• Tidak ada hasil yang ditemukan

Perlindungan Hukum Bagi Jabatan Notaris Berdasarkan Pasal 66 Uujn Setelah Lahirnya Putusan Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia Nomor: 49/puu-x/2012

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Perlindungan Hukum Bagi Jabatan Notaris Berdasarkan Pasal 66 Uujn Setelah Lahirnya Putusan Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia Nomor: 49/puu-x/2012"

Copied!
14
0
0

Teks penuh

(1)

PE RL IN DUNG AN H UK UM B AG I J AB AT AN NO T ARIS B E RDASARK AN PA SAL 6 6 UUJ N SE T E L AH L AH IRNY A PUT USAN M AH K AM AH K O NST IT USI

RE PUB L IK INDO NE SIA NO M O R: 4 9 / PUU - X/ 2 0 1 2 O l e h

P ut u W i sn u Pr a dny a n M ul y a M L * , ( I G ust i Ng ur a h W a i r oc a na ) * * , ( Ida B a g us Ag ung P ut r a Sa nt i k a ) * * *

Pr og r a m Ma g i st er Ken ot a r i a tan Un i ver si t a s Ud a ya n a E m a il : pr a dn ya n m u l ya @ g m a i l. com

A B ST R A C T

Notary Supervisory Regional Assembly (MPD) is an institution that is based upon the provisions of Article 66 and Article70 (a) of Law No. 30 of 2004 Regarding Notary. The presence of MPD in the practice of providing protection for the notary public to call as a witness to the deed is made for the

purpose of investigations or proceedings in a civil or criminal case. Based MKRI’s Decision Number

49/PUU-X-2012 dated May 28, 2013, authorized the MPD as a protective institution notary office to be reduced, so that each call-related notary deed made in the examination as a witness or as a defendant/suspect by police, prosecutors and following a court decision photo copy minute deed or

notarial protocol in storage no longer require the approval ofthe MPD. Issues arising under the MKRI’s

decision are the lack of legal protection forthe notary, but notary publicis an officer who makes authentic act that has legal force and position it perfectly guaranteed by law. Based on the problems, can be formulated in concerns about how the form of legal protection for the office of notary public in the event ofa notary as a witness by calling the police or the courts after the birth of the MKRI Judgment and Decision MKRI whether it also resulted in the provision of Article 70 (a) does not need to be implemented by the MPD in relation to the result of calling the notary deed is made.

Keywords: Legal Protection, Incumbency, Notary, Decision, the Constitutional Court, MPD

* Ma h a si swa Pr og r am St u d i Ma g i st er Ken ot ar i a tan T . A. 2 0 1 2 * * Pem bi m bi n g I ***Pembimbing II I. PENDAHULUAN Se ca r a um u m set i a p n eg ar a ya n g m en g an u t pah a m n eg ar a h u k um m em ber l a k u k a n ( 3 ) t i ga pr in si p da sa r , ya k n i su p er m a si h u k um (su p re ma c y o f l a w), k es et a r aan d i h a da p an h u k u m (e q u a l i t y b ef o re t h e l a w), d a n p en eg a k a n h u k u m d en g an ca r a ti d a k b er t en tan g an d en gan h u k u m (d u e p ro c e ss o f l a w), ju g a p r i n si p p en t in g d a l a m n eg ar a h u k u m a d al ah p er l in d un g an ya n g sa m a (e q u a l p ro t e c t i o n ) a t a u p er sa m aan d a l am h u k u m (e q u a l i t y b e f o re t h e l a w). Kem u d i a n (d u e p ro c e ss o f l a w) d a l a m ar t i su bst a n si f a d a l ah su a t u p er s ya r a t an yu r i d i s ya n g m en ya t a k a n bah wa p em bu a t a n su a t u p er a t ur an h u k um ti d a k bol eh b er i si k an h al -h a l ya n g d a p at m en ga k i ba t k an p er l a k u an ma n u si a seca r a t i d a k a d i l, t i d a k l og i s d a n se wen a n g - wen a n g. Se ja l a n d en g an pa p ar an t en tan g d u e p ro c e ss o f l a w s ep er t i d i a t a s d an d a l a m ka i t an n ya d en g a n p en ul i san t esi s i n i a d al ah k eber a d a an at a u ek si st en si su a t u l em ba g a ya n g b er n a m a Ma jel i s Pen g a wa s N ot a r i s Da er ah ( MPD) . Lem ba g a ya n g lah ir b er d a sar k an p a d a k et en t u an Pa sa l 6 6 d a n Pa sa l 7 0 h ur u f ( a ) Un d an g - Un d an g Nom or 3 0 t ah un 2 0 0 4 T en tan g Ja ba t an Not a r i s ( UUJ N) . B er d a sar k an p a d a k et en t uan -k et en t u an d i a t a s, MPD d i ber i we wen an g ol eh n eg ar a un t u k m en i la i a t a u m en g u k ur t in da k an n ot ar i s d a l am m em bu a t a k t a ya n g d im in ta k an k ep a d a n ya u n t u k d i bu a t , seh in g g a l ah ir sebu a h a k ta n ot a r i s/n ot a r ii l A c t a C o m i t a s ( 2 0 1 6 ) 2 : 2 2 9 – 2 4 2 I S S N : 2 5 0 2 - 8 9 6 0 I e - I S S N : 2 5 0 2 - 7 5 7 3

(2)

se ba g a i a k t a ot en t i k ( ya n g b er k ed u d u k a n seba g a i p er at ur an h u k u m ba g i p a r a p ih a k ya n g m em bu a t n ya vi d e Pa sa l 1 3 1 3 K UHP er d a t a ), ti d a k m en g an d un g / ber i si k an h a l -h a l ya n g m en g a k i ba t k an p er la k u an t er h a d a p m an u si a ( p ar a p ih a k d a l am a kt a ) se ca r a t i da k a d i l, t i da k l og i s d a n se wen a n g - wen an g . MPD m em p u n ya i we wen an g k h u su s ya n g ti d a k d i p un ya i ol eh MPW d a n MPP, ya i t u se ba g a i m a n a d i at ur d i d a l a m pa sa l 6 6 UUJN. Ba h wa MPD b er wen an g un t u k m em er i k sa n ot ar i s seh u bu n g a n d en g an p er m in ta an p en yi d i k , p en un t u t u m u m a ta u h a k im u n t u k m en g am bi l f ot ok op i m i n ut a at a u su r a t - sur a t l a in n ya ya n g d i l ek a t k an p a d a min u t a a t a u d a la m pr ot ok ol n ot ar i s d a la m p en yi m p an an n ot ar i s, ju g a p em a n g g i l an n ot ar i s ya n g b er k a i tan d en gan a k ta ya n g d i bu a tn ya a t a u da l am pr ot ok ol n ot a r i s ya n g b er a d a da l am p en yi m p a n an n ot ar i s. Keh a r u san un t u k m em p er ol eh p er set u ju a n MPD se ba g a i m an a k et en t u an Pa sa l 6 6 d an Pa sa l 7 0 h ur u f ( a ) UUJN d i a t a s, sel a in un t u k m em en uh i sya r a t n or m at i f p em a n g g il an n ot a r i s ju g a d en g a n t u ju a n a g ar seg a l a h a l ya n g d i si d i k a t a u di p er sa l ah kan k ep a d a n ot ar i s b er i k u t pr od u k h u k umn ya t er l ebi h d a h ul u d a p a t p en il a ian t en tan g ben a r a t a u sal ah su at u tin d a k an n ot a r i s d an a k t an ya . At a u a p a k ah pr osed u r p em bu a t a n a k t a d an a k ta d i m a k su d l ah ir d en gan t el ah a ta u t i da k sesu a i d en g an k et en t u an d a l am UUJN m a u p un k et en t u an - k et en t uan l a in , sep er t i Kod e E t i k Not a r i s d a l am

k a i t an n ya d en g an p el a k sa n a an t u g a s ja ba t a n at a u di bu a t n ya se bu a h a kt a ot en t i k ol eh n ot a r i s. Ket i k a MPD t i d a k m en ga bu l k a n p er min t aan / p er m oh on an m em en uh i p an g g il an p en yi d i k , p en un t u t u m um , at a u h a k im d en g an a l a san n ot ar i s ya n g b er sa n g k ut an d a la m m em bu a t a k t a t el a h sesu a i d en g a n pr osed u r p em bu a t a n a k t a ya n g ben a r b er d a sar k an UUJN, ber a r t i n ot ar i s ya n g b er sa n g k ut an d a l am m en ja lan k an t u g a sn ya m em bu a t su a t u a k t a ot en t i k t el a h sesu a i d en gan k a ed ah - k a ed ah a t a u n or m a -n or m a h u k u m d i bu a tn ya su a t u a k ta ot en t i k. Keh a d ir an MPD d en g an k e wen an g an sep er t i t er sebu t d i t u ju k a n u n t u k m em ber i p er lin d un g an h u k um t er h a d a p ja ba t a n n ot ar i s ya n g d i ber i t u g a s d a n we wen a n g m en yed i a k a n a la t bu k t i ( t er t u l i s) ses u a i d en g an si st em h u k u m p em bu k t i an d i I n d on esi a se ca r a l an g su n g a t a u ti d a k lan g su n g ju g a d i t u ju k a n un t u k m em ber i p er l in d un g an h u k u m k ep a d a ma s ya r a k at l ua s d an k h u su sn ya ba g i p en g g u n a ja sa n ot ar i s d a l a m ben t u k t er ca p a in ya k ep a st i a n h u k u m d a la m a k ta ya n g d i b u a t n ot ar i s. T u ju a n m u li a MPD se ba g a i l em ba g a ya n g d a p a t m em ber i p er l in d un g an h u k u m sesu a i d en g an m a kn a p r in si p a t a u k on sep si d u e p ro c e ss o f l a w ba g i ja ba t a n n ot ar i s sel a m a in i m em an g t el a h ber ja l a n d an t er l a k san a sek a l i p un ti d a k sem p u r n a. Ak a n t et a p i k eber a d a an d an ek si st en t in ya t er se bu t k em u d i a n b er a kh ir , a k i ba t d il a k u k an p en g u ji an k on st i t u si on a l (J u d i c i al R e vi e w) ol eh Ma h k am ah Kon st i t u si Rep u bl i k

(3)

I n d on esi a ( MKRI ) , t er h a d a p k et en t u an Pa sa l 6 6 Aya t 1 UUJN. Se ba b b er d a sar k an Pu t u sa n MKRI Nom or 4 9 / PUU- X- 2 0 1 2 t er t an g g al 2 8 Mei 2 0 1 3 ya n g d a l a m a m ar p ut u san n ya m em u t u sk a n ba h wa :

1. Mengabulkan permohonan Pemohon untuk seluruhnya:

1.1 Menyatakan frasa “dengan p er set u ju a n Ma jel i s Pen g a wa s Daerah” dalam Pasal 66 ayat (1) Un d a n g - Un d an g Nom or 3 0 T ah un 2 0 0 4 t en t an g Ja ba t an Not a r i s ( Lem ba r an Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a T ah un 2 0 0 4 Nom or 1 1 7 , T a m bah an Lem ba r a n Neg ar a R ep u bl i k I n d on esi a Nom or 4 4 3 2 ) b er t en tan g an d en gan Un d an g -Un d a n g Da sar Neg ar a Rep u bl i k I n d on esi a Tah un 1 9 4 5 ;

1.2 Menyatakan frasa “dengan p er set u ju a n Ma jel i s Pen g a wa s Daerah” dalam Pasal 66 ayat (1) Un d a n g - Un d an g Nom or 3 0 T ah un 2 0 0 4 t en t an g Ja ba t an Not a r i s ( Lem ba r an Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a T ah un 2 0 0 4 Nom or 1 1 7 , T a m bah an Lem ba r a n Neg ar a R ep u bl i k I n d on esi a Nom or 4 4 3 2 ) t i d a k m em p un ya i k ek u a t a n h u k u m m en g i k at ;

2. Memerintahkan pemuatan putusan ini dalam Berita Negara Republik Indonesia sebagaimana mestinya;

We wen a n g MPD se ba g a i l em ba g a p el i n d un g ja ba t an n ot a r i s m en ja d i b er k u r an g k a l a u ti d a k ma u d i k a ta k an se ba g a i b er a k h ir . Kar en a ber d a sar k an p a d a Pu t u san MKRI d i a t a s m a k a set i a p p em a n g g il an n ot ar i s ya n g b er k a i tan d en gan a k ta ya n g d i bu a tn ya d a l a m p em er i k saan se ba g a i sa k si a t a u p un seba g a i t er d a k wa / t er san g k a ol eh k ep ol i si a n , k eja k sa a n d an p en g a d i lan ber i k u t p en ga m bi l an f ot ok op i m i n ut a a k t a a t a u pr ot ok ol n ot ar i s d a l am p en yi m p a n an n ya t i d a k l a g i m em er l u k an p er set u ju a n MPD. Ha l t er se bu t m el a h ir kan k on sek u en si yu r i d i s ba h wa , d a l am p r a kt ek p em a n g g i lan n ot ar i s g un a k ep en t i n gan p en yi d i k a n ol eh k ep ol i si a n m a u p un p er si d an g an ol eh p en g a d i lan , p ol i si m a u p un h a k i m ti d a k l a g i m em er l u k an p er set u ju a n MPD a t a u d a p at l an g su n g m em er in tah k an n ot ar i s se ba g a i sa k si a t a s a k ta ya n g d i bu a t n ya . Se ca r a yu r i d i s, p u t u san MKRI t er sebu t t el a h m en i a da k an d an m en ja d i k an t i d a k ber l a k u l a gi an a k kalimat “..., dengan persetujuan Ma jel i s Pen g a wa s Da er a h . ..” dalam Pa sa l 6 6 UUJN. Seh i n g ga h al t er sebu t se ca r a l an g sun g m el ah ir k an k on sek u en si t er h a da p p er lin d un g an h u k u m ba g i ja ba t a n n ot ar i s i t u sen d ir i, seh i n g ga a p a ya n g m en ja d i t u ju an d i bu a t / d i r um u sk an n ya s e ba g a i sebu a h ci t a - ci t a ba g i p er l i n d un gan ja ba t a n n ot ar i s m el al u i UUJN m en ja d i si r n a . Di si si l a i n , ja ba t an n ot ar i s bu k a n l ah sebu a h p ek er ja a n a k an t et a p i m er u p a k an pr of esi . Den g a n d em i k i an , n ot ar i s a d al ah sebu a h pr of esi ya n g d i ber i we wen an g d an t u g a s m em bu a t a t a u m en yed i a k a n al a t bu k t i t er t u l i s ba g i n eg ar a ( s i st em h u k um p em bu k t i a n ) m an a ka l a n eg ar a ( p en g a d i lan ) m em bu t u h k an h a l t er sebu t d a l a m p en yel esa i k a n p er kar a ya n g d im oh on k an k ep a d an ya ol eh wa r g a n eg a r a .

(4)

Ol eh k ar en a it u m em ber i ja m in an k ep a st i a n h u k u m ber u p a p er lin d un g an h u k u m ba g i ja ba t a n n ot ar i s m u tl a k d i p er l u k an , t er u t am a p er lin d un g an h u k u m dar i or an g - or an g ya n g m em an g d en g an sen g a ja m en g g un a k an a kt a n ot ar i s/n ot a r i i l seba g a i a l a t un t u k m er u g i k an h a k d an k ep en t in g an h u k um or a n g l a in a t a u ya n g l a si mn ya d i se bu t d en g an m en g kr i m in a l i sa si a kt a n ot ar i s. Ber d a sa r kan p a d a l at ar b el a k a n g ma sa l ah d i a t a s, ma k a d a pa t d i r um u sk an r um u san ma sa l ah seba g a i b er i k u t :

1. Bagaimanakah bentuk perlindungan hukum bagi jabatan notaris dalam hal terjadinya pemanggilan notaris sebagai saksi oleh kepolisian maupun pengadilan setelah lahirnya Putusan MKRI Nomor 49/PUU-X/2012 ?

2. Apakah Putusan MKRI Nomor 49/PUU-X/2012 juga mengakibatkan ketentuan Pasal 70 huruf (a) tidak perlu dilaksanakan oleh MPD dalam kaitannya dengan pemanggilan notaris akibat dari akta yang dibuatnya ?

II. L ANDASA N T E O RIT IS

Set i a p p en el i t i an sel a l u h ar u s d i ser t a i d en gan p em i k ir an - p em i kir an t eor i t i s, ol eh k ar en a a d a h u bu n g an t i m ba l ba l i k ya n g er at an tar a t eor i d en g an k eg i a t an p en g u m p u lan d an p en g ol a h an da t a, an a l i sa ser t a k on st r u k si d a t a. Da l am p en el i t i an in i, a d a p un t eor i ya n g d i ja d i k an p i sa u a n a l i si a d a lah :

1. Teori Keberlakuan Hukum

Ke b er l a k u an h u k um m en ur ut Meu wi s sen h ar u s d i bed a k a n an t ar a k e ber l a k u an an tar a k eber l a k u a n i d i il

d a n k eb er l a k u an n or m a ti f1. Ke b er l a k u an i di i l ber k en a an d en gan k e ber l a k u an ya n g d i pr et en si k an a t au k e ber l a k u an u m um , m i sa ln ya p u t u sa n - p u t u san k efi l sa fa t a n , ja d i b er k en a an dn gan k em un g k in an un t uk m em ben a r k an a t a u m el eg i t i ma si p u t u sa n - p u t u san t er t en t u seca r a m a su k a k a l ( r a si on a l ), sed a n g kan k e ber l a k u an n or ma t i f ber a t i ba h wa ca r a ber a d a k ai d ah - k ai d ah d ar i h u k u m dan et i k a m a k su dn ya ba h wa h u k u m em p ir i k a d a mi sa ln ya g eja l a -g eja l a t er t en t u ya n -g d i am a t i, sep er t i p r i la k u pr i la k u man u si a , d ok u m en -d ok u m en , p er un d an g - un dan g an , v on i s - v on i s ya n g d i i d en ti fi k a si k an se ba g a i h u k um .

2. Teori perlindungan Hukum

Sa l ah s a t u si fa t sek a l i g u s t u ju an h u k u m, a da l ah m em ber i k an p er l in d un g an / p en g a yom a n k ep a da m a s ya r a k at . Pa d a d a sar n ya m a n u sia sel a l u m em er l u k an k ea d il an , k e ben a r an d an h u k u m k ar en a h al t er sebu t a d a l a h n i l ai d an k ebu t u h an a sa si ba g i m a sya r a k a t ber a d a b.2 3. Teori kepastian hukum

Ad a em p a t h a l ya n g b er h u bu n gan d en g an m a kn a k ep a st i an h u k u m : p er t a ma , ba h wa h u k um i t u p osi t i f a r t in ya ba h wa i a a d a l ah p er un d an g -u n d an gan (g e se t zk i c h e s re c h t ), k ed u a h u k u m i t u d i da sar k an pa d a fa k t a (Ta t sa c h e n ), bu k a n su a t u r u m u san t en t an g p en il a ian ya n g n an t i a kan d i l a k u k an ol eh h a ki m, sep er t i 1

Meuwissen, 2007, Tentang Pengembanan Hukum, Ilmu Hukum, Teori Hukum dan Filsafat

Hukum, alih bahasa B. Arieff Sidharta, Refika

Aditama, Bandung, hal. 47. 2

Hadjon dkk, 2002, Pengantar

Administrasi Negara, Penerbit Gajah Mada

(5)

k em a u a n ba i k , k esop a n an , k et i g a, ba h wa fa k t a i t u h ar u s d ir u m u skan d en g an ca r a ya n g jel a s seh i n g ga m en gh in d ar i k ek el i r u an d al am p em a k n aan , d i sa m p in g ju g a m u dah d i ja l a n kan , k em ep a t ,

h u k u m p osi t i f i t u t i d a k bol eh ser i n g d i u ba h .3

1. Konsep Perlindungan Hukum

Berdasar pada UUD 1945 Pasal 1 ayat 3 yang berbunyi bahwa Indonesia adalah negara hukum. Sehingga dengan sendirinya termaktub bahwa perlindungan hukum menjadi unsur esensial serta menjadi konsekuensi dalam negara hukum. Perlindungan hukum memberikan pengayoman kepada setiap warga negara yang merasa hak asasi manusianya dirugikan oleh orang lain, sehingga setiap warga negara dapat menikmati segenap haknya yang diberikan oleh hukum4.

2. Konsep Jabatan Notaris

Dalam Pasal 1 ayat (1) UUJN dinyatakan, “Notaris adalah pejabat umum yang berwenang untuk membuat akta otentik dan kewenangan lainnya sebagaimana dimaksud dalam Undang-Undang ini”5. Pejabat umum merupakan terjemahan dari istilah Openbare Amtbtenaren yang berasal dari Peraturan Jabatan Notaris (selanjutnya disebut PJN) dan KUHPerdata. Openbare

Amtbtenaren adalah pejabat yang mempunyai

tugas yang bertalian dengan kepentingan masyarakat, sehingga openbare amtbtenaren

3

Achmad Ali, 2009, Menguak Teori (Legal Theory) dan Teori peradilan (Judicial Prudence) Termasuk Interprestasi

Undang-Undang( Legisprudence), Prenada Media

Group, Jakarta, hal. 292. 4

Satjipto Raharjo, 1993, Penyelenggaraan keadilan dalam masyarakat yang sedang

berubah, jurnal masalah hukum

5

(diunduh tanggal 1 september 2014),

available from:

http://www.jimlyschool.com/read/analisis/384/n otaris-openbare-amtbtenaren-syafran-sofyan/

diartikan sebagai pejabat yang diserahi tugas untuk membuat akta otetik yang melayani kepentingan masyarakat, dan kualifikasi seperti itu diberikan kepada notaris

III. PEMBAHASAN

1. Pengertian dan Dasar Hukum Jabatan Notaris Berangkat d ar i Pa sa l 1 an g k a 1 Un d a n g - un d an g Nom or 3 0 T ah un 2 0 0 4 , n ot a r i s a d a lah p eja ba t u m u m ya n g ber wen an g un t u k m em bu a t a kt a ot en t i k d a n k ewen an g an l a in n ya ya n g d i se bu t k a n d i d a la m un dan g - un d an g i n i . Defi n i si ya n g d i ber i k an Un d an g -u n d an g Nom or 3 0 t ah un 2 0 0 4 t er p er in ci p a d a t u ga s d an we we n a n g n ot ar i s seba g a i p e ja ba t u m u m ya n g b er we wen an g un t u k m em bu a t a ka t ot en t i k ser t a k e wen a n g an ser ta h a l ya n g d ih ar u sk an ol eh p er at ur an p er u n dan g - un d an g an . Ses e or a n g a gar d a p at d i an g k at m en ja d i seor a n g n ot ar i s h ar u s m em en uh i p er sya r a t an t er t en t u ya n g m an a p er s ya r a t an t er sebu t m u t l a k h ar u s d i p en uh i. Ha l ya n g man a d i m a k su d d ia t a s t er sebu t d i a t u r d a l am Pa sa l 3 Un d a n g - un d an g Nom or 3 0 T ah un 2 0 0 4 :

a. Warga Negara Indonesia

b. Bertakwa kepada Tuhan Yang Maha Esa c. Berumur paling sedikit 27 (dua puluh

tujuh) tahun

d. Sehat jasmani dan rohani

e. Berijazah sarjana hukum dan lulusan jenjang strata dua kenotariatan;

f. Telah menjalani magang atau nyata-nyata telah bekerja sebagai karyawan Notaris dalam waktu 12 (duabelas) bulan berturut-turut pada kantor Notaris atas prakarsa

(6)

sendiri atau atas rekomendasi Organisasi Notaris setelah lulus strata dua kenotariatan;

g. Tidak berstatus sebagai pegawai negeri, pejabat Negara, advokad atau tidak sedang memangku jabatan lain yang oleh undang-undang dilarang untuk dirangkap dengan jabatan Notaris.

2. Tugas dan Wewenang

Not a r i s m er u p a k an p er pan ja n gan t an g an d ar i p em er in tah d a l am h a l in i n eg ar a , d i m an a n eg ar a t el ah m em ber i k a n k ep er ca ya a n k ep a d a n ot ar i s un t u k m en ja l an kan seba g i a n u r u san at a u t u g a s n eg a r a , kh u su sn ya d a l a m bi d a n g h u k u m p er d at a . Ke b er a d a an n ot a r i s m en ja wa b k e bu t u h an m a sya r a k a t a kan ba n t u an h u k u m ya n g n et r a l d an ber i m ba n g seh i n g ga m el in d un g i k ep en tin g an h u k u m m a sya r a k a t. Sel a i n i t u , n ot ar i s d i h ar a p k an d a pa t m em ber i k an p el a ya n an h u k u m k ep a d a m a sya r a k a t ser t a m em ber i k a n p en yu l u h a n h u k u m, k h u su s n ya d a l a m p em bu a t an a kt a seh i n g ga m a sya r a k a t a k an m en d a p at k an p er l in d un gan h u k u m d an k ep a st i a n h u k um , seh u bu n g an d en g an sem a k i n m en in g k a tn ya p r os es p em ba n g u n an seh in g g a m en in g ka t p u l a k ebu t u h an h u k u m d a l am m a s ya r a k at6. Ad a p u n k ewen a n g an n ot ar i s se ba g a i m an a d ia t ur d a la m pa sa l 1 5 a ya t 2 u n dan g - un d an g n om or 3 0 t ah un 2 0 0 4 t en t an g ja ba t a n n ot ar i s a d al ah se ba g a i ber i k u t :

1. Mengesahkan tanda tangan dan menetapkan kepastian tanggal surat di

6

Santia Dewi, R.M. Fauwas Diradja, 2011,

Panduan Teori dan Praktik Notaris,

Yogyakarta, Penerbit Pustaka Yustisia, hal. 8.

bawah tangan dengan mendaftar dalam buku khusus

2. Membukukan surat-surat di bawah tangan dengan mendaftar dalam buku khusus 3. Membuat kopi dari asli surat-surat

dibawah tangan berupa salinan yang memuat uraian sebagaimana ditulis dan digambarkan dalam surat yang bersangkutan

4. Melakukan pengesahan kecocokan fotokopi dengan surat aslinya

5. Memberikan penyuluhan hukum dalam pembuatan akta

6. Membuat akta yang berkaitan dengan pertanahan, atau

7. Membuat akta risalah lelang 3. Tanggung Jawab Notaris

Set i a p k es ep a k a t an ya n g d i d a p at se ba i k n ya d i r ea l i sa si k an d a l am k on t r a k at a u p er ja n ji an , a gar set i a p p i h a k p ah a m a kan h a k d an k ewa ji ba n g u n a m en gh in d ar i sen g k et a d i k em u d i a n h ar i at a u p in da p a t di ja d i k an d a sa r a cu a n un t u k m en yel esa i k a n p er sel i si h an ya n g t er ja d i . Per ja n ji an ya n g t el a h di bu a t a k an m en gi k a t par a p i h a k ya n g m en ga d a k an n ya . Pa d a u m u mn ya su a t u p er j a n ji an d i t uan g k an k e d a l a m t u l i san a t a u p er jan ji an t er t u l i s a t a u su r a t . Per a n n ot a r i s d a la m h a l in i, a p a bi l a p ar a p ih a k m en uan g k an p er ja n ji an t er se bu t d a l a m sebu a h a kt a d a n t el ah d i l eg a l i sir ol eh n ot ar i s d an m em en uh i un sur p er ja n ji an d an u n d an g - un dan g ya n g ber l a k u seh in g g a a k t a t er sebu t m en ja d i a u t en t i k d an d a p a t m en ja d i a la t bu k t i d i p en g a d i lan . Su at u tin d a k an t in da k an a g ar d a pa t d i g ol on g k an pa d a p er ja n ji an , ma k a t in d a kan h u k um

(7)

t er sebu t h a r u s m em en uh i un sur se ba g a i ber i k u t :

1. Kata sepakat di antara dua ppihak atau lebih

2. Kata sepakat yang tercapai tergantung pada para pihak ;

3. Kemauan para pihak untuk timbulnya akibat hukum;

4. Untuk kepentingan yang satu atas beban pihak lain atau timbale balik;

5. Dengan mengindahkan persyaratan undang-undang7 Set el a h h a l t er s ebu t d i a t a s t er p en uh i m a k su d d an t u ju an wa r g a n eg ar a seba g a i p en g g u n a ja sa n ot ar i s d i si n i m em p er ol eh k ep a st i an h u k u m, t an g g a l d an wa k t u d a n t em p at d ar i a k t a p er jan ji a n ya n g d i bu a t d i h a da p an n ot ar i s, ber i k u t a da l ah t an g g un g ja wa b n ot ar i s. Sesu a i p a sa l 1 Per a t ur an ja ba t a n Not a r i s d i k em u k a k an bah wa Not a r i s a d al ah p eja ba t u m u m sa t u -sa t u n ya ya n g b er wen an g un t u k m em bu a t a k t e ot en t i k m en g en a i sem u a p er bu a t a n , p er ja n ji an , d an p en et a p an ya n g d ih ar u sk an ol eh su a t u p er at ur an u m u m at a u ol eh ya n g b er k ep en t in g an d i k eh en d a ki u n t u k d in ya t a k a n d a l am su a t u a k t a ot en t i k, m en ja m in k ep a st i a n tan g g a ln ya , m en yi m p a n a k t an ya d a n m em ber i k a n gr oss e, sa l i n an , dan k u t i pan ya , sem u a n ya sep a n ja n g a k t e i t u ol eh su a t u p er a t ur an t i d a k ju g a d i t u ga sk an at a u d i k ecu a l i k a n k ep a d a p eja ba t a t a u or a n g l ain .

4. Perlindungan Hukum Terhadap Jabatan Men u r u t Log em a n n ja ba t an a d a lah su a t u l in g k un g an p ek er ja an ya n g

7

Herlien Budiono, 2007, Kumpulan

Tulisan Hukum Perdata di Bidang

Kenotariatan, Bandung, PT Citra Aditya Bakti,

hal. 267. se ba n ya k - ba n ya k n ya d a p a t d in ya t a k a n d en g an t ep a t d an t el it i , ( z ov eel m og el i jk n a u wk eu r i g om s sch r ev en ) . Kem u d i a n E. Ut r ech t m en g u ti p ba h wa ja ba t a n a da l ah (a mb t) ya i t u su a t u l in g k un g an p ek er ja a n t et a p , (k ri n g v a n v a st e we rk za a mh e d e n) ya n g d i a da k an d a n d i la k u k an g un a k ep en tin g an n eg ar a ( k ep en tin g an um u m )8. Ja ba t a n m er u p a kan su b yek h u k u m, ya k n i p en d u k un g h a k d an k e wa ji ba n , h an ya sa ja d a l a m h a l in i ja ba t an ol eh h u k u m t a tan eg a r a m em a kn a i k ek u a sa a n t i da k d i ber i k an k ep a d a ( or a n g/ su b yek h u k u m ) , t et a p i k ep a d a “Penjabat” (orang yang di kehendaki ol eh ja ba t a n ) un t u k m en d u d u k i ja ba t a n , ya n g m a sa ja ba t a n n ya d i t en t u k an ol eh a t ur an d an at a u u n d an g - un dan g /h u k u m ya n g m en g a t ur n ya . T er d a p at h a k d an k ewa ji ba n ju g a t u g a s d a n we wen an g ya n g t er k an d un g d i d a la m ja ba t an t er sebu t ya n g Seh i n g ga sep er t i d i jel a sk a n d i a t a s set i a p t i n d a k - tan d u k p eja ba t ya n g m en g a ta sn a m a kan k ep en tin g an ja ba t a n / or g an i sa si h ar u sl ah sesu a i d en g an at ur u a n dan a t a u un d an g -u n d an g. Hu k u m ya n g ber l a k u m en g en ai ja ba t a n t er k ai t , seba g a i p a yu n g h u k um ya n g m em b er i k an p er l in d un gan h u k um d i k a l a p eja ba t d i m a k su d m el a n g g ar a t ur an ja ba t an a ta u ji k a sed a n g d a l am m a sa m em an g k u ja ba t an n ya d i p er sa l ah k an ol eh n eg ar a d an at a u p i h a k - p ih a k ya n g d i d a l am k ep en t i n gan n ya m em p er sa l ah k an p eja ba t t er sebu t . 8

E. Utrecht, 1963, Pengantar Hukum

Administrasi Indonesia, Djakarta, Penerbitan

(8)

5. Perlindungan Hukum Terhadap Jabatan Notaris

B er i k u t k a i tan n ya d en g an p er l in d un g an h u k um ja ba t a n n ot ar i s ya n g d i a t ur d i d a l am be b er a p a p a sa l d i d a l a m UUJ N, K UHP, K UHAP, K UH Per d a t a ya i t u : Ha k I n g k ar Not a r i s se ba g a i p eja ba t u m u m d a l am m en ja l an k an pr ofe si d a n ja ba t an n ya u n t u k m em ber i k an p el a ya n an h u k u m k ep a d a m a sya r a k a t, m em p un ya i k e wa ji ba n ya n g d i t en t u kan d a l am u n d an g - un dan g d em i t er ca p ain ya p er l in d un g an d an k ep a st i an h u k u m, a n t ar a l ain : 1 . Pa sa l 4 a ya t ( 2 ) d a l a m a l in ea k e - 4 m em u a t Su m p ah Ja ba t an Not a r i s m en g en ai k ewa ji ba n Not a r i s u n t u k m er ah a sia k an i si a kt a 2 . Pa sa l 1 6 a ya t ( 1 ) h ur u f e UUJN m en g a t ur k ewa ji ba n n ot ar i s da l am m en ja l an k an ja ba t a n n ya 3 . Pa sa l 5 4 UUJN ya n g m en g at ur m en g en ai gr oss ea k t a , sa l in an a k ta d a n k u t i pan a kt a 4 . Pa sa l 3 2 2 a ya t ( 1 ) , KUHP ba r an g si a p a d en g an sen g a ja m em bu k a r ah a si a ya n g wa ji b d i si m p a n n ya k a r en a ja ba t an a ta u p en ca h ar i an n ya , ba i k ya n g sek a r an g , ma u p un ya n g d ah u l u, d i an ca m d en g an pi d an a p en ja r a p a l in g l am a Sem bi l a n bu l an a ta u d en d a p a l in g ba n ya k en a m r a t u s r u p iah9. 5 . Pa sa l 1 7 0 a ya t ( 1 ) , m er ek a ya n g k a r en a p ek er ja an , h ar k a t m ar t a ba t a t a u ja ba t a n n ya d i wa ji bk a n m en yi m p a n r ah a si a, d a pa t m in ta d i be ba sk a n d a r i k ewa ji ba n u n t u k m em ber k et er a n gan seba g a i sa k si ,

9

Moeljatno, 1978, KUHP (terjemahan), pasal 322 ayat (1) Bab XVII, hal. 111.

ya i t u t en t an g h a l ya n g d i p er ca ya k a n k ep a d a m er ek a10. 6 . Pa sa l 1 9 0 9 a ya t ( 3 ) , sem u a or an g ya n g ca k a p u n t u k m en ja d i sa k si, d i h ar u sk an m em ber k e sa k si a n d i m u k a h a k im . Na m un d a pa t lah m em i n t a d i beba sk a n d a r i k e wa ji ba n n ya m em b er i k an k esa k si a n : seg a l si a p a ya n g k a r en a k ed u d u k an n ya , p ek er ja a n n ya a t a u ja ba t a n n ya m en ur u t un d an g - un d an g, d i wa ji bk a n m er ah a si a kan sesu a t u , n am un h an ya l a h sem a t a -m a ta m en g en ai h al - h a l ya n g p en g et a h uan n ya d i p er ca ya k a n k ep a d a n ya se ba g a i d em i k i an11. Ha k i n g k ar in i m er u p a kan p en g ecu a l i a n t er h a d a p k et en t u an u m u m ya n g d i se bu t d i a t a s, ya k n i ba h wa s et i a p p i h a k ya n g d i p a n g gi l se ba g a i sa k si , wa ji b m em b er i k an k esa k si a n . I st i lah h a k in g k ar m er u p a k an t er jem ah an dar i ( v er sch on n in g sr ech t ) , ya n g ar tin ya a d a l ah h a k un t u k d i be ba sk a n d ar i m em ber i k a n k et er an g an seba g a i sa k si d a l a m su a t u p er k ar a p er d a ta m a u p un p i d an a a t a u h a k in g kar a da l ah h a k t ol a k a t a u h a k m in ta d i beba sk a n un t u k d a p a t m en ja d i sa k si d i m u k a p en g a d i lan . Da sa r h a k in g k ar a d al ah ja ba t an k ep er ca ya a n ya n g m em i l i k i p er an an p en t in g un t u k m en ja g a k ep er ca ya a n ya n g d i ber i k an p ar a pih a k p en g g un an ja sa n ot a r i s d i d a l a m ta t a t er t i b h u k u m 10

Seri Publlikasi Lembaga Dokumentasi dan Informasi Hukum FHPM UNUD, 1981,

Kitab Undang-Undang Acara Pidana, pasal

170 ayat (1), hal. 65. 11

Soesilo dan Pramudji R., 2007, Kitab

Undang-Undang Hukum Perdata, pasal 1909

(9)

I n d on esi a . Apa bi l a su a t u sa a t seor a n g b er a d a d al am s u a t u ma sa l ah , d a pa t m en gh u bu n g i seor a n g k ep er ca ya a n u n t u k m en da p a t kan ban t u an ya n g d i bu t u h k an d i bi d an g yu r i d i s k a i tan n ya d a l a m ba h a san su bst a n si i n i, d en g an k e ya k i n a n bah wa a k an m en d a p at k an n a seh a t -n a seh a t a t a u p em eca h an m a sa l ah t an pa m er u g i k an d ir in ya . B er d a sar k an ur a i an d i a t a s bah wa sa l ah sa t u ben t u k p er l in d un g an h u k um ya n g d i ber i k an ol eh UUJN ya i t u a d an ya Ha k I n g k a r ba g i Not a r i s, Not a r i s wa ji b u n t u k m er ah a si a k an , t i d a k h an ya t er h a da p h al -h a l ya n g d i ca n t um k an da l am a k tan ya ( i si a k t a ) , a k an t et a p i ju g a u n t u k sem u a ya n g d i ber i t a h u kan a t au d i sa m p ai k an k ep a d a n ya sel a k u N ot a r i s at a u p un ya n g d i k et ah u in ya k a r en a ja ba t a n n ya , sek a l i p u n i t u ti d a k d i can t u m kan d a l am a k t a . Not ar i s d a p at m em p er g un a k an h a kn ya u n t u k m en g un d ur k an dir i se ba g a i sa k si d en g an ja l an m en un t u t p en g u n a an h a k in g k ar .

6. Pengertian Perlindungan Hukum Terhadap Jabatan Notaris

Ked u d u k a n n ot a r i s seba g a i p eja ba t u m u m m er u p a k an su a t u ja ba t a n t er h or ma t ya n g d i ber i k a n ol eh n eg ar a seca r a a tr i bu t i f m el a l u i u n d an g - un dan g k ep a d a se or an g ya n g d i p er ca ya i n ya . Se ba g a i p eja ba t u m u m , n ot ar i s d i an g ka t ol eh m en t er i, b er d a sar k an p a sa l 2 UUJN. Ja d i d i d a l a m m en ja lan k an t u g a sn ya d en g a n b e ba s, t an p a p en g ar uh dar i ba d an ek s ek u t i f d a n ba d a n l a in n ya d a n d a p a t b er t in d a k n et r a l dan in d ep en d en . T u g a s n ot a r i s a d al ah un ut k m el a k sa n a k an seba g i a n fu n g si p u bl i k d a r i n eg ar a dan bek er ja u n t u k p el a ya n an k ep en t in gan u m um k h u su sn ya d a l a m bi d a n g h u k um p er d a t a, wa l a u p un n ot a r i s bu k a n m er u p a k an p eg a wa i n eg er i ya n g m en er im a g a ji d ar i n eg a r a . seba g a i p r of esi h u k u m ya n g t i d a k d a pa t d i l ep a sk a n d ar i k ea g un g an h u k um i t u sen d i r i, seh in g ga n ot a r i s d ih ar a p k an b er t in d a k un t u k m er efl ek si k a n n ya d i d a l a m p el a ya n a n n ya k ep a d a m a s ya r a k at . Da l a m h a l in i n ot ar i s m en d a p at k u a sa d ar i Kem en t er i an Keh a k im an u n t u k m en g esa h k an d an m en ya k si k a n b er ba g a i su r at p eja n ji an , sur at wa si a t , a k t a dan seba g a i n ya . Ap a ya n g d i p er ja n ji k an dan d in ya t a k an ol eh par a p i h a k , seba g a i ya n g d i l ih a t at a u d i d en g ar ol eh n ot ar i s, t er u ta ma ben a r m en g en ai t an g g a l a k t a, t an da tan g an d i d a l am a k ta , i d en t i ta s ya n g h a d ir , d a n t em p a t a k ta it u d i bu a t .12 Ja ba t a n n ot ar i s m er u pa k an su at u ja ba t a n ya n g k eber a d a an n ya d i k eh en d a ki ol eh Neg a r a d an un d an g -u n d an g, h al in i d i ka r en a kan d em i t er ci p t an ya k ep a st i a n h u k u m ba g i par a p i h a k ya n g b er k ep en t in g an m en g g un a k an ja sa n ot a r i s d a l am r an ah h u k u m pr i va t . Su at u in t er a k s i ya n g ba i k d a l a m l a l u l in ta s r an ah p r i va t d an p u bl i k h a r u slah m er efl ek si k a n n i la i -n il a i k ep a st i an h uk u m d an k ea d i l an . Seh in g ga d a l am h a l in i t er cer m in p er l in d un gan h u k um t er h a d a p ja ba t an n ot ar i s t er sir a t d i d a l am un d an g - un dan g .

7. Pengaturan Perlindungan Hukum Terhadap Jabatan Notaris

B er i k u t d i jel a sk a n t en tan g p en g a t ur an p er lin d un g an h u k um

12

(10)

ja ba t a n n ot a r i s, ya i t u p a d a Pa sa l 1 a n g ka 6 Ma jel i s Pen g a wa s a d a l a h su a t u ba d a n ya n g m em p un ya i k e wen an g an d an k ewa ji ba n un t u k m el a k sa n a k an p em bi n a an d an p en g a wa sa n t er h a d a p n ot a r i s.

Sep er t i k i ta k et ah u i set i a p p r ofe si ja ba t a n t en t u m em i l i ki u n dan g - un d an g se ba g a i p a yi n g h u k u m/ p er lin d un g an h u k u m ba g i ja ba t a n , ber i k u t ya n g sa ya u r ai k an a da l ah ben t u k - ben t u k p er l in d un g an h u k um ba g i t er h a d a p ja ba t a n n ot ar i s, di an t ar an ya a d a l ah : 1 . Kek u a t a n Pem bu k t i a n Ak ta Au t en t i k / Sem p ur n a : 2 . Pen g a wa sa n Kin er ja Ja ba t an Not a r i s Ol eh MPD : 3 . Ke wa ji ba n I n g kar : 4 . Ha k i n g k ar :

8. Majelis Pengawas Notaris

T u ju a n l ain d ar i p en ga wa sa n t er h a d a p n ot a r i s, ba h wa n ot ar i s d i h a d ir k an un t u k m el a ya n i k ep en t i n gan m a sya r a k a t ya n g m em bu t u h k an a l a t bu k t i ber u p a a kt a ot en t i k se su a i p er m in t aan ya n g b er sa n g k ut an k ep a d a n ot ar i s, ma k a n ot ar i s t i d a k a d a g un an ya . Mesk i p u n d em i k i an t i da k ber a r t i d en g an b er g an t ian in st an si ya n g m el a k u k an p en g a wa sa n n ot a r i s t i d a k a k an t er ja d i p el a n g g ar an - p el an g g ar an ya n g d i l a k u k an n ot ar i s, k ar en a bet a p a p u n k et a t n ya p en g a wa sa n ya n g d i l a k ua k an m a jel i s p en g a wa s n ot a r i s, ti d a k m u d ah u n t u k m el a k u k an un t u k m el a k u k an p en g a wa sa n t er sebu t , h a l in i t er p ul an g k ep a d a n ot ar i s sen dir i d en g an k esa d a r an dan p en uh tan g g un g ja wa b d a l a m t u g a s ja ba t a n n ya m en g i k u t i at a u b er d a sar k an p er a t ur an h u k um ya n g b er l a k u .13. Pa sa l 6 7 a ya t ( 1 ) UUJN m en en t u kan ba h wa ya n g m el a k u k an p en g a wa sa n t er h ad a p Not a r i s d i l a k u k an ol eh Men t er i . Da l am m el a k sa n a k an p en g a wa sa n t er sebu t Men t er i m em ben t u k Ma jei s Pen g a wa s ( Pa sa l 6 7 a ya t ( 2 ) UUJN) . Pa sa l 6 7 a ya t ( 3 ) UUJN m en en t u k an Ma jel i s Pen g a wa s t er se bu t t er d i r i dar i 9 ( Sem bi l a n ) or an g , t er dir i dar i un sur :

a . Pem er i n tah se ba n ya k 3 ( t i g a ) or a n g b. Or g an i sa si n ot ar i s se ba n ya k 3 ( t i g a ) or an g c. Ah l i/ a k ed em i k se ba g n ya 3 ( t i g a ) or a n g Da l a m pa sa l 3 a ya t ( 1 ) , p a sa l 4 a ya t ( 1 ) d a n p a sa l 5 a ya t ( 1 ) p er a t ur an Men t er i d i t en t u k an p en g u su l an An g g ot a Ma jel i s Pen g a wa s. Pa sa l 3 a ya t ( 1 ) m en en t u k an p en g u su l an An g g ot a Ma jel i s Pen g a wa s Da er a h ( MPD) d eg a n k et en t u an : a . Un su r p em er in tah ol eh Kep a l a Di vi si P el a ya n an Hu k u m Ka n t or Wi l a ya h b. Un su r or g an i sa si Not a r i s ol eh Pen g u r u s Da er ah I k a tan Not a r i s I n d on esi a

c. Un su r ah li / a ka d em i si ol eh p em i m p in fa k u l t a s h u k u m a ta u p er g u r uan tin g g i set em p a t

Pa sa l 4 a ya t ( 1 ) m en en t u kan p en g u su l an An g g ot a Ma jel i s Pen g a wa s Wi l a ya h ( MPW) d en g an k et en t u an : a . Un su r p em er in tah ol eh Kep a l a Ka n t or Wi l a ya h 13

Habib Adjie, 2011, Majelis Pengawas

Notaris Sebagai Pejabat Tata Usaha Negara,

(11)

b. Un su r or g an i sa si Not a r i s ol eh Pen g u r u s Wi l a ya h I k a t an Not ar i s I n d on esi a

c. Un su r a h l i / a ka d em i s ol eh p em i m p in fa k u l t a s h ok u m a t a u p er g u r uan tin g g i set em p a t

Pa sa l 5 a ya t ( 1 ) m en en t u kan p en g u su l an An g g ot a Ma jel i s Pen g a wa s Pu sa t ( MPP) d en g a n k et en t u an : a . Un su r p em er i n t ah ol eh Di r ek t ur Jen d r al Ad m in i tr a si Hu k u m Um u m b. Un su r Or g an i sa si Not a r i s ol eh Pen g u r u s Pu sa t I k at an Not ar i s I n d on esi a c. Un su r a h l i /a k a d em i si ol eh d ek a n fa k u l t a s h u k um un i ver si t a s ya n g m en yel en g g a r a kan pr og r am m a g i st er k en ot ar i a tan

Men u r u t p a sal 6 8 UUJN, ba h wa Ma jel i s P en g a wa s Not a r i s, t er dir i a t a s

a . Ma jel i s P en g a wa s Da er ah b. Ma jel i s P en g a wa s Wi l a ya h c. Ma jel i s P en g a wa s Pu sa t 9. Struktur Majelis Pangawas Notaris 1 . Ma jel i s P en g a wa s Da er ah ( MPD)

We wen a n g MPD d i a t ur da l am UUJN, Per a t u r an Men t er i Hu k u m dan Ha k a sa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or M. 0 2 . PR. 0 8 . 1 0 T ah un 2 0 0 4 , d an Kep u t u sa n Men t er i Hu k u m d a n Ha k a sa si Ma n u si a R ep u bl i k I n d on esi a Nom or M. 3 9 -PW. 0 7 . 1 0 T ah un 2 0 0 4 . Da la m p a sal 6 6 UUJN d i a t u r m en g en ai we wen a n g MPD. 2 . We wen a n g MPW d i sa m p i n g d i a t ur d al a m UUJ N, ju g a d i a t ur d a l a m Per at ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k A sa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or M. 0 2 . PR. 0 8 . 1 0 T ah un 2 0 0 4 , d an Kep u t u sa n Men t er i

Hu k u m d a n Ha k Asa si Man u sia R ep u bl i k I n d on esi a N om or m . 3 9 -PW. 0 7 . 1 0 T a h un 2 0 0 4. Da l a m p a sal 7 3 a ya t ( 1 ) UUJ N d i a t u r m en g en ai we wen an g MPW. 3 . We wen a n g MPP d i sam p in g d i a t ur d al a m UUJ N, ju g a d i a t ur d a l a m Per at ur an Men t er i Hu k u m d a n Ha k A sa si Ma n u si a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or M. 0 2 . PR. 0 8 . 1 0 T ah un 2 0 0 4 , d an Kep u t u sa n Men t er i Hu k u m d a n Ha k Asa si Man u sia R ep u bl i k I n d on esi a N om or m . 3 9 -PW. 0 7 . 1 0 T a h un 2 0 0 4. Da l a m p a sal 7 7 UUJN d i a t u r m en g en ai we wen a n g MPW.

10. Tugas dan Wewenang Majelis Pengawas Notaris Daerah

B er an g k a t dar i p a sal 6 6 UUJN d i a t ur m en g en ai t u g a s d an we wen a n g Ma jel i s P en g a wa s N ot a r i s Da er ah d i a t ar an ya : 1 . Un t u k k ep en t i n gan pr oses p er a d i lan , p en yi d i k , p en u n t ut u m u m , a ta u h a k i m d en gan p er set u ju a n MPD ber wen a n g : a . Men g a m bi l f ot ok op i m i n u t a a kt a d a n sur at - su r at ya n g d i l et a k k an p a d a m in u ta a k t a a ta u p r ot ok ol n ot ar i s d a l am p en yi m p a n an n ot ar i s b. Mem a n g g i l n ot ar i s u n t u k h a d ir d a l a m p em er i k sa an ya n g b er k a i tan d en gan a k t a ya n g d i bu a t n ya a t a u pr ot ok ol n ot a r i s ya n g b er a d a d a l am p en yi m p a n an n ot ar i s. 2 . Pen g a m bi l an f ot ok op i m i n u ta a k a t a a ta u su r a t - sur at se ba g a i m an a di m a k su d p a d a a ya t ( 1 ) h ur u f a d i bu a t b er i t a a ca r a p en yer a h an .

(12)

Ha si l d a r i p em er i k saan ya n g d i l a k u a kan ol eh MPD b er u p a su r at k ep u t u sa n m er u p a kan su a t u p en et a p an t er t u li s. Su r a t k ep u t u san t er sebu t b er si fa t k on k r et , in d i vi d u a l, fi n a l d an m en i m bu l k an a k i ba t h u k u m. Ar t i d ar i su r a t k ep u t u san t er sebu t a d a l a h ber a sa l d ar i ob y e k a k t a t er t en t u ya n g d i p er i k sa MPD d i bu a t ol eh n ot ar i s b er sa n g k ut an , d a n k ep u t u san t er sebu t t i d a k d i t u ju k a n un t u k u m u m, t et a p i k ep a da n ot ar i s ber sa n g k u tan d an ber si fa t fi n a l ya n g t i d a k m em er l u kan p er set u ju a n d ar i pih a k l a in a t au i n st it u si a ta san n ya ya n g h a l in i m er u p a k an p el a k san a an d ar i p a sa l 66 UUJN.

11. Perlindungan Hukum Terhadap Jabatan Notaris Oleh Majelis Pengawas Notaris

Ha si l d a r i p em er i k sa an ya n g d i l a k u a kan ol eh MPD ber u p a su r a t k ep u t u sa n m er u p a k an su a t u p en et a p an t er t u l i s. Sur at k ep u t u sa n t er sebu t b er si fa t k on k r et , in d i vi d u a l, fi n a l d an m en i m bu l k an a ki ba t h u k um . Ar t i dar i su r a t k ep u t u sa n t er sebu t a d a l a h b er a sa l d ar i ob yek a k t a t er t en t u ya n g d i p er i k sa MPD d i bu a t ol eh n ot a r i s b er sa n g k ut an , dan k ep u t u sa n t er sebu t t i d a k d i t u ju k an un t u k um u m , t et a p i k ep a d a n ot ar i s ber san g k u t an d an b er si fa t fi n a l ya n g t i da k m em er l u k an p er set u ju a n d a r i p ih a k la in at a u i n st it u si a t a san n ya ya n g h al in i m er u p a k an p el a k san a an d ar i pa sa l 6 6 UUJN.

12. Sifat dan Kekuatan Hukum Putusan MKRI

Su a t u p u t u sa n p er a d i lan m er u p a k an p er bu a t an h u k u m seba g a i p eja ba t n eg ar a ber wen a n g ya n g

d i u ca p k a n d a l am si d an g t er bu k a un t u k u m u m d an d i bu a t se ca r a t er t u l i s un t u k m en g a kh ir i sen g k et a ya n g d i h a da p k an p a r a p ih a k k ep a d an ya . D en g a n k at a l a in , p u t u san p en g a d i lan a d al ah r efl ek si d a r i p er n ya t a a n h a k im seba g a i p eja ba t n eg a r a ya n g d i b er i we wen a n g ol eh UUD 1 9 4 5 a t a u u n dan g - un d an g u n t u k m en ga kh ir i a t a u m en yel esa i k a n su a t u sen g k et a ya n g t im bu l d a l am k eh i d u p an ber m a sya r a k a t d an b er n eg ar a.14 Pu t u sa n Mah k am ah Kon st i t u si b er si fa t fi n a l dan m en g i k at . Men ur u t Sr i Soem a n tr i, p u t u san ya n g b er si fa t fi n a l h ar u s ber si fa t m en g i k a t d an ti d a k bi sa d i a n u l ir ol eh l em ba g a a p a p u n . Da l a m ba h a sa I n g gr i s, p en g er ti an yu r i d i s fi n a l dan m en gi k a t i t u sel a l u b er sa t u , ya i t u f i n a l a n d b i n d i n g. Den g a n d em i k ian , ji k a ber si fa t fi n a l h ar u s d i i k u t i d en gan m en g i ka t seh i n g ga sa h m em il i k i k ep a st i an h u k u m Ka t a ber si fa t fi n a l i t u i m p l i sit t el a h m en gi k a t d an t i da k bi sa d i an ul ir seh i n g ga t i d a k p er l u d i t am ba h i d en g an k a t a - k at a m en gi k a t. Men ur u t I n dr oh ar t o, k a t a fi n a l, a k i ba t h u k um ya n g d i t i m bu l k an ser t a d im a k su d k an d en g an m en g el u ar k an p en et a p an t er t u l i s i t u h ar u s ben ar - ben ar su d ah m er u p a k an a k i ba t h u k um ya n g d e fi n i t i f.15 14 I r i ya n t o A. Ba s oE n ce, N e g a ra Hu k u m d a n Ha k Uj i K o n st i t u si o n a l i t a s M a h k a ma h K o n st i t u si, PT . Al u mn i, h al . 1 9 0 . 15 Abd u l Ra s yi d T h a li b, 2 0 0 6, We we n a n g M a h k a ma h K o n st i t u si d a n I mp l i k a si n y a Da l a m S i st e m K e t a t a n e g a ra a n R e p u b li k I n d o ne si a,

(13)

13. Akibat Hukum Putusan MKRI Nomor: 49/ PUU-X/ 2012 Terhadap Perlindungan Hukum Jabatan Notaris

Pada tanggal 31 Mei 2013 Firdhonal mengatakan berkenaan dengan putusan MK dengan nomor perkara 49/PUU-X/2012 yang dibacakan amar putusannya pada tanggal 28 Mei 2013.“ Putusan ini harus kita hormati, hormati dan junjung tinggi karena setiap putusan MK bersifat Final dan mengikat, ada efek besar yang ditimbulkan oleh putusan ini yaitu notaris akan berada dalam posisi yang sangat dilematis”.

Penulis berpendapat bahwa Putusan dari MKRI tersebut dapat berakibat pada lemahnya perlindungan hukum terhadap notaris dalam hal akta yang dibuatnya, terutama pada putusan yang mencabut Pasal 66 tentang kewenangan MPD yang menyebabkan akta yang dibuat notaris dapat diperiksa oleh pihak berwajib tanpa melalui persetujuan MPD. Sedangkan Notaris sebagai pejabat umum berpotensi melanggar KUHP apabila membocorkan rahasia negara dengan ancaman pidana penjara paling lama Sembilan bulan atau pidana denda paling banyak Sembilan ribu rupiah. Dibagian lain KUHP juga mengisyaratkan bahwa notaris dibebaskan dari kewajiban untuk memberi keterangan sebagai saksi, yaitu tentang hal yang dipercayakan kepada mereka. Hal ini berarti Notaris dalam melaksanakan fungsi dan jabatannya harus merahasiakan isi akta yang dibuatnya.

III. SIM PUL AN DAN SA RAN A. Simpulan

Berdasarkan uraian dalam pembahasan bab-bab sebelumnya, maka dapat disimpulkan beberapa simpulan. Simpulan-simpulan tersebut antara lain:

1 Putusan Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia Nomor : 49/PUU-X/2012,

PT . C i tr a Ad i t ya Ba k t i , Ba n d u n g,

h al . 4 9 1 .

mencabut perlindungan hukum rahasia jabatan notaris melalui pasal 66 dengan frasa “dengan persetujuan MPD” di hilangkan adalah melanggar rahasia jabatan negara. Upaya hukum dari putusan MKRI tersebut mengakibatkan lahirnya Undang-Undang Nomor 2 Tahun 2014 tentang Perubahan Undang-undang Nomor 30 Tahun 2004 Tentang Jabatan Notaris. Termaktub juga di dalam ketentuan tersebut mengenai bentuk perlindungan hukum bagi jabatan notaris, diantaranya: kekuatan pembuktian akta autentik atau sempurna, pengawasan kinerja jabatan Notaris Oleh Majelis Kehormatan Notaris, kewajiban Ingkar dan hak ingkar notaris. 2 Putusan yang mencabut Pasal 66 tentang

kewenangan MPD yang menyebabkan akta yang dibuat notaris dapat diperiksa oleh pihak berwajib tanpa melalui persetujuan MPD. Sedangkan Notaris sebagai pejabat umum berpotensi melanggar KUHP apabila membocorkan rahasia negara dengan ancaman pidana penjara paling lama Sembilan bulan atau pidana denda paling banyak Sembilan ribu rupiah. Dibagian lain KUHP juga mengisyaratkan bahwa notaris dibebaskan dari kewajiban untuk memberi keterangan sebagai saksi, yaitu tentang hal yang dipercayakan kepada mereka. Hal ini berarti Notaris dalam melaksanakan fungsi dan jabatannya harus merahasiakan isi akta yang dibuatnya. B. Saran

Berdasarkan simpulan tersebut di atas maka ada beberapa saran yang dapat disampaikan. Saran-saran tersebut adalah sebagai berikut:

1. Kepada aparat penegak hukum dalam hal ini kepolisian, kejaksaan, dan kehakiman Republik Indonesia agar dalam menerapkan putusan MKRI tersebut,

(14)

memperhatikan pula kewenangan yang dimiliki oleh notaris sebagai pejabat umum yang wajib menjaga kerahasiaan dari akta otentik yang dibuatnya.

2. Bagi Para Notaris agar menyadari bahwa putusan yang menghilangkan kewenangan MPD tidak sepenuhnya melemahkan posisi notaris sebagai pejabat umum, karena KUHP mengisyaratkan bahwa notaris wajib merahasiakan dokumen negara

termasuk di dalamnya akta otentik yang diterbitkannya. Sepanjang dalam melaksanakan tugasnya tidak bertentangan dengan Pasal 1320 KUHPerdata, Pasal 1338 KUHPerdata dan UUJN, maka hak ingkar ini dapat digunakan bilamana diperlukan.

DAFTAR PUSTAKA

A. BasoEnce, Iriyanto, Negara Hukum dan Hak Uji Konstitusionalitas Mahkamah Konstitusi, PT. Alumni.

Ali, Achmad, 2009, Menguak Teori (Legal Theory) dan Teori peradilan (Judicial Prudence) Termasuk

Interprestasi Undang-Undang( Legisprudence), Prenada Media Group, Jakarta.

Budiono, Herlien, 2007, Kumpulan Tulisan Hukum Perdata di Bidang Kenotariatan, Bandung, PT Citra Aditya Bakti.

Dewi, Santia dan R.M. Fauwas Diradja, 2011, Panduan Teori dan Praktik Notaris, Yogyakarta, Penerbit Pustaka Yustisia.

Habib Adjie, 2011, Majelis Pengawas Notaris Sebagai Pejabat Tata Usaha Negara, Bandung, PT Refika Aditama.

Hadjon dkk, 2002, Pengantar Administrasi Negara, Penerbit Gajah Mada University, Yogyakarta. Meuwissen, 2007, Tentang Pengembanan Hukum, Ilmu Hukum, Teori Hukum dan Filsafat Hukum, alih

bahasa B. Arieff Sidharta, Refika Aditama, Bandung.

Rasyid Thalib, Abdul, 2006, Wewenang Mahkamah Konstitusi dan Implikasinya Dalam Sistem

Ketatanegaraan Republik Indonesia, PT. Citra Aditya Bakti, Bandung.

Seri Publlikasi Lembaga Dokumentasi dan Informasi Hukum FHPM UNUD, 1981, Kitab

Undang-Undang Acara Pidana, pasal 170 ayat (1)

Soesilo dan Pramudji R., 2007, Kitab Undang-Undang Hukum Perdata, pasal 1909 ayat (3), Wipress. Utrecht, E.,1963, Pengantar Hukum Administrasi Indonesia, Djakarta, Penerbitan dan Balai Buku Ichtiar

Referensi

Dokumen terkait

walaupun terdapat suplai air outlet PLTU sebesar 3000 liter/det tegak lurus pantai, terlihat bahwa trend arah arus pada perairan bolok mengikuti arah dominan arus yaitu

Pada perkara anak, laporan penelitian kemasyarakatan adalah sangat penting, Sudarto menyatakan bahwa setiap orang yang dihadapkan ke pengadilan harus atau sedapat

Berdasarkan gambar di atas, menunjukkan bahwa hasil pengukuran kadar HDL pada mencit setelah diberi pakan diet tinggi lemak selama 28 hari, kemudian diberi perlakuan selama

Berdasarkan hasil di lapangan melalui wawancara yang dilakukan peneliti tentang bagaimana guru memahami raos bungah siswa, maka diperoleh hasil bahwa raos bungah

Persilangan yang berhasil membentuk buah menunjukkan bahwa bunga yang disilangkan memiliki kompatibilitas yaitu kesesuaian antara polen dengan stigma sehingga

Sekolah teologi merupakan karakteristik khusus dari Gereja Kemah Injil Indonesia yang dibuat untuk mendidik hamba-hamba Tuhan dalam menunjang strategi pekabaran Injil yang

Nilai koefisien Motivasi Kerja sebesar 0,106.Pengaruh Kepemimpinan, Iklim Organisasi, dan Motivasi Kerja Secara Simultan terhadap variabel Kinerja Karyawan di

Akhirnya strategi pengembangan bisnis disusun berdasarkan 11 alternatif strategi yang diusulkan oleh David.Penelitian yang dilakukan dengan metode kualitatif ini