Surian ,
Linangan,Komisyon ng
Wikang Filipino
Pansinin ang mga
pamatnubay
Ipinagdiriwang ng Paaralang Elizabeth Seton ang
Linggo ng Wika noong Agosto 23,2011.
Ang nasabing pagdiriwang ay idaraos sa gym ng paaralan.
Pansinin ang mga
pamatnubay
Kakaiba ang naging ayos ng
palatuntunan nitong nakaraang selebrasyon ng Linggo ng Wika. Ang mga patimpalak ay hindi naging tradisyunal ang pagtatanghal,
Pansinin ang mga
pamatnubay
Limang Mag-iina ang nasangkot sa
sakuna kahapon sa lungsod ng Nueva Ecija, ayon sa mga opisyales ng pamahalaang
bayan, wala pang opisyal na pahayag ang Mayor ng Lungsod.
Pansinin ang mga
pamatnubay
Dumarami na ang mga kabataan na
nalululong sa masamang bisyo. Ayon mismo sa tagapagsalita ng PNP maraming mga
kabataan ang addict na sa pinagbabawal na gamot.
Pansinin ang mga
pamatnubay
“ Tapat na Paglilingkod Nagmumula sa Diyos at sa Kapwa”.
Ito ang naging islogan ng CCF sa kanilang kampanya tungo sa
Pansinin ang mga
pamatnubay
Ayon sa buletin na ipinalabas ng
paaralan, nararapat na mag-ingat ang mga mag-aaral sa kanilang mga gadyets lalong higit ang mga celpon at Aypad.
Kasaysayan ng
Ortograpiya ng
Wikang Filipino
Ang Abakadang Tagalog
Binuo ni Lope K. Santos nang isulat niya
ang Balarila ng Wikang Pambansa noong 1940
Lima ang patinig : a e i o u
Labinlima ang katinig: b d g h l
Ang Bagong Alpabetong
Pilipino
Pagdaragdag ng labing-isang letra sa
alpabetong Pilipino. C F J N Q V Y CH LL RR
1987 Alpabetong Filipino
Ang Alpabetong Filipino
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg ( ey) (bi) (si) (di) (I ) ( ef) (ji)
Hh Jj Kk Ll Mm Nn Ññ
( eych) ( jey) ( key) ( el) ( em)( en) (enye)
NGng Oo P Q R S
( enji) ( o) ( pi) ( Kyu) (ar) (es) T U V W X Y Z
2001 REVISYON NG
Alpabetong Filipino
Pinaluwag na 2001 Alpabeto ang gamit ng
walong dagdag na letra. Nangangahulugan na maaari ring gamitin sa lahat ng hiram na salita, pormal o teknikal na barayti, o sa mga karaniwang salita
Gabay sa Ortograpiya ng
Wikang Filipino
Mga Grapema
A. Letra.-Ang serye ng letra ay tinatawag na
alpabeto.
binubuo ng 28 letra at binibigkas sa tunog-Ingles maliban sa Ññ.
C. Hindi letra
1. Paiwa ( ` ), at pakupya ( ^ )
2. Tuldik na pahilis ( ´ ) na sumisimbolo sa diin
at o/ haba
3. Bantas,gaya ng tuldok ( . ), pananong ( ? ),
padamdam ( ! ), kuwit ( , ), tuldok-kuwit ( ; ), tutuldok ( : ), kudlit ( ’ ), at gitling ( - ).
Gabay sa Ortograpiya ng
Wikang Filipino
Pasalitang Pagbaybay
Pasulat Pabigkas Salita boto /bi-o-ti-o/
plano / pi-el-ey-en-o/
Fajardo / kapital ef-ey-jey-ey-ar-di-o/ Pantig kon /key-o-en/
trans / ti-ar-ey-en-es/ tsart /ti-es-ey-ar-ti/
Gabay sa Ortograpiya ng
Wikang Filipino
Akronim
MERALCO ( Manila Electrical Company ) /em-i-ar-ey-el-si-o/
ARMM ( Autonomous Region of Muslim Mindanao )
Daglat
Bb ( Binibini ) / kapital bi-bi / G. ( Ginoo ) / kapital ji /
Gng. ( Ginang ) / kapital ji-en-ji/ Kgg ( kagalang-galang ) / kapital
Inisyal ng Tao
MLQ ( Manuel L. Quezon ) /em-el-kyu/ CPR ( Carlos P. Romula ) / si-pi-ar / LKS ( Lope K. Santos ) / el-key-es/
Simbolong Pang-agham
Fe ( Iron ) / ef-i/
H2O ( water ) / eych-tu-o/ Lb ( pound ) / key-ji /
Pasulat na Pagbaybay
1. Panatilihin ang orihinal na anyo ng mga salitang mula sa ibang katutubong wika sa Pilipinas .
a. ‘vakul’ ( Ivatan )
b. ‘ payyo/payew ( Ifugaw)
pangkalahatang tawag sa palayan ng mga Ifugaw.
c. bananu ( hudhud ) sa halip na hagdang-hagdang palayan ( rice terraces )
d. butanding ( Bikol ) sa halip na “whale shark”
Pasulat na Pagbaybay
2. Sa pagbaybay ng mga hiram na salita mula sa mga banyagang wika, panatilihin ang orihinal nitong anyo
status quo pizza pie bouquet french fries samurai
Pasulat na Pagbaybay
3. Sa pagbaybay ng mga salitang mula sa Espanyol, baybayin ito ayon sa ABAKADA. familia - pamilya
Bano - banyo Cheque - tseke Maquina - makina
Pasulat na Pagbaybay
4. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na
“nagtatapos sa patinig na “e” hindi ito
pinapalitan ng letrang “I”. Kinakabitan ng pang-ugnay /linker ( -ng) at gagamitia ng gitling ng salitang-ugat.
bérde - berdeng-bérde kapé - kapeng-kapé
karné - karneng-karné libré - - libreng-libré
Pasulat na Pagbaybay
5. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na
nagtatapos sa patinig na “o” hindi ito
pinapalitan ng letrang “u”. Ginagamit ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat.
ano - ano-ano sino - sino-sino pito - pito-pito halo - halo-halo
Pasulat na Pagbaybay
6. Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng salitang-ugat na nagtatapos sa “e” ito ay nagiging “i” at ang”o” ay “u”.
kórte - kortihan
atáke - atakihin
Pasulat na Pagbaybay
* Gayunman, may mga salitang nananatili ang “e” kahit hinuhulipian.
sine - sinehan bote - botehan onse - onsehan
Pasulat na Pagbaybay
7. Makabuluhan ang tunog na “e” at “o” kapag inihahambing ang mga hiram na salita sa mga katutubo o hiram na salita.
mésa : mísa
úso : óso
Pasulat na Pagbaybay
8. Gayunman, hindi puwedeng palitan ng “i”
ang “e” at “o” ng “u”. Dapat pa ring
gamitin ang baybay na matagl na o lagi nang ginagamit.
babáe, hindi babái búhos,hindi búhus sampû,sampô
Ang Panghihiram
Ang mga tuntunin sa panghihiram at
pagbabaybay ng mga hiram na salita ay ang sumusunod:
1. Tumbasan ng kasalukuyang leksikon sa
Filipino ang mga salitang hiram o banyaga. rule = tuntúnin
narrative = salaysay skill = kasanayan
Ang Panghihiram
2. Gamitin ang natatanging mga salita mula sa mga katutubong wika sa Pilipinas at panatilihin ang orihinal na baybay.
“bana” ( Hiligaynon at Sugbuanong Binisiya ) tawag sa asawang lalaki
“ butanding “ ( Bikol ) whale shark
“Imam” ( Tausug ) panseremonyang sayaw “ Banhaw” ( Visaya ) muling pagkabuhay “ Chidwai “ ( Ivatan) biloy ( dimple )
“ Gahum” ( Cebuano, Hiligaynon,Waray ) kapangyarihan
Ang Panghihiram
3. Mga salitang hiram sa Español
Baybayin ang salita ayon sa ABAKADA vocabulario - bokabularyo
telefono - telepono
Ang Panghihiram
Sa mga salitang hiram na español na may
“e”, panatihin ang”e”.
estudyante - hindi istudyante estilo - hindi istilo
espiritu - hindi ispiritu estruktura - istruktura
Ang Panghihiram
Sa mga salitang Espanyol na may “o”,
panatilihin ang “o”.
politika - hindi pulitika opisina - hindi opisina
tradisyonal - hindi tradisyunal koryete - hindi kuryente
Ang Panghihiram
May mga salitang hiram sa Español na
nagbabago ang kasunod na katinig, ang “o” ay nagiging “u” sa ilang mga salitang
sinusundan ng “n” o pailong na katinig. At ang “n” ay nagiging “m”.
convencion - kumbensiyon conferencia - kumperensiya Convento - kumbento
Ang Panghihiram
Mga salitang Español at Ingles : kung hindi
tiyak ang pagtutumbas, hiramin ang orhinal na Español at Ingles.
Español Ingles Filipino
imagen image imahen
dialogo dialogue diyalogo prioridad priority priyoridad
Ang Panghihiram
Panghihiram sa Wikang Ingles: kung wikang Ingles at iba pang wikang dayuhan ang
pinaghiraman, panatilihin ang orihinal na
ispeling kung makalilito ang pagsasa-Filipino ng baybay.
habeas corpus spaghetti bouquet resevoir
Ang Panghihiram
Panatilihin ang orihinal na baybay ng mga salitang pantangi,teknikal,pang-agham at mga simbolong pang-agham at matematika.
Manuel L. Quezon - hindi Manwel L. Kezon
chemotheraphy - hindi chemoterapi x-ray - hindi eks-rey
Fe ( Iron) - hindi ef ey( ayorn ) Velocity - hindi velositi
Karagdagang Tuntunin
A. Ginigitlingan ang pangalang pantangi at
salitang hiram kapag-unuunlapian. maka-Diyos
maka-Ingles pa-Davao
Karagdagang Tuntunin
B. Sa paglalapi at pag-uulit ng mga salitang hiram, idinurugtong ang tunog ng KP sa
unlapi. magju-juice magdu-duty magfo-photocopy magfo-ford magdo-drawing
Karagdagang Tuntunin
C. Pangmaramihang anyo ng mga salita sa pagsulat
1. Ginagamit ang “mga” sa pagsulat ng
maramihang anyo ng salita. mga painting
mga opisyal mga computer
Karagdagang Tuntunin
2. Hindi ginagamitan ng “mga” ang salitang hiram na nasa anyong maramihan.
paintings - hindi” mga paintings” opisyal - hindi”mga opisyal”
Karagdagang Tuntunin
3. Hindi ginagamitan ng “pamiling” at “mga” ang mga salitang nasa anyong maramihan.
kalalakihan - hindi “mga kalalakihan” hindi” limang kalalakihan”
kaguruan - hindi” mga kaguruan” hindi “ sampung kaguruan” kabataan - hindi “mga kabataan”
Karagdagang Tuntunin
Pagbuo ng pang-uri
Ginagamit ang panlaping makauri sa
salitang-uri na hindi orihinal na pang-uri. pang-akademya -
hindi”pang-akademiko”
pangkultura - hindi”pangkultural panligguwistika
Mga Salitang may Digrapo
1. Sa mga salitang Ingles na nagtatapos sa
“ct”, ang “ct” ay nagiging “k” kapag binabaybay sa Filipino.
abstract - abstrak impact - impak
Mga Salitang may Digrapo
2. Sa mga salitang hiram na may “Ch” tatlong paraan ang maaring gamitin.
a. panatilihin ang orihinal na anyo
chunks chess
chat chips
Mga Salitang may Digrapo
b. palitan ng ts ang ch at baybayin sa Filipino chinelas - tsinelas
chapter - tsapter chart - tsart
Mga Salitang may Digrapo
c. Palitan ng k ang ch at baybayin sa Filipino
machine - makina
scholar - iskolar
Mga Salitang may Digrapo
3. Mga salitang may sh
a. Panatilihin ang orihinal na anyo
shower shop
Mga Salitang may Digrapo
b. palitan ng sy ang sh at baybayin sa Filipino workshop - worksyap
shooting - syuting
Mga Salitang hiram na may
“S”
4. Mga salitang hiram na nagsisimula sa letrang “s” ay maaring baybayin sa
dalawang paraan.
a. Panatilihin ang orihinal na anyo
scarf slogan script
Mga Salitang hiram na may
“S”
b. Lagyan ng “I” sa unahan kapag binabaybay sa Filipino
schedule - iskedyul sport - isport
Mga Salitang may
magkasunod na parehong
katinig
Kinakaltas ang isa sa dalawang magkasunod na parehong katinig.
bulletin - buliten
grammar - gramar
Mga salitang may
Kambal-Patinig
Sa mga salitang hiram sa Español na may kambal-patinig
1. Nananatili ang a + ( e,i,o,u ) at e +
( a,i,o,u) a + ( e,i,o,u )= maestro,aorta,bailarina,baul,laurel e + ( a,i,o,u)=teatro,teorya,oleo,beinte,neutra l,neurosis
Mga salitang may
Kambal-Patinig
2. Kinakaltas ang unang patinig at pinapalitan ito ng y o w.
i ( a,e,o) = barbery( barberia ), akasya ( acacia )
= Disyembre ( Deciembre ), serye ( serie )
= bisyo ( vicio ) ambisyon ( ambicion )
Mga salitang may
Kambal-Patinig
3. Sinisingitan ng y o w sa mga sumusunod na posisyon.:
a. Kung ang kambal-patinig ay nasa unang
pantig ng salita,
ia = diyabetes ( diabetes ) biyahe ( viaje ) ie = piyesta ( fiesta ), siyete ( siete)
io = Diyos ( Dios ) ua = awto( auto )
ue = kuwenta ( cuenta ), kuwerdas ( cuerdas )
Mga salitang may
Kambal-Patinig
b. Kung ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o mahigit pang mga katinig.
ia = diperensya ( diferencia ) ie = impeyerno ( infierno )
io = edipisyo ( edificio ) ua = guwapo ( guapo )
Mga salitang may
Kambal-Patinig
ue= sarsuwela ( zarzuela ) ui = buwitre ( buitre ) Uo= oblikwo ( oblique )
Mga salitang may
Kambal-Patinig
c. Kung ang kambal-patinig ay sumusunod sa H. Lohiya ( logia ) Kolehiyala ( collegial ) rehiyon ( region ) kolehiyo ( colegio ) perhuwisyo ( perjuicio )
