• Tidak ada hasil yang ditemukan

Perencanaan Sistem Usahatani di Lokasi Pemukiman Transmigrasi Sebamban Propinsi Kalimantan Selatan

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Perencanaan Sistem Usahatani di Lokasi Pemukiman Transmigrasi Sebamban Propinsi Kalimantan Selatan"

Copied!
173
0
0

Teks penuh

(1)

PERENCWNAAN SlSTEM USAHATAN!

D l

LOKASl PEMUKIMPIM TRAMSMIGRASI SEBAMBAN

PROPINS!

KALIMBIUTAN SELATWN

Oieh

AFIDJOKO

A

20.

1385

J U R U S A N TAMAH

F A K U L T A S PERTANIAN, I N S T I T U T P E R T A N l A N B O G O R

(2)

PERENCANAAN SISTEM USAHATAM! Dl

LOKASI PEgUKlMAN TRANSMfGRASf SEBAMBAN

PROPiMSi KALIMANTAN SELATAN

Olek

A N D J O K O

JURUSAN TAMAH

(3)

LOKASI PEMUKIMAN TRANSMIGRASI SEBAMBAN

PROPINSI KALIMANTAN SELATAN

Nama Mahasiswa : ANDJOKO

Nnmnr Poknk : A 20.1385

Menyetu jui

,

Dnsen Pemhimhing

Dr. Ir. Santxn R,P. Sitorus

(4)

RINGKASAN

Aiu'DJOhO. P e r e n c a n a a n S i s t . e m U s a h a t a n i K e l u a r g a T r a n s m i g r a n D i

L o k a s i Pemukiman T r a n s m i g r a s i Sebamhnn, P r o p i n s i K a l i m a n t a n

S e l a t a n ( d i hawah h i m h i n g a n SANTUN R.. P . SITORUS 1 .

F e r e n c a n a a n s i s t e m u s a h a t a n i k e l u a r g a t r a n s m i g r a n d i

l o k a s i pemukiman t r a n s m i g r a s i SKP C Sehamhan I I I i V , WPP V I ,

P r o p i n s i K a l i m a n t a n S e l a t a n d i p e r l u k a n u n t u k m e n g e m h a l i k a n

d a y a tumhuh p r o s e s p e r k e m h a n g a n d a l a m r a n g k a P r o g r a m Pengem-

h a n g a n T a h a p h e d u a ISSDPI d i i n k a s i t e r s e h u t . WP? V I Sehamban

t . e r m a s u k k e d a l a m kelompok pemukiman t r a n s m i g r a s i yanrj menga-

l a m i s t a g n a s i p e r t u m h u h a n p a n g d i c i r i k a n a n t a r a l a i n o l e h me-

n u r u n n y a t i n g k a t p r o d u k s i k o m o d i t i t.anaman p a n g a n p n k o k , p e n -

d a p a t a n k e l u a r g a , memhuruknya l i n g k u n g a n f i s i k s e r t a k e h i d u p -

a n s o s i a l yang ' i d a k h e r k e m h a n g . F e r e n c a n a a n y a n g d i s u s u n

t . e r d i r i d a r i p e r e n c a - n a a n t a n a m a n p a n g a n d e n g a n menggunakan

Metoda P r o g r a m L i n i e r d a n p e r e n c a n a a n pengembangan tana.man

t a h u n a n d a n t a n a m a n k e r a s riengan menggunakan Metoda A n a l i s a

K e l a y a k a n F i n a n s i a l . B e r d ~ s a r k a n t i n g k a t k e s e s u a i a n l a h a n

y a n g d i k o r e l a s i k a n d e n g a n S a t u a n L a h a n d a n d i s t r i h u s i n y a

t . e r d a . p a t e m p 8 . t . m o d e l p e r e n c a n a a n t a n a m a n p a n g a n , S e t i a p

model d i s u s u n d a l a m empat. s k e n a r i o h e r d a s a r k a n d u a s t r a t . e g i

y a i t u Dengan d a n Tanpa S t . r a t e g i Swa-semhada P a n g a n p a d a h e s a r

modal yang d i m i l i k i k e i u a r g a t r a n s m i g r a n d a n p a d a h e s a r m o d a l

yang d i b u t u h k a n i s e h a r u s n y a d i s e d i a k a n ) a g a r i u a s a r e a l

man p a n g a n ciapat d i g u n a k a n s e l u r u h n y a ( m a k s i m a l ) . P e r e n c a -

(5)

d a l a m d u a p o l a , d i m a n a p a d a P o i a A t e n a g a k e r j a t i d a k d i m a - s u k k a n s e h a g a i h i a p a p r o d u k s i s e d a n g k a n p a d a P o i a R t e n a g a

k e r j a d i h i t u n g s e h a g a i h i a p a .

H a s i l k e d u a p e r e n c a n a a n t e r s e h u t d i g a h u n g d a l a m s1tat.u

P o l a T a t a Ruang P e r t a n i a n s e s u a i d e n g a n k o m p o s i s i l a h a n y a n g

mungkin d i p e r o l e h k e l u a r g a t r a n s m i g r a n y a n g p a d a d a s a r n y a d a -

p a t d i k e l n m p o k k a n m e n j a d i d u a t i p e p e r e n c a n a a n y a i t . u ( 1 ) T i p e

- .

F e r e n c a n a a n h l s t e m U s a h a t a n i Lahan h e r i n g , d a n ( 2 T i p e Pe-

r e n c a n a a n S i s t e r n U s a h a t a n i Lahan A a s a h ,

D a l a m j a n g k a p e n d e k p r i o r i t a s t a r g e t . a d a l a h swasemhada

p a n g a n h a g i k e l u a r g a . T e t a p i d a l a m j a n g k a p a n j a n g p e r e n c a n a -

a n d a p a t . d i a r a h k a n h a g i p e n i n g k a t . a n p e n d a p a t a n d e n g a n s u m h e r

p e n d a p a t a n u t a m a h e r s u m h e r d a r i h a s i l p e n g u s a h a a a n t-anaman

t a h u n - a n d a n t a n a m a n k e r a s .

R e r d a s a r k a n t a r g e t . swasemhada p a n g a n , p e n d a p a t a n y a n g

d i h a s i l k a n a d a l a h s e h e s a r Rp. 1 5 7 . 8 7 7 ,

-.

J i k a j u m l a h moda.1

d i t i n g k a t k a n d a r i R.p.100.000 m e n j a d i R p . 2 1 2 , 9 1 6 , 0 8 u n t u k l u a s

l a h a n 1 , O Q H a a t a u men,iadi Rp. 1 5 9 . 1 5 4 , 0 8 u n t u k l u a s l a h a n 0 , 7 5 Ha, maka p e n d a p a t a n p e r t.a.hun h e r t a m h a h h e r t u r u t - t u r u t

m e n j a . d i R p . 4 2 6 . 6 9 5 , - d a n R p . 3 1 4 . 7 5 7 , - .

J i k a t i d a k d i g u n a k a n t a r g e t . swasemhada p a n g a n , maka p e n -

d a p a t a n d a p a t . d i t i n g k a t k a n m e n j a d i Rp. 4 4 2 . 3 4 2 ,

-

u n t u k l u a s

l a h a n 1 , 0 0 H a a t a u m e n j a d i R p . 3 3 5 . 8 1 4 , - u n t u k l u a s l a h a n ii, 75 h a . Modal y a n g h a r u s d i s e d i a k a n u n t u k i t u h e r t u r u t - t u r u t .

a d a l a h R p . 2 1 6 . 7 2 6 , 6 4 d a n R p . 1 6 1 . 2 8 6 , - .

P a d a t i p e p e r e n c a n a a n s i s t e m u s a . h a t . a n i l a h a n h a s a h ,

(6)

k e t . e r s e d i a a n modal d i t . i n g k a t k a n d a r i p . 1

-

m e n j a d i R p . 2 3 7 . O 1 6 , ! i X u n t u k l u a s l a h a n 1 , 0 0 Ha a . t . a u m e n , i a d i

Rp. 1 7 5 . 7 5 4 , 0 8 u n t . u k l u a s l a h a n 0 , 7 5

Ha,

maka p e n d a p a t a n p e r

t . a h u n hert.amha.h h e r t u r u t . - t . u r u t . men j a d i R p . 57 6 . 2 8 7 ,

-

d a n

R p . 4 1 7 . 5 4 8 , - ,

J i k a t i d a k d i g u n a k a n t . a r g e t . s w a s e m h a d a p a n g a n , m a k a

p e n d a p a t a n d a p a t d i t i n g k a t k a n m e n j a d i R,p. 6 0 8 . 1 3 8 ,

-

u n t u k l u a s

i a h a n 1 , 0 0 Ha d a n m e n j ~ d i ' p . 4 7 3 . 2 1 4 , - u n t u k l u a s l a h a n O , i 5

H a . M o d a l y a n g h a r u s d i s e d i a k a n h e r t u r u t - t u r u t a d a l a h

R p . Z 4 3 . 8 7 6 , 6 4 d a n R p . 1 8 3 . 7 8 6 , - .

D a l a m Q a n g k a p a n j a n g , h e r d a s a r k a n p e r h a n d i n g a n d a r i h a -

s i l p ~ r h i t . l . l n g a n n i l a i N P V p a d a t i n g k a t hunga 1 8 % a n t a r a k e d u a t a n a m a n y a i t u l a d a d a n k e l a p a h i h r i d a maka p e n g u s a h a a n l a d a

s e c a r a f i n a n s i a l j a u h l e h i h l a y a k u n t u k d i l a k s a n n k a n s e h a g a i

s u m h e r p e n d a p a t a n u t a m a d a l a m m e n i n g k a t k a n p e n d a . p a . t a n . P e n d a -

p a t a n h e r s i h d a r i l a d a p e r H a l a h a n s e l a m a 1 5 t a h u n m a s a

p r o d u k s i a d a l a h Rp, 1 4 . 2 0 7 . 2 6 0 ,

-.

J i k a t e n a g a k e r J a d i h i t u n g

s e h a g a i b i a y a p r o d u k s i

,

p e n d a p a t a n m e n j a d i Rp. 1 1 . 4 9 5 . Zlil

, -,

d e n g a n n i l a i i n v e s t a s i m a s i n g - m a s i n g d a l a m 2 t a h u n a d a l a h

R.p. 1 . 6 9 2 . 0 0 0 ,

-

d a n 'p. 2 . 4 5 2 . 0 0 0 , - , J a n g k a wakt.u p e n g e m h a i i a n i n v e s t a s i n y a s e t e l a h t . a h u n k e 3 (.

:!

t a h u n d a n 1 , 4 h u l a n s e r t a

3 t a h u n d a n 7 h u l a n i

.

Penda.pat.an h e r s i h d a r i k e l a p a h i h r i d a . h e r d a s a r k a n n i l a i

NPV p a d a t i n g k a t hunga 12% s e l a m a 30 t a h u n masa p r o d u k s i a d a -

l a h Rp. 8L13.870,

-,

d e n g a n n i l a i i n v e s t a s i d a i a m 4 t a h u n s e - h e s a r Rp. 6 2 4 . 5 0 0 ,

-.

J a n g k a w a k t u p e n g e m h a l i a n i n ' v e s t a s i
(7)

d i n i t u n g s e h a g a i h i a y a p r o d u k s i , m a k a p e n g u s a h a a n k e i a p a

(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)
(56)
(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103)
(104)
(105)
(106)
(107)
(108)
(109)
(110)
(111)
(112)
(113)
(114)
(115)
(116)
(117)
(118)
(119)
(120)
(121)
(122)
(123)
(124)
(125)
(126)
(127)
(128)
(129)
(130)
(131)
(132)
(133)
(134)
(135)
(136)
(137)
(138)
(139)
(140)
(141)
(142)
(143)
(144)
(145)
(146)
(147)
(148)
(149)
(150)
(151)
(152)
(153)
(154)
(155)
(156)
(157)
(158)
(159)
(160)
(161)
(162)
(163)
(164)

PERENCWNAAN SlSTEM USAHATAN!

D l

LOKASl PEMUKIMPIM TRAMSMIGRASI SEBAMBAN

PROPINS!

KALIMBIUTAN SELATWN

Oieh

AFIDJOKO

A

20.

1385

J U R U S A N TAMAH

F A K U L T A S PERTANIAN, I N S T I T U T P E R T A N l A N B O G O R

(165)

PERENCANAAN SISTEM USAHATAM! Dl

LOKASI PEgUKlMAN TRANSMfGRASf SEBAMBAN

PROPiMSi KALIMANTAN SELATAN

Olek

A N D J O K O

JURUSAN TAMAH

(166)

LOKASI PEMUKIMAN TRANSMIGRASI SEBAMBAN

PROPINSI KALIMANTAN SELATAN

Nama Mahasiswa : ANDJOKO

Nnmnr Poknk : A 20.1385

Menyetu jui

,

Dnsen Pemhimhing

Dr. Ir. Santxn R,P. Sitorus

(167)

RINGKASAN

Aiu'DJOhO. P e r e n c a n a a n S i s t . e m U s a h a t a n i K e l u a r g a T r a n s m i g r a n D i

L o k a s i Pemukiman T r a n s m i g r a s i Sebamhnn, P r o p i n s i K a l i m a n t a n

S e l a t a n ( d i hawah h i m h i n g a n SANTUN R.. P . SITORUS 1 .

F e r e n c a n a a n s i s t e m u s a h a t a n i k e l u a r g a t r a n s m i g r a n d i

l o k a s i pemukiman t r a n s m i g r a s i SKP C Sehamhan I I I i V , WPP V I ,

P r o p i n s i K a l i m a n t a n S e l a t a n d i p e r l u k a n u n t u k m e n g e m h a l i k a n

d a y a tumhuh p r o s e s p e r k e m h a n g a n d a l a m r a n g k a P r o g r a m Pengem-

h a n g a n T a h a p h e d u a ISSDPI d i i n k a s i t e r s e h u t . WP? V I Sehamban

t . e r m a s u k k e d a l a m kelompok pemukiman t r a n s m i g r a s i yanrj menga-

l a m i s t a g n a s i p e r t u m h u h a n p a n g d i c i r i k a n a n t a r a l a i n o l e h me-

n u r u n n y a t i n g k a t p r o d u k s i k o m o d i t i t.anaman p a n g a n p n k o k , p e n -

d a p a t a n k e l u a r g a , memhuruknya l i n g k u n g a n f i s i k s e r t a k e h i d u p -

a n s o s i a l yang ' i d a k h e r k e m h a n g . F e r e n c a n a a n y a n g d i s u s u n

t . e r d i r i d a r i p e r e n c a - n a a n t a n a m a n p a n g a n d e n g a n menggunakan

Metoda P r o g r a m L i n i e r d a n p e r e n c a n a a n pengembangan tana.man

t a h u n a n d a n t a n a m a n k e r a s riengan menggunakan Metoda A n a l i s a

K e l a y a k a n F i n a n s i a l . B e r d ~ s a r k a n t i n g k a t k e s e s u a i a n l a h a n

y a n g d i k o r e l a s i k a n d e n g a n S a t u a n L a h a n d a n d i s t r i h u s i n y a

t . e r d a . p a t e m p 8 . t . m o d e l p e r e n c a n a a n t a n a m a n p a n g a n , S e t i a p

model d i s u s u n d a l a m empat. s k e n a r i o h e r d a s a r k a n d u a s t r a t . e g i

y a i t u Dengan d a n Tanpa S t . r a t e g i Swa-semhada P a n g a n p a d a h e s a r

modal yang d i m i l i k i k e i u a r g a t r a n s m i g r a n d a n p a d a h e s a r m o d a l

yang d i b u t u h k a n i s e h a r u s n y a d i s e d i a k a n ) a g a r i u a s a r e a l

man p a n g a n ciapat d i g u n a k a n s e l u r u h n y a ( m a k s i m a l ) . P e r e n c a -

(168)

d a l a m d u a p o l a , d i m a n a p a d a P o i a A t e n a g a k e r j a t i d a k d i m a - s u k k a n s e h a g a i h i a p a p r o d u k s i s e d a n g k a n p a d a P o i a R t e n a g a

k e r j a d i h i t u n g s e h a g a i h i a p a .

H a s i l k e d u a p e r e n c a n a a n t e r s e h u t d i g a h u n g d a l a m s1tat.u

P o l a T a t a Ruang P e r t a n i a n s e s u a i d e n g a n k o m p o s i s i l a h a n y a n g

mungkin d i p e r o l e h k e l u a r g a t r a n s m i g r a n y a n g p a d a d a s a r n y a d a -

p a t d i k e l n m p o k k a n m e n j a d i d u a t i p e p e r e n c a n a a n y a i t . u ( 1 ) T i p e

- .

F e r e n c a n a a n h l s t e m U s a h a t a n i Lahan h e r i n g , d a n ( 2 T i p e Pe-

r e n c a n a a n S i s t e r n U s a h a t a n i Lahan A a s a h ,

D a l a m j a n g k a p e n d e k p r i o r i t a s t a r g e t . a d a l a h swasemhada

p a n g a n h a g i k e l u a r g a . T e t a p i d a l a m j a n g k a p a n j a n g p e r e n c a n a -

a n d a p a t . d i a r a h k a n h a g i p e n i n g k a t . a n p e n d a p a t a n d e n g a n s u m h e r

p e n d a p a t a n u t a m a h e r s u m h e r d a r i h a s i l p e n g u s a h a a a n t-anaman

t a h u n - a n d a n t a n a m a n k e r a s .

R e r d a s a r k a n t a r g e t . swasemhada p a n g a n , p e n d a p a t a n y a n g

d i h a s i l k a n a d a l a h s e h e s a r Rp. 1 5 7 . 8 7 7 ,

-.

J i k a j u m l a h moda.1

d i t i n g k a t k a n d a r i R.p.100.000 m e n j a d i R p . 2 1 2 , 9 1 6 , 0 8 u n t u k l u a s

l a h a n 1 , O Q H a a t a u men,iadi Rp. 1 5 9 . 1 5 4 , 0 8 u n t u k l u a s l a h a n 0 , 7 5 Ha, maka p e n d a p a t a n p e r t.a.hun h e r t a m h a h h e r t u r u t - t u r u t

m e n j a . d i R p . 4 2 6 . 6 9 5 , - d a n R p . 3 1 4 . 7 5 7 , - .

J i k a t i d a k d i g u n a k a n t a r g e t . swasemhada p a n g a n , maka p e n -

d a p a t a n d a p a t . d i t i n g k a t k a n m e n j a d i Rp. 4 4 2 . 3 4 2 ,

-

u n t u k l u a s

l a h a n 1 , 0 0 H a a t a u m e n j a d i R p . 3 3 5 . 8 1 4 , - u n t u k l u a s l a h a n ii, 75 h a . Modal y a n g h a r u s d i s e d i a k a n u n t u k i t u h e r t u r u t - t u r u t .

a d a l a h R p . 2 1 6 . 7 2 6 , 6 4 d a n R p . 1 6 1 . 2 8 6 , - .

P a d a t i p e p e r e n c a n a a n s i s t e m u s a . h a t . a n i l a h a n h a s a h ,

(169)

k e t . e r s e d i a a n modal d i t . i n g k a t k a n d a r i p . 1

-

m e n j a d i R p . 2 3 7 . O 1 6 , ! i X u n t u k l u a s l a h a n 1 , 0 0 Ha a . t . a u m e n , i a d i

Rp. 1 7 5 . 7 5 4 , 0 8 u n t . u k l u a s l a h a n 0 , 7 5

Ha,

maka p e n d a p a t a n p e r

t . a h u n hert.amha.h h e r t u r u t . - t . u r u t . men j a d i R p . 57 6 . 2 8 7 ,

-

d a n

R p . 4 1 7 . 5 4 8 , - ,

J i k a t i d a k d i g u n a k a n t . a r g e t . s w a s e m h a d a p a n g a n , m a k a

p e n d a p a t a n d a p a t d i t i n g k a t k a n m e n j a d i R,p. 6 0 8 . 1 3 8 ,

-

u n t u k l u a s

i a h a n 1 , 0 0 Ha d a n m e n j ~ d i ' p . 4 7 3 . 2 1 4 , - u n t u k l u a s l a h a n O , i 5

H a . M o d a l y a n g h a r u s d i s e d i a k a n h e r t u r u t - t u r u t a d a l a h

R p . Z 4 3 . 8 7 6 , 6 4 d a n R p . 1 8 3 . 7 8 6 , - .

D a l a m Q a n g k a p a n j a n g , h e r d a s a r k a n p e r h a n d i n g a n d a r i h a -

s i l p ~ r h i t . l . l n g a n n i l a i N P V p a d a t i n g k a t hunga 1 8 % a n t a r a k e d u a t a n a m a n y a i t u l a d a d a n k e l a p a h i h r i d a maka p e n g u s a h a a n l a d a

s e c a r a f i n a n s i a l j a u h l e h i h l a y a k u n t u k d i l a k s a n n k a n s e h a g a i

s u m h e r p e n d a p a t a n u t a m a d a l a m m e n i n g k a t k a n p e n d a . p a . t a n . P e n d a -

p a t a n h e r s i h d a r i l a d a p e r H a l a h a n s e l a m a 1 5 t a h u n m a s a

p r o d u k s i a d a l a h Rp, 1 4 . 2 0 7 . 2 6 0 ,

-.

J i k a t e n a g a k e r J a d i h i t u n g

s e h a g a i b i a y a p r o d u k s i

,

p e n d a p a t a n m e n j a d i Rp. 1 1 . 4 9 5 . Zlil

, -,

d e n g a n n i l a i i n v e s t a s i m a s i n g - m a s i n g d a l a m 2 t a h u n a d a l a h

R.p. 1 . 6 9 2 . 0 0 0 ,

-

d a n 'p. 2 . 4 5 2 . 0 0 0 , - , J a n g k a wakt.u p e n g e m h a i i a n i n v e s t a s i n y a s e t e l a h t . a h u n k e 3 (.

:!

t a h u n d a n 1 , 4 h u l a n s e r t a

3 t a h u n d a n 7 h u l a n i

.

Penda.pat.an h e r s i h d a r i k e l a p a h i h r i d a . h e r d a s a r k a n n i l a i

NPV p a d a t i n g k a t hunga 12% s e l a m a 30 t a h u n masa p r o d u k s i a d a -

l a h Rp. 8L13.870,

-,

d e n g a n n i l a i i n v e s t a s i d a i a m 4 t a h u n s e - h e s a r Rp. 6 2 4 . 5 0 0 ,

-.

J a n g k a w a k t u p e n g e m h a l i a n i n ' v e s t a s i
(170)

d i n i t u n g s e h a g a i h i a y a p r o d u k s i , m a k a p e n g u s a h a a n k e i a p a

(171)
(172)
(173)

Referensi

Dokumen terkait

teknik transformasi lirik lagu dalam menulis karangan narasi bahasa Perancis. Adapun sebagian kecil responden yang menjawab kekurangan dari teknik. transformasi lirik lagu

Tugas akhir ini ditulis untuk memenuhi syarat mencapai gelar Sarjana Komunikasi pada Program Ilmu Komunikasi, Fakultas Ekonomi dan Ilmu Sosial Universitas Bakrie..

meningkatkan rasa nasionalisme tersebut. Bagaimana hasil yang dicapai oleh guru Sejarah dalam meningkatkan

Metode analisis yang digunakan adalah analisis regresi sederhana untuk menguji ada tidaknya pengaruh antara perilaku antara variabel moderating ( jenis kelamin, usia, pendidikan,

Berdasarkan informasi dan alasan tersebut maka perlu dilakukan penelitian ini, dengan tujuan untuk mengetahui jenis-jenis ektoparasit pada mamalia kecil yang terdapat

Pada perancangan awal web GIS Sungai Cikapundung ini digambarkan mengenai spesifikasi kebutuhan sistem secara logical. Perancangan awal ini menggambarkan fungsionalitas

Djamarah (2010: 149) angka dimaksud adalah sebagai simbol atau nilai dari hasil aktivitas belajar anak didik. Bermain kereta angka merupakan sebuah metode dalam bermain

BALAI PENGAWAS OBAT DAN MAKANAN BENGKULU Jalan Depati Payung Negara KM.13 No.29 Pekan Sabtu Tromol Pos