PENCEGAHAN DAN PENANGANAN PENYAKIT CACINGAN
PENCEGAHAN DAN PENANGANAN PENYAKIT CACINGAN
Makalah
Makalah
Diajukan Untuk Memenuhi Nilai Mata Kuliah Gizi dan Diet Diajukan Untuk Memenuhi Nilai Mata Kuliah Gizi dan Diet
Disusun oleh : Disusun oleh :
Ad
Ade e HaHan-n-hahan n :: 3434404035351515000011 Ann
Annisa isa F!F!i i "e"es#as#a$i $i :: 3443440350351501501%1% Das
Dase& e& 'in'inaldaldi i 'a('a(dadani ni :: 344344035035150150%)%)
Tin*ka# 1-A Tin*ka# 1-A
AKADEMI KEPE'A+ATAN
AKADEMI KEPE'A+ATAN
PEME'IN
PEME'INTA
TAH KA,
H KA,PA
PATEN CIAN.
TEN CIAN.'
'
BADAN LAYANAN UMUN DAERAH ( BLUD BADAN LAYANAN UMUN DAERAH ( BLUD
!ln" #asi$ Gede
KATA PENGANTA'
KATA PENGANTA'
De
Den4n4an an memen%n%e5e5ut ut namnama a AAllallah h 67678 8 %a%an4 n4 mamaha ha )e)en4n4asiasih h la4la4i i mamahaha )en%a%an4
)en%a%an4 kami kami )anjatkan )anjatkan se4ala se4ala )uji )uji dan dan s%uku$ s%uku$ atas atas kehadi$atN%a9 kehadi$atN%a9 %an4 %an4 telahtelah me
melimlim)a)ahkhkan an $a$ahmhmat at dadan n hihida%da%ahahn%n%a a keke)a)ada da kakamimi9 9 sesehihin4n44a 4a kakami mi dada)a)att men%elesaikan
men%elesaikan makalah #ene4ahan Dan makalah #ene4ahan Dan #enan4anan #en%#enan4anan #en%akit 2ain4an"akit 2ain4an" Dalam makalah
Dalam makalah tentantentan4 4 #ene4#ene4ahan Dan ahan Dan #enan#enan4anan #en%akit 2ain4an4anan #en%akit 2ain4an ini9 kami usahakan semaksimal mun4kin9 da$i 5e5e$a)a sum5e$ mate$i sehin44a ini9 kami usahakan semaksimal mun4kin9 da$i 5e5e$a)a sum5e$ mate$i sehin44a kami da)at men%elesaikan makalah ini den4an 5aik" Untuk itu den4an se4ala kami da)at men%elesaikan makalah ini den4an 5aik" Untuk itu den4an se4ala ke$
ke$endendahaahan n hathati i kamkami i menmen%am%am)ai)aikan kan 5an5an%ak %ak te$te$ima ima kasikasih h ke)ke)ada ada ;5u ;5u RatRatihih Dianin4$um9 6" Ke)"
Dianin4$um9 6" Ke)" Namun
Namun tidak tidak le)as le)as da$i da$i semua semua itu9 itu9 kami kami men%ada$i men%ada$i se)enuhn%a se)enuhn%a 5ah<a5ah<a makalah kami jauh da$i kata s
makalah kami jauh da$i kata sem)u$na dan keku$an4an 5aik da$i se4i )en%usunan9em)u$na dan keku$an4an 5aik da$i se4i )en%usunan9 5ahasan9
5ahasan9 mau)un mau)un se4i se4i lainn%a" lainn%a" =leh =leh ka$ena ka$ena itu9 itu9 den4an den4an la)an4 la)an4 dada dada dan dan tan4antan4an te$5uka kami mem5uka sele5a$&le5a$n%a 5a4i )em5aa %an4 in4in mem5e$i sa$an te$5uka kami mem5uka sele5a$&le5a$n%a 5a4i )em5aa %an4 in4in mem5e$i sa$an dan k$itik ke)ada kami sehin44a kami da)at mem)e$5aiki makalah #ene4ahan dan k$itik ke)ada kami sehin44a kami da)at mem)e$5aiki makalah #ene4ahan Dan #enan4anan #en%akit 2ain4an"
Dan #enan4anan #en%akit 2ain4an" 6emo4
6emo4a a da$i makalah ini da$i makalah ini da)at diam5il hikmah dan man/aatn%a sehin44da)at diam5il hikmah dan man/aatn%a sehin44aa da)at mem5e$ikan ins)i$asi te$hada) )em5aa"
da)at mem5e$ikan ins)i$asi te$hada) )em5aa"
2ianju$9 A)$il +*', 2ianju$9 A)$il +*',
DAFTA' I/I
KATA PENGANTA' """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""i DAFTA' I/I"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""ii ,A, I PENDAH"AN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""' A "ATA' ,E"AKANG"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""' , 'M/AN MA/A"AH"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""+ C T.AN PEN"I/AN""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""-D MANFAAT PEN"I/AN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""-,A, II PENCEGAHAN DAN PENANGANAN PENYAKIT CACINGAN""""3 A PENGE'TIAN""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3 , .ENI/-.ENI/ CACING"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3 '" 2ain4 %an4 Men4untun4kan Ba4i Manusia""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""3 +" 2ain4 %an4 Me$u4ikan Ba4i Manusia"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1 C TANDA DAN GE.A"A CACINGAN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""> D DAMPAK PENYAKIT CACINGAN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" E CA'A PEN"A'AN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'* F PENCEGAHAN""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'+ G PENANGANAN CACINGAN """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'-,A, III PENTP""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'3
A /IMP"AN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'3 , /A'AN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'1 DAFTA' P/TAKA"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""'
,A, I
PENDAH"AN
A "ATA' ,E"AKANG
#$e?alensi an4ka keain4an di ;ndonesia masih uku) tin44i9 anta$a 31 @ ,19 5ahkan )ada dae$ah @dae$ah te$tentu %an4 kondisi lin4kun4ann%a 5u$uk 5isa mena)ai >*9 an4ka te$se5ut te$4olon4 tin44i" Di 5e5e$a)a dae$ah di ;ndonesia te$utama di dae$ah )edalam 5elum semua menda)atkan )ela%anan kesehatan %an4 la%ak9 kasus in/eksi ain4 %an4 k$onik 5an%ak
ditemukan di dae$ah )edalaman %an4 sea$a lata$ 5elakan4 )en4etahuan kesehatan dan )endidikan $endah"
Ada 5e5e$a)a /ato$ %an4 mem)en4a$uhi tin44in%a an4ka keain4an )ada mas%a$akat ;ndonesia selain ka$ena kondisi lin4kun4an 4eo4$a/is9 ju4a ka$ena /ato$ kesada$an untuk melakukan )ola hidu) 5e$sih dan sehat9 $endahn%a )en4etahuan kesehatan9 dan ku$an4n%a )en%uluhan ke)ada mas%a$akat te$utama di dae$ah te$)enil mem5e$i kont$i5usi tin44in%a an4ka keain4an di ;ndonesia"
A)a5ila die$mati le5ih lanjut9 in/eksi ain4 ini se)ele9 teta)i )en4a$uhn%a 5isa san4at men44an44u te$utama )ada anak&anak %an4 dalam
masa )e$tum5uhan9 in/eksi $in4an men4akhi5atkan anemia den4an 5e$5a4ai mani/estasi kilinis9 5aik %an4 te$lihat sea$a n%ata mau)un %an4 tidak te$lihat" Kasus in/eksi %an4 sedan4 sam)ai 5e$at 5isa men4akhi5atkan adan%a 4an44uan )en%e$a)an )ada usus dan 4an44uan 5e5e$a)a /un4si o$4an dalam" A)a5ila hal ini te$jadi )ada masa anak&anak te$utama disekolah9 maka akan san4at men44an44u )$oses 5elaja$ men4aja$9 sea$a n%ata anak 5isa men4alami kemundu$an )$estasi9 %an4 disada$i atau tidak hal te$se5ut mem)en4a$uhi masa de)an me$eka" Kasus in/eksi )ada o$an4 de<asa 5iasan%a tidak disada$i9 ontoh kasus )ada in/eksi /ila$ia9 mem5utuhkan <aktu %an4 uku) )anjan4 da$i in/eksi sam)ai te$jadin%a elephantiasis (Kaki 4ajah 5e5e$a)a kasus menunjukkan 5ah<a o$an4 %an4 te$in/eksi men4etahui 5ah<a di$in%a te$kena ele)hantiasis setelah kakin%a mem5esa$"
enomena in/eksi ain4 ini se)e$ti 4un4in4 es9 %an4 munul ke )e$mukaan keil9 teta)i se5ena$n%a 5an%ak kasus dan kejadian in/eksi ain4 %an4 tidak te$eks)os" Kita se5a4ai <a$4a mas%a$akat kesehatan %an4 men4etahui tentan4 hal ini idealn%a tu$ut mem5e$i sum5an4an te$hada) )enin4katan de$ajat kesehatan9 dalam hal ini adalah menekan kejadian in/eksi
ain4"
#en%akit %an4 se$in4 te$jadi ini san4at men4an44u tum5uh kem5an4 anak" 6ehin44a san4at )entin4 untuk men4enali dan mene4ah )en%akit ain4 )ada anak sejak dini" Gan44uan %an ditim5ulkan mulai da$i %an4 $in4an tan)a 4ejala hin44a sam)ai %an4 5e$at 5ahkan sam)ai men4anam ji<a" 6ea$a umum 4an44uan nut$isi atau anemia da)at te$jadi )ada )ende$ita" Hal ini sea$a tidak lan4sun4 akan men4aki5atkan 4an44uan kee$dasan )ada anak"
6ekita$ ,* )e$sen o$an4 ;ndonesia men4alami in/eksi ain4" Kelom)ok umu$ te$5an%ak adalah )ada usia 1&'3 tahun" An4ka )$e?alensi ,* )e$sen itu9 +' )e$sen di anta$an%a men%e$an4 anak usia 6D dan $ata&$ata kandun4an ain4 )e$ o$an4 enam eko$" Data te$se5ut di)e$oleh melalui su$?ei dan )enelitian %an4 dilakukan di 5e5e$a)a )$o?insi )ada tahun +**,"
Hasil )enelitian se5elumn%a (+**+&+**-9 )ada 3* 6D di '* )$o?insi menunjukkan )$e?alensi anta$a +9+ )e$sen hin44a ,9- )e$sen" 6ekita$ ++* juta )enduduk ;ndonesia ain4an9 den4an ke$u4ian le5ih da$i R) 1** milia$
atau seta$a den4an +* juta lite$ da$ah )e$ tahun" #ende$ita te$se5a$ di selu$uh dae$ah9 5aik di )edesaan mau)un )e$kotaan" Ka$ena itu9 ain4an masih menjadi masalah kesehatan mendasa$ di ne4e$i ini"
, 'M/AN MA/A"AH
'" A)a )en4e$tian ain4anC
+" 2ain4&ain4 a)a sajakah %an4 men%e5a5kan ain4anC -" Ba4aimana 4ejala&4ejala jika manusia men4alami ain4anC 3" Ba4aimana dam)ak da$i ain4anC
1" Ba4aimana a$a )enula$an ain4anC
," Ba4aimana a$a )ene4ahan a4a$ te$hinda$ da$i )en%akit ain4anC ." Ba4aimana a$a )enan4anan da$i )en%akit ain4anC
C T.AN PEN"I/AN '" 8ujuan Umum
8ujuan umum dalam 5ahasan ini adalah da)at memahami )ene4ahan dan )enan4anan )en%akit ain4an khususn%a di5idan4 ke)e$a<atan"
+" 8ujuan Khusus
8ujuan khusus dalam 5ahasan ini anta$a lain: a" Da)at memahami )en4e$tian ain4an
5" Da)at memahami ain4&ain4 a)a sajakah %an4 men%e5a5kan ain4an
" Da)at memahami 4ejala&4ejala jika manusia men4alami ain4an d" Da)at memahami dam)ak da$i ain4an
e" Da)at memahami a$a )enula$an ain4an
/" Da)at memahami a$a )ene4ahan a4a$ te$hinda$ da$i )en%akit ain4an
4" Da)at memahami a$a )enan4anan da$i )en%akit ain4an
D MANFAAT PEN"I/AN
'" Ba4i Mahasis<a
a" 6e5a4ai in/o$masi dasa$ untuk men4enal a)a itu ain4an9 dam)ak9 4ejala %an4 dialami9 )enula$ann%a9 )ene4ahan9 dan )enan4anan )en%akit ain4an"
5" Untuk menam5ah <a<asan dan )en4etahuan men4enai )ene4ahan dan )enan4anan )en%akit ain4an"
+" Ba4i Mas%a$akat
a" 6e5a4ai sum5e$ in/o$masi men4enai )ene4ahan dan )enan4anan )en%akit ain4an"
,A, II
A PENGE'TIAN
;n/eksi ain4 atau 5iasa dise5ut den4an )en%akit ain4an te$masuk dalam in/eksi %an4 di se5a5kan oleh )a$asit" #a$asit adalah mahluk keil %an4 men%e$an4 tu5uh inan4n%a den4an a$a menem)elkan di$i (5aik di lua$ atau di dalam tu5uh dan men4am5il nut$isi da$i tu5uh inan4n%a" #ada kasus ain4an9 maka ain4 te$se5ut 5ahkan da)at melemahkan tu5uh inan4n%a dan men%e5a5kan 4an44uan kesehatan"
2ain4an 5iasan%a te$jadi ka$ena ku$an4n%a kesada$an akan ke5e$sihan 5aik te$hada) di$i sendi$i atau)un te$hada) lin4kun4ann%a" 2ain4an da)at menula$ melalui la$?atelu$ %an4 te$telan masuk ke dalam tu5uh" 2ain4 me$u)akan he<an tidak 5e$tulan4 %an4 5e$5entuk lonjon4 )anjan4 %an4 5e$a<al da$i telu$la$?a hin44a 5e$u5ah menjadi 5entuk ain4 de<asa" 2ain4 da)at men4in/eksi 5a4ian tu5uh mana)un %an4 ditin44alin%a se)e$ti )ada kulit9 otot9 )a$u&)a$u9 atau)un usussalu$an )ene$naan" #en%akit ain4an9 khususn%a )ada anak se$in4 dian44a) se5a4ai )en%akit %an4 se)ele oleh se5a4ian 5esa$ kalan4an mas%a$akat" #adahal )en%akit ini 5isa menu$unkan tin4kat kesehatan anak" Dianta$an%a9 men%e5a5kan anemia9 ;F menu$un9 lemas tak 5e$4ai$ah9 n4antuk9 malas 5e$akti?itas se$ta 5e$at 5adan $endah"
,
.ENI/-.ENI/ CACING
2ain4 memiliki dua man/aat 5a4i kelan4sun4an hidu) manusia9 %aitu ada jenis ain4 %an4 men4untun4kan dan jenis ain4 %an4 me$u4ikan 5a4i
manusia"
'" 2ain4 %an4 Men4untun4kan Ba4i Manusia
2ain4 tanah ( Lubricus rubellus te$masuk he<an tin4kat $$endah ka$ena tidak mem)un%ai tulan4 5elakan4 (in?e$te5$ata" 2ain4 tanah te$masuk kelas =li4ohaeta" amili te$)entin4 da$i kelas ini Me4asilliidae dan Lum5$iidae" Ke5an%akan o$an4 akan jijik jika dihada)kan lan4sun4 den4an ain4" Namun9 he<an ini se5ena$n%a memoun%ai 5an%ak )otensi %an4 5e$4una 5a4i kehidu)an manusia" Misaln%a dalam 5idan4 )e$tanian9 ain4 5e$/un4si men4hanu$kan 5ahan o$4anik sehin44a mem)e$5aiki aesa$i dan st$uktu$ tanah" Aki5atn%a lahan menjadi su5u$ dan )en%e$a)an
nut$isi oleh tanaman menjadi 5aik ka$ena ain4 tanah akan menin4katkan )o)ulasi mik$o5a %an4 men4untun4kan tanaman" 6elain itu9 ain4 tanah )un mem)un%ai man/aat 5a4i manusia"
Da4in4 ain4 tanah me$u)akan salah satu se5a4ai alte$nati/ )en4o5atan 5a4i kesehatan manusia:
a" Lubricus rubellus da)at menjadi khasiat untuk men%am5uhkan 5e$5a4ai )en%akit (hi)otensi dan hi)e$tensi9 kenin4 manis9 t%)oid9 $ematik9 disent$i9 4ast$itis9 munta5e$9 asma dan )en%akit k$onis lainn%a"
5" Men4andun4 5e$5a4ai enzim )en4hasil anti5iotik dan asam a$hidonat %an4 5e$khasiat menu$unkan demam"
" Diman/aatkan se5a4ai )en4ham5at )e$tum5uhan kanke$" d" Bahan 5aku kosmetik"
e" Mam)u men4ham5at 5akte$i )atho4en )en%akit t%)oid dan dia$e" /" Mam)u men4u5ah =me4a&, menjadi =me4a&-" =me4a&- da)at
mene4ah te$jadin%a )en4e$asan )em5uluh da$ah %an4 diaki5atkan oleh lemak" 6ehin44a da)at men4u$an4i 4an44uan di )em5uluh a$te$i %an4 da)at men4aki5atkan se$an4an jantun4"
+"
2ain4 %an4 Me$u4ikan Ba4i Manusia
2ain4 %an4 me$u4ikan 5a4i manusia )un 5an%ak jenisn%a9 ada ain4 4elan49 ain4 )ita dan ain4 )i)ih" Be$ikut jenis&jenis ain4 :
a" 2 a in 4 G e la n 4 ( As a $ is L u m 5$ i oi d e s ' 7a$na : Me$ah muda atau )utih
+ Besa$n%a : +* & -* m - Hidu) di : Usus keil 3 2a$a #enula$ann%a:
a 8elu$ ain4 masuk melalui mulut
5 Menetas di usus keil menjadi la$?a
La$?a di5a<a oleh ali$an da$ah ke )a$u&)a$u melalui hati
d Bila la$?a ini sam)ai ke ten44o$okan dan te$telan9 me$eka masuk ke dalam usus keil dan menjadi de<asa di sana"
e 2ain4 4elan4 da)at men4isa) *9'3 4$ ka$5ohid$at setia) ha$i"
Gambar. 2-1
+" 2 a i n 4 2 a m 5 uk ( 8$ i u $ i s 8 $i h i u $ a ' 7a$na : Me$ah muda atau a5u&a5u
+ Besa$n%a : - & 1 m - Hidu) di : Usus 5esa$ 3 2a$a #enula$ann%a:
a 8elu$ ain4 te$telan 5e$sama den4an ai$ atau makanan 5 Menetas di usus keil dan tin44al di usus 5esa$
8elu$ ain4 kelua$ melalui koto$an dan jika telu$ ini te$telan9 te$ulan4lah siklus ini"
Gambar. 2-2
-" 2 a i n 4 8a m 5 an 4 ( A n % l os t o m i a s i s Gambar. 2-3
C a c i n g T am b a n g ( A n c l o s t o m i a s i s )
' 7a$na : Me$ah
+ Besa$n%a : > & '- mm - Hidu) di : Usus keiL 3 2a$a #enula$ann%a:
a La$?a menem5us kulit kaki
5 Melalui salu$an da$ah la$?a di5a<a ke )a$u&)a$u %an4 men%e5a5kan 5atuk
La$?a %an4 ditelan menjadi de<asa )ada usus keil dimana me$eka menana)kan di$in%a untuk men4isa) da$ah"
d 2ain4 tam5an4 me$u)akan i n/ eks i a in 4 %an4 )alin4 me$u4ikan kesehatan anak& anak";n/eksi
ain4 tam5an4 da)at men%e5a5kan anemia (ku$an4 da$ah" 2ain4 tam5an4 da)atmen4isa) da$ah '* & '+ mililite$ setia) ha$i" 3" 2a i n4 K$e mi ( Ent e$ o5 iu s e$ mi ul a$ is
Gambar. 2-!
' 7a$na : #utih + Besa$n%a : ' m - Hidu) di : Usus 5esa$ 3 2a$a #enula$ann%a:
a 2ain4 5etina 5e$telu$ )ada malam ha$i di anus
5 An us menjadi 4atal9 4a$ukan )a da anu s mem5a<a telu$ ain4 in i men%e5a$" Melalui kontak den4an tem)at tidu$9 5antal9 s)$ei9 )akaian9 telu$ ain4 k$emi di5a<a ke tem)atlain"
!ika telu$&telu$ ini te$makan9 te$un4lah siklus ini"
C TANDA DAN GE.A"A CACINGAN
#en%akit ain4an )ada manusia se$in4 dimani/estasikan oleh )a$asit ain4 %an4 hdu) di usus" 2ain4&ain4 ini 5isa 5e$tahan hidu) ka$ena menda)at sa$i makanan %an4 ada di dlam tu5uh manusia" Be$ikut tanda dan 4ejala )en%akit ain4an:
'" 2ain4 K$emi a" N%e$i )e$ut 5" Mual
" Gatal %an4 intens )ada du5u$ atau ?a4ina d" 8idak 5isa tidu$ ka$ena 4atal
+" 2ain4 Gelan4
5" Mual muntah
" Dia$e atau tinja 5e$da$ah d" atuk ke$in4
e" Be$at 5adan tu$un
/" 8e$da)at ain4 )ada muntahan atau tinja
4" !ika jumlahn%a 5an%ak da)at men4ham5at (o5st$uksi usus" -" 2ain4 8am5an4
a" Anemia
5" N%e$i di)e$ut 5a4ian atas
" Demam dise$tai 5atuk den4an 5un%i na)as men4i ka$ena la$?a ain4 di )a$u&)a$u
d" Ruam %an4 menonjol dan te$asa 4atal 5isa munul di tem)at masukn%a la$?a )ada kulit"
D DAMPAK PENYAKIT CACINGAN
Dam)ak da$i )en%akit ini tidak da)at dian44a) se)ele9 seseo$an4 %an4 men4ida) ain4an maka )e$tum5uhan /isikn%a akan te$ham5at9 ju4a ;F menjadi 5e$ku$an49 anemia atau kada$ hemo4lo5in )ada tu5uh manusia"
'" Anemia
un4si utama H5 adalah men4an4kut oksi4en dan ju4a makanan ke selu$uh tu5uh" !ika kada$ H5 dalam tu5uh 5an%ak maka su)lai oksi4en dan ju4a nut$isi ke selu$uh tu5uh9 te$utama otak dan 4injal menjadi lana$"
Ketika kada$ H5 dalam tu5uh ku$an4 maka oksi4en dan nut$ient ke s elu$uh tu5uh te$utama otak dan 4injal 5e$ku$an49 dan hal ini %an4 mem5uat seseo$an4 te$kena anemia"
+" Men44an44u )e$tum5uhan )ada anak9 menu$unakan da%a tahan tu5uh9 dan ;F te$4an44un4"
#ada dasa$n%a seo$an4 anak %an4 sedan4 masa )e$tum5uhan mem5utuhkan 5an%ak sekali nut$isi" Nut$isi sendi$i di5a4i menjadi + 5a4ian9 %aitu mak$o nut$ient (ai$9 lemak9 )$otein9 dan ka$5ohid$at dan mik$o nut$ient (?itamin dan mine$al" !ika nut$isi ini diu$i maka ain4 akan 5e$tam5ah suu$ dan tentun%a akan mem)e$e)at )e$kem5an45iakan ain4 itu sendi$i" 2ain4 te$kadan4 men44uma)al atau mem5etuk se)e$ti se5uah 5ola9 ka$ena 5an%akn%a ain4 di dalam tu5uh atau ain4 ju4a da)at e$$ati atau kelua$ le<at mulut atau 5ahkan hidun4"
Ketika seo$an4 anak mende$ita anemia maka da%a tahan tu5uh tentu saja akan menu$un" Anak te$se5ut tidak akan d)at menin4katkan da%a tahan tu5uh ka$ena 5e$5a4ai maam nut$isi %an4 di5utuhkan untuk menja4a da%a tahan tu5uh di u$i oleh ain4" Hal ini ju4a %an4 akan men%e5a5kan anak te$se5ut kehilan4an 5e$at 5adan9 dan )$esta$i 5elaja$ akan men4alami )enu$unan"
E
CA'A PEN"A'AN
'" Ku$an4 Memeliha$a Ke5e$sihan
Anak&anak tidak 5isa jika diha$uskan menja4a ke5e$sihan9 5an%ak anak&anak %an4 me$asa uek den4an ke5e$sihann%a" 6e)e$ti setelah 5e$main tanah anak tidak ui tan4an dan dia memasukkan makanan men44unakan tan4ann%a ke dalam mulut" Hal inilah %an4 menjadi )en%e5a5 utama men4a)a anak&anak te$kena ain4an"
5 Lin4kun4an Yan4 Koto$
Lin4kun4an %an4 koto$ ju4a menjadi )en%e5a5 anak&anak te$kena ain4an" Anak&anak 5isa saja 5e$main di lin4kun4an %an4 koto$ dan men4andun4 ain4 di dalamn%a sehin44a anak 5isa $entan untuk te$kena ain4an"
BAB Di 6em5a$an4 8em)at
Anak jan4an di5iasakan untuk mem5uan4 ai$ 5esa$ di sem5a$an4 tem)at9 hal itu dika$enakan jika BAB di sem5a$an4 tem)at anak $entan untuk te$kena ain4an" Alasann%a adalah )ende$ita ain4an saat men4elua$kan tinja ain4 itu akan ikut kelua$9 saat tinja men4e$in4 maka ain4 itu akan hidu) dan 5e$kelia$an kem5ali" Alasan itulah %an4 tidak 5oleh mem5ia$kan anak untuk BAB sea$a sem5a$an4an"
d 8idak Memakai Alas Kaki
Ke5iasaan anak tidak memakai alas kaki ju4a da)at men%e5a5kan anak te$kena ain4an" 2ain4 jenis 4elan4 5isa menem5us )e$mukaan kulit dan )o$i&)o$i manusia" 2ain4 itu 5isa 5e$telu$ dan kemudian menim5ulkan ain4an" =leh se5a5 itu 5iasakan ke)ada anak&anak anda
untuk selalu memakai alas kaki saat memijak tanah" 8anah adalah sum5e$ kuman dan tem)at tin44al ain4 )en%e5a5 ain4an"
e Makanan
2ain4an ju4a 5isa dise5a5kan oleh makanan %an4 te$ema$ oleh la$?a ain4" La$?a itu saat 5e$ada di dalam usus kemudian 5e$telu$ dan kemudian 5e$kem5an4 5iak" Hal itulah %an4 men%e5a5kan anak menjadi )en%e5a5 ain4an"
/ Minuman
6ia)a san4ka jika meminum ai$ mentah sea$a te$us mene$us da)at men%e5a5kan telu$ ain4 tum5uh dalam )e$ut" Minum ai$ mentah adalah salah satu ke5iasaan 5u$uk %an4 ha$us dihinda$i9 te$uatama untuk anak&anak %an4 5elum men4e$ti 5aha%a minum ai$ mentah" 6e5a5 ai$ %an4 masih mentah te$da)at 5akte$i jahat %an4 da)at menum5uhkan telu$ ain4 5e$sa$an4 dan men%e5a5kan ain4an )ada anak" =leh ka$ena itu 5iasakan )ada anak untuk meminum ai$ matan4 a4a$ tidak ada kuman %an4 5e$sa$an4 di dalam )e$ut"
F PENCEGAHAN
'" Menui 8an4an 6e5elum Makan
#enula$an ain4 da)at te$jadi sea$a o$al9 maka se5a4ai )ene4ahann%a men4hinda$i tan4an dalam keadaan koto$9 ka$ena
kemun4kinan adan%a kontaminasi telu$&telu$ ain49 dan mem5iasakan menui tan4an se5elum makan"
+" Memasak 6a%u$&6a%u$an 8e$le5ih Dahulu
Men4hinda$ikan sa%u$&sa%u$an %an4 mentah %an4 tidak dimasak te$le5ih dahulu dan jan4an mem5ia$kan makanan tet$5uka 5e$4itu saja9 sehin44a de5u&de5u %an4 5e$te$5an4an da)at men4kontaminasi makanan te$se5ut atau)un dihin44a)i se$an44a %an4 mem5a<a telu$&teku$ te$se5ut" -" Men4adakan )en%alu$an )em5uan4an /eses %an4 te$atu$
Untuk menekan ?olume dan lokasi ali$an telu$&telu$ melalui /eses ke tanah dan da$i tanah kem5ali melalui 5e$5a4ai jalan ke )enduduk9 makan )ene4ahann%a den4an men4adakan )en%alu$an )em5uan4an /eses %an4 te$atu$ dan sesuai den4an s%a$at )em5uan4an koto$an %an4 memenuhi atu$an kesehatan dan tidak 5oleh men4oto$i ai$ )e$mukaan9 untuk mene4ah a4a$ tanah tidak te$kontaminasi telu&telu$ ain4"
3" Minum o5at ain4
#ene4ahan den4an meminum o5at anti ain4 setia) , 5ulan9 te$utama %an4 5e$isiko tin44i te$kena in/estasi ain4 ini9 se)e$ti )etani9 anak&anak %an4 se$in4 5e$main )asi$9 )eke$ja ke5un9 dan )eke$ja tam5an4 (o$an4&o$an4 %an4 te$lalu se$in4 5e$hu5un4an den4an tanah"
G PENANGANAN CACINGAN
Ka$ena te$kadan4 sulit mendeteksi o$an4 %an4 ain4an9 maka ha$us $utin untuk minum o5at ain4 setia) enam 5ulan satu dosis %an4 sesuai dan dianju$kan" !ika sudah men4etahui te$kena ain4an 9 se4e$a 5a<a ke Dokte$ a4a$ da)at di)e$iksa le5ih lanjut kejadian ain4an %an4 men%e$an4 an44ota kelua$4a" 6ehin44a 5isa menda)atkan o5at ain4an %an4 di$ese)kan dan sesuai"
,A, III
PENTP
A /IMP"AN;n/eksi ain4 atau 5iasa dise5ut den4an )en%akit ain4an te$masuk dalam in/eksi %an4 di se5a5kan oleh )a$asit" #a$asit adalah mahluk keil %an4 men%e$an4 tu5uh inan4n%a den4an a$a menem)elkan di$i (5aik di lua$ atau di dalam tu5uh dan men4am5il nut$isi da$itu5uh inan4n%a"
!enis&jenis ain4 %an4 da)at men4in/eksi adalah a 2ain4 Gelan4: (Asa$is Lum5$ioides
5 2ain4 2am5uk: (8$iu$is 8$ihiu$a 2ain4 8am5an4: (An%lostomiasis d 2ain4 K$emi: (Ente$o5ius e$miula$is
Gejala umum jika te$in/eksi ain4 adalah tim5uln%a $asa mual9 lemas9 hilan4n%a na/su makan9 $asa sakit di 5a4ian )e$ut9 dia$e9 dan tu$unn%a 5e$at 5adan ka$ena )en%e$a)an nut$isi %an4 tidak menuku)i da$i makanan" #ada in/eksi %an4 le5ih lanjut a)a5ila ain4 sudah 5e$)indah tem)at da$i usus ke o$4anlain9 sehin44a menim5ulkan ke$usakan o$4an ja$in4an9 da)at tim5ul 4ejala demam9 adan%a 5enjolan di o$4anja$in4an te$se5ut9 da)at tim5ul $eaksi ale$4i te$hada) la$?a
ain49 in/eksi 5akte$i9 kejan4 atau 4ejala 4an44uan s%a$a/ a)a5ila o$4an otak sudah te$kena"
#ende$ita ain4an akan men4alami )enu$unan da%a tahan tu5uh se$ta meta5olisme ja$in4an otak" Bahkan9 dalam jan4ka )anjan49 )ende$ita akan men4alami kelemahan /isik dan intelektualitas" Kate4o$i in/eksi ain4 ditentukan da$i jumlah ain4 %an4 dikandun4n%a" !ika anak&anak itu sudah te$in/eksi ain49 5iasan%a akan menunjukkan 4ejala kete$lam5atan /isik9 mental dan seksual" ;n/eksi usus aki5at ain4an9 ju4a 5e$aki5at menu$unn%a status 4izi )ende$ita %an4 men%e5a5kan da%a tahan tu5uh menu$un9 sehin44a memudahkan te$jadin%a in/eksi )en%akit lain9 te$masuk H;A;D69 8u5e$kulosis dan Mala$ia"
#enula$an ain4 : ain4 masuk ke dalam tu5uh manusia le<at makanan atau minuman %an4 te$ema$ telu$&telu$ ain4" Umumn%a9 ain4 )e$ut memilih tin44al di usus halus %an4 5an%ak 5e$isi makanan" Meski ada ju4a %an4 tin44al di usus 5esa$"
#ene4ahan in/eksi ini $elati?e mudah9 %aitu den4an )ola hidu) 5e$sih dan sehat9 menja4a kesehatan di$i dan lin4kun4an9 men4konsumsi o5at ain4 setia) , 5ulan sekali9 dan konsultasi kesehatan a)a5ila ada 4ejala %an4 tidak 5e$es di dalam tu5uh kita dan kelua$4a kita"
,
/A'AN
6e5aikn%a )en4o5atan di5e$ikan ke)ada selu$uh an44ota kelua$4a untuk mene4ah atau me<as)adai te$jadin%a ain4an te$se5ut" 6elama masa )en4o5atan hinda$i )enula$an ain4an ke an44ota kelua$4a lain den4an a$a
menui tan4an den4an sa5un setia) ha5is ke toilet atau se5elum men%entuh makanan9 hinda$i ju4a untuk menutu) mulut den4an tan4an %an4 5elum diui" Menj a4a ke5e$sihan di$i adalah salah satu kuni untuk men e4ah tim5 uln%a a in4an kem5ali"
Irianto Kus dan Kusno Waluyo. 2004. Gizi dan Pola Hidup !"at. #andun$ % &ra'a (idya.
