Pikiran Rakyat
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
o
QPONMLKJIHGFEDCBA
S e n i no
S e l a s ao
R a b u • K a m i so
J u m a to
S a b t uo
M i n g g u2
3
4
5
6
78
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
~
26
27
28
29
30
31
O J a n O P e b
o
M a r O A p r O M e i O J u n O J u l O A g s O S e p O O k t _ N o v O D e sE N Y A K I T k a k i g a j a h ( F i l a r i a s i s ) m e r u p a k a n p e n y a k i t d i s e b a b k a n o l e h p a r a s i t c a c i n g f i -l a r i a , y a n g m e n y e r a n g k e l e n j a r d a n p e m b u l u h g e t a h b e n i n g ( p e m b u l u h l i m f e ) . D i I n -d o n e s i a f i l a r i a s i s -d i k a r e n a k a n o l e h t i g a j e n i s c a c i n g y a i t u W u c h e r e r i a b a n c r o ft i , B r u g i a m a l a y i , d a n B r u g i a t i m o r i .
C a c i n g j e n i s B r u g i a m a l a y i d a n
Bru-g i a t i m o r i d i t e m u k a n p e r t a m a k a l i d i I n d o n e s i a . S e j a k 1 9 7 5 , p r o g r a m p e m -b e r a n t a s a n p e n y a k i t k a k i g a j a h d i -l a k u k a n m e n c a k u p 1 . 8 6 0 d a e r a h k a n -t o n g e n d e m i s f i l a r i a s i s m e l i p u -t i 2 1 d a r i
2 7 p r o v i n s i s e l u r u h I n d o n e s i a . H a s i l y a n g d i c a p a i c u k u p m e m u a s k a n , p r e v a l e n s i p e n y a k i t s e c a r a n y a t a t u r u n d a r i 1 3 , 3 % m e n j a d i 3 , 2 9 % p a d a 1 9 8 7 .
N a m u n , p e n y a k i t k a k i g a j a h k e m b a l i m e n j a d i m a s a l a h k e s e h a t a n s e j a k 1 9 9 0 .
K a s u s - k a s u s b a r n k e m b a l i d i l a p o r k a n d i I n d o n e s i a d a n d i b e b e r a p a n e g a r a d i d u n i a . K i n i , l e b i h d a r i s a t u m i l i a r m a n u -s i a d i d u n i a d i l a p o r k a n m e m i l i k i r i s i k o m e n d e r i t a p e n y a k i t i n i d a n l e b i h d a r i
1 2 0 j u t a o r a n g d i d u n i a d a r i 8 1 n e g a r a t e l a h t e r i n f e k s i p e n y a k i t i n i , P a d a
2 0 0 0 , r i b u a n d e s a d i I n d o n e s i a d i n y a -t a k a n e n d e m i s p e n y a k i -t i n i d a n -t e r s e b a r d i 2 6 p r o v i n s i t e r m a s u k J a w a B a r a t . P a -d a 2 0 0 9 k a s u s k r o n i s d e n g a n p e m -b e n g k a k a n a n g g o t a t u b u h d i l a p o r k a n s e b a n y a k 1 1 . 9 1 4 o r a n g , y a n g t e r s e b a r d i b e r b a g a i k a b u p a t e n f k o t a d i3 3 p r o v i n s i . P e n y a k i t i n i m e n j a d i p e r h a t i a n W H O h i n g g a d i t e t a p k a n k e s e p a k a t a n g l o b a l u n t u k m e m b e r a n t a s f i l a r i a s i s p a d a
2 0 2 0 ( T h e G l o b a l G o a l o f E l i m i n a t i o n o f L y m p h a t i c F i l a r i a s i s a sa P u b l i c H e a l t h p r o b l e m b y T h e Y e a r 2 0 2 0 ) .
P e n u l a r a n
P e r t u m b u h a n d a n p e r k e m b a n g a n c a c i n g f i l a r i a , t e r j a d i p a d a d u a f a s e y a i t u f a s e d i t u b u h n y a m u k d a n p a d a m a n u -s i a . N y a m u k b e r p e r a n s e b a g a i v e k t o r ( p e n u l a r ) p e n y a k i t . T u b u h n y a m u k d i b u t u h k a n u n t u k p e r t u m b u h a n d a n t r a n s m i s i c a c i n g . S e w a k t u n y a m u k m e n g h i s a p d a r a h m a n u s i a , c a c i n g f i l a -r i a s t a d i u m m i k r o f i l a r i a y a n g a d a p a d a d a r a h m a n u s i a i k u t t e r t e l a n , d a n m a s u k k e d a l a m s a l u r a n p e n c e r n a a n n y a m u k .
M i k r o f i l a r i a k e m u d i a n m e l e p a s s e l u b u n g n y a d a n m e n e m b u s l a m b u n g
•
a
•
I
C A C I N G B r u g i a t i m o r i .
*
n y a m u k m e n u j u o t o t t h o r a k s d i m a n a m i k r o f i l a r i a a k a n t u m b u h , b e r g a n t i k u l i t , d a n b e r k e m b a n g m e n j a d i l a r v a i n f e k t i f L i , 1 .2 , s e r t a t e r a k h i r m e n j a d i l a r -v a i n f e k t i f s t a d i u m 3
(LB).
N y a m u k t e r -b a n g d a n m e n g h i s a p d a r a h d a r i s a t u m a n u s i a k e m a n u s i a l a i n , s a m b i l m e n u -l a r k a n c a c i n g s t a d i u mLB
y a n g m a s u k k e d a l a m d a r a h m e l a l u i l u k a o l e h g i g i t a n n y a m u k . L a r v a b e r m i g r a s i k e k e l e n -j a r l i m f e y a n g t e r d e k a t s e l a n -j u t n y am e n j a d i c a c i n g d e w a s a d a l a m w a k t u s e k i r a 6 - 1 2 b u l a n . S e t e l a h m e n j a d i d e -w a s a , t e r j a d i k o p u l a s i ( k a -w i n ) c a c i n g b e t i n a d a n c a c i n g j a n t a n . S a t u e k o r e a -c i n g d e w a s a b e t i n a d a l a m s e h a r i d a p a t m e n g e l u a r k a n h i n g g a 1 0 . 0 0 0 m i k r o f i -l a r i a ! C a c i n g d e w a s a d a p a t h i d u p d a l a m t u b u h m a n u s i a h i n g g a 5 - 1 0
t a h u n d a n m e n y e b a b k a n b e r b a g a i m a s a l a h , k a r e n a k e r u s a k a n p e m b u l u h
l i m f e d a n r e s p o n s s i s t e m i m u n y a n g d i -h a s i l k a n .
G e j a l a
a .G e j a l a k l i n i k a k u t
G e j a l a k l i n i k a k u t t e r j a d i s e t e l a h 6 - 1 6
b u l a n s e j a k c a c i n g m a s u k k e d a l a m t u b u h m a n u s i a l e w a t c u c u k a n n y a m u k . P a d a m u l a n y a , g e j a l a p e n y a k i t k a k i g a j a h d a p a t b e r u p a p e r n b e s a r a n / p e
-r a d a n g a n k e l e n j a r g e t a h b e n i n g ( l i r n -f a d e n i t i s d a n l i m -f a n g i t i s ) d i s e k i t a r p a n g k a l p a h a , k e t i a k a t a u d i b e l a k a n g l u t u t d i s e r t a i p a n a s t i d a k b e g i t u t i n g g i h i l a n g t i m b u l , n y e r i k e l e n j a r , d a n l e s u . K e l u h a n b i a s a n y a t e I j a d i s e t e l a h b e r a k -t i v i -t a s . P a d a b e b e r a p a k a s u s s e r a n g a n b i s a h e b a t , s e h i n g g a p e n d e r i t a t i d a k d a -p a t b e k e I j a s e l a m a b e b e r a -p a h a r i b a h k a n d a p a t t e r j a d i a b s e s k e l e n j a r , m e m e c a h , m e m b e n t u k l e k u k a n ( u l k u s ) , d a n m e n i n g g a l k a n p a r u t y a n g k h a s ,
Kliping Humas Unpad 2010
s e t e l a h t i g a m i n g g u t i g a b u l a n . P a d a k a -s u -s y a n g r i n g a n g e j a l a a k u t -s e r i n g k a l i h a n y a d i a n g g a p r e u m a t i k d a n t i d a k d i -r a s a k a n s e b a g a i s e s u a t u y a n g p e n t i n g . S e r a n g a n i n i d a p a t t e r j a d i 1 2x / t a h u n s a m p a i b e b e r a p a k a l i p e r b u l a n .
b .
CBA
G e ja la m e n a h u nG e j a l a m e n a h u n t e r j a d i s e k i t a r 4 - 1 0
t a h u n , s e t e l a h s e r a n g a n a k u t p e r t a m a . G e j a l a m e n a h u n i n i d i t a n d a i d e n g a n t e r j a d i n y a p e m b e s a r a n
k a k i / p a h a / l e n g a n / b u a h z a k a r / p a y u -d a r a y a n g m e n y e b a b k a n c a c a t d a n m e n g g a n g g u a k t i v i t a s p e n d e r i t a s e r t a m e m b e b a n i k e l u a r g a n y a . P a d a p e -m e r i k s a a n d a r a h t a h a p i n i j a r a n g d i t e -i n u k a n c a c -i n g s t a d -i u m m i k r o f i l a r i a .
Endemisitas
hE n d e m i s i t a s f i l a r i a s i s s u a t u d a e r a h d i t e n t u k a n d e n g a n m e n e n t u k a n m i c r o
-fila r ia l r a te ( m fr a te ) , Ac u te D is e a s e R a te ( AD R ) , d a n C h r o n ic D is e a s e R a te
( C D R ) . P e n g u k u r a n d i l a k u k a n d e n g a n m e m e r i k s a s e d i k i t n y a 1 0p e r s e n d a r i j u m l a h p e n d u d u k . P e m e r i k s a a n d a r a h y a n g b i a s a d i l a k u k a n u n t u k p e n y a k i t k a k i g a j a h , b e r g a n t u n g k e p a d a k e b e r -a d -a -a n c -a c i n g s t -a d i u m m i k r o f i l a r i a d a l a m d a r a h t e p i a t a u d i k e n a l d e n g a n p e r i o d i s i t a s . U n i k n y a , p e r i o d i s i t a s u n -t u k f i l a r i a s i s d i I n d o n e s i a p a l i n g b a n y a k m a l a m h a r i ( n o k t u r n a ) , s e h i n g g a p e -m e r i k s a a n d a r a h d i l a k u k a n p a d a m a l a m h a r i . S u a t u d a e r a h d i n y a t a k a n e n d e m i s , b i l a m i n i m a l d i t e m u k a n l i m a o r a n g p o s i t i f m i k r o f i l a r i a d a r i 5 0 0 p e n -d u -d u k y a n g -d i p e r i k s a . P e n -d e k a t a n p r a k t i s u n t u k m e n e n t u k a n d a e r a h e n -d e m i s f i l a r i a s i s , -d a p a t j u g a -d i l a k u k a n m e l a l u i p e n e m u a n p e n d e r i t a y a n g s u -d a h m e n u n j u k k a n b e n t u k k a k i g a j a h / g e j a l a m e n a h u n ( e l e f a n t i a s i s ) . D e n g a n d i t e m u k a n n y a s a t u p e n d e r i t a e l e f a n t i a s i s d i a n t a r a 1 . 0 0 0p e n d u d u k , d a p a t d i p e r k i r a k a n a d a s e p u l u h p e n -d e r i t a k l i n i s a k u t -d a n s e r a t u s y a n g m i k r o f i l a r e m i k ( W H O ) . H a l i n i d i p e r h i -t u n g k a n d a r i l a m a n y a p e r j a l a n a n p e n y a k i t u n t u k m e n c a p a i g e j a l a e l e f a n -t i a s i s m e m b u -t u h k a n w a k t u 4 - 1 0 t a h u n . A r t i n y a , p r o s e s p e n u l a r a n k e p e n d u d u k s e k i t a r o l e h c u c u k a n n y a m u k d a r i p e n -d e r i t a k e m a n u s i a l a i n s u d a h t e r j a d i s e -l a m a i t u . ( D r .
Arnbar Sulianti,
M.Kes.,
p e m e r h a ti p e n ya kit tr o p is ,m a h a s is w a
8-3
F K U n p a d )..;...~~~---
***