LAPORAN RESMI PRAKTIKUM FORMULASI KOSMETIKA
LAPORAN RESMI PRAKTIKUM FORMULASI KOSMETIKA
ALCOHOL HANDSANITIZER GEL
ALCOHOL HANDSANITIZER GEL
KELOMPOK : A.2.B
KELOMPOK : A.2.B
ANGGOTA:
ANGGOTA:
1.
1. Ina
Inama
mas Ike
s Ike A
A!
!s"
s"#n
#naa
2.
2. K$
K$a%
a%#m
#ma"
a"!s Sa
!s Sa&'#
&'#(a
(a$
$
).
). L#
L#a
a F#
F#"*
"*#(
#(an
an##
+.
+. L#
L#'(
'(a P!"
a P!"*# A
*# A,*#
,*#(a
(an"
n"##
--.. M
Meen
n""aa*#
*#
.
. M!
M!"#
"#a*a
a*a M!
M!$'
$'#a
#an"
n"##
AKADEMI
AKADEMI FA
FARMASI
RMASI MUHAMMADI/A
MUHAMMADI/AH
H
CIREBON
CIREBON
201-I.
I.
T!!anT!!anMene"a$!# %anka$%anka$ 3a*a ,em4!a"an se'#aan e% (an 4a#k 'an "e,a". Mene"a$!# %anka$%anka$ 3a*a ,em4!a"an se'#aan e% (an 4a#k 'an "e,a".
II.
Man5aa"a. Da,a" mema$am# %anka$%anka$ 'a%am ,em4!a"an se'#aan e%. 4. Un"!k mene"a$!# k*#"e*#a e% (an 4a#k.
3. Un"!k 'a,a" mena,%#kas#kan '# '!n#a ke*a.
III.
Te6*# se'#aan (an '#4!a" : Definisi GelMen!*!" Fa*mak6,e In'6nes#a e'#s# I78 e% ka'anka'an '#se4!" e%#8 me*!,akan s#s"em sem#,a'a" "e*'#*# 'a*# s!s,ens# (an '#4!a" 'a*# ,a*"#ke% an6*an#k (an ke3#% a"a! m6%ek!% 6*an#k (an 4esa*8 "e*,ene"*as# 6%e$ s!a"! 3a#*an.
Men!*!" F6*m!%a*#!m Nas#6na%8 e% a'a%a$ se'#aan 4e*massa %em4ek8 4e*!,a s!s,ens# (an '#4!a" 'a*# 9a*a$ ke3#% sen(aa an6*an#k a"a! mak*6m6%ek!% sen(aa 6*an#k8 mas#nmas#n "e*4!nk!s 'an sa%#n "e*se*a, 6%e$ 3a#*an.
Men!*!" Anse%8 e% '#'e5#n#s#kan se4aa# s!a"! s(s"em se"ena$ ,a'a" (an "e*'#*# 'a*# s!a"! '#s,e*se (an "e*s!s!n 4a#k 'a*# ,a*"#ke% an6*an#k (an "e*ke3#% a"a! m6%ek!% 6*an#3 (an 4esa* 'an sa%#n '#*esa,# 3a#*an.
Penggolongan Gel
Men!*!" Fa*mak6,e In'6nes#a E'#s# I7 ,en6%6nan se'#aan e% '#4a# mena'# '!a (a#"!:
1. Ge% s#s"em '!a 5ase
Da%am s#s"em '!a 5ase8 #ka !k!*an ,a*"#ke% 'a*# 5ase "e*'#s,e*s# *e%a"#5 4esa* 8 massa e% ka'anka'an '#n(a"akan se4aa# mama m#sa%n(a mama 4en"6n#". Ba#k e% ma!,!n mama 'a,a" 4e*!,a "#ks6"*6,#k8 mem4en"!k sem#,a'a" #ka '#4#a*kan 'an mena'# 3a#* ,a'a ,en636kan.Se'#aan $a*!s '#k636k 'a$!%! se4e%!m '#!nakan !n"!k menam#n $6m6en#"as.
2. Ge% s#s"em 5ase "!na%
Ge% 5ase "!na% "e*'#*# 'a*# mak*6m6%ek!% 6*an#k (an "e*se4a* sama 'a%am s!a"! 3a#*an se'em#k#an $#na "#'ak "e*%#$a" a'an(a #ka"an an"a*a m6%ek!% mak*6 (an "e*'#s,e*s# 'an 3a#*an. Ge% 5ase "!na% 'a,a" '#4!a" 'a*# mak*6m6%ek!% s#n"e"#k m#sa%n(a ka*46ne* a"a! 'a*# 6m a%am m#san(a "*aakan.
Keuntungan dan Kekurangan Gel
Ke!n"!nan 'an ke*!#an men!*!" La3$man8 1;;+ : A. Ke!n"!nan se'#aan e%
Un"!k $#'*6e%: e5ek ,en'#n#nan ,a'a k!%#" saa" '#!nakan8 ,enam,#%an se'#aan (an e*n#$ 'an e%ean8 ,a'a ,emaka#an '# k!%#" se"e%a$ ke*#n men#na%kan 5#%m "em4!s
,an'an8 e%as"#s8 m!'a$ '#3!3# 'enan a#*8 ,e%e,asan 64a"n(a 4a#k8 kemam,!an ,en(e4a*ann(a ,a'a k!%#" 4a#k.
B. Kek!*anan se'#aan e%
Un"!k $#'*6e%: $a*!s men!nakan 9a" ak"#5 (an %a*!" '# 'a%am a#* se$#na '#,e*%!kan ,en!naan ,en#nka" ke%a*!"an se,e*"# s!*5ak"an aa* e% "e"a, e*n#$ ,a'a 4e*4aa# ,e*!4a$an "em,e*a"!*8 "e"a,# e% "e*se4!" sana" m!'a$ '#3!3# a"a! $#%an ke"#ka 4e*ke*#na"8
kan'!nan s!*5ak"an (an "#n# 'a,a" men(e4a4kan #*#"as# 'an $a*a %e4#$ ma$a%. Kegunaan Gel
Ke!naan se'#aan e% men!*!" L!n'81;;+ '# 4a# mena'# em,a" se,e*"#:
1. Ge% me*!,akan s!a"! s#s"em (an 'a,a" '#"e*#ma !n"!k ,em4e*#an 6*a%8 'a%am 4en"!k se'#aan (an "e,a"8 a"a! se4aa# k!%#" ka,s!% (an '#4!a" 'a*# e%a"#n 'an !n"!k 4en"!k se'#aan 64a" %6n<a3"#n (an '##neks#kan se3a*a #n"*am!sk!%a*.
2. Ge%%#n aen" 4#asa '#!nakan se4aa# 4a$an ,en#ka" ,a'a *an!%as# "a4%e"8 4a$an ,e%#n'!n k6%6#' ,a'a s!s,ens#8 4a$an ,enen"a% ,a'a se'#aan 3a#*an 6*a%8 'an 4as#s
s!,,6s#"6*#a.
). Un"!k k6sme"#k8 e% "e%a$ '#!nakan 'a%am 4e*4aa# ,*6'!k k6sme"#k8 "e*mas!k ,a'a s$am,68 ,a*5!m8 ,as"a ##8 k!%#" 'an se'#aan ,e*aa"an *am4!".
+. Ge% 'a,a" '#!nakan !n"!k 64a" (an '#4e*#kan se3a*a "6,#ka% =n6n s"*e*#%> a"a! '#mas!kkan ke 'a%am %!4an "!4!$ a"a! ma"a =e% s"e*#%>.
Sifat dan Karakteristik Gel
Men!*!" La3$man8 'kk. 1;;+ se'#aan e% mem#%#k# s#5a" se4aa# 4e*#k!":
Za" ,em4en"!k e% (an #'ea% !n"!k se'#aan 5a*mas# 'an k6sme"#k #a%a$ #ne*"8 aman 'an "#'ak 4e*eaks# 'enan k6m,6nen %a#n.
Pem#%#$an 4a$an ,em4en"!k e% $a*!s 'a,a" mem4e*#kan 4en"!k ,a'a"an (an 4a#k se%ama ,en(#m,anan "a,# 'a,a" *!sak see*a ke"#ka se'#aan '#4e*#kan kek!a"an a"a! 'a(a (an
'#se4a4kan 6%e$ ,en636kan 'a%am 46"6%8 ,eme*asan "!4e8 a"a! se%ama ,en!naan "6,#3a%. 1.Ka*ak"e*#s"#k e% $a*!s '#ses!a#kan 'enan "!!an ,en!naan se'#aan (an '#$a*a,kan. 2.Pen!naan 4a$an ,em4en"!k e% (an k6nsen"*as#n(a sana" "#n# a"a! BM 4esa* 'a,a" men$as#%kan e% (an s!%#" !n"!k '#ke%!a*kan a"a! '#!nakan.
).Ge% 'a,a" "e*4en"!k me%a%!# ,en!*!nan "em,e*a"!*8 "a,# 'a,a" !a ,em4en"!kan e% "e*a'# se"e%a$ ,emanasan $#na s!$! "e*"en"!. C6n"6$ ,6%#me* se,e*"# MC8 HPMC 'a,a" "e*%a*!" $an(a ,a'a a#* (an '#n#n (an akan mem4en"!k %a*!"an (an ken"a% 'an ,a'a ,en#nka"an s!$! %a*!"an "e*se4!" akan mem4en"!k e%.
+.Fen6mena ,em4en"!kan e% a"a! ,em#sa$an 5ase (an '#se4a4kan 6%e$ ,emanasan '#se4!" "$e*m6e%a"#6n.
K%as#5#kas# Ge% :
a. Sen(aa 6*an#3 4. Sen(aa an6*an#3 2. Be*'asa*kan ,e%a*!" :
a. H#'*6e%s8 ,e%a*!"n(a H2O
4. O*an6e%s8 ,e%a*!"n(a e"an6%
Sediaan gel umumnya memiliki karakteristik tertentu, yakni (disperse system, vol 2 hal 497!
1. Se%%#n
Ge% 'a,a" menem4an ka*ena k6m,6nen ,em4en"!k e% 'a,a" mena4s6*4s# %a*!"an se$#na "e*a'# ,e*"am4a$an ?6%!me. Pe%a*!" akan 4e*,ene"*as# '#an"a*a ma"*#ks e% 'an "e*a'# #n"e*aks# an"a*a ,e%a*!" 'enan e%. Penem4anan e% k!*an sem,!*na 4#%a "e*a'# #ka"an s#%an an"a* ,6%#me* '# 'a%am ma"*#ks e% (an 'a,a" men(e4a4kan
ke%a*!"an k6m,6nen e% 4e*k!*an. 2. S#ne*es#s
S!a"! ,*6ses (an "e*a'# ak#4a" a'an(a k6n"*aks# '# 'a%am massa e%. Ca#*an (an "e*e*a" akan ke%!a* 'an 4e*a'a '# a"as ,e*m!kaan e%. Pa'a ak"! ,em4en"!kan e% "e*a'# "ekanan (an e%as"#s8 se$#na "e*4en"!k massa e% (an "ea*. Mekan#sme "e*a'#n(a k6n"*aks# 4e*$!4!nan 'enan 5ase *e%aksas# ak#4a" a'an(a "ekanan e%as"#s ,a'a saa" "e*4en"!kn(a e%. A'an(a ,e*!4a$an ,a'a ke"ea*an e% akan
menak#4a"kan a*ak an"a* ma"*#ks 4e*!4a$8 se$#na mem!nk#nkan 3a#*an 4e*e*ak men!! ,e*m!kaan. S#ne*es#s 'a,a" "e*a'# ,a'a $#'* 6e% ma!,!n 6*an6e%.
). E5ek s!$!
E5ek s!$! mem,ena*!$# s"*!k"!* e%. Ge% 'a,a" "e*4en"!k me%a%!# ,en!*!nan "em,e*a"!* "a,# 'a,a" !a ,em4en"!kan e% "e*a'# se"e%a$ ,emanasan $#na s!$! "e*"en"!. P6%#me* se,e*"# MC8 HPMC8 "e*%a*!" $an(a ,a'a a#* (an '#n#n mem4en"!k %a*!"an (an ken"a%. Pa'a ,en#nka"an s!$! %a*!"an "e*se4!" mem4en"!k e%. Fen6mena ,em4en"!kan e% a"a! ,em#sa$an 5ase (an '#se4a4kan 6%e$ ,emanasan '#se4!" "$e*m6e%a"#6n.
+. E5ek e%ek"*6%#"
K6nsen"*as# e%ek"*6%#" (an sana" "#n# akan 4e*,ena*!$ ,a'a e% $#'*65#%#k '#mana #6n 4e*k6m,e"#s# se3a*a e5ek"#5 'enan k6%6#' "e*$a'a, ,e%a*!" (an a'a 'an k6%6#' '#a*amkan =me%a*!">. Ge% (an "#'ak "e*%a%! $#'*65#%#k 'enan k6nsen"*as# e%ek"*6%#" ke3#% akan men#nka"kan *##'#"as e% 'an men!*an# ak"! !n"!k men(!s!n '#*# ses!'a$ ,em4e*#an "ekanan ese*. Ge% Naa%#na" akan see*a mene*as 'enan a'an(a se!m%a$ k6nsen"*as# #6n ka%s#!m (an '#se4a4kan ka*ena "e*a'#n(a ,enen'a,an ,a*s#a% 'a*# a%#na" se4aa# ka%s#!m a%#na" (an "#'ak %a*!".
S#5a" #n# me*!,akan ka*ak"e*#s"#k 'a*# e% e%a"#n aa* 'an n#"*6se%!%6sa8 se%ama "*ans56*mas# 'a*# 4en"!k s6% mena'# e% "e*a'# ,en#nka"an e%as"#s#"as 'enan ,en#nka"an k6nsen"*as# ,em4en"!k e%. Ben"!k s"*!k"!* e% *es#s"en "e*$a'a, ,e*!4a$an a"a! 'e56*mas# 'an mem,!n(a# a%#*an ?#sk6e%as"#k. S"*!k"!* e% 'a,a" 4e*ma3amma3am "e*an"!n 'a*# k6m,6nen ,em4en"!k e%.
. R$e6%6#
La*!"an ,em4en"!k e% =e%%#n aen"> 'an '#s,e*s# ,a'a"an (an "e*5%6k!%as# mem4e*#kan s#5a" a%#*an ,se!'6,%as"#s (an k$as8 'an men!n!kkan a%an a%#*an n6n< ne"6n (an '#ka*ak"e*#sas# 6%e$ ,en!*!nan ?#sk6s#"as 'an ,en#nka"an %a! a%#*an. "valuasi Sediaan
1. O*an6%e,"#s
E?a%!as# 6*an6%e,"#s men!nakan ,an3a #n'*a8 m!%a# 'a*# 4a!8 a*na8 "eks"!* se'#an8 k6ns#s"ens# ,e%aksanaan men!nakan s!4(ek *es,6n'en ='enan k*#"e*#a "e*"en"!> 'enan mene"a,kan k*#"e*#an(a ,en!#an(a =ma3am 'an #"em>8 men$#"!n ,*6sen"ase mas#nmas#n k*#"e*#a (an '# ,e*6%e$8 ,enam4#%an ke,!"!san 'enan ana%#sa s"a"#s"#k.
2. H6m6en#"as ). 7#sk6s#"as
7#sk6s#"as '#!k!* 'enan men!nakan 4an"!an ?#s36me"e* B*66k5#e%'. Ba$an $an'san#"#9e* '#mas!kkan ke 'a%am 4eake* e%as 'an !!n ?#sk6me"e* '#mas!kkan ke 'a%am se'#aan 'an '#!k!* n#%a# ?#sk6s#"asn(a. Pen!k!*an '#%ak!kan 'enan )@ ,en!#an.
+. ,H
Se4an(ak - *am e% '#%a*!"kan 'enan a!a'es $#na -0 m% =%a*!"an sam,e% e% 10 4?>. E%ek"*6'a ,a'a ,H me"e* '#3!3# "e*%e4#$ 'a$!%! 'enan a!a'es se%an!"n(a '# ka%#4*as# ,a'a %a*!"an s"an'a*" ,H + 'an ,H . E%ek"*6'a (an "e%a$ '#ka%#4*as# '#3e%!,kan ke sam,e% 'an '#ke"a$!# anka (an '#"!n!kkan ,a'a ,H me"e*
-. Uk!*an ,a*"#ke%
D#%ak!kan 'enan men6%eskan e% ,a'a 64ek e%as 4e*s#$ kem!'#an '#"!"!, 'enan 36?e* %ass8 kem!'#an '#ama"# men!nakan m#k*6sk6,. D#ama"# ,a'a 4ee4*a,a 4a#an a,aka$ men!n!kkan !k!*an (an sama a"a! 4e*4e'a a!$ =La3$man8 e". a%.8 1;;+>.
. U# k6ns#s"ens#
D#%ak!kan 'enan menama"# ,e*!4a$an k6ns#s"ens# 'a*# se'#aan e% (an '#4!a" a,aka$ "e*a'# ,em#sa$an an"a*a 4a$an ,em4en"!k e% 'enan,em4aan(a (a#"! a#*. Pen!#an k6ns#s"ens# men!nakan ,en!#an 3en"*#5!a% "es" '#mana sam,e% e% '#sen"*#5!as# ,a'a ke3e,a"an )00 *,m se%ama - am kem!'#an '#ama"#,e*!4a$an 5#s#kn(a =Daa'#sas"*a8 200;>.
. Da(a se4a*
Ge% '#"#m4an se4an(ak 08- kem!'#an '#%e"akkan '#"ena$ ka3a 4!%a" 4e*ska%a. D# a"as e%'#%e"akkan ka3a 4!%a" %a#n a"a! 4a$an "*ans,a*an %a#n 'an ,em4e*a" se$#na 4e*a" ka3a 4!%a" 'an ,em4e*a" 1-0 8 '#'#amkan 1 men#"8 kem!'#an '#3a"a" '#ame"e* ,en(e4a*ann(a. Da(a se4a* e% (an 4a#k an"a*a - 3m =Ga*et al .8 2002>.
. U# s"a4#%#"as
Ge% '#s#m,an ,a'a s!$! +0C8 2-C8 +-C '# k!%kas8 s!$! *!an8 6?en se%ama )0 $a*# $a% #n# '#%ak!kan !n"!k mene"a$!# ,ena*!$ s!$! 'an ke%em4a,an. Da*# $as#% ,en(#m,anan #n#8 '#ama"# ,a*ame"e* 5#s#kan(a =Ramane a" a%8 201)>.
IV.
PRA FORMULASIA. Ca*46,6% =HPE - ,. 111>
Peme*#an : 4e*a*na ,!"#$8 asam8 4!4!k $#'*6sk6,#s 'enan 4a! (an k$as se'#k#" Ke%a*!"an : %a*!" 'a%am a#*8 'an se"e%a$ ne"*a%#sas# %a*!" 'a%am e"an6% ;- 'an %#se*#n K6nsen"*as# : 082
F!ns# : e%%#n aen"
B. P*6,#%en%#36%!m =HPE - ,.2+>
Peme*#an : 3a#*an e*n#$8 ken"a%8 "#'ak 4e*a*na8 "#'ak 4e*4a!8 *asa se'#k#" man#s Ke%a*!"an :
K6nsen"*as# : 082- F!ns# : H!mek"an C. E"an6% ; =HPE - ,.1>
Peme*#an : 3a#*an e*n#$8 "#'ak 4e*a*na8 m!'a$ men!a, 'enan 4a! k$as Ke%a*!"an : 3am,!* 'enan CHC%) 8 e"e*8 %#se*#n8 a#*.
K6nsen"*as# : +0 F!ns# : san#"#9e* D. G%(3e*#n
Pemerian : 3a#*an e*n#$8 ken"a%8 "#'ak 4e*a*na8 *asa man#s
Ke%a*!"an : 'a,a" 4e*3am,!* 'enan a#* 'an 'enan e"an6%8 "#'ak %a*!" 'a%am k%6*656*m8 'a%am e"e* 'a%am m#n(ak %emak 'an 'a%am m#n(ak men!a,.
F!ns# : $!mek"an se$#na 'a,a" se4aa# ,e%em4a, k!%#" E. T*#e"an6%am#ne =TEA> =HPE "$8 $a% -+>
Peme*#an : Ca#*an e*n#$8 ken"a%8 "#'ak 4e*a*na $#na k!n#n ,!3a"8 se'#k#" 4e*4a! se,e*"# am6n#ak
Ke%a*!"an : 4e*3am,!* 'enan ase"6n8 'a%am 4en9ene 1:2+8 %a*!" 'a%am k%6*656*m8 4e*3am,!* 'enan e"an6%.
K6nsen"*as# :2
F!ns# : Em!%s#5(#n aen" F. O%e!m C#"*#
Peme*#an : 3a#*an k!n#n ,!3a" a"a! k!n#n ke$#a!an8 4a! k$as8 *asa ,e'as8 aak ,a$#"
Ke%a*!"an : %a*!" 'a%am 12 4a#an ?6%!me e"an6% ;0 %a*!"an aak 4e*6,a%esens#8 'a,a" 4e*3am,!* 'enan e"an6% m!"%ak.
K6nsen"*as# : + F!ns# : ,ean#
V.
FORMULANO Nama Ba$an !nm%a$ =>
1 Ca*46,6% 082 2 P*6,#%en%#k6% 082-) E"an6% ; +0 + G%#se*#n 081-- TEA 2 O%e!m C#"*# +
Ins"*!ks#: B!a" 'a%am -00 *am Pe*$#"!nan • Ca*46,$6% : 082 @ -00 1 100 • ,*6,#%en%#k6% : 082- @ -00 182-100 • E"an6% ; : +0 @ -00 200 100 • G%#se*#n : 1- @ -00 0.-100 • TEA : 2 @ -00 10 100 • O%e!m C#"*# : + @ -00 20 100
VI.
PROSEDUR KERA1. D#s,e*s#kan 3a*46,6% ,a'a 100 m% a!a'es" ,anas '#'a%am 4ea3ke* %ass. B#a*kan se%ama )0 men#". Se"e%a$ #"! k636k %am4a" 'enan $6m6en#9e* ke3e,a"an -0 *,m.
2. Tam4a$kan P*6,#%en%#36%!m ). Tam4a$kan G%#se*#n
+. Tam4a$kan e"an6% se'#k#" 'em# se'#k#" $#na se"ena$n(a -. Tam4a$kan T*#e"an6%am#ne 'enan ke3e,a"an - *,m . Tam4a$kan 6%e!m 3#"*#
. Tam4a$kan s#sa e"an6% . Mas!kan ke'a%am kemasan
VIII.
FOTO HASIL SEDIAANIX.
DAFTAR PUSTAKADepartemen Kesehatan RI, !"!, Materia Me#i$a In#%nesia &i'i# IV, Departemen Kesehatan Rep()'i$ In#%nesia, &a$arta.
Departemen Kesehatan RI, !!*, Farma$%pe In#%nesia E#isi IV, Departemen Kesehatan Rep()'i$ In#%nesia, &a$arta.
La+hman L, er)ert A.L., &%seph L.K., -", Te%ri Dan Pra$te$ Farmasi In#(stri II e#isi $eti/a, UI0Press, &a$arta.
R%1e R.2., S)es$e3 P.&., an# 41en S.2., -5, an#)%%$ 46 Pharma+e(ti+a' E7ipients. Pharma+e(ti+a' Press, Ameri+an Pharma+e(ti+a' Ass%+iati%n, *th e#iti%n.
L(n#, 8a'ter, !!9, The Pharma+e(ti+a' 2%#e7, -th e#iti%n.,
Prin+ip'e an# Pra+ti+e 46 Pharma+e(ti+s, The Pharma+e(ti+a' Press, L%n#%n.