SERAT WULANG WANITA
PUPUH I
DHANDHANGGULA
1. // Murweng sarkara nata sung wangsit / mring sagunging
wanita kang samya / winengku marang priyane / kudu manut sakayun / ngayam-ayam karsaning laki / lelejema mrih rena / karanane iku / dadi jalaraning tresna- / ning wong priya yayah guna lawan dhesthi / pasthine mung elingan //
2. // Aywa linglung lengleng nora eling / lalu lina lelabaning lara
/ badan tumekeng atine / titi tan mikir wuruk / angrerusak budi tan wening / sangsaya mring sarira / ras-arasen nurat / wulanging bapa lan biyang / yekti pantes tinurut jer iku dadi / jalaraning tumitah //
3. // Tetepana tartamtuning estri / pan pinetri wewadining
badan / dadi tartip iku rane / tartip tegese urut / runtut titis wajibing estri / titis bener tegesnya / nering driya iku / ywa liya mring lakinira / rah-arahen ywa arda driya den manis / ulat wijiling sabda //
4. // Dadi kanggo tinuruting laki / jer ta sira miturut tur awas /
marang karsaning lakine / nuraga dadi iku / marmaning Hyang asih mring dasih / sumingkir duka cipta / iku adatipun / labet labuhaning kuna / kang kasusra wanita kanggo ing laki / yogya linaluria //
5. // Myating solah myang karsaning laki / kira-kira mrih
reseping karsa / dadi timbang mrih perlune / laki kongasing kalbu / bungah lengah-lengeh kang estri / tinurut sayoga salin / tan bosen mamrih lejar //
7. // Jer ta iku dudutaning pikir / dadi sumeh semune tan giras
iku / bebresih wida myang sekar / sawatara dadi panggugahing ati / lakinta nora kemba //
8. // Bisikane sang raja ing Demis / pan wus umum sakehing
wanita / gung nepsu cupet budine / lalen dhemen ginunggung / nora ketung bayar rong ringgit / janjine ana ujar / ngrika wonten dhukun / bisa nyarati wanita / jambe suruh saranane kanggweng laki / ginugu tan tinimbang //
9. // Mula akeh wanita yen laki / pitung dina branane wus bebas
/ pinunjungken mring dhukune / tombok darbeking kakung / busanadi prabot anangkil / konangan jinemalan / tur sudasihipun / awak lesah ati susah / tan tinulung mring lakine muring-muring / gering cekek dadakan //
10. // Ngagak-agak sebute dharindhil / iya talah nora kaya
11. // Lali lamun jalaraning urip / pijer mikir sukane don karsa /
ingundang keh semayane / nanging kalamun padu / jaranthalan prapta pribadi / dhuh adhuh wong wanita / sun puji tyasipun / mituruta sakeh wulang / lerepena driyanta supaya dadi / tuladan marang putra //
12. // Jer ta lumrah wong iku sesiwi / yen alaa nenulari putra /
dadi tan ana ajine / tininggal bapa biyung / ngayang-ayang tanna ngajeni / sama-sameng tumitah / uripe ngalincut / cinacat turuning sudra / mider-mider mring lyan praja samya uning / yen iku trahing kompra //
13. // Angalompra tangeh wruhing becik / goroh umuk tur sugih
carita / yaiku dadi gelare / mrih kandel mring lyanipun / pakantuka gone ngapusi / sire lir pokrul jendral / bisane calathu / iku wong durjana sabda / dipun eling sakehing manungsa sami / ywa kongsi nandhang bronta //
PUPUH II ASMARADANA
1. // Ywa lalu mandayeng laki / lali pijer don asmara / kalimput
2. // Pan mangkono wong aurip / jangkane kudu jinangkah / kang ririh amrih ywa cewet / katekan sakarsanira / lumintu tan rekasa / pae karsa kang kasusu / suh sirna tanpa karana //
3. // Sumaraha mring Hyang Widhi / kang asung urip mring sira
/ den rapet ngadu pasemon / semuning Gusti kawula / den jumbuh ywa bencorah / ngarah lestarining kusuk / pasemone pinrih jomblah //
4. // Jomblah wanuh ingkang wredhi / mangkene upamanira /
pawestri iku wajibe / den weruh budining priya / dimen tuk sih tan kendhat / bokmanawa wuwuh-wuwuh / wahaneng tyas marang sira //
5. // Ruwiyaning para putri / ing kuna wus cinarita / ing Ngarab
myang Jawa kene / kang utama piniliha / sakadaring sarira / linaras lan jamanipun / mrih tumrah tinoning kathah //
6. // Pathining we jalanidhi / ron lempuyang misih mudha /
wus sayah kang ngripta mangke / aririh dera mangarah / runtute kang wiyata / tarlen mung dadya pangemut / tyasing wanita mrih arja //
7. // Kasmaran ngungune guling / angripta kadi supena / sedya
andugekken maneh / pitutur mring pra wanita / yogyane baresiha / jro wisma myang badanipun / mrih rahabing kadang mitra //
8. // Ingkang sedya amartuwi / pirangbara lamun bisa / nyugata
amrih sukane / kadang mitra ingkang samya / tuwi krasan rerasan / saking bisa tindak-tanduk / ingaranan bojakrama //
9. // Boja suguh ranireki / krama tembung kang mrih lejar /
tyasing tamu mrih jenake / tan age mulih dumadya / pratandhane yen sira / sinihan sesaminipun / janma yogya linuria //
10. // Karanane wong antuk sih / ing manungsa iku tondha /
Hyang Manon kang ngosikake / den agung sukuring Suksma / muga ta lestaria / sihing Hyang turun-tumurun / tumekeng dina kiyamat //
11. // Mupangati lair batin / wong sinihan sameng titah /
tumruntun prapta drajate / sasedyane pan tinekan / mangkana adatira / manungsa kang arsa luhung / sumingkir marang kanisthan //
KINANTHI
1. // Nganthia wulanging ratu / kang wus mashur nguni-uni /
budweslam samya tetilar / nalar kang amrih nulari / mring budi dadine jembar / brekahi mring anak rabi //
2. // Pirabara lamun sarju / liyaning ahli kapengin / miturut
wiyata arja / ujer iku mufangati / mring badan lan ahlinira / resep antuk kojah becik //
3. // Cobanen kalamun ngrungu / ujaring kang dadi wiji /
wijining utameng karsa / yekti tentrem tyas kang gingsir / lan sire dhewe sulaya / janma len yekti tan sudi //
4. // Darbe mitra kang kadyeku / tan wande andarawasi / nulari
sakehing nalar / milar milalu medeni / wis aja sinruwe padha / wong ingkang pangawak dhemit //
5. // Dhemen wadul lir wong nglindur / dora ragane mrih becik
/ cilakaning lyan sinedya / kadya setan nunggang ilir / saben nglilir angupaya / luputing tongga pinikir //
6. // Keri gatel lambenipun / kalamun nora ngrasani / mring
konca mitra kekadang / iku tetela yen dadi / awak uwong ati setan / tan kena dipun tambani //
7. // Pantes ngalap opah iku / saben sasi sing pulisi / cukup
digo tuku madat / lan pacitan sawatawis / yen wus seger nuli lunga / golek warta mrih bilai- //
8. // Ning wong kang nora tartamtu / mung tamtu antuk pawarti
/ tinata denira dora / supadya kandeling wingking / wuwuh blonja wuwuh madat / awak kuru gelis mati //
9. // Patine akeh kang sukur / saksat kelangan kalilip / nora
gedhe nanging lara / marang mata brebes mili / mulane para sujanma / aja kadi dhuwur iki //
10. // Pikiren utamanipun / solah muna lawan muni / ron roda
kinarya ajang / gong alit munggel irami / pikiren dhingin supaya / tan kabanjur tindak nisthip //
11. // Buring carma aranipun / ibu Sang Duryudanaji / lestarining
barang karsa / angel lamun tan ngawruhi / sasmitaning mongsakala / lalu luluh tan pakolih //
12. // Pilihen wong urip iku / utama kalawan nisthip / begja
13. // Jaman katon jroning turu / marga we kang munggeng tritis / den kaepi sakeh wulang / tinimbang mrih babar budi / budiman baboning gesang / sarana parek mring Gusti //
14. // Gusti iku keh liripun / gusti lair gusti batin / laire sri
naranata / ing batin kang maha suci / karone kudu sinembah / mrih utameng dunya ngakir //
15. // Mapan pae patrapipun / sembah lair sembah batin / laire
sarana tangan / batine dumunweng ati / tinata dipun tetela / laraping don pinrih titi //
16. // Tartip tetep titis teguh / ginodha gunging pangeksi / tan
rinungu tan rinasa / mung ngrasa nikmating ati / ati runtut wus tinata / tataning tindak utami //
17. // Rinambah liring pitutur / marang samoaning estri / den
alus jatmikeng tingkah / lire sabdanira manis / supadya dadya nang-onang / sengseming driya mimbuhi //
18. // Den awas sasmiteng dunung / dununge karsaning laki /
dhuh babo babo wanodya / yen tan wruh karsaning laki / rudah ing cipta tur dadya / kuwur ngawur kowar-kawir //
19. // Kaweran ing genging napsu / kesusu tan antuk kasil /
kesliyo tyas temah ngredha / kena karencaneng eblis / lah ta mulane wanita / den samya amerak ati //
20. // Titikane duk ing dangu / wanita ingkang utami / tuladan
ing kuna-kuna / caritaning umat singgih / supadya antuk utama / utameng sagung dumadi //
21. // Dhuh babo babo wong ayu / ….. apasihaning Widhi /
dimen tulus ayunira / ….. pasihan lestari / tan pegat sinung darajat / apan sira wruh ing wangsit //
22. // Sesiku kang mrih ...smu / poma-poma den kaesthi /
supaya antuk sihira / ing lakinta awal akir / dadi awak tanpa ... / neng dunya wimbuh kamuktin //
23. // Gampang wong suwiteng kakung / mung miturut ing
sakapti / nastiti sawuwusira / aywa wani nyenyampahi / nadyan karyaa legawa / den bisa manuju kapti //
24. // Kancana kang mung bau (gelang) / ayam kang kekuncung
Gusti (merak) / gegulangen saben dina / mrak ati muna lan muni / tur dadi sukaning driya / lumunturing sih kawijil //
1. // Darunanireng Hyang Maha Suci / nganakken punang wong / jalu estri pan padha perlune / wujud priya lantaraning wiji / estri kang madhahi / kumpul dadi wujud //
2. // Yen wus wujud obah aran urip / wajibe tetakon / sajarahe
ingkang nganakake / kang asareh pitakone titi / patitising wiwit / pungkasaning mantuk //
3. // Supayantuk marga ingkang sidik / dadi mulih mring gon /
gone lawas tan uwas wus wenteh / wus tan was-was wanuhe wus lami / memitran wit eling / winulang mring guru //
4. // Guru iku lantarane yun wrin / wajibing tumuwoh / wohing
kamal dununge sang rajeng / den waskitha semune Hyang Widhi / mandhiri sajati / jatine mung iku //
5. // Kang sinebut pinuja-pinuji / yekti mung Hyang Manon /
nabi wali oliya myang rajeng / apan pantes pinuji mring janmi / sabab iku sami / kekasih Hyang Agung //
6. // Yen manungsa liya sri bupati / Ngabdul araning wong /
apan jemak lan manungsa kabeh / mung pinurih aywa srik ing galih / lumintu mrih puji / ing manungsa iku //
7. // Kudu-kudu tinarimeng ati / manawa kapergok / nabi Allah
kang mindha druwise / jabat akeh tuladhane nguni / malekat pi-api / namur anjejaluk //
8. // Mung carita dudu zaman mangkin / samengko tan kanggo
/ mung pinirit jumbuhing mangsane / dadi nora kaelangan lari / ngleluri utami / mamrih sugih kang wruh //
9. // Wruha ing ala kalawan becik / saking wulang ing wong /
ingkang wasis waskitha budine / pan ingetrap neng dluwang lan mangsi / sinimpen mring ahli / kitab aranipun //
10. // Kitab saking Kuran asalneki / Kuran sing Hyang Manon / ya
ta mongsa Allah nulis dhewe / pasthi nyambat manungsa kekasih / tinrap neng jro ngati- / ning manungsa iku //
11. // Jer ta ana kang muni jro dalil / rapale mangkono / kalbu
mukmin ya betolahine / ing tegese ati ingkang mukmin / ingaken sayekti / unggyaning Hyang Agung //
12. // Basa mukmin manungsa wus napi / liyane Hyang Manon /
dadi kayun pidareni rane / wong kang manuh manggone kekalih / dunya den dunungi / ing akerat jumbuh //
13. // Wus pinunggel pitutur mring estri / sedhenge semono /
14. // Kang mongsastha Kunthara warsa Lip / sangkala rinaos / kawileting kawi wangsalane / yitmeng praja cipta kang kawijil / kangjeng sri bupati / karsa amanawung //
15. // Drenging driya tansah amemuji / kalipahing Manon / yun
mangesthi sang prabu ing mangke / wulang tumrap marang para estri / mrih ayu pinanggih / wit wekasanipun //