1 o A 8 I M 1 9 9 4 ^
□ A tatü rk ’ün “S ö y le v ”in e y azdığı ‘Ö n s ö z ’le Hıfzı V eldet V e lid e d e o ğ lu ’nu bir k ez d a h a an ıy o ru z...3. sayfada.
□ D ietrich G ro n a u ’n u n “A tatü rk ” kitabını T o k ta m ış A te ş y az d ı, b u n a bir d e A ta tü rk ’le ilgili kitapların listesini ek le d ik ...7. sayfada.
□ Şiir A tlası’n d a bu h a fta ünlü şairlerim izin A tatü rk ’le ilgil> şiirle rin d en bir s e ç m e y e r alıyor...¡6 ve 17. sayfalarda.
Cumhuriyet
m>
8 IK İ T A P
■
r
ı-
"
~
Laiklikle
ilgili
üç kitap
••Ü lk em izd e her geçen gün “laiklik
karşıtı” güçler biraz daha etkinlik
kazanıyor. Toplum ları geriye dönüş
sürecine sokmak, toplum sal yasalara
aykırıdır. İnsanlık ve Batı toplumları
sürekli değişim ve ilerleme
içindeyken, Türkiye’yi geriye dönüş
sürecine sokmak olanaklı mıdır?
Laiklik kurum u üzerine belirli
kesimlerden bunca itirazlar olurken,
laiklik ilkesini savunanlar da boş
durmuyor. M art 1994 ile Ağustos
1994 tarihleri arasında “laiklik” ve
“irtica” ile ilgili üç önemli kitap
yayımlandı. Aşağıda b u kitapların bir
özetini veriyoruz.
Dr. ALEV COŞKUN
C
umhuriyet gazetesi yazarlarından Prof. Dr. Toktamış Ateş’in “Dünyada ve Türkiye’de Laiklik” adlı kitabı 1994 Mar-
tı’nda, yine Cumhuriyet yazarı Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı’nın “Kemalizm Laiklik ve
Demokrasi” adlı kitabı 1994 Ağustosu’nda; eski
savcı, araştırmacı gazeteci Prof. Dr. Çetin Yet-
kin’in “12 Eylül’de İrtica Niçin ve Nasıl Gelişti”
kitabı 1994 Ağustos ayında yayımlandı.
Toktamış Ateş kitabında özellikle Laiklik kav ramının benzer kavramlarla ilişkisini ortaya koy duktan sonra, Çağlar Boyunca Din ve Devlet
iliş-Devamı 4. sayfada
Yalnızca
"O kum ak”
Değil,
"Anlamak"da
İstiyorsanız,
Arıtan'ı
Okuyun ... Çünkü
Arıtan Yayınevi "
Bilgiy A nlaşılır K ıla r"
l
/E r ic h Fromm Bütün Eserleri
Josef Kirschner Bütün Eserleri
> Sahip Olmak Ya Da Olmak
> Kendin Yardım Et Kendine, Bunu
> Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırlan
Başkasından Bekleme
> Psikanaliz ve Din
■
> Manipulasyon, Ama Nasıl?
> Rüyalar, Masallar, Mitoslar
> Manipulasyondan Korunmanın Yolları
> Marx'm İnsan Anlayışı
> Kendinizi Yönetmeyi Öğrenin
> Yaşama Sanatı
> Cinsellikten Haz Almak ve Mutlu Olmak
> Barışın Tekniği ve Stratejisi (Çıkıyor)
> Korkusuz Yaşama Sanatı (Çıkıyor)
>■ Yok Olanlar Yalnızca Ağaçlar mı? (Pencereli Kitap)....
Frederic Vester
>
Müzik
-İnsan ve Evren Arasındaki Köprü
...Sufı Inayat Klıan
>■ Renginizi Tanıyın
... //.ve D. Sun
> Düşünmek, Öğrenmek, Unutmak
...Frederic Vester
>
Fiziğin Tao'su
...Fritjof Capra
> İçsel Özgürlüğün Yolu
...Patanjali
A R I T A N Y A Y I N E V İ
>
Tantra
...Kamala Devi
B içki Yurdu s o k . N o : i/3> İstanbul'un Çeşme ve S ebilleri
...Affan Egemen
te i ? 5 2 6 1 7 * 5Sî T o 7 05> Mühür ve Mühürcülük Sanatımız .
...Fatma Egemen Engin
İ l e t i ş i m ' d e n
“Mostar Köprüsü 9 Kasım 1993’te imha edildi.”
Robert Anhegger
Mostar Köprüsü
■
luluk Hatıraları
Makame-i Tevkifiye
■
Haşan Kuruyazıcı
Mostar Köprüsü Nasıl
Orhan Koloğlu
Türk Dünyası Tarih
Yapılmış Olabilir?
■ Nezih Başgelen
Araştırmaları Kongresi
■ Kitabiyat/
Dramın Ülkesi: Bosna Hersek
■ Aydın
Netice Yıldız
Kıbrıs ve Akdeniz’de
Müslüman ve Gayrimüslimler
Cengiz İlhan
İntisap Ahlâkı
■
Herkiil Millas
Koraes’in Kitapları.
tarih
toplum
Mostar Köprüsü; lS57'de yapımına başlandı, 1566/67'de tamamlandı.
Oy
Bosna Hersek ’te İslâm
Epigrafisi
■ Turgut Ak-
pınar
Yezidiler Şeytana
mı Tapar?
■ Nevzat Gö
zaydın
Alman Belgele
rinde H arf Devrimi
■
Abdullah
Uçman
Rıza
Tevfik’e Mektuplar
M
Ebüzziya Tevfik’in
Tutuk-tarih
toplum
Vs “.‘” ‘ 131
131. SAYI ■ K A S I M 1994
İSTANBUL Dağıtım + Kitabevi: Klodfarer Cad. İletişim Han No.7, Cağaloğlu 34400 • Tel. (0-212) 516 22 63-64 • Fax: (0-212) 516 12 58 ■ ANKARA Dağıtım: Konur Sok, 24/4. Kızılay 06640 • Tel. (0-312) 425 36 00 / 425 20 71 • Fax: (0-312) 425 18 15 • Kitabevi: Selânik Cad. No. 72/C, Kızılay 06640 / Tel. (0-312) 418 59 32 ■ İZMİR Dağıtım + Kitabevi: 853 Sok., 33/B, Konak 35250 • Tel. (0-232) 483 10 40 • Fax: (0-232) 484 46 65
O K U R L A R' A
Dergimizin bu sayısı,
Gazi Mustafa Kemal
A ta tü rk’ün ölümünün
36. yılına rastlıyor bu
anlamlı günde, elverdiği
ölçüde dergimizin tüm
sayfalarım A ta tü rk’ün
yazdığı kitaplara ve
onunla ilgili yazılmış
kitaplara ayırdık. Şiir
Atlası sayfalarımızda da
ünlü şairlerimizin
yazdığı A tatürk şiirleri
yer alıyor.
Geçen hafta ik i sayı
arka arkaya verdiğimiz
kitap ekimizin
tamamını T Ü Y A P
Kitap Fuarı’na
ayırmıştık. Bu sayımız
yayımlandığı günlerde
de fuar bütünbızıyla
devam ediyor olacak.
Kitapseverler, yılda bir
kez yoğun olarak
yaşadıkları kitapla
buluşmalarım oldukça
keyifli geçiriyorlardır
sanırız.
Fuar nedeniyle son bir
ayda yayımlanan
kitapların sayısında çok
hızlı bir artış gözlendi.
Dergimizin i feriki
sayılarında bu kitapları
tek tek duyurmaya
çalışacağız sîzlere.
Her yıl fuar sonrası
yaşanan kitap
satışlarındaki
durgunluğun bu yıl
tekrarlanmaması en
büyük dileğimiz.
Hepinize bol kitaplı
günler dileğimizi bu
sayımızda da
TURHAN GÜNAY
A tatürk’ün temel kitabı: N utuk
K d m P
İmtiyaz Sahibi: Berin Nadic Basan ve Yayan: Yeni Gün
Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık
A.ş. O Cenel Yayın Yönetmeni: Orhan ErinçöCenel Yayın Koordinatörü: Hikmet çetinkaya o Yazı İsleri Müdürleri: İbrahim Yıldız, Dinç Tayanç (Sorumlu)
0 Yayın Yönetmeni: Turhan GünayoCrafik Yönetmen: Dilek likoruro Reklam: Reha ısıtman
T
Cumhuriyetimizin
kuruluş tarihi
A ta tü rk , bütün savaş ve
savaşımlarının temeli olan
“N u tu k ”u 1927 yılında TBM M ’de
okudu. Bu Söylev, çağdaş Türkiye
Cum huriyeti'nin; nereden başlanıp,
hangi olumsuz koşullar altında,
hangi engel ve aşamalardan
geçilerek nasıl kurulduğunu,
belgelerle anlatan anıtsal kitaptır.
Bu nedenle günüm üzün ve
geleceğin bütün kuşakları Türkiye
Cum huriyeti'nin kuruluş tarihini ve
böylece T ürk Ulusu'nun
tutsaklıktan kurtuluşunun
öyküsünü öğrenmek için Söylev'i
okuyacaklardır. N u tu k ’u, “Söylev”
adıyla günümüz diline aktaran
büyük A tatürkçü Hıfzı Veldet
V elidedeoğlu’nun kitaba yazdığı
“Sunuş”u aktarıyoruz sizlere.
HIFZI VELDET VELİDEDEOĞLU •
• çinde bulunduğumuz 1981 yılı Türkiye
I
Cumhuriyeti için olağanüstü bir önem taşımaktadır. Çünkü 1981, yeni Türk Devle-ti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün ülkemizde ve bütün dünyada kutlanıp anıl dığı yıldır. Tam 100 yıl önce doğan Atatürk, Cumhuriyeti kurduğu zaman henüz 42 yaşınday dı. 43 yıl önce de bu dünyadan ayrıldı. 57 yıllık ya şamının son 27 yılını, sınır boylarında, ateş hatla rında ve daha sonra -ortaçağ kalıntısı karanlık bir ortamı yırtmak için- ya kitaplıklarda, bilim ku rulularında, ya da, elindeki tebeşir ve önündeki kara tahta iİe, halkın arasında savaşımla geçirdi. Bunlardan birincisi vatan savunması savaşı; İkin cisi de Türk Ulusu'nu aydınlığa kavuşturmak için bir kültür savaşımı idi.
Bütün bu savaş ve savaşımların temel kitabı O 'nun 1927'de okuduğu NUTUK'tur. Bu Söy lev, çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nin; nereden başlanıp, hangi olumsuz koşullar altında, hangi engel ve aşamalardan geçilerek nasıl kurulduğu nu, belgelerle anlatan anıtsal kitaptır. Bu nedenle günümüzün ve geleceğin bütün kuşakları Türki ye Cumhuriyeti'nin kuruluş tarihini ve böylece Türk Ulusu'nun tutsaklıktan kurtuluşunun'öy küsünü öğrenmek için Söylev’i okuyacaklardır.
23 Nisan 1920'den 1 Kasım 1922 tarihine de ğin Türkiye'de eylemli olarak iki hükümet, daha doğrusu iki devlet vardı: 1) Anadolu'daki Ulüsal Türk Devleti, 2) Düşman işgali altında bulunan İstanbul'daki kukla OsmanlI Devleti.
Atatürk Büyük Söylev'ini bu iki siyasal kuruluş arasındaki ilişkilere göre kronolojik biçimde dü zenlemiş olduğu için, biz de Söylev'i bölümlere
ayırırken bölüm başlıklarında, doğal olarak aynı yolu iz ledik ve ayrıca, O s manlI Mebuslar Meclisi'nce 17. Şu bat 1920'de kabul edilen Misak-ı Mil- li'nin (Ulusal Ant'ın) tam metni ni, ilgili bölüme - dip notu olarak- ek ledik.
Söylev'in başlık larla bölümlenmesi, kimilerince bunun "okul kitabı" biçi mine sokulduğu yo lunda yorumlandı ve küçümsendi. Eğer bu bölümleme Söylev'e gerçekten bir okul kitabı bi çim ve niteliğini ver mişse bundan ötürü çok seviniriz. Çün kü Söylev üzerinde ki çalışmamızın baş ta gelen amaçların
dan biri de, bu tarihsel yapıtı orta ve yüksek öğre nimdeki bütün öğrencilere okutmaktır. Bu öğ renciler, Atatürk'ün, Türkiye Cumhuriyeti'ni dış ve iç düşmanlara karşı korumakla görevlendirdi ği kuşaklardır. Atatürk, Türkiye'nin hukuk düze nini şeriatçı sistemden akılcı, laik sisteme geçirdi ği için bizdeki şeriatçılar ona her zaman düşman dırlar. Bu gibiler Atatürk'ün büstlerini ve heykel lerini kent alanlarına ve okullara dikip bunlar önünde törenler düzenlemeyi "puta tapmak" sa yarlar. Böylece Atatürkçülüğü yıpratıp laik Tür kiye Cumhuriyeti'ni yıkmak, ulusumuzu Atatürk milliyetçiliği aşamasından ayınp ümmetçilik ka ranlığına, ya da Turancılık hayalciliğine götür mek isterler; ama hiçbir zaman başarıya ulaşama yacaklardır. Atatürk'ü "putlaştırmak", ya da "peygamberleştirmek", aklı başında hiçbir Ata türkçünün hatırından geçmez. Atatürk de herkes gibi, ölümlü bir kişidir. Nitekim onun fizik varlı ğı 43 yıl önce aramızdan ayrıldı. Kendisi bunu bil diği için, ölümünden çok önce: "Benim fâni vü cudum elbet bir gün toprak olacaktır, fakat Tür kiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır" de mişti. O nun heykel ve büstleri önünde düzenle nen törenlerin, yontulmuş bir taş veya maden parçasına tapmak olmayıp, kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin bütünlük, dokunulmazlık ve il keleri karşısında saygı belirtmek demek olduğu nu, bilmeyenlere öğretmek, her aydına, her öğ renciye düşen vatan borcudur.
Ote yanda, sözde iyiniyetli aydın eleştirici kim liğine bürünerek Atatürk'ü ve O 'nun devrimcili ğini kötülemeye yeltenenler de vardır. Bu yolda kiler, Atatürk'ün -örneğin toprak ve vergi re formları gibi- köklü sosyo - ekonomik reformları gerçekleştirmediğini ileri sürerler. Bunlar, 1911 Trablus, 1912-1913 Balkan ve 1914-1918 Birin ci Dünya Savaşlarından hemen sonra, 1919
-1922 arasında üçbuçuk yıl dış ve iç düşmanlarla kıyasıya sürdürülen Kurtuluş Savaşı yüzünden yanmış, yıkılmış ve yer yer tükenmiş bir ülkenin toplumsal ortamında A tatürk'ün bütün bu re- formlaîı hemen gerçekleştirmeye vakit ve olanak bulamayacağını düşünme yeteneğinden yoksun olanlardır.
Bir de kendilerine "devrimci" veya "ülkücü" adını takarak Atatürk'ün gerçek devrimci kişili ğine gölge düşürmek ve dolayısıyla onun kurdu ğu Türkiye Cumhuriyeti'ni bölmek, yıkmak iste yenler vardır. Bunlar dış düşmanlardan yardım görmektedirler. Daha doğrusu, türlü yöntemler- e kafaları yıkanmış olan gençlerdir bunlar. G ön lünü, varlığını ve yazgısını bu vatanın yazgısına bağlamış namuslu hiçbir yurttaş böylelerinden yana olmaz. Ata-
Mm türk'ün doğumunun 100. yılında bu gerçeği her fırsat ve vesileyle vurgu- lamak bütün Türk aydınlarına d ü şen ulusal ve kutsal bir görevdir. Daha Ulusal Kurtuluş Savaşı sıra sında bile Mustafa Kemal'i hedefin den saptırarak yabancı bir ideoloji nin uydusu yapmayı tasarlayanlar olmuştur. Atatürk bunu hemen se zip gereken önlemi almış ve bu gibi lerin istiklâl Mahkemesi önünde hesap verdiğini Söylev'de belirtmiş tir. Sarıklı bir milletvekilinin: "Pa şam, bizim hükümetimiz (yani reji mimiz) hangi devletinkine benzer" sorusunu A tatürk'ün, "Hocam, biz bize benzeriz" biçiminde yanıtla ması, onun taklitçilikten ne denli uzak ve ulusal onura ne kadar bağlı bir lider olduğunu gösterir. Teme linde milliyetçilik ve tam bağımsız lık yatan Atatürk ideolojisinin yö neldiği hedefe ulaşmak için O, daha Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında, içeride TBM M 'den özel ve olağa nüstü yetkiler almak, istiklâl Mah- kemeleri'ni kurmak; dışta da - bütün savaş gücünü Batı Cephe- si'nde yoğunlaştırmak amacıyla- önce Ruslar, sonra da Fransızlarla anlaşıp doğu, kuzey ve gü ney sınırlarımızı güvenceye bağlamak ve onlar dan ekonomik yardım sağlamak gibi her türlü ön lemi almıştır.
Atatürk'ü -hangi yönden olursa olsun- açık ve ya gizli eleştirenler ve O 'nun yanılgıya düştüğü iz lenimini uyandırmak sevdasında’ olanlar düşün melidirler ki, her ölümlü gibi onun da eleştirilebi lecek davranışları belki olmuştur. Yanılmazlık Tanrı'ya özgüdür. Ama Atatürk Ulusal Kurtuluş Savaşı'nda ve daha sonra yanılgıya düşseydi, ta rihsel fırsatları iyi kullanmasaydı, yeryüzünde bugünkü bağımsız Türkiye Cumhuriyeti olmaz dı. Bunu görmemek için ya bilgisizlik, bilinçsizlik veya nankörlük, ya da Türk vatanına ve onun ev latlarına karşı beslenen korkunç kin ve düşmanlı ğın yoğurduğu hayınlık içinde bulunmak gere kir.
Söylev'in bugünkü biçimiyle ilk basısı 1978'in Mayıs ayında yayımlandı. Henüz üç yıl bile dol madan dokuzuncu basıca ve elli bininci sayıya ulaşılması, Türk Ulusu’nun ve Türk gençliğinin bu anıtsal yapıtı okumak için ne büyük bir susa mışlık içindebulunduğunu göstermektedir. Böy le yüksek bir sayıya A tatürk'ün 100. doğum yılın da ulaşmak, bizim için ayrı bir mutluluk kaynağı olmuştur. Eğer bu rastlantı aynı zamanda bir ba şarıyı simgeliyorsa, bunu her şeyden önce aziz Atatürk'e; her zaman O 'na bağlı olan, O 'nun izinde yürüyen Türk halkına ve Atatürkçü aydın lara borçluyuz.
Şükran borcumuzu, yaşamımızın sonuna dek Atatürkçülük yolundaki uğraşılarımızı sürdüre rek ödemeğe çalışacağız. ■
Söylev-Nutuk 1-11/ Hıfz/Veldet Velidedeoğlu / Çağdaf Yayınları/416 s.
Laiklikle ilgili üc önemli kitaı
K a p a k k o n u s u n u n d ev a m ı...^ kilerini inceliyor. Bu bölümde es ki toplumda Din ve Devlet, Hıris tiyanlık, Roma im paratorluğu ve Din Devleti, O rta Çağda Kilise ve Engizis yon konularını işliyor. Fransız Devri mi ile Amerikan Bağımsızlık hareke tinden sonra Din Devleti ile Laik Dev let arasındaki ilişkilere yer veriyor.
Kavram olarak “Aydınlanma” üze rinde duran yazar, “Aydınlanma” için, “ortaçağ karanlığından ve skolastik düşünceden kurtulan insanı ve insan düşüncesini açıklamak amacına yöne lik tir kavramdır” tanımını getiriyor.
Aydınlanma Avrupa’da üç merkez de birbirine koşut bir süreç içinde or taya çıkmıştır. Ingiltere’de başlayacak, sonra daha ılımlı biçimde Fransa ve Al manya’da görülecektir.
Laiklik denilebilecek ilk düşünürün
Makyavel olduğunu vurgulayan yazar tarihsel olarak laiklik harekederini şöyle açıklıyor. “Burjuvazi, kilisenin baskısından kurtulmak istiyordu, en ciddi darbesini insanlar arasındaki “eşitsizlik” temeline dayanan ortaça ğın devlet felsefesine vurdu. Tanrısal bir “yöneten-yönetilen” ayrımını yad sıyarak ve insanlar arasındaki “eşitli ği ” ön plana çıkartarak “laikliği” yaşa ma geçirdi. Tanrı egemenliğine karşı, halk egemenliği kavramını ileri süre rek, bunun savaşımını verdi.
Yazar kuruluş döneminde Osmanlı îm paratorluğu’nun çok ileri bir hoş görüye sahip olduğunu, Balkan lardaki hızlı yayılma ve genişlemesini de bu hoşgörüye ve zaptettiği toprak larda yaşayan farklı uluslara tam bir din ve vicdan özgürlüğü tanımasına borçlu olduğunu belirtir. Bu hoşgörü olmasaydı Osmanlı Imparatorlu- ğu’nun çokuluslu ve çok dinli yapısını
altıyüz yıldan fazla başarı ile götüre- meyeceğini vurgular.
Daha sonra Laik Devlet-Sekuler
Devlet kavramları üzerinde duran
Ateş, bu önemli konuya şöyle açıklık getiriyor.
“Sekliler devlet, kendini din kural larının dışında sayan devlettir. Din ko nusunda mutlak tarafsızdır ve buna karşı tümüyle ilgisizdir.” Sekuler dev let, geçmişinde yaşadığı “din-devlet” mücadelesini aşmış, tamamlamıştır.
Bu nedenle günümüzün gelişmiş de mokrasilerinde “devleti din temelleri ne göre yeniden düzenlemek” iddia sında hiçbir grup ya da parti yoktur. Bu nedenle ABD veya başka bir ülkede devlet başkanının Incil’in üzerine el basarak yemin etmesinde hiçbir sakın ca yoktur. Hiç kimse bunda potansiyel bir tehlike görmez.
Sekuler devletin din konusundaki mutlak tarafsızlığına ve ilgisizliğine karşılık, laik devlet din kurum u karşı sında ilgisiz değildir. Laik devlet, laik düzeni korumak için dini sürekli d e netlemek zorundadır. Laik devlet ken di “meşruiyet kaynağını” yanihalkege- menliğine dayanma özelliğini koru mak zorundadır. Daha açık bir anla tımla, laik devlet, yönetenlerin yönet me yetkisinin kaynağının Tanrı ve Din olmadığı bir devlettir. Bu yetki kayna ğına yönelik bir tehdit potansiyelini ta şıyan her şeyi kontrol etmek zorunda dır. Önemli olan, din kuramlarını bas kı altına almak değil, dinin devletin meşru egemenliğine yönelecek tehdit lerini frenlemek ve farklı inançtaki yurttaşlara yönelebilecek tehditlere engel olmaktır. Zira laik devlet tüm yurttaşlarının din ve vicdan özgürlük lerini güvence altına almakla yükümlü dür.
Böylece yazara göre, laiklik “siyasal bir kavramdır”. Tanrı kökenli monar- şik iktidara karşı halk egemenliğine d a yanan bir iktidarın temel felsefesidir. Ateş’e göre “Laiklik, yönetenlerin yö netme yetkilerini Tanrıdan ya da din den değil, halktan aldıkları yönetim bi çimidir.”
Ateş’in kitabı özgün olarak hazırla nan giriş kısmındaki konuya açıklık ge tiren, kavram karmaşasını önleyici bi limsel bölümüyle önem kazanmakta dır.
Kitabın ikinci bölümünde Türki ye’de “Laiklik” ana başlığı altında Mustafa Kemal ve Ulus Egemenliğiyle ülkemizde atılan olumlu adımlar irde lenmekte, bir Müslüman ülke olan Türkiye Cumhuriyeti’nin kazanımları anlatılmaktadır. Kitabın üçüncü bölü münde konuyla ilgili olarak Ateş’in Cum huriyetteki köşesinde yazdığı 14 makale yer almaktadır. Kitabın Ekler kısmında, Birleşik Devletler Bağımsız lık Bildirisi, insan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ve İnsan Hakları Evrensel Bil dirgesi yer almaktadır.
* * *
Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı’nın
Kemalizm-Laiklik ve Demokrasi adlı
kitabı ise dört bölümden oluşuyor:
I. bölüm Kemalizm ile Hesaplaş mak; diğer üç bölüm, Kemalizm üzeri ne, Laiklik üzerine, Demokrasi üzeri ne başlıklarını taşıyor. Bu son üç b ö lümde Prof. Kışlalı’nın özellikle Cum huriyet’te yayımlanan konuyla ilgili 67 adet makalesi yer almaktadır. Ancak her bölümün başında konuya bilimsel
rumların hızla eskidikle ri bir dünyada ve son kırk yılını Kemalizme karşı olan, Atatürk’ün adını ağızlarından düşürm e yen, Atatürk’e ihanet eden iktidarların ege menliğinde geçiren, bazı kurumlarına egemen olan zihniyete 1930’ların bile gerisine düşen bir Türkiye’de...” diyerek Kemalizmin her koşula karşın dimdik ayakta kal dığını vurgulamak isti yor.
* * *
Uzun yıllar savcılık ve yargıçlık yapan değerli hukukçu, araştırmacı ga zeteci Prof. Dr. Çetin Yetkin 12 Eylül’de İrti-ca-Niçin ve Nasıl Gelişti
adlı özgün kitabında, “ir- ticanın ülkemizi ayrıkotu gibi sarmasında İ2 Eylül yönetiminin sorumlulu ğu nedir?” sorusuna ya nıt arıyor.
Kitap, giriş bölüm ün den sonra, Niçin irtica, Petrol Uğruna Dinci Ö r gütlenme, Dış Piyasada Din Etkeni, Araplara Ulusal Güvenlik Feda Olsun, İran’a Bu Hoşgö rü Neden, Hayatta En Hakiki Mürşit Nedir, 12 Eylül Üniversiteleri, Ata türkçülük Bunun N ere sinde başlıkları altında konuyu çeşitli yönlerden irdelemektedir.
“Irtica”nın ■ Arapça “rücû” kökünden geldi ğini ve “geri dönüş ” anla mını taşıdığını belirten, yazara göre 12 Eylül dö nemi, A tatürk’ün ölü münden günümüze dek yaşanan irticayı, yani ge riye dönüş sürecini oluş turan aşamalardan en et kinidir. 12 Eylül’de “irti-açıklık getiren ve çerçeveleyen uzun
bir inceleme yazarın “Siyasal Çatışma ve Uzlaşma” adlı kitabından alınmış tır.
Özgün olarak hazırlanan, birinci bölümde Kışlalı, “Kemalizm bir iceo- loji m idir?” sorusuyla konuya giriyor. Bu bölümün yanıtlamayı amaçladığı asıl soru “Kemalizm eskidi m i?” “işle vini tamamladı mı ? ” sorusudur.
Kışlalı, Türkiye’de üçlü ideolojik bölünmenin giderek netleştiğini söy lüyor ve bu üçlü ideolojik grupları ta nımlıyor. Bir yanda A tatürk’ü yurdu düşmandan kurtarmış bir kahraman olarak kabul eden ancak Kemalizmin birçok ilkesine karşı olanlar;
Atatürk’e ve Kemalizme karşı olan lar tarafından oluşturulan ikinci kesi min A tatürk’ü, halifeliği ve hatta padi şahlığı kaldırdığı için düşman olarak kabul ettiğini belirtiyor. Onlar için önem taşıyan “üm m et” olgusudur.
Atatürk ve Kemalizme sahip çıkan lar ise, Atatürk’ün önderliğinde geli şen Türk devrimini ve ideolojisini bir bütün sayıyorlar, yirmibirinci yüzyılın gerektirdiği yenilenmeyi Kemalizmin ışığında gerçekleştirmek istiyorlar.
Yazar, Atatürk için “Cumhuriyetçi lik” ilkesiyle, “demokrasinin eşanlam lı olduğunu, demokrasinin Atatürk için her şeyden önce bir özgürlük” so runu olduğunu, Mustafa Kemal’in Samsun’a ayak bastığı andan gözlerini yaşama kapadığı ana kadar, kişisel bir yönetim kurmamaya özen gösterdiği ni, baskı ve tehditle değil, insanları inandırarak adımlarım atmaya önce lik tanıdığını örnekler vererek belirti yor. Bu konuyu irdelerken ilk Meclis teki sayıları 120’yi bulan muhalefet grubuyla, Serbest Fırka’mn kuruluşu nu hatırlatıyor, bu konuda Prof. Öz- budun, Prof. Akşin ve Prof. Duver- ger’den önemli alıntılar yaparak tezini güçlendiriyor.
Kemalizm ve laiklik, alt bölümünde yazar Mustafa Kemal’in, gerek partisi nin içinde, gerekse dışında, faridı ide olojik görüşlere karşı son derece hoş görülü olduğunu, ancak ödün verme diği tek konunun “Laiklik” olduğunu belirtiyor. Bu konu için de çeşitli ka nıtlar ileriye sürüyor.
A tatürk’ün dinle ilgili görüşlerini özetlemek için yazar aşağıdaki alıntıyı veriyor:
“Din lüzumlu bir müessesedir. Din siz milletlerin devamına imkân yok tur. Yalnız şurası var ki, din Allah ile kul arasındaki bağlılıktır. Softa sınıfın din simsarlığına müsaade edilmemeli dir. Dinden maddi menfaat temin edenler iğrenç kimselerdir. İşte biz bu vaziyete karşıyız ve buna izin vermiyo ruz. Bu gibi din ticareti yapan insanlar masum halkımızı aldatmışlardır.”
Atatürk laiklik anlayışını kendi elya- zısı ile kaleme aldığı “Medeni Bilgi ler” kitabında iki öğeye dayandırıyor
du:
1- Sadece din ve devlet işlerinin de ğil, dinin de siyasetten ayrılması;
2- Yasaların dine göre değil, toplu mun gereksinmelerine göre yapılma sı.
Prof. Kışlalı, kitabının bu ilk giriş kısmında, Kemalizmle, Demokrasi, Laiklik, Ulusçuluk, Halkçılık, Devlet çilik, Devrimcilik, Ordu, Gençlik, Ka dın ve Demokratik Toplumculuk ara sındaki ilişkileri incelemektedir.
Yazar, Kemalist, Ulusçuluk, Cum huriyetçilik, Laiklik, Halkçılık, Dev letçilik, Devrimcilik eskimiş midir? sorularını sorarak her birisi için yanıt
larını arıyor.
Kemalizmle hesaplaşmanın aslında bu altı soru ile noktalandığını ve her sorunun yanıtını teker-teker herkesin kendi vicdanında vermesi gerektiğini vurguluyor. Ancak Yazar soru işarede- riyle dolu olan bu konuya verdiği ya nıtlarda Kemalizmin eskimediğini vurgulamaktan çekinmiyor. Örneğin Devrimcilik konusunu yazarken “Aca ba Kemalist ‘Devrimcilik’ eskimiş mi dir” sorusunda olduğu gibi, coşkulu yazım biçemiyle Kemalizmi savunu yor, aynı zamanda Kemalizm eskidi mi sorusuna yanıt arıyor.
“Koşulların çok hızlı değişip,
ku-cayayönelik gelişmeler, daha önce hiç bir dönemde olmadığı ölçüde yaygın laşmış ve yoğunlaşmıştır. Ve bugünkü bunalımın baş sorumlusu bu yönetim d ir” yargısına varıyor.
Bu yargıdan sonra özellikle 1950’lerden günümüze kadar geçen 45 yıllık süre içinde irticaya verilen ta vizler dokümanlaştırılıyor.
Niçin irtica başlığını taşıyan bölüm de yazar, önce az gelişmiş ülkelerin te mel özelliklerini sıralar. Ingiltere’nin Halifeliğin kaldırılışından bugüne dek Islama dönük politikalarını irde ler. Daha sonra 12 Eylül yönetiminin uygulamalarıyla, Şili’de Pinoshett
w iletiminin uygulamalarını karşılaştıran ve benzerlikleri ortaya çıkaran yazar, Şili modelinin ülkemizde uygulanışın da Atatürk ilke ve devrimlerinin bir engel olarak dikilmekte olduğunu, bu yüzden “12 Eylülcüler, orduda ege men olduğu bilinen Atatürkçü gelene- ceğe sahip kesimlerin tepkisini uyan dırmak kaygısıyla, hep Atatürk’ten ve Laiklik’ten söz ettiler, ama uygulama da tam tersini yaptılar.” diye önemli bir yargıya varıyor.
Yazar, ülkemizde irtica’nın dış kay naklardan beslendiğini, bir yandan “ülkemiz insanının dinsel duyguları aşırılığa itilmek ve bir yan dan da bu ça - tışma bir Müslüman-Musevi çatışması
gibi gösterilerek Türkiye’nin bu kav ganın içine çekilmek istendiğini” be lirtiyor.
Yazar İrtica’nın arkasında bazı O r tadoğu ülkelerinin yanı sıra, ABD’nin de bulunduğunu belirliyor. Yeşil ku şak teorisini irdeliyor. Başkan Car- ter’den alıntılar yapıyor. CIA Eski O r tadoğu Direktörü Grahan Fuller’in:
“Kemalizm bitti., kendisine entelek tüel güven duyan Türkiye, Islamın günlük yaşamdaki yerini yeniden dü- şünebilmelidir.
Türkiye.... demokrasi ile İslam’ı bir arada yaşatacak formülbulun ursa Iran ve Arap dünyasına olağanüstü büyük bir entelektüel öncülük etmiş olacak. ”
şeklindeki açıklamasına yer veriyor. Türkiye’nin çıkarlarını Amerikan gözüyle görmeye koşullandırılmış ge nerallerin komünizme karşı besledik leri aşırı korkunun onları, dine sarıl maya yönelttiğini; özünde dış kaynaklı olan îrtica’nın 12 Eylül’ün açıp buyur ettiği kapılardan elini kolunu sallaya sallaya ülkemize girerek yerleşmeye başladığını vurguluyor..
Petrol UğrunaDini Orgüdenme ad
lı bölümde, Yazar petrol üreten Suudi Arabistan’ın uzun yıllar Türkiye’ye petrol vermediğini 12 Eylül’de yapılan girişimler sonucu petrol vermeyi ka bul ettiğini, karşılığında tavizler ko pardığını belirtiyor.
12 eylül döneminde çıkan yasalarla, İslam örgütlerine katılındığını, İslam Kalkınma Bankası’nın amacının “şeri ata uygun olarak, üye ülkelerin ve İs lam toplumlarının gelişmelerini sağla m ak” olduğunu, Rabıta ile İslam Kal kınma Bankası arasında yakın işbirliği bulunduğunu, Rabıta’nın Kuzey Kıb rıs’ta İslam Üniversitesi kurduğunu, Araplar’la ilişkilerin güçlenmesi uğru na daha ne gibi tavizler verildiğini ya zar bir savcı titizliğiyle anlatmaktadır.
İran’daki Humeyni yönetimine gö re, “Laik Türkiye Cumhuriyeti - îsla- mın ayaklar altına alındığı bir devlet tir” cümlesiyle başlayan ve İran’la iliş kilerini anlatan bölümde, Türkiye’nin
-Dietrich Gronau dan “Atatürk ve Cumhuriyetin Doğuşu"
Herimi aibi bir Kurtarıcı
D ie tric h G ronau, A tatürk’e
karşı büyük bir sevgi içinde.
Kitabının arka kapağında
başlıyor bu sevgi ve
h a y r a n l ı k G e n ç
Cumhuriyeti birkaç on yılın
içinde Batı’ya açan
reformlarını
gerçekleştirmekte gösterdiği
başarının tarihte bir eşi daha
yoktur...”
TOKTAMIŞ ATEŞ
D
ietrich G ronau’nun “Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriye tin Doğuşu” başlıklı çalışması, ne bir tarih kitabı, ne de bir edebi eser. Ama çok zevkle okunan bir biyografi.Günümüz dünyasında Türkiye, ne redeyse dört bir yandan baskı altında. Kitapta da ilginç örneklerini göreceği miz “Avrupalı Önyargısı”, en haklı ol duğumuz davalarda ve konularda bi le, bizi zorluyor, işte böyle bir iklim içinde Dietrich Gronau, hem Türki ye’yi, hem Türkler’i ve hem de Ata tü rk ’ü çok seven bir insan ve araştır macı olarak kaleme almış bu kitabı.
Gronau, Atatürk’e karşı büyük bir sevgi içinde. Kitabının arka kapağında başlıyor bu sevgi, hayranlık: “...Genç Cumhuriyeti birkaç on yılın içinde Ba- tı’ya açan reformlarını gerçekleştir mekte gösterdiği başarının tarihte bir eşi dahayoktur..."
Aynı hayranlığın somut ifadesini, kapak içi tanıtım yazısında da görmek - teyiz: “... Enerjisi ve hedefine ulaşmak - tâki azmi ile Osmanlı im paratorlu
ğumun çöküşünü herkülvari bir işe dönüştürmeyi başardı.. ”
G ronau’da kimiyerli yazarlarımızda bile zor rastlanan bir heyecanın izlerini bulmak da mümkün: “...Anadolu hal kının en ağır şartlarda büyük kayıplar vererek gerçekleştirdiği Kurtuluş Sa vaşı, Mustafa Kemal’in 10 Eylül 1922’de İzmir’e girmesi ile görkemli bir sona ulaştı. Şehrin sakinleri bir yan - dan ağlayıp, bir yandan gülerek Ga- zi’nin arabasının çevresini aldılar, ayaklarının dibine kırmızı beyaz güller ve karanfiller attılar. Bu gri üniformalı Kahraman’a yanaşabilenler ellerini, yanaşamayanlar arabasının karoserini öptüler. Aynı sevinç gösterileri diğer askerlere de yapıldı. Kadınlar, erkek ler ve çocuklar askerlere çiçekler ver diler, herkes onlara dokunmak istiyor du. Süvarilerin atlarına sarılanlar dahi
oldu...”
Ancak zevkle okunan bu güzel kitap, bir “tarih kitabı” değil. Ciddi sayılabi lecek kimi isim ve tarih hataları var. Ö r neğin Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı yıllarında “Anafartalar Kahramanı” olarak ün kazanmıştı. Ama Gronau, sürekli olarak “Gelibolu Kahramanın dan” söz ediyor. Ya da bize “Kuva-ı Milliyeci” ve “Müdafaa-i Hukukçu olarak isimlendirilen Kemalist g ru b u ,. “Ulusal Fraksiyon” olarak isimlendir miş. Bunları ve benzer bazı hususları olduğu gibi bıraktım .
Ancak kimi önemli tarih ve isim hata ları vardı ki, bunları “Redaktörün N o tu ” olarak birer dipnotla düzeltmeye çalıştım. Bu düzeltmeler sırasında, ya zarın kendi özgün düşüncesinin ve yaklaşımının ürünü olan “yorumları na” saygıyla yaklaştım. Ama yanlış bil giden kaynaklanan yorumlarını düzelt me yolunu seçtim.
Dietrich G ronau hem Türkleri ve hem de Atatürk’ü çok seviyor. Ama buna rağmen Avrupalıların kimi ön yargılarından kendini kurtaramıyor. Özellikle Ermeni sorunu konusunda bunu hissetmemek mümkün değil. Bu tür yaklaşımları konusunda da herhan gi bir not düşmek gereğini duymadım.
“ Mustafa Kemal Atatürk ve Cum hu riyetin Doğuşu” Almanya’da Fischer Verlag tarafından yayınlanmış. Çok ünlü ve popüler bir yayınevi olan Fisc- her’in kitapları genellikle çok satılır ve okunur. Umarım bu kitap da çok satı lan ve okunan kitaplardan biri olsun ve Almanlar’a Türkler’i biraz daha yakın dan tanıma ve değerlendirme fırsatı versin.
Kitabı Türkçe’ye çeviren Gülderen Koralp Pamir de, sanıyorum benim okurken duyduğum zevk ve heyecanı, çeviri yaparken yaşamıştır. ■
Mollaların hedefi durum unda oldu ğunu İran kaynaklarına dayanarak ka nıtlamaya çalışıyor.
12 Eylül - Din ve Siyaset
12 Eylül generallerinin laikliği “din ve devlet işlerinin, din ve siyasetin b ir birinden ayrılması” olarak tanımladı ğını, ama uygulamada tam tersini yap tıklarını belirten yazar, Kenan Ev- ren’in Devlet Başkanı sıfatı ile yaptığı konuşmalarda, din, Kur’an ve ayetlere yaptığı atıf ve alıntıları titizlikle incele mekte ve bunları itina ile vermektedir, işte Evren’in konuşmalarından birkaç örnek: “Bizim dinimizin emri budur... Allah bize yardım etti. Havayı açtı. Ben yağmur yağacak diye korkuyor dum .”, “Sevap değil, günah işliyorsu nuz.”, “Muhterem din adamlarının elini öpeceğiz...”
12 Eylül yönetiminin en yetkili kişi sinin Atatürkçülüğe ve laiklik kavra mına aykırı düşen biranlayışasahipol- duğunu, Çünkü:
1- Ulusal birlik yerine, dinsel birlik öne sürüldüğünü;
2 - Böylece de ulus yerine, ümmet an layışının ön plana çıkarıldığım;
3- Laik devlet yasalarının yaptırım ları yerine, günah kavramının geçiril diğini;
4- Devlet yönetiminde dinin siyasal amaçla kullanıldığını;
5- Bilimsel olarak açıklanması gere ken meteorolojik olayların mistik bir anlayışla halkla anlatıldığını belirten yazar; Evren’in “Hayatta En Hakiki Mürşit ilim dir” ilkesi yerine “Hayatta En Hakiki Mürşit D indir” ilkesine sa hip çıktığını vurgulamaktadır.
Her ne amaçla yapılırsa yapılsın, bu yöntemin yanlış olduğunu, uygulama da ters sonuçlar getirdiğini de belirti yor.
12 Eylül döneminde okullarda din derslerinin zorunlu kılınmasını, Laik
likten verilen çok önemli bir ödün ola rak değerlendiren yazar, bu kararın din ve inanç özgürlüğüne, laiklik ilkesi ne, Türk Medeni Yasası’na aykırı oldu ğunu belirtmektedir.
12 Eylül’ün getirdiği değerler sistemi ve YÖK Yasası ile akademik kariyerle rin alabildiğine dağıtıldığını, bu kişile rin bu unvanları kullanarak çağdaşlık ve bilimle ilişkisi olmayan yazılar yaz dıklarını belirten yazar, bu kişilerin ki=
taplarından ve ümmetçi gazetelerin kupürlerinden birçok alıntı vermekte dir.
12 Eylül döneminde, çoğalan dine dayalı okullar konusunda rakamsal bil gilerin de verildiği kitapta, alıntılar dai me dipnotlarla desteklenmektedir.
Yazar kitabının sonuç kısmında tüm olayı toplamakta, genel sonuçlara var maktadır.
12Eylülcüler’inyetişmebiçimle-Atatürk ve Kurtuluş Savaşı C.AtufKansu G .M .K.Paşa’nın Sonbahar Gezi. Nuri O nat
Atatürk Kitapları
A tatürk ve Sosyal Demokrasi Muammer Aksoy G.M.Kemal Atatürk Nihat OrcalA tatürk’ten Sonra Atatürk Nail Güreli Gazi Mustafa Kemal D.V. Mikusch A tatürk’e İzmi r Suikasti Pakize Sönmez Hangi Atatürk? Attila İlhan Asil Kan Sadun Tanju A tatürk’ten Düşünceler Enver Ziya Kar al H ep Atatürk’ün Yanında Salih Cemil Bozok Atatürk Lord Kinross A tatürk’ten SeçmeSözler Cihat Imer İttihatçılıktan Kemalizme Feroz Ahmad
Atatürk ParaskevParusev A tatürk’ü Anmak M uammer Y üzbaşıoğlu Kemalizmin Dramı V. Nedim Tor
Atatürk Sadi Irmak A tatürk’ün Anıları İsmet Bozdağ Kök-Atatürkçülük N azanlpşiroğlu
Atatürk Y.K. Karaosmanoğlu A tatürk’ün İlkeleri ve Düşün. Ahmet Köklügiller M. Kemal Atatürk Zeki Cingöz Atatürk EmreKongar A tatürk’ün İzinde Bir Arpaboy Bahriye Uçok Mustafa Kemal Aşiyan’da Faruk Cum bul Atatürk Antolojisi Yusuf Çotuksöken A tatürk’ün N utuk’u-1 Taha Parla Mustafa Kemal veKürtler Abdurrahman Aslan Atatürk Bizimle M. Kamil Su A tatürk’ün N utuk’u-2 Taha Parla N ükte ve Fıkralarla Atatürk N.A.Banoğlu Atatürk Din ve Lai kli k Rauf R. Denktaş A tatürk’ün Temel Görüşleri Fethi Naci Nutuk Kemal Ö ner Atatürk Diyorki MustafaBaydar A tatürk’ün Yazdığı Yurttaşlık Bil. 1 NuranTezcan Olaylar Ansiklopedisi-Nutuk Turh an Haşmetoğlu A tatürkİçin Bütün Şiirler B.SuhaEdiboğlu A tatürk’ün Yazdığı Yurttaşlık Bil. 2 Nurafı Tezcan Resim, Atatürk-Hayatı veİlke. N .C anG ülekli A tatürkİçin DiyorlarKi Selahattin Çiller Atatürk-Destan Adam Cenap Ozankan Resimlerle Atatürk-Hayatı S. Kemal Karaalioğlu A tatürk KültürDevrimi Cevdet Perin AtatürkçülükteTemel İlkeler Ahmet Mumcu Romanya’da Karşı Devrim Mercan Köklü Atatürk Milliyetçiliği Baskın Oran A tatürk’ün Gizli Oturumlarda... Sadi Borak Sınıf Arkadaşım Atatürk A .FuatCebesoy
Atatürk ve Çağdaş Türkiye Bahri Sava Bayraklaşan Atatürk Sami Özerdim Söylev H.V. Velidedeoğlu
Atatürk veCumhuriyetin Doğuşu D ietrichGronau Çanakkale’den Laik Cumhuriyete Behzat Ay Söylev (Nutuk) M. Kemal Atatürk Atatürk ve Devrimler Niyazi Berkes Devrim Hareketleri İçinde Atatürk l ank Zafer Tunaya Söylev-Belgeler H.V. Velidedeoğlu Atatürk ve Eğitim Mahmut Tezcan En Büyük T ürk’ten Bize İnkılâp Kitabevi Tek Yol Atatürk Yolu Y. N abiNayır Atatürk ve Kahraman lık Şiirleri F. Ragıp, Tuncor Eskişehir-lzmit Konuşmaları Mustafa Kemal Vecizeler, Atatürk R. Tuncor, Tuncor
Dietrich Gronau'dan "Atatürk" kitabının öyküsü
A
tatürk’ün biyografisi için an laşma yapmak daha uzun bir zaman aldı. Sonunda, Fischer yayınevinde, benim projemle ilgilenen birine rastladım, fakat yayınevi yöneti minin bu projeyi gerçekleştirmesi için iki yıl daha bekledim. Atatürk’ün bi yografisi için 1991’den 1993’e kadar geçen üç yıl (kitap nisan 1994’te çıktı) yazarlık hayatımın en güzel dönemle riydi. Bu dönem ve öncesinde, başka biyografi yazılarımla da üslubumu ve bilgilerimi geliştirdim (“Marguerite Yourcenar”, 1992, “Anais N in”, 1993, her ikisi de M ünih’teki Wilhelm Heyn Yayınevi’nden çıktı). Hikmet’in mo nografisiyle de Türk tarihi üzerine bil giler edinmişken, bulunmaz bir m ater yal olan Atatür’ün yaşamı ve zamanın daki değişiklikleri yazamamak, bende bir boşluk yaratıyordu.Berlin ve İstanbul şehirlerinin, deği şik dallardan Türk ve Alman sanatçıla ra verdiği bir burs sayesinde, 1991/92 kışında İstanbul ve Ankara kütüpha neleri ve arşivlerini inceleme olanağı
buldum. Bu sırada, ismet İnönü’nün kızı bayan Özden Toker, Ali Fethi Ok - yar’ın oğlu, Bay Osman Okyar, ünlü opera sanatçısı Bayan Semiha Berksoy ve Türkiye’de Kemalizm’in savunucu larından birçok profesör ve sanatçıyla
söyleşi yaptım. Ayrıca, Almanya’da es ki devlet arşivlerinde bugüne kadar açığa çıkmamış, Ankara’yla 1924’ten beri ilişkide bulunmuş diplomatların raporlarına da rastladım.
Mustafa Kemal değişik yönleriyle benim ilgimi çekti. O -benim için- b ü yük bir özlemle yaşamı düşünen bir olay adam, enerjisini zıtlıklarla savaşa rak açığa çıkaran ve kendini bu uğurda feda eden bir insandı; O, Rus, Avus turya ve Alman krallıkları gibi uzun sü re ayakta kalmış Osmanlı imparatorlu- ğu’nun çöküşüne tanık olmuştu; O, es ki imparatorluğun yıkıntıları üzerin de, yeni bir toplumu şekillendiren baş aktördü; O, muhafazakâr düşünceler sonucu örnek karakterini yitirmeye yüz tutmuş, girişimcilik ve bir topluma aslında var olan yol göstericilik gibi bir kimliği kazandırmak için, yeniden keş fedilmesi ve tanıtılması gereken bir milli kahramandı; ve o, bir yazarın asla bulamayacağı, macera dolu hayatı sü resince büyük bir şahsiyet olarak tari he kök salmıştı.«
w ri nedeniyle komünizm, Kürtçülük ve irtica olmak üzere üç korkuları oldu ğunu ancak bunların gerçekte ne ol duklarını ve niçin tehlike oluşturduk larım tam olarak anlayamadıklarını belirtiyor.
Evren ve arkadaşlarının irticayı he def olarak gösterirken onun panzehiri olan laikliği hiç anlamamış oldukları nı ve bunun belgeleriyle kanıtlandığı nı; asıl önemlisi, komünizmin önüne dinci bir yapılanma ile set çekebile ceklerini sandıklarını anlatıyor. Aslın da bu sorunun, ABD’nin yeşil kuşak kuramı ile uyuşmakta olduğunu belir ten yazar, 12 Eylül’ün ABD’ye rahat bir nefes aldırdığını, belirtiyor ve b u nun nedenlerini irdeliyor. Amerikalı yetkililerin açıklamalarından örnek ler veriyor.
Son yargı olarak, yazar 12 Eylülcü- ler’in, Atatürk ilke ve devrimlerini hiç anlayamamış olmalarının ülkemizi ir- ticanm batağına sürüklendiğini, onla rın hep Atatürk ve Atatürkçülük’ten söz ettiklerini, ama uygulamada tam tersini yaptıklarını belirterek kitabını bitiriyor. Bu özgün kitabın sonuna di zin konması, eserin bilimselliğini de artırmıştır.
* * *
Bu yazının olanakları çerçevesinde tanıtmaya çalıştığımız bu üç önemli kitabı, tüm aydınlara öneriyorum. Ki taplar birbirini tamamlıyor, bilimsel birbütünlüğü sağlıyor.
Prof. Ateş’in kitabı konuya özgün kuramsal ve bilimsel çerçeve veriyor.
Kavram karmaşası çözümlenmekte, Laiklik nedir, ne değildir açık seçik or taya konulmaktadır. Ateş’in bu konu da Cumhuriyet’te yayımlanmış etkin yazıları da bir bütün olarak verilmek tedir. Prof. Kışlalı’nın kitabı Kema
lizm, Laiklik ve Demokrasi açısından konuya açıklık getirmektedir. 75 say falık Kemalizm ile hesaplaşmak bölü mü, özgün ve bilimsel bir incelemedir. Max Mehen’den, M. Duverger’e; Ibn Haldun’dan, Yunus Emre’ye; New
York Times’dan, Iran mücahit önderi Racavi’ye kadar çeşitli alıntılarla ve güçlü mantıkla konu işlenmektedir. Diğer bölümlerde de Prof. Kışlalı’nın “Siyasal Çatışma ve Uzlaşma” adlı b i limsel kitabından ilgili kısımlar alına rak desteklenmektedir. Ayrıca Prof. Kışlalı’nın Cumhuriyet’teki köşe- si’nde bu konuda yazdığı etkin yazılar toplu olarak verilmektedir.
Prof. Yetkin ise irtica olgusunu 12 Eylül yönetimi dönemine ilişkin ola rak özgün bir biçimde incelemektedir. Böylece, bu üç kitap birbirini tamam lamaktadır.
Laiklik karşıtı güçlerin etkinlik ka zandığı günümüzde bu savlara karşı ortak kültürün oluşması, bütünlüğün sağlanması, kavram kargaşalarının gi derilmesi son derece önem kazanıyor.
Ülkemizde yaşayan ve kendisini so rumlu sayan her bireyin Laiklik- Demokrasi ve Atatürk’ün Aydınlan ma devrimleri arasındaki bağlantıyı iyi kurması gerektiğine inanıyorum. Bu hem ortak bilinç, hem ortak kültür, hem de aydınlık yarınlar için önemli dir.«
Dünyada ve Türkiye’de Laiklik/
Yoklamış A te ş/ Ümit Yay m a lık / 1994/187 s.
Kemalizm Laiklik ve Demokrasi/
Ahm et Taner Kışlalı/ İmge Kitabeni/ 1994/303 s.
12 Eylül’de İrtica Njçin ve Nasd G e lişti/ Çetin Y etkin/ Ümit Yay m a lık /
134 s. Hariciye köşkünde verilen Yılbaşı balosunda. ( 31.12.1929
Cumhuriyet Kitap Kulübü
13. TÜYAP İSTANBUL
KİTAP FUARINDA
5-13
Kasım
ÇAĞDAŞ YAYINLARI KİTAPLARI
ÜYELİK KAYDI, ÜYELİK YENİLEME
ÜYE OLAN HERKESE GENEL KATALOG
İMZA GÜNLERİ
SOL, ONUR YAYINLARI KİTAPLARI
ÜYELERE İNDİRİM
Tüyap Kitap Fuarı
Stand No:A 85-86(Alt Kat) B 58(Üst Kat) Tepebaşı/istanbul
± 3
Ç a ğ d a ş Y a y ı n l a r ı ' n d a n Yeni Çı k a n K i t a p l a r
Hamdi Ülkümen
HÜMANİST
ATATÜRK
Sabahattin EyuboğluMAVİ
VE
KARA
Çağdaş YaymJaff m > v " M M B M Julia M arshall .(M i'«t ûgzetimCtti-Anadili ve Yazın Öğretimi
Atrufut ttv.fctteri MuAyUM IVvy*»i*Tww*
tiidıçeye çeviren. CAiırr kOijvBI
ÇAĞCAŞ YAYINI AR
Necati Cum alı
VİRAN DAĞLAR
Makedonya İ9ÖÛ/ ILKit*prom «tu
K i m i ö l ü l e r b i z e n e k a d a r d a y a k ı n ; y a ş a y a n l a r ı n B i r ç o ğ u n e k a d a r d a j ö l ü / W o l f B i e r m a n n
DEM OKRASİ VE SİVİ1 TOPLUM / John Keane
Avrupa Sosyalizminin Açmazları, Toplumsal ve Siyasal İktidarın
Denetlenmesi Sorunu ve Demokrasi Beklentileri Üzerine_________ i„«eieme
John Keane çoğulcu, kozmopolit ve sosyalist bir demokrasi anlayışı geliştiriyor. Demokrasiyi çoğunluk yönetimi, parti rekabeti ve hukuk devleti ile sınırlı gören ufku aşmayı hedefleyerek demokrasi düşüncesini geniş bir konu yelpazesi içinde somutlaştırıp zenginleştiriyor. Bizde liberallikle özdeşleştirilmeye başlanan yeni muhafazakârlığın (ve “özelleştirmeciliğin") sivil ve siyasal öz gürlüklere yönelik tehditleri; Sovyet-tipi rejimlerin sosyalizm adına yarattığı siyasi, ahlâki ve insani tahribat; tam istihdamın ola naksızlığı; görünmez devlet iktidarı; parti merkezli siyaset anlayışının gerileyişi; toplumsal hareketlerin yükselişi; parlamento dü şüncesinin vazgeçilmezliği; mutlak, bilimsel ve evrensel doğruların bilgisine sahip olma iddiasından vazgeçmiş göreci bir perspektiften ideoloji eleştirisi yapmanın nasıl mümkün olabileceği bu konulardan birkaçı... Yazar sivil toplum-devlet ayrımının yıkılması değil, korunması gerektiğini düşünüyor. Ona göre, özerk kamusal alanlardan oluşan bir sivil toplum devletin keyfi ikti dar kullanmasının önündeki temel engeldir. Ama sürekli parçalara ayrılıp iç çatışmalarla kendi kendini kötürümleştirme potansi yeline de sahiptir. Bu anlamda bu eğilimi gideren yönlendirici ve eşgüdümleyici bir faktör olarak evrensel yasaları uygulayan ve “kamu vicdanfm cisimleştiren devletten vazgeçilemez. Ancak esas ilke yurttaşların devletin mülkü olmadığı ilkesidir; devlet top luma değil, toplum devlete hesap sorma yetkisine sahip olmalıdır. Sivil toplumu ve piyasayı her derde deva görenlerden de sınıf- merkezli, devletçi ve her türlü siyasi sorunu ekonomiye tahvil eden ufuksuz “sol” anlayışlardan da bunalanlara ve özgür bir ka musal alan konusunda fikir ve sol tavır üretmek isteyenlere şiddetle önerilir.
R o m a n
Murphy, bir Beckett anti-kahramanı. Belli bir eğitimden geçmiş. İrlandalI. Yainız, edilgen ve tekbenci. Bir işte çalışmıyor. Tek mutluluğu sallanan bir koltuğa kendini çırılçıplak bağlamak, iç dünyasına çekilip orada yolculuklara çıkmak... Celia, Murph^ye
âşık. Fahişe. Bedensel bir aşkla sevilen ve dış dünyaya ait olduğu için Murphynin reddetmek istediği bir kadın... Murphy, peşini bırakmayan dış dünyadan kaçarken, sığındığı akıl hastaları tarafından da dışlanır... Kitabın traji-komik öyküsü bu merkezi çelişki etrafında gelişir. Descartes'ın ’ruh-beden' ikiliğinden etkilenen Beckett, bu ilk romanında, ruhla bedenin, iç dünyayla fiziksel dün yanın kaynaşma zorunluluğundan uzakta, bir arada yaşayabileceğini göstermek ister. Doğu mistisizminden hareketle, bedenin, ait olduğu fiziksel dünyada asla tam özgür olamayacağı, gerçek özgürlüğün düşüncelerde yaşanabileceği fikrini ana izlek haline getirir. Bu anlamda Murphy, Beckett'in daha sonraki romanlarında sadece düşünerek ve konuşarak, sözcük üreterek, dili kulla narak var olabilen anti-kahramanlarının ilk örneğidir... Murphy, karamsarlıktan alaya, komikten traji-komiğe, hayatın ruhsal ve fi ziksel alanlarını kapsayan izlekleriyle tüm yaşamın deliliğini veya insanın insanlığını seslendirerek eğlenen bir roman. Düşün mek veya düşünmemek isteyenlere... insanlâra...
A n la t ı
“Yaşamda neleri elinden kaçırdın! Her şey ne kadar boktan! Kendini ne kadar kötü hissediyorsun! Beraber olduğun erkek sana ne kadar kötü davranıyor! Çevren, senin hastalıkların, zayıflıkların, üzüntülerin karşısında ne kadar anlayışsız. ÖTEKİ kadın ne kadar da bayağı, nasıl da senin ilişkinin içine sızdı! ERKEĞİNİ elde etmek için senin zayıf konumundan nasıl da faydalandı! Ne kadar sahtekâr!”
itiraf edin, bu duygulara yabancı değilsiniz. Başınıza henüz gelmese bile bir gün mutlaka gelecek, zaten çevrenizde sık sık ya şanan şeyler bunlar. Üstelik sevgilinizi çaldırmanın dışında hayatta “çuvalladığınız" başka şeyler de var. Kendinize güvenmiyor sunuz, güzel olmadığınızı düşünüyorsunuz; sekste düş kırıklığı yaşıyorsunuz, bir türlü orgazm olamıyorsunuz; her şeyin sorum luluğunu alma gibi “anaç” bir karakteriniz var; duygularınız karşılıksız kalıyor, kimse sizi romantik şeyler söyleyerek okşamıyor; erkeklerle, işinizle aranız bir türlü düzelmiyor... Sık sık ağlıyorsunuz, kendinizi.çaresiz hissediyorsunuz, arada bir ölmek istiyor sunuz... Siz bir “çuvallama” şampiyonusunuz!.. Luisa Francia feminist, yazar ve yönetmen. Kadınları anlıyor. Bu kitapta eğlenceli bir üslûpla, onlara “çuvallama" sanatında nasıl daha başarılı olabilecekleri konusunda ipuçları veriyor.
AYUNTI
Piyer Loti Cad. 17/2 34400 Çemberlitaş/lstanbul Tel: (0 212) 518 76 19 fax: (0 212) 516 45 77
ayrıntılar önemlidir!.
n İ l T İ T A T “C e h e n n e m e Ö vgü”nün ko rsan b ask ısı yapılm ıştır. Y azarın, yayınevinin em eğini g a s p ed e n bu uygulam aya karşı okuru dikkatli olm aya;
ıoo.
ÖZGÜRLÜĞÜN EKOLOJİSİ / Murray Bookchin
Hiyerarşinin Ortaya Çıkışı ve Çözülüşü
Yüzyılımızın büyük düşünürlerinden Bookchin’in en önemli çalışması olan
Özgürlüğün Ekolojisi,
çağdaş özgürlükçü düşüncenin “başyapıtf’dır.
Yazar, konformist/teknokratik çevreciliğe, kafaları mistisizmle bulanmış
“Yeni Çağ” ekofeministlerine, hayatın her alanını ekonomikleştirerek yok
sullaştırmış olan kapitalizme ve onu eleştirmek isterken ekonomist mantı
ğını devralan Marksizme karşı cepheden ve çok güçlü bir saldırıya girişi
yor. Bookchin’e göre gezegenimizdeki yoğun ekolojik tahribatın ardında,
insanın insan üzerindeki tahakkümünün insanın doğa üzerinde de hakimi
yet kurma isteğine yol açtığı “tahakküm mirası” ve bu isteği tam anlamıyla
gerçekliğe dönüştüren rekabetçi, kapitalizm vardır. Kapitalizmde “her türlü
kültürel, etik ve psikolojik mesele maddi bir ihtiyaçlar sistemi içinde mas
sedilir.” Akıl rasyonalizme, etik tekniğe, bilim de “niçin” sorusunu “nasıl”
sorusuna kurban eden bilimci bir Kilise’ye dönüşmüştür. Ama bunları ta
rihsel gelişimleri içinde değerlendirmeyip
bizzat
akla, teknolojiye ve bilime
saldırmak ucuz bir gericiliktir sadece.
Bookchin bütün bunlara karşı toplumu ekolojik, akılcı ve sanatsal kaygılarla
yeniden yapılandırıp “ekolojik bir toplum” yaratmayı amaçlayan ütopyacı bir
alternatif, eko-anarşist bir proje önerir. Bu proje yazarın “özgürlük mirası”
adını verdiği, tarihteki çeşitli özgürlük deneyimlerinin akılcılık ve bilimle bü
tünleştirilmesine dayanır. Yazarın “tamamlayıcılık etiği” diye adlandırdığı
yeni bir etik,
bütünlüğe,
akılcı
yeniliğe ve
yaşam biçimlerinin
benzeşmezliği
ne
ve zengin
çeşitliliğine
değer verir. Bu etiğin hayata geçirileceği “ekolojik
toplum”da hiyerarşi çözülüp yerini karşılıklı bağımlılığa bırakacak, özgürlük
doğayla, bireysellik topluluk bağlarıyla karşı karşıya konmayacaktır.
Özgürlük imkanları ve önündeki engeller hakkında gerçekten düşünmek
isteyenlerin olağanüstü bir heyecanla okuyacakları felsefi, tarihsel, sosyo
lojik, psikolojik, kısacası “hayati” bir inceleme
Özgürlüğün Ekolojisi.
M
AYUNTIPiyer Loti Cad. 17/2 34400 Çemberlilaş-istanbul Tel: (0 212) 518 76 19 Fax: (0 212) 516 45 77
a y r ı n t ı l a r ö n e m l i d i r
Y A P I
K R E D İ
Y A Y I N L A R I
İçim izde
b ir D on K işot
yaşıyor
olm alı...
M*'2 5 0
K İ T A B A
U L A Ş T I
Çok büyük bir düşmanla,
cehaletle savaşıyoruz.
Ve silahımız sadece kitap.
D o n K i ş o t b u k e z
k a z a n a c a k .
© □ ©
Y A P I
K R E D İ
Y A Y I N L A R I
Yeni kitaplarım ızla TÜYAP Kitap Fuarındayız.
C* ^ MAYA/COVs/f/ k‘
%
'«É-.c i N ^ L D E S N o s -'¿ if & _____ s^
o o o w i s * * '0
4 ^ ^ 3 A D © t * ^4 ^
Ve yeryüzünü çevirdiler.
C evat Ç apan, O n a t Kutlar, Eray C anberk, A taol B ehram oğlu,
E gem en B erköz, A hm et C em al, H erkiil Millas,
G üven T u ran , Samih Rıfat, M azlum Beyhan,
Barış Pirhasan, Erdal Alova, Ali C engizkan,
T urgay Fişekçi, A dnan Ö zer, Kemal Atakay
İÇ İN İZ D E K İ Ş A İR İ I M N D I R I N !
M k
• •
Dünyanın en büyük şairlerinin tüm şiirlerinden yapılan seçmeler. Şair üzerine inceleme, yaşam öyküsü, notlar. Dilimizin ustalarınca hazırlanmış çok özenli bir dizi. Şiirle, edebiyatla, sanatla ilgili herkese...
îlk dört kitap çıktı, dizi bir yıl içinde onbeş kitaba ulaşacak.
Başkurt Sokak, 4 1 / 2 Cihanair-İSTANBUL Tei:(02l2) 2 4 4 02 85 Faks:|0212) 245 2 5 22
H ab ab am Sınırı Dizisi...Rıfat İlgaz... ---495. OOO M izah Dizisi 2 ... ...Rıfat İlgaz... ::::::: ::İ3o:ööö
K aradenizin R o m an Dizisi.. ‘ir
Dizisi---m
A y tie D i z m ---Alman Kül. T ü r k im gesi 1, 2---D e m o k ra t S ü reci & E. K ü ltü r Bilinci im p a r a to ru A r a r k e n ...—__ Nasıl M üslüm an O ld u k ..._ . Rıfat İlgaz...435.000 İlgaz...330.000 ga K ula...180.000 90.000 ►lak______________ - e T am Bağım sızlık---ve Sosyal D em okrasi.. H angi E rb a ıu ıa ________________... [slam da H oşgoru ve S ın ırı... İslam iyet G erçeği 1,2,3,4— 2.C um huriv et T a rtışm a la rı*s?r„ıIi î ‘v&TJ,ü,pî‘i‘
K apitalizm in Gelişim i..
Devlet ve D em o k rasi______________________ O ltadaki Balık T ü r k iy e ... Laikliğe Ç a ~ A ta tü rk ve A ta tü rk ve A ta tü rk ç ü lü k v e T .D e m o k r.S ü r.____.... A ta tü rk Ç ağ d aslasm a ve L a ik Dem ok. Duny.ve TürkTlLaiklik-__________________ Aslan Sosyal İ3^mokratW.!.T.T..".” ""!!! M üslüm an T o p lu m . L aik D e v ... Azgelişmişlik S ü re c i. T ü r k _______________ Allah Devletinde D em okrasi_______ Isjam da K adın ve C in se llik ... U nl ü le re.Vl* İctup îar~. "E Külle te y n ---.. Ê r doğan A ÿ â in ! .ET." 1. jrrıî»:888 - E-Aydın---„---430.000 _____90.000
TsCSS3ASÎ;::::::::î?8:m
£
oktam w Ateş...110.000 l a r B. T a r hanlı---110.000 S". Yer asim os<3cil« )... 550. OOO . Faik Bulut...185.000T u r a n D u rs u n ... 55.000 „ .T u r a n D u rsu n ...145.000 ...T u r a n D u rs u n ...- 55.000 ...T u ra n D u rsu n ... 55.000 Şeytan A yetleri T a r tış m a s ı...K a y n ak Y ay... 100.000 in sa n H aki. Cins. Y o k tu r... . H. b r a n d t....„ ...30.000
fsssssi f ö s ^ : = : r : r —
= ^ i l î r ^ k : : : j S : 8 8 8
f e s 5 L 5 l W s ı = = = = = = = = = = = ^
Bir K ra k te r Y a r a tm a k —...- —...Stanislavski...120.000 Bir A k tö r H a z ır la n ıy o r...Stanislavski...>...120.000
f « S J M ^ n i ^ î U K = = = r . ~
-« ? I b £ l*U S SSSRÎ ^ ¡ tS s r ^ = = m m
g S Î^ İT S fiS iü Y i::
T a n rıy a K afa T u ta n l a r — ---I- Z. E yü b oğlu...-5 0 .0 0 0 " ~ ... . S e rv e r TanflIL________120.000 F- Al her on i...110.000 O n Yit---....S e rv e r ' '.Aya M. S e v e r . C.D izder.... 125. OOO ^ W C E ~ - î i l : 8 8 8 M au rice D obb...250.000 .S .T anilli... >..270.000 . M .Em in D eğer...160.000 .M u am m er Aksoy...40.000 . M u a m m e r Aksoy...50.000 . M u a m m e r Aksoy...50.000 .P resto n H u g h e s...30.000 ■ E rgıin A ybars_________90.000 Tok tam ış A te ş... “ “ Boyun E ğ m e y e c e k s i n . . . F a t m ı r ö j a t a . ...>150.000 ¥ S f S S a < M E Î Î = ! ! S ^
İh tiş a m ın K ita b ı...G. Scholem ___________ 120.000 Ç ılgın M elek. D inledik...—...D. -E. B e rg e r...120.000 I C h ın g ___________________________...T om R ıse m a n ...>.75.000 B u r ç la r ve Y ıld ız lar...G ü lte n Su v e re n ...120.000 J a p o n G ü c ü , ve S tra . S ır la r ı... ...» > ... F, J. L o v r r t . .—.... —120.^^" G ü n ü m ü z ü n Nevrotik İ n s a n ı...—...K a re n H o rn e y . A ' İn s a n c a Sevgi ve C insellik__________—____E rle B e rn a ... A y d ın la n m a Ş ehveti...---J o h n Stevens—
H a s ta A ile ..._.H. E. R ic h tc r ...100.000 Sevm e S a n a tı---;...E ric h E ro m m ____________________70.000 S î ^ e r n & m r v e M riR y iria rk '::r.:::.::"^ * 2 l™ Â V 5 .^ î)“ " :;/: : .ı ^ : 8 8 o O r d u ve Politik a-...O .M .O z tü rk ...80.000 12 M a r t İh tila lin Pençesind e...M .A .B ira n d ...130.000 A t a tü r k 'e S a ldır. Daya. Hafifliği...— A. T . K ışlalı...135.000
İ
kem alizm L aiklik D e m okrasi...-A . T . K ışla lı...135.000!£?.' gSSîgfelF ::3îS:888
D oğu M ito lo jisi__________________________—Jo s e p h C a m p b e ll----245.000 O r ta d o ğ u M itolojisi... S .H . H o o k e ...—115.000 H a p ish a n e n in D o ğ u ş u . . » » . . . ...M . F o u c a u lL ...>215.000 ... A n a -B a b a O k u lu .. cu k P sik o lo ji... cu k ve S uç... .H a lu k Y a v u z e r...140.000 ÖSli;î; :::::::: îfg:888 Y a v uzer * ü n eşi U y a n d ıra lım ... K a rd eşim Deniz K a rd e ş i Rüzg.. 188:888 R ay igjîn RÖViñ h»V.V™V." >î” >> ..75.000 Y a b an M u z u ... . V a sc o n ce lo s...120.000 . Vasconcelos.. — ...90.000 .YS£Sr¿te::::::::::::i3í:888 .V asco n c e lo s---90.000 O r h a n P a m u k ...90.000
8
r h a n P a m u k ...275.000 r n a n P a m u k ...135.OOO : I §S:888 ..E rd a l O z ... 150.000 -T -M o rriso n...100.000FMSÍÍ&S:::::::::::::: 188:888
.M. D u ra s...>„„..30.000 P .S ü s k in d ... 55.000 .P.SUskind...145.000 .L .D u r r e ll________ 350.0001:388:888
.M u za ffe r Izgü...120.000 T ü r k iy e ’d e G e r Z o r Şey T a n r ı O lm ak---D evlet N e d ir E stetik ve S a n a t Dersleri—iye’de G e ric ilik ...Ç a ğ la r K ırç a k ...145.000 ----—...-A rkadı S tru g a ts k ı... 105.000 ---C em E ro ğ u L ---—...80.000 ...M . K a ğ a n ...>..250.000 A k deniz-1,2 A k d eniz D ü nyası...- F .B ra u d e l...*575.000 S iyasal Ç a tışm a ve U zlaşm a...A. T a n e r K ışlalı...>14^.000 Siyaset H ilm i... ...A . T a n e r K ışla lı...>140.000 Ç o c u k ve E rg en G elişim i...- M a r y J . G a n d e r >245.000 K o rs a n ın S e y ir Defleri...-A h m e t Y u rd a k u l____150-000 A y i n i n Ç ıp la k G ü n ü ...B .U z u n e r... 95.000 B alık İz le rin in Sesi...B .U zuner...420-000 B enim A dım M a y ı s . .» ---—» . .. .B . U z u n e r ...310.000 B ir S iyah Saçlı K a d ının G .N ...- ...B .U zu n e r...>.300.000 G ü n e ş Y iyen Ç in gene...B .U zu n e r...300.000
f i î i î ^ S ^ v k ™ ^
Çiâ*: C t r ^ :::: - ::
iç im iz d e k i Ç o c u k ...—...D oğan C üceloğlu.. ...140.000 İn s a n İ n s a n a ...> » ...—--- D oğan C ü c elo ğ lu ..__145.000
R
asta) an m a d a n Y aşam ak... S. D.-A. S te v e a rt...495.000 ısan O lm a k ---E n g in G e ç te n ...100.000 £ Î ? K ı y * s s a - s ^ T ^ » ^ :u ld a B aşar?...Feyzi U lu*... 95.000 A n n e ve Ç ocu k .______________________________ W e s c h .-P u y n ...175.000 A n a -B a b a ve Ç o c u k ...H a lu k Y a v u z e r...140.000 Beyaz K a le .... gevçle^B ey ve O ğ u lla rı... K a r a K ita p ... Y a r a l ıs ı n ... G ü lü n ü n Sold u ğ u A k ş a m ... E n M avi G üz...- ... K a tra n B e b ek ... S evgili... G ü v e rc in ---İsk e n d eriy e I>ortlüsu(4 K ita p )...ÎSK KİÎSSfö! D o n u m d a k i P a r a ... Suç ve C e z a ...—. D u rg u n D o n ..________ -U y a n d ırılm ış T o p r a k ...- ...— Don K ıyısın d a H a s a t... —• P a ris D ü ş e rk e n --- ---D ipten Gelen ---D alg a______________________
Don Q u ijo te ...—...____________________________________________ Seçm e Y a z ıla r...- ...» S a m s a t l ı L u k ıa n o .... 190.000 D ecam eron H ik a y e le ri...- ...Boccaccio...325.000 A n n a ^ k a r e n in a - ... Ö lü C a n l a r ... ^ ü r k CVİtasulİarzE»>>>...- —... T ü r k S a n a tı ... T ü r k Dilinin
Etimolo.Sözl..*...-ı m « Etimolo.Sözl..*...-ı i i i = = = = =
-C ervantes..” ... ...450.000 Kızım O lm a d a n A sla... Ç oc u k Sevgisi U ğ r u n a ...Eæ
rd a l A ta b ek Dizisi... ek O n g u n Dizisi... c h a r d Bach D izisi...Doğan Avcı oğlu D izisi...——... - ‘ ---fijneri
Ef;
S
ocuk K lasik leri Dizisi K>1 G ece M a sa tla rı... Aıak v . S.vdai Ş U rl.rl 1 ,2 .w _.r ... G o n c a ro v ...230.000 .T o lsto y ... 230.000:ÎS^L'r."-r.r“ 118:888
g S ^ ; r ™ : : r .: : ~ “ l?l:888 -O ktay A s la n a p a . ....4 00 .0 00 . t.Z ..Eyuboğlu...410.000 Æ ïK 11 KîS?t::::5i?8:888 .{ ? fâ îS K :::::::::::::::1. îttÖ := = = = ± l___ ,8 K ita p )...85 0.00 0 -<11 K itap)...2.300.000 t e Y ap tım .. Ç ü n k ü O n u S eviyordum ... H itle r İstesey d i---M e şh u r i---M a te m a tik ç ile r B ifâ * . S p Y iis n r r ig f c » B ^ % * » rr....:î.l85:888 f38:888 B: SSK g.L:r:“" H8:888 .R ey m an E r a y ...90 .000 Ali D ö n m e z ...180.000 •F.B .S ton aker...50.000PEŞİN FİY A TIN A TAKSİTLE ÜSTELİK KİTAP HEDİYELİ
En A z 1 .OOO.OOOTl Kitap s e ç m e n iz g e re k m e k te d ir. (İOO.OOO.TL Kitap H e d iy e ) % 25 Peşin geri kalanı 5 taksit, 2 0 0 0 .0 0 0 TL (200.000.Tl Kitap H e d iy e ) % 25 Peşin ge ri kalanı 6 taksit. 3.000.000.TL (3 00.0 00.Tl K itap H e d iy e ) % 20
Peşin g e ri k ala nı 8 taksitte ö d en ece k tir.
P osia/kargo ücreti a lç ıy a aittir. Peşinatları Posta Ç e k i: 411 639 notu hesab a Eren G ûndoğan ad ın a yatırın.
GÖNDOGAN YAYIN PAZARLAMA A d a k a le Sok. 25/37 Kızılay -A n k a ra Te l- F a x . : (3 1 2 ) 433 4 9 8 5 N o t : — 1.OOO.OOOTl 'd e n a ş a ğ ı siparişlerinizin ta m a m ın ı p o sta ç e k in e ya tırm a n ız g e re k m e k te d ir. _______________ — Baskısı o l m a k k o ş u lu y la b u lis te n in d ı ş ın d a d a k i t a p s ip a riş v e re b ilirs in iz .________ _______
İ S T E K K U P O N U
Yukarıda işaretlediğim kitapları satın alm a k istiyoSm. A d ı S o y a d ı :... E v A d re s i ;... İş A d re s i :... ... ...ŞEHİR... E v - T e l :... İ Ş - T e l :... M e s le ğ i : ... D o ğ u m T a r ih i :... İM Z A :
» < # v #
