chim chóc và động vật không thể di trú.
Nước rất cần thiết cho cuộc sống của chúng ta và cho sản xuất nông nghiệp. Ở chương này, chúng ta sẽ học cách giữ cho nguồn nước sạch và bảo vệ nguồn nước.
Sau khi phun hóa chất, bạn cần rửa dụng cụ phun và giặt bảo hộ cá nhân. Nước sau khi
rửa dụng cụ và giặt bảo hộ cá nhân sẽ có lẫn hóa chất độc hại; vì vậy, nếu không xử lý đúng cách, sẽ làm ô nhiễm môi trường.
Dụng cụ phun xịt không được rửa ở sông, suối hay ao hồ.
Sau khi phun thuốc vườn rau, nhớ rửa dụng cụ và dùng nước rửa tưới lại vườn.
Sau khi phun thuốc cho gia súc, cần rửa dụng cụ và
đổ nước rửa vào hố xử lý. Hố xử lý có chứa than để lọc nước. Không nên đốn cây bản địa để làm than.
Hố xử lý có chứa than để lọc nước.
Giặt áo quần trên sông sẽ làm ô nhiễm nguồn nước.
Đổ nước bẩn rửa nhà bếp ra ngoài cũng làm ô nhiễm môi trường và tạo điều kiện cho muỗi phát triển. Cần quản lý nước thải sinh hoạt thích hợp.
Có thể
đổ nước thải sinh hoạt với khối lượng nhỏ, vào kênh đào ở vườn sau nhà. Có thể trồng chuối và cây bạc hà ở đây vì chúng hấp thụ nước tốt.
Ống nước (dài khoảng 1m)
Đổ nước thải sinh hoạt vào kênh đào ở
vườn sau nhà. Kênh Cây chuối Cây bạc hà
Nước thải
Nếu nước
Không nên trồng cà phê hay rau màu gần nguồn nước. Khi bạn phun xịt thuốc trừ sâu hay trừ cỏ, hóa chất chảy trôi thấm vào nước gây ô nhiễm nước. Trồng cà phê gần nguồn nước còn làm rửa trôi đất vào nguồn nước. Hãy giữ khu vực đất đai quanh nguồn nước được bao phủ bởi các loài thực vật tự nhiên.
Nước rất cần thiết cho cuộc sống của chúng ta, vì vậy chúng ta phải có trách nhiệm bảo quản nước
để đủ cung cấp cho sinh hoạt. Hứng nước mưa để sử dụng là cách làm vừa hiệu quả vừa tiết kiệm. Bạn có thể lấy nước mưa chảy từ trên mái nhà và chứa trong bể. Bạn có thể sử dụng cho sinh hoạt gia đình, hoặc dùng uống sau khi lọc hoặc đun sôi. Nước mưa là một nguồn cung cấp nước quan trọng và chúng ta cần biết tận dụng tốt nguồn nước này.
Không
được ném rác vào nguồn nước. Chúng ta cần giữ nguồn nước sạch phục vụ cuộc sống của con người và động vật sinh sống trong cộng đồng.
Không ném rác vào ngu n n c là m t tiêu chí ch ch t.
ồ ướ ộ
Để chống xói mòn, bạn có thể trồng cỏ voi và các loại cây bản địa tại các khu vực có khả năng bị xói mòn. Cỏ voi giúp giữ đất tốt và còn làm thức ăn cho gia súc.
Cỏ voi
Việc
đốt rừng rẫy sẽ phá hủy các chất hữu cơ và vi sinh vật trong đất và làm cho đất nghèo đi. Cần nghiêm cấm việc đốt rừng rẫy để lấy đất trồng mới.
Không t r ng r y là m t t iêu chí ch ch t.
đố ừ ẫ
ộ ủ ố
Đất đai là nền tảng của sản xuất nông nghiệp. Cần bảo vệ đất trong nông trại, không để đất mất đi do xói mòn.
Nếu bạn sử dụng công nhân tại nông trại, thì cần
đối xử họ công bằng. Công nhân cần được hưởng điều kiện sống, làm việc tốt và an toàn.
1. Phòng ở:
Phòng ở cho công nhân và gia đình để sinh hoạt và ngủ không được chứa hóa chất, phân bón hoặc bao bì đựng hóa chất. Tường và mái nhà không bị dột và thấm nước.
Trần nhà bị dột Hóa chất và phân bón trong phòng ngủ. Bao phân bón trên tường
2. Bếp
Nếu nhà bếp không có chỗ thoát khói thì khói sẽ quanh quẩn trong nhà gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe, ảnh
hưởng
Bếp có ống khói bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống cho công nhân.
đến phổi và mắt công nhân và gia đình họ.
Công nhân bị ảnh hưởng do
khói bếp tỏa khắp phòng. Bếp cải tiến giúp khói thoát ra ống khói. Loại bếp cải tiến này cũng giúp tiết kiệm nhiên liệu và dùng ít củi hơn.
Khói
3. Nhà cầu
Cần ghi chép tất cả hoạt
Nông dân (cùng các thành viên trong nhóm chứng nhận) không
