Gabay Sa Makabagong Ortograpiyang Filpino

(1)

GABAY SA

MAKABAGONG

ORTOGRAPIYANG

FILPINO

Komisyon ng Wikang Filipino Komisyon ng Wikang Filipino

(2)

PAGSULYAP SA KASAYSAYAN PAGSULYAP SA KASAYSAYAN

Ang kasaysayan ng ortograpiya ng Ang kasaysayan ng ortograpiya ng wikang Filipino ay maaaring ugatin wikang Filipino ay maaaring ugatin

mula sa sinaunang panahong mula sa sinaunang panahong

gumamit ang mga

gumamit ang mga PilPilipino ngipino ng

sinaunang paraan ng pagsulat na sinaunang paraan ng pagsulat na

tinatawag nilang

(3)

BAYBAYIN BAYBAYIN

Ang Baybayin ay binubuo ng Ang Baybayin ay binubuo ng

labimpitong simbolo na labimpitong simbolo na k

kumakatawan sa mga titik:14 umakatawan sa mga titik:14 nana katinig at 3 patinig.

(4)

BAYBAYIN BAYBAYIN

(5)

ABAKADA ABAKADA

Ang mga titik na ito ang naging Ang mga titik na ito ang naging batayan ng ABA

batayan ng ABAKADKADA na binuo niA na binuo ni Lop K. !antos nang sulatin niya Lop K. !antos nang sulatin niya ang

ang Balarila (1940).Balarila (1940). !a pagbasa ng!a pagbasa ng

mga titik" ang mga katinig ay mga titik" ang mga katinig ay binibigkas nang may kasamang binibigkas nang may kasamang

patinig na A. patinig na A.

(6)

ABAKADA ABAKADA

!a kabila ng pangyayaring lubhang !a kabila ng pangyayaring lubhang

naimpluwnsiyahan ng wikang naimpluwnsiyahan ng wikang

#spanyol ang mga wikang katutubo #spanyol ang mga wikang katutubo

sa Pilipinas" $%&D% isinama sa sa Pilipinas" $%&D% isinama sa

Abaka'a ang mga ltra para sa mga Abaka'a ang mga ltra para sa mga

tunog na (" ($" F" )" LL *" +" ,," -" tunog na (" ($" F" )" LL *" +" ,," -"

" /. " /.

(7)

ABAKADA ABAKADA

!a mga karaniwang salitang hiram !a mga karaniwang salitang hiram sa Kastila" ang 11 ltrang nabanggit sa Kastila" ang 11 ltrang nabanggit

ay tinutumbasan ng mga ltrang ay tinutumbasan ng mga ltrang nasa 0 ltra ng Abaka'a tula' ng: nasa 0 ltra ng Abaka'a tula' ng:

(8)

( ( 2 2 k k aallssaa   kkaallssaa s s iinn   ssiinn ( ($ $ 2 2 ttss hh55uu   ttsskk s s hhiinnllaass   ssiinnllaass F F 2 2 pp 66ssttaa   ppiissttaa )

) 2 h2 h a7ona7on  kahon kahon L LL L 2 2 llyy bbiillllaarr   bbiillyyaarr y y aabbaalllloo   kkaabbaayyoo * * 2 2 nnyy ppaa88oo   ppaannyyoo + + 2 2 kk mmaa55uuiinnaa   mmaakkiinnaa , ,, , 2 2 rr bbaarrrriiaa''aa   bbaarriikkaa''aa - - 2 2 bb 99nnttaannaa   bbiinnttaannaa   2 2 kkss pprriimmnnttoo   kksspprriimmnnttoo / / 2 2 ss ;;aappaattooss   ssaappaattooss

(9)

BAGONG ALPABETONG FILIPINO BAGONG ALPABETONG FILIPINO

!inuri ang alpabto" binawasan ng !inuri ang alpabto" binawasan ng mga bagong titik" at noong 1<=> ay mga bagong titik" at noong 1<=> ay nalathalang 'alawampu?t walo @0= nalathalang 'alawampu?t walo @0= ang mga titik sa gabay na Alpabto ang mga titik sa gabay na Alpabto

at Patnubay sa %spling ng Wikang at Patnubay sa %spling ng Wikang Filipino ng Linangan ng mga Wika sa Filipino ng Linangan ng mga Wika sa

Pil

Pilipinas. Binibigkas o binabasa ipinas. Binibigkas o binabasa angang mga titik sa tunong%ngls maliban mga titik sa tunong%ngls maliban

sa

(10)

1. GRAPEMA 1. GRAPEMA



inatawag nainatawag na grapemagrapema ang isang ang isang st o pangkat ng mga bahagi sa st o pangkat ng mga bahagi sa

isang sistma ng pagsulat. isang sistma ng pagsulat.

(11)

1.1. TITIK 1.1. TITIK

Ang titik o ltra ay sagisag sa isang Ang titik o ltra ay sagisag sa isang tunog sa pagsasalita. Binubuo ito ng tunog sa pagsasalita. Binubuo ito ng patinig at ng mga katinig. Ang sry patinig at ng mga katinig. Ang sry ng mga titik o ltra ay tinatawag na ng mga titik o ltra ay tinatawag na

alpabto. alpabto.

(12)

1.1. TITIK 1.1. TITIK

A

Aaa BbBb (( D'D' ## FFCC gg EEyyEE EEbbiiEE EEssiiEE EE''iiEE EEiiEE EECCEE EE''yyiiEE

$

$hh %%ii ))77 KKkk LLll GGmm &&nn EEyyttssEE EEaayyEE EE''yyyyEE EEkkyyEE EEllEE EEmmEE EEnnEE

*

*88 &&nngg HHoo PPpp ++55 ,,rr !!ss EEnnyyEE EEnn''yyiiEE EEooEE EEppiiEE EEkkyyuuEE EEaarrEE EEssEE

t

t IuIu -9-9 WwWw  JyJy /;/; EEttiiEE EEyyuuEE EE99iiEE EE''oobboollyyuuEE EEkkssEE EEwwaayyEE EE;;iiEE

(13)

1.1. DI-TITIK 1.1. DI-TITIK

Binubuo ang 'ititik ng mga tul'ik at Binubuo ang 'ititik ng mga tul'ik at

mga bantas. Ang

mga bantas. Ang tul!" tul!" @ @asentoasento ay ay

gabay sa paraan ng pagbigkas ng gabay sa paraan ng pagbigkas ng mga salita. !a Abaka'ang agalog" mga salita. !a Abaka'ang agalog"

tatlo ang pinalaganap na tul'ik tatlo ang pinalaganap na tul'ik a.

a. ul'ul'ik na pik na pahiahililis @s @

b. ul'ik na paiwa @ b. ul'ik na paiwa @ . ul'ik na pakupya @M . ul'ik na pakupya @M

(14)

1.1. DI-TITIK 1.1. DI-TITIK

Ang mga bantas

Ang mga bantas ay kumakay kumakatawanatawan sa mga patlang at himig ng

sa mga patlang at himig ng

pagsasalita sa pagitan ng mga titik pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig" sa pagitan ng mga salita at pantig" sa pagitan ng mga salita

at mga parirala" at sa pagitan ng at mga parirala" at sa pagitan ng

mga pangungusap. mga pangungusap.

(15)

#. ANG PANTIG AT #. ANG PANTIG AT

PALAPANTIGAN PALAPANTIGAN

Ang

Ang pa$t!gpa$t!g @@silabasilaba ay isang saltik ay isang saltik

ng 'ila o walang antalang bugso ng ng 'ila o walang antalang bugso ng tinig sa pagbigkas ng salita. Binubuo tinig sa pagbigkas ng salita. Binubuo

ang mga pantig ng mga titik na ang mga pantig ng mga titik na

katinig at patinig. katinig at patinig.

(16)

#.1 KAYARIAN NG PANTIG #.1 KAYARIAN NG PANTIG K KAAJJAA,,%%AA&& !!AALL%%AA P P oooo K KPP bbaabbaa P PKK iiss''aa" " ookkrraa K KPPKK aakkllaatt" " bbuunn''ookk K KKKPP ttsskk" " ''rraakkuullaa P PKKKK bbllooaawwtt" " kkssttrraa K KPPKKKK kkaarr''" " rrppoorrtt K KKKPPKK ppllaannttssaa" " ttrraakk K KKKPPKKKK ttssaarrtt K KKKPPKKKKKK sshhoorrttss

(17)

#.#. PAGPAPANTIG #.#. PAGPAPANTIG

Ang pagpapantig ay paraan ng Ang pagpapantig ay paraan ng

paghati sa isang salita alinsuno' sa paghati sa isang salita alinsuno' sa

mga pantig na

mga pantig na ipinambuo rito.ipinambuo rito.

&akabatay sa grapma o nakasulat &akabatay sa grapma o nakasulat

na mga s

(18)

TUNTUNIN TUNTUNIN

1.

1. GagGagkakasunsuno' no' na 'aa 'alawlawa o ma o mahiahigitgit pang patinig sa posisyong pang pang patinig sa posisyong pang una" panggitna" at

una" panggitna" at pan'ulopan'ulo.. a.ak.yat a.ak.yat a.la.a.la a.la.a.la to.to.o to.to.o

(19)

TUNTUNIN TUNTUNIN

0. Gagkasuno' na katinig sa loob ng 0. Gagkasuno' na katinig sa loob ng

isang salita isang salita a akk..llaatt ss""ppss..yyaall ttiitt..ssrr k kuutt..ssoonn ooss..ppii..ttaal l ssiitt..ssaa..rroonn

(20)

TUNTUNIN TUNTUNIN

3. Gay tat

3. Gay tatlong magkaklong magkakasuno' naasuno' na katinig sa loob ng isang salita katinig sa loob ng isang salita

ks.pr.to ks.pr.to trans.Cr trans.Cr ks.p.ri.mn.to ks.p.ri.mn.to

(21)

TUNTUNIN TUNTUNIN

4. Kapag ang una sa tatlong 4. Kapag ang una sa tatlong magkaka

magkakasuno' na katinig ay G o suno' na katinig ay G o && at ang kasuno' ay alinman sa BL" at ang kasuno' ay alinman sa BL"

B," D," PL" at , B," D," PL" at , tim.br tim.br !i.lin.'ro !i.lin.'ro  m.plom.plo

(22)

TUNTUNIN TUNTUNIN

N. Gay apat

N. Gay apat na magkakasuno' nana magkakasuno' na katinig sa loob ng isang salita

katinig sa loob ng isang salita #ks.plo.si.bo #ks.plo.si.bo  rans.plantrans.plant $an'.bryk $an'.bryk

(23)

#.% PANTIG NA INUULIT #.% PANTIG NA INUULIT

1

1.. AAnng &al!ta a' $ag&!&!mula &ag &al!ta a' $ag&!&!mula &a

pat!$!g

pat!$!g a

a..aakk..yyaatt ii..ii..bbiigg uu..uu..bboo 0.

0. Nag&!&!mula &a "a'ar!a$g KPNag&!&!mula &a "a'ar!a$g KP l

laa..llaa..kkaa'' baba..bbaa..lliikk.. pag

pag.ba.ba.ba.ba.li.likk mag.mag.la.la.la.la.kaka'' 3.

3. Nag&!&!mula a$g &al!ta &aNag&!&!mula a$g &al!ta &a

"am(al "at!$!g

"am(al "at!$!g i

(24)

%. PAGBABAYBAY NA PASALITA %. PAGBABAYBAY NA PASALITA

P

Patitik ang pasatitik ang pasalitang pagbabaybayalitang pagbabaybay sa Filipino.

sa Filipino.

P

Paannttiigg toto EEttiiooEE !

!aalliittaa bbaayyaann EEbbiiyywwaayy..yy..nnEE A

Akkrroonniimm AA!!##AA&& EEyyssiiyynnEE D

Daaggllaatt KKgggg.. Ekapital ky'yi'yitul'okEkapital ky'yi'yitul'ok

%

%nniissyyaall AAAA EEyy''yyiiyy

!i

(25)

PAGBABAYBAY NA PASULAT PAGBABAYBAY NA PASULAT

“K

“Kung ano ang ung ano ang bigkas, siyang sulat” bigkas, siyang sulat”

O %sang ra'ikal na pagbabago ang O %sang ra'ikal na pagbabago ang paggamit ng walong @= 'ag'ag na paggamit ng walong @= 'ag'ag na

titik sa mo'rnisa'ong alpabto: titik sa mo'rnisa'ong alpabto:

("F")"*"+"-""/ ("F")"*"+"-""/

(26)

Safot

Safot @%baloy sapot ng gagamba @%baloy sapot ng gagamba

Falendag

Falendag @iruray plawtang @iruray plawtang pambibig

pambibig

Jalan

Jalan @ @auaususugg 'aan 'aan o ko kalalsasa'a'a

Masjid

Masjid @ @ausug ausug gusalingusaling sg sambahaambahann ng Guslim

ng Guslim

Vakul

Vakul @%9atan pantakip ng ulo na @%9atan pantakip ng ulo na yari sa 'amo

yari sa 'amo

Zigattu

(27)

BAGONG )IRAM NA SALITA BAGONG )IRAM NA SALITA

inagamit ang walong 'ag'ag na inagamit ang walong 'ag'ag na titik sa mga bagong hiram na salita titik sa mga bagong hiram na salita

mulang #spanyol" %ngls" at ibang mulang #spanyol" %ngls" at ibang

wikang banyaga. wikang banyaga.

Porma hin'i Corma

Pirma hin'i 6rma

Bintana hin'i 9ntana



sksk hin'i h5u hin'i h5u

Kaly hin'i all

Pinya hin'i pi8a

(28)

PANG)I)IRAM GAMIT ANG * PANG)I)IRAM GAMIT ANG *

TITIK TITIK

1.

1. amiamit sa Pt sa Pangangngangalanlang pag pantanntangigi (harls" (or'ro" !an Frnan'o" (harls" (or'ro" !an Frnan'o" )upitr" !anto &i8o" +uirino" &u9a )upitr" !anto &i8o" +uirino" &u9a

-isaya" Gaimo" /ion -isaya" Gaimo" /ion

0. Pormulang siyntipiko 0. Pormulang siyntipiko

9aln" ais" status 5uo" 9aln" ais" status 5uo" arbon 'ioi'

(29)

EKSPERIMENTO SA INGLES EKSPERIMENTO SA INGLES

%pinahihintulot at ginaganyak ang %pinahihintulot at ginaganyak ang higit pang ksprimnto

higit pang ksprimnto sa risplingsa rispling o pagsasaFilipino ng mga salitang

o pagsasaFilipino ng mga salitang hiram sa %ngls.

hiram sa %ngls. %stambay @

%stambay @stand by stand by " " iskul iskul @@schoolschool



rapik @rapik @tractrac ggrroossrri i @@grocery grocery 

Pulis @

(30)

KAILAN )INDI MAAARI ANG REISPELING+

KAILAN )INDI MAAARI ANG REISPELING+ 1.

1. &agi&agiginging kg katawatawataatawa awa ang ang anyo nyo sasa Filipino

Filipino 0.

0. GahGahirairap bap basahsahin in ang ang bagbagong ong anyanyoo 3.

3. &asi&asisira asira ang kng kabuabuluhluhang kang kultulturaura 4.

4. $i$igigit na pt na popopulular anar ang ang anyo syo saa orihinal

orihinal N.

N. LuLumilmilikhikha ng ka ng kaguaguluhluhan 'aan 'ahil hil maymay kahawig na salita sa Filipino

(31)

1.

1. Bakit Bakit walanwalang bumg bumili ili ng Kng Kok @ok @(ok(ok 0.

0. KKararbobon 'ayn 'ayokoksasay'y' 3.

3. BuBukky py parara sa a sa bobou5u5uutt 4.

4. DutyDutyCrCr  hinhin'i 'i 'yu'yutiCtiCriri N.

N. $ab$abas as ororpus pus @ha@habyas byas kkorporpusus .

. FFnng sg sui ui @C@Cunung sg soyoy >.

(32)

ESP

ESPANYOL MUNA BAGO ANYOL MUNA BAGO INGLESINGLES #stan'ar'isasi

#stan'ar'isasiyon yon @stan'ar'i;aion@stan'ar'i;aion

hin'i istan'ar'isysiyon

Bagah @baga7 hin'i Qbagy'sR

Birtu' @9irtu' kaysa 9irtyu

%sla @isla kaysa aylan'

%mahn @imagn kaysa imy's

!opistika'o @so6stia'o kaysa

so6stikyt'

ra'uwasyon @gra'uaion kaysa

gra'wsiyon

(33)

SALI

SALITTANG ANG ,SIYOKO,SIYOKOYY

K

Konsronsrna'o @onrna'o @onrni'oni'o AGAAGA: : KKonsronsrni'oni'o Aspto

Aspto @asp@aspto to AGA: AGA: @aspk@aspktoto % %mmaahh  @@iimmaaggnn AAGGAA: : %%mmaahhnn P Pssaanntt  @@ppaassaanntt AAGGAA: : PPaaiissaannoo L Lbbl l @@ll99ll AAGGAA: : ll99ll K Koonnttmmppoorraarryyoo 

AGA:kAGA:kontmporanoontmporano

@ontmporano @ontmporano

(34)

EKSPERIMENTO SA ESPANYOL EKSPERIMENTO SA ESPANYOL

&agaganap ito malimit sa

paglalagay ng hulaping

pangkatawagan tula' ng Sismo"

astra @ro" ra @ro" ista @isto"

ia @io" ga @go

na ka'alasang

nagbubunga ng salita na iba sa

orihinal na anyo nito sa #spanyol.

@Kritisismo" siyntista"

(35)

KAMBAL-PATINIG KAMBAL-PATINIG

Gapapansin sa nagbabagong mga

'isyon ng gabay

'isyon ng gabay sa K

sa K

WF mulang

0< hanggang 010 ang

P

ABABAL%K

ABABAL%K sa ,AD%!JI&AL

sa ,AD%!JI&AL na

na

pagtuturing ng kambalpatinig na

pinagtibay rin ng 0

(36)

1.

1. K

K

a

ap

pa

ag a

g an

ng k

g ka

am

mb

ba

al

l

p

pa

ati

tin

ni

ig a

g ay

y

sumusuno' sa katinig sa

unang pantig ng salita.

t

ti

iy

ya

a

p

pi

iy

ya

an

no

o

b

bi

iy

yu

u'

'a

a

p

pi

iy

y

s

sa

a

t

tu

uw

wa

al

ly

ya

a

b

bu

uw

wi

it

tr

r



k

ki

iy

yo

os

sk

k

o

p

pu

uw

w

r

rs

sa

a

(37)

0. Kapag ang kambalpatinig ay

sumusuno' sa 'alawa o mahigit

pang kumpolkatinig

o

os

st

ti

iy

ya

a

i

im

mp

pi

iy

y

r

rn

no

o

b

bi

is

sk

k

u

uw

wi

it

t

l

l

n

ng

gg

gu

uw

wa

ah

h



n

ng

gk

k

u

uw

w

n

nt

tr

r

o

l

l

k

ks

si

iy

yo

on

n

i

in

n'

'u

us

st

tr

ri

iy

ya

a

im

i

mp

pl

lu

uw

w

n

ns

si

iy

ya

a

(38)

3. Kapag ang kambalpatinig ay

sumusuno' sa tunog na $

strathiya

Kolhiyo

rhiyon

(39)

4. Kapag ang kambalpatinig ay

nasa 'ulo ng salita at may 'iin

ang bigkas sa unang patinig ang

orihinal.

konomiya

hograpiya

pilosopiya

(40)

N. Kapag ang kambalpatinig ay

nasa 'ulo ng salita at may 'iin

ang bigkas sa unang patinig ang

orihinal.

konomiya

hograpiya

pilosopiya

(41)

KAMBAL-KATINIG KAMBAL-KATINIG

Gaituturing na

Gaituturing na kambal k

kambal katinig o

atinig o

'igrapo ang 'alawang

magka'ikit

na katinig na pinatutunog sa loob

ng isang pantig gaya ng !K o !(

sa %ngls na

(42)

KAMBAL-KATINIG KAMBAL-KATINIG 1. Pasok ang !K" ! 1. Pasok ang !K" ! tst" pst" post" artist tst" pst" post" artist 0. Walang K 0. Walang K abstrak @abstrat abstrak @abstrat a'ik @a''it a'ik @a''it 3. Digrapong ($ at !$ 3. Digrapong ($ at !$ t tssiimmiis s @@hhiissmmiiss ttssaappa a @@hhaappaa l lttssoon n @@llhhoonn ttssaarrt t @@hhaarrtt

(43)

PALITANG E-I at O-U PALITANG E-I at O-U

1.

1. DisDisipliplina ina sa Psa Pagbagbigkigkas nas ng #g #E% E% at Hat HEIEI skan'alo sa halip na iskan'alo

skan'alo sa halip na iskan'alo stasyon sa halip na istasyon

stasyon sa halip na istasyon stilo sa halip istilo

stilo sa halip istilo

mnu'o sa halip na minu'o mnu'o sa halip na minu'o korynt sa halip na kurynt korynt sa halip na kurynt Korano sa halip na Kurano Korano sa halip na Kurano k

(44)

0. !nyals sa #spanyol o sa %ngls 0. !nyals sa #spanyol o sa %ngls skan'alo @san'alo skan'alo @san'alo iskan'al @san'al iskan'al @san'al sk

skuwla uwla @sula@sula stan'ar' @istan'ar' stan'ar' @istan'ar' stilo @stilo stilo @stilo istayl @styl istayl @styl

(45)

3. Kapag nagbabago ang katinig

k

umbnsiyon

umbnsiyon @on9nion

@on9nion

kumpisal @onCsar

k

umbnto

umbnto @on9nto

@on9nto

kumporm @onCorm

k

(46)

4. #pkto ng $ulapi

&agiging % ang # at nagiging I

ang H kapag nasa 'ulo ng salita

at sinusun'an ng hulapi

o onnss   oonnssiihhaann k kaallbboo   kkaallbbuuhhiinn p paassoo   ppaassuuiinn bal

(47)

4. Kailan 'i &agpapalit

a. $in'i kailangang baguhin ang

# at H

# at H kapag sinusun'

kapag sinusun'an ng pang

an ng pang

angkop na Sng

b. Kapag inuulit ang salitang

ugat

. Kapag bago ang

kahu

lugan

'. $uwag baguhin ang 'oblng

H

(48)

PALITANG D at R PALITANG D at R

Karaniwang nagaganap ang pagpalit Karaniwang nagaganap ang pagpalit ng , sa D kapag napapangunahan

ng , sa D kapag napapangunahan

ang D ng isang pantig na nagtatapos ang D ng isang pantig na nagtatapos sa A.

sa A.

'oon

'oon   naroonnaroon '

'aammii   mmaarraammii '

'uunnoonngg   mmaarruunnoonngg 'u

'uppokok  m mararupupookk '

(49)

Kasong DinE,in at D

Kasong DinE,in at DawE,awawE,aw Gasaya rin 

Gasaya rin  ngunit malungkongunit malungkot 'awt 'aw Iupo raw S ngunit aalis 'aw

Iupo raw S ngunit aalis 'aw

&abili rin S ngunit nilanggam 'aw &abili rin S ngunit nilanggam 'aw H

Hkky y rraaww   nngguunniit t bbaawwaal l ''aaww %kaw raw S ngunit pinsan 'aw %kaw raw S ngunit pinsan 'aw

(50)

Kataliwasan: Kataliwasan:

Ga

Gaaaaari ri 'i'inn  h hinin'i 'i GaGaaaaari ri ririnn k

kaappaarra a ''aaww   hhiinn''i i KKaappaarra a rraaww B

Biiggaay y ''iinn   hhiinn''i i BBiiggaay y rriinn Araw

(51)

D kahit kasuno' ng patinig D kahit kasuno' ng patinig

ma'ulas ma'ulas ma'ilaw ma'ilaw ma'am'amin ma'am'amin

(52)

NG at NANG NG at NANG

1.

1. iinanagagamimit at ang ng &A&A& & nana kasingk

kasingkahulugan ng ahulugan ng &HH&&HH& 0.

0. KsiKsingkngkahuahuluglugan an ng ng &A& &A& angang IPA& o PA,A

IPA& o PA,A 3.

3. iinanagagamimit ant ang &Ag &A& p& para ara sasa pagsasabi ng paraan o sukat pagsasabi ng paraan o sukat 4.

4. ininagaagamit mit ang ang &A&&A& bi bilanlang pg pangang angk

(53)

ASTONG GAMIT GITLING ASTONG GAMIT GITLING

1.

1. iinagnagamamit it sa sa salisalitatang ng ininuuuulilitt a

annooaannoo araraawwaarraaww

0. Gahigit 'alawang pantig ang salita 0. Gahigit 'alawang pantig ang salita

suntoksuntukin suntoksuntukin balubaluktot

balubaluktot

3. $in'i sa salita na may pantig na inuulit 3. $in'i sa salita na may pantig na inuulit

g gaammuuggaammoo ppaarruuppaarroo 4. Hnomatopikang pagsulat 4. Hnomatopikang pagsulat t tiikkttaakk ''iinngg''oonngg ttsskkttsskk

(54)

4. P

4. Paghiwalayin ang panaghiwalayin ang pantig na nagtatapostig na nagtatapos sa katinig at nagsisimula sa patinig

sa katinig at nagsisimula sa patinig p

paaggiibbiigg mmaaggiissaa ppaanngguulloo N. Kapag pangngalang pantangi ang N. Kapag pangngalang pantangi ang kasuno'

kasuno' t

taaggaa%%ttooggoonn mmaakkaaFFiilliippiinnoo

. Kapag salitang banyaga at nasa orihinal . Kapag salitang banyaga at nasa orihinal na baybay

na baybay pa

paututipipaarrmmatat mamakikiomompuputtrr >. inagamit sa tambalang salita

>. inagamit sa tambalang salita b

(55)

=. P

=. Para ihiwalay ang ara ihiwalay ang numro sa oras atnumro sa oras at ptsa may

ptsa may !"a-!"a- gayun'in sa gayun'in sa ala&-

ala&-ika= ng umaga ika= ng umaga alas10 ng tanghali alas10 ng tanghali ika1 anibrsaryo ika1 anibrsaryo alas3 ng hapon alas3 ng hapon

<. inagamit sa mga salitang may unlaping <. inagamit sa mga salitang may unlaping

e-' 'kkoolloorr ''kkaahhoonn ' 'bboott ''llaattaa

(56)

1. !alitang pinangungunahan ng 'i 1. !alitang pinangungunahan ng 'i 'imahipo 'imahipo 'imaitulakkabigin 'imaitulakkabigin 'ikagan'ahan 'ikagan'ahan 'imaliparanguwak 'imaliparanguwak

11. inagamit sa aplyi'o ng baba 11. inagamit sa aplyi'o ng baba

(armn urro&akpil (armn urro&akpil loria GaapagalArroyo loria GaapagalArroyo no99a #'ro;aGatut no99a #'ro;aGatut

(57)



ASTONG ASTONG GAMIT GAMIT GAGATLANGTLANG

1.

1. Di Di titiyayak ak ang ng pptstsa o a o kkamamatatayayanan 1=>

1=> S S @'i @'i tiyak tiyak ang ang ptsaptsa 0. Kapag ibinibitin ang 'aloy ng 0. Kapag ibinibitin ang 'aloy ng pangungusap

pangungusap

&apalingon ako S at nanlaki ang mata S &apalingon ako S at nanlaki ang mata S nang makita siya