KUPU-KUPU (BUTIERFLIES) DI KAWASAN RESORT CUNT'NG TUJUH TAMAN NASTONAI KERINCT SEBLAT
(fIt(S)
TiABUPATEN KERINCI PROVINSI JAMBI
SKiIPST SARJANA
BTOI'GI
OLETI:
TRISTL{ ANDRTANTI B.P 06133{t{2
JURUSAN BIOT4CT
FAI'qLTAS MA'TEMATTKA DAN TLMU PDNGE'TAIIUAI\I ALAM UNIVERSITAS AITDAI,A.S
ABSTRAK
Paelitio
t
nrrne (upu-kupu @utldflie) tcLhdilatutd
padq bulatrJeEi
Mlsi
Mei
2010di
tasls
RMrt
Cuug
Tujnl
Tal@
Nsiorl
Keinci
Sebla,tKabupaten
Kdinci
PFyisi
Jmbi
de
hbo€lorim Ta!$mni
Hew
JlllrM
Biologi Fakultas
M.teDalik
dd
llbu
P@ge&n@Am
Udv€Eirs Aldats
Padar&ddSd
hoggunatn
mdodeswei
yaib kutu-lup!
dikoleksitd8sug
delgaj.l.
semgea Mp6nrup!
kuu du
cylindricrlg,@
tr6p. DdipaeDtis
ili
didapaltmM
f@ili,2l
e.nur
38s!6ieq
de
45$b6Fsie
rupu-&upu.l@ilihpu
klpu
yde
didapa*d
adala!
Ac@id.e
Ly@id!e,
Nlbphalidae,Papitio.idft, ?i6idae,
do
Sattddn.
Jldarr
s!6i6
tqho.y.t
ddi
fmiti
Nynphali.h€ (lujuh g@u, I I
st6i6 de
I I subsFsi6)dd
Papilioddae yaitu (tigagdnl!
11A6ies
dd
1l
$bs!6i6),
jnn
al
s!6i€s pslirg
*dur dri
fdmiliAc@idae (glu gdus,
su
$6i6)
dlr
Lycacnidae (sru ghur, stu spesiF d&$lu
subs!€ns). Didapstte 29 s?esiqydg
tida* didap€&e padap.o.litid
sebelmya
I- PENDAI'IN,UAN
l.l
Lattr Delakms Msalal.\Indonesh nerupalm nesad tepulaDm
tmg
tcrdinddi
sekitr
17000 pnlau dmrwbr
ddi Sabsgspai
MeEule lndonesia terleuleia6
dua@uden
d
duabenu.
Kondisi teGebut frenbnatkekayM
hayati baikflon
nuupu faueya
ncnjadi tinssi. Hal ini dibukikm denCln
bbyalny,
spesiesyde
dilmukm
pada berhagai wilayah dengd knker
yms kns. Salah salu k€kaym h,yali di lndonesia a.bbnddi
lclonpoks@ssa
(insekta).Jmlah s@ggn
yms adadi
Indonesia sekirtr 250.000 spesies abu 15% ddi junlah jenis biota di lndonesia Sala! sanrddi
setugea
ymg
nemiliki
k@gmm
nelimpon odalahkelonpok
kupu-kupnKlpu-knpu ldsolong ke
dald
oidoLepidoph
y
g nenili&icin{iri
alad
lain
sisik-sisjkpad.
sayapybg
oudan
lerlepd,
belalotm
meromorfosis bolonerabola, mululmodinkNi
benjadi prcbosis untuk mengniepn,rem
dm @r dew6a buldr an sermgg!pdus*.
lenyebardnya culup16
mulai ddib
al.
pinggidn hura4
ladds,
*nat
b€lu(tr, iepi su8ai dan tempst-t€mpd Iainyeg
ttus
dd
rerhuta didalm
huta! serla bmyat lerdapai tumbuhsn belbuga(Ann
Kupu kupu adalah
sut!
benluk konpon€n bioliky
s mudln dik€mldald
ekosislen l@eBstugga
idiffieat
mmdik d.nbeNma-ladi.
Ptu
ekologjtya padasutu
ekosislemlidal
nMya ebaeai pematmrmbuha!
t€tspi juga sebagai polinato.. Selain ilu d"pat bernrssi sebas.i bioindikerorlinglbe&.
Perubanm padaPennr
et..oniik
kupn-kupu cukrp besar. karenx kei.dan,n sxyapnla Nupu, kupu bdny,[di.ri
kolekor seni (Sllh.rrodm
Zulkamin.:00j].
M.ninekahya pcminlmn hupu-kup!ymg
nali naups
hidupdinerktalM
ale
me.uruntm populari.yrdi
alm
Sampai saal ini infonrasi dan doluoEntlii kupu kupu ftdrih terb.ras. lhu\usnr!di
Srmalen. Bedasdrkan hal lersebul perlu kuanyr dilakukan penelililn yang mcn.aLupnrvenllnsi
dan dotiumeorasi\ed! i.lodesi
k.kat&n
spesies kuDu-kun! Smalem.
Pcneliliar rentang spesies kupu-kuFu di Povinsi Jdnbi J_dg ne!ipuri
ka{asr!
Trman\rsio.rl
Kcrinci Seblil (TNKS) lelah dilakukln oleh Salnah- Abbd dm D,helni (1995). Salmah. Abbrs dan Arbain (19991 Di ka\asanl\KS
dircnukan 230 sFsies kupu kupu. UmunnyaFndliti& lang relrn dilrlukan hm)a p.da dlerahkelinssian Enddn smpai scdan8
yaih
s0-1000 m dari pernuken laut (dpl). dsangar terMt.s pada keiinggian di
rls
1000n
dplKekay&n snesie\ cmdcruns ncnutun dcngan neninrlctn)-a kding8id. Pc$eddryang si sri li kan rercalal
unt
komposisi sFesies. kelinrpalmdd diveanas kupu kupu prdd dua habitat yans dilelili di India. Nilai yans linsgiutuk
kel€-v@. spesi.s. kclimpalm dan dir€Bids rercdar l)ada habnar dened clclasi rcn&n (Yoshida. Arya- 200?)
Divcsiks
dor kelinpalm tupr'kupu saneatbenaridi
dianlara hrbihr hulln da. sradie. elelasi ran8 bcrbcda (Lien dan Yuan. 2001) Kelinplhandm
kekalamsFsics
Lebih ringgi pada elevasi rendrhdi.
menurm dengan nreninglatn)! Lelingeixn. Jumjah spesies rane linggi did.patkan pada kelin8gian1500 mcrci(smchcz-Rodrique,dan
Bu.
1995).Tanm
\asional Kerinci
SeblarITN(S)
lerlerakarlara
lrlo0:lll8
-t02044 01
RT
dm
lrl l'
1'261.1
l-S. ]ang
membenrrgii
punggLng fegunun8anBukir Barisd
dengdn kediggiananlan:00:1805
m
dpl
INKScunung Tuiuh dengm ketinsBidr
drri
1.418 - 2.751 m dpld6
dipucal
eunung ter&Fat da.au lang dikelilingi oleh lujuh sununs sehingea disebur Danau Cunung Tujlh (Salmih. Abba dan Dahelmi. 2001).Di sckiial kawcan
kali
Gunbg TUJ!h did.himsi
oleh taddg dm sem.& beluh6, serebl nclesati kaki sunune dnerdaDal kaqasanhdh
lnner.
tuqasancunung
luiuh
merupakln sentnkc&ekdasmd
hayali salah satunya ad.lihumbund
ehingea diperkiFkm blnyak spesies kupu-kupu yang daFarhidu!
dikawsd
ini.
Inromr\i
nengcnai sp€sies kupu-kupndi
Ka\€san Resorr Cu.ung 'lujuhTdrm
N.sional Kennci Seblal (INKS) nasih kurdg, oleh kd€na ilu ak3nApa saja spesies kunu
kut!
yans terdapat di Kawasn Rcson CuDnng TujuhTmo
NdionalKti.ci
Scblat (TNKS) Kabupalen Kennci Prolinsi Jambi?l.lTujumd
ManiolPenehid
Penelitio
ini
benujud
untuk nengehnui spesieskupu
kupu yans ledapal di(a$6
Reson Cunus TujuhTmd
Nasional Kd;nci Scblal {INKS) Kabupar.rDri pd.cliri
Kupu-kupu(BLne
let
di
ko{asan R.son Cunune Tujuh ltun.d Nrsional Kcnncl Sdbh! (TNKS) KabuFaLBn Kerinci Pmvinsi JaDrbi dipeoleh kosimpula yaitu didap.lkar klpu-kupu (Bulerfii.s) ylngtediri
da.i enlm ftmili.2l
e.nus,33 spesies, dan 45 subspesies dengan nclode trngtJp langsung dengdn jala ser&gg4cllindical
sarzerap
dan netode Lmprn. Faniti kuI)U kupu yaretnudiap
adabn Acraeidae. Lycoenid.c. Nynphalidae, Papitionidae, pie.idae,du
Salvndae.Junah
sp€siesrerbdyal
d,n
fditi
Nymphalidae (tujun scnus, 1l spesiesdan
ll
subspEsietdh
Papilionidae (tiea senus,lt
sresiesdm
ll
subsp€sics)dd
speliespaline sediknd&ila.riliAcra.idae (salu senusj satu spesiet dan Lycrenidae Gatu ecnus, sat!spesiesdd saLu subspesiesl. Didapatkan 29 spcsies yans tidak didapatkan pa& penelitid sebelun.yo di kawasan Resod Cunmg Tujuldietdantr y!i!u
satu spcsiesdri
tmili
Acraeid@,sltu
spcsiesdaj
feriti
Lycaenidae. tujnn spesies danldili
Nynlhalidae, sembile spesiesddi
fmili
Papilionidae yaitu, rujun spcsicsdai
linili
Piendaed
enpal spesiesddi
fmili
KESIMPT]LAN
D
NSARANDale
lenelilim
seldjuhyadisdarim
utuk
nenehi fakloFtahor ekologiyng
mcmp€trsmhi keragadtu spesies kupu-ktrpu dikaw@
ResoncMus
Tujuh.rlcr.
lr
1982SoilhdPud.llcVr\irin!ttibi[oJ\1inh\.hrn.t
4
L.t)kt.)pEti.q,nrir/r'
(36) :16r
r 7lADrn. M. d.n S. KahoDo. 1001.
Srnn(3r ra"Ln
]tr\n,nr!
(;1ou t: Ittl,,tn
t.\at
&(rd,,rir"
Biodn.rsir] Conseo n,n PtujcdBoror.
Il
J
C
A
Triplehonr dln N.lr
Joh.s.n
199).S.n
tltlr
t:Lti:ti ktLntn
Crdjah Mida LjriveFi$ hess.B$r.rxdjolo. M
D
1990Zo,l.ft D,J,r
Enlnsao:J.kin.
lltri,id.
]!i
2006..t,/r,,.L!;
Anda!s LlnileEiu Pr€.s. Prdan!.corbel,
A
S
aDdII.
M
Pendrebury.l9j6
TtuBfie,llies
o[u
h)
tt
n\rlo.
OLirer Bold EdinbuB London
Dlhehni. S. SaLm.h drn
N
llranii. 1999t,.1'
at
/ofi
Lh
Uji Pa sk.td"Sdd
I'cn(lihurndn ?uuiln,titue nenAr Diet Bnuku.LaFoBDPen litLnt Hihtn Bfsaing
Vll
PcBuruanTinlgi.
Lembala Pcnclilian univennas AndahsDcvics.
P I
1987
Raktlhet
af
(.!a Ru
d,d
Thtir
iNuturlttriotr
.t,-.artn... t,.na,
\,
1t- r
o....ro, r.v,r.J
nr....
Pincedon Nc$Jescy.
Devics. P
J
1988. SlDtification olfrun-lccdinsNynrphajid Buneriics in a CoslaRicr
RainlorestLA?r.rrcA.,
lle lepid.trsrd
?6(l):93-103.Dickson. R. 19?6
Lqridrr'eri$
r1/r,lr,ot
TheArateu
Enronologisl Socierv. Kine Print oiRichmond. credi Bnhin.Llayanli
1997. K@u-Kupu sQntaOtue4liet di
CoaarAl.n
8.tans
ttlryuh
Kahupdle,
Aaan
Shipsi Sarida Riolosi.FMIIA
Undd. PadaDs0id{
l.lening. \v. . I99r.
r,(er4rr
4
ty6t Makg:iu dnd Skqap,p. Sc.ond ldition.ViniintF$
Sdn. Bhd. Sri Pcraling Kualal,uDpr.Knnre,
K
2006.B
te4liet
.t
Peninsulatkdia
ltulia,
/lurlehr
.f
S.knret
Unive$ities prc$. hdia.
Otsuk4 K. 1988.
a,terti6
o/4,/,.o
,,ol r. Tobhisini CooDoration. Tokyo. Japd