6.3 PERTANIAN DAN PERHUTANAN

(1)

TERAS 3 : MENINGKATKAN DAN MEMPERKUKUHKAN ASAS EKONOMI TEMPATAN SUPAYA LEBIH BERDAYA SAING MELALUI KEPELBAGAIAN EKONOMI

6.3.1 Strategi Pembangunan Sektor Pertanian Dalam usaha untuk mencapai status negara maju pada 2020, Malaysia merancang untuk melonjakkan ekonomi negara melalui ekonomi berpendapatan tinggi. Untuk tujuan ini, usaha sektor termasuk sektor pertanian perlu digiatkan berpandukan aktiviti yang didorong pasaran.

Sumbangan ekonomi sektor pertanian terhadap Kadar Dalam Negara Kasar (KDNK) masih amat ketara terutama produk yang berasaskan kelapa sawit dengan Malaysia masih mengekalkan statusnya sebagai pengeksport utama produk kelapa sawit selepas Indonesia. Program pembangunan dan penyelidikan yang pesat terhadap tanaman ini telah membolehkan ianya terus berkembang dan berpotensi untuk menjadi pengeksport utama semula . Di bawah program National Key Economic Areas (NKEA) yang baru diperkenalkan oleh Kerajaan, Sektor Pertanian telah merangka strategi baru yang berkonsepkan pertanian berskala besar di sepanjang rantaian nilaI. Di bawah strategi baru ini ladang besar akan memainkan peranan sebagai pengeluar utama disamping bertindak sebagai Ladang anchor kepada ladang-ladang kecil dan sederhana. Ladang besar yang mempunyai modal yang cukup, teknologi dan mekanisasi yang efisien, dijangka lebih berupaya untuk menjana ekonomi secara lebih kos efektif untuk menghasilkan produk yang bermutu.

Di bawah konsep kluster Ladang Anchor akan mewujudkan ladang-ladang setelit kluster yang terdiri dari ladang kelompok mini estet dan ladang perseorangan. Perunding pengeluaran akan disediakan oleh Ladang Anchor untuk pemindahan teknologi yang berkesan. Pendekatan cara ini dijangka akan memudahkan pengawasan oleh pihak berkuasa terutama dari segi pemeliharaan alam sekitar. Pendekatan ini juga akan dapat mengatasi masalah orang tengah menguasai harga pasaran.

Dalam jangka masa panjang, hasil akuakultur perlu memenuhi peningkatan permintaan ikan memandangkan tangkapan ikan laut menghampiri tahap tepu. Pada peringkat ini dianggarkan 50 peratus bekalan adalah dari punca akuakultur. Zon-zon baru akuakultur akan diterokai di Johor, Terengganu, Sarawak, Sabah dan Pahang untuk menghasilkan ikan berkualiti dengan jumlah hasil yang besar dan konsisten. Dalam zon-zon ini konsep pembangunan Syarikat Anchor beserta ladang setelit akan juga digunapakai .

Secara ringkasnya pendekatan melalui NKEA dalam menjana ekonomi negara adalah berpandukan prinsip ;

1. Pendapatan yang tinggi

2._{Penyertaan semua pihak (Inclusiveness)} 3. Program yang Mampan

6.3.1.1. Dasar Imbangan Dagangan

Bagi menyokong menjayakan Dasar Imbangan Dagangan (BOT), Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani melalui Jabatan Pertanian telah mengambil inisiatif untuk mewujudkan Taman Kekal Pengeluaran Makanan. Selari dengan keperluan tersebut kerajaan negeri Pahang telah mewujudkan Ladang Pertanian Moden, Lanchang pada tahun 2002. Ladang yang diwujudkan di bawah program ini bertujuan untuk membantu mencapai matlamat BOT dengan menggalakkan penglibatan secara komersil oleh swasta dalam industri pengeluaran tanaman makanan terutama buah-buahan tak bermusim.

Sebahagian dari kawasan tersebut dibangunkan untuk pengusaha kecil buah-buahan dan sayuran manakala yang selebihnya dimajukan oleh swasta dan anak syarikat/agensi kerajaan. Syarikat Malaysian Agric Food Corporation (MAFC) anak syarikat Khazanah Malaysia telah dikenalpasti sebagai syarikat anchor untuk keseluruhan projek di samping membangunkan industri betik untuk pasaran eksport. Ke arah ini, MAFC merancang menubuhkan sebuah pusat pengumpulan dan pembungkusan (CPPC) di tapak Ladang tersebut. Selain dari MAFC, pihak swasta lain turut dipelawa untuk mengambil bahagian dan apabila beroperasi sepenuhnya kelak, projek ini dijangka akan mengeluarkan betik dari ladang seluas 2,000 hektar, buah pitaya 1,000 hektar, jambu batu dan belimbing 500 hektar bagi mencapai matlamat RSN Negeri Pahang.

Di bawah Pelan ECER kawasan 3,660 hektar tersebut dicadang supaya digezet sepenuhnya sebagai TKPM dan dibangunkan secara bersepadu dan holistik termasuk penyediaan infrastrukur yang lengkap. Pembangunan kawasan juga disaran supaya dikelola oleh Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani di bawah satu badan pengurusan pusat seperti yang dipraktikkan oleh Modern Farm Project, Ayer Hitam, Johor. Badan Pengurusan Pusat ini akan merancang keperluan infrastruktur; menyediakan perkhidmatan regulatori; khidmat nasihat dan sokongan teknikal kepada peserta usahawan kecil dan syarikat.

Laporan ECER juga mensasarkan pasaran Malaysia bagi produk herba yang bernilai RM3.20 billion dalam tahun 2005 akan mencecah RM 9.09 dalam tahun 2015. Walau bagaimana pun bekalan tempatan yang memenuhi 15% daripada keperluan tahun 2005 dijangka hanya meningkat kepada 60% dalam tahun 2015 disebabkan kekurangan bahan mentah. Sehubungan dengan itu ECER akan mewujudkan Herbs &

(2)

Biotechnology Park di Chegar Perah,Lipis. Pembangunan Taman ini dijangka dapat berganding dengan Taman Teknologi Malaysia (TPM) yang sedia ada di Raub dan di TKPM Lanchang dalam usaha untuk membantu pembangunan industri herba Negeri Pahang.

6.3.2. Dasar Dalam Rancangan Struktur Negeri Pahang Yang Berkaitan.

Kajian juga mengambilkira dasar-dasar yang berkaitan yang telah dinyatakan dalam RSN Pahang dan yang paling ketara ialah Dasar LP7 ia itu:-

Seperti Jadual 6.3.1. Zon Pembangunan Utara Negeri Pahang akan terus di kekalkan dengan tanaman sayur-sayuran, bunga-bungaan dan teh (Cameron Highlands), tanaman minuman seperti koko, tanaman komoditi seperti kelapa dan getah serta tanaman buah-buahan; di samping tanaman lain yang berpotensi seperti kabung dan herba (Lipis dan Raub). Zon Pembangunan Utara juga terlibat dengan pembesaran pengeluaran pelbagai jenis ikan hiasan (Raub) dan penggalakan ternakan lembu, kambing/biri-biri secara integrasi dengan tanaman kelapa sawit dan getah (Lipis, Jerantut dan Raub).

Jadual 6.3.1 : Zon Pembangunan Pertanian Negeri Pahang

Bil Daerah/Zon

Pembangunan

Cadangan Tanaman Cadangan Ternakan Akuakultur Cadangan

Ternakan

ZON PEMBANGUNAN UTARA 1

Cameron Highlands

• Tanaman sayur-sayuran dan bunga-bungaan

• Tanaman Minuman (Teh)

• Ikan Hiasan • Integrasi ternakan 2

Lipis

• Tanaman Buah-buahan • Tanaman Herba dan tanaman

berpotensi

• Ikan Talapia Merah • Integrasi ternakan 3

Jerantut

• Tanaman Herba • Tanaman Buah-buahan • Tanaman Singkat Masa

• Ikan Asli • Integrasi ternakan 4 Raub • Tanaman Buah-buahan • Tanaman berpotensi • Ikan Kelah • Ikan Hiasan • Integrasi ternakan ZON PEMBANGUNAN TENGAH

5 Kuantan • Tanaman Buah-buahan

• Tanaman Sayur-sayuran • Ikan Marin • Pelbagai • Ternakan Ayam • Integrasi ternakan

6 Maran • Tanaman Buah-buahan

• Tanaman Berpotensi

• Ikan Keli • Integrasi ternakan 7 Temerloh • Buah-buahan tidak Bermusim

• Tanaman Berpotensi

• Ikan Patin

• Ikan sangkar AirTawar • Kolam Ikan Air Tawar

• Integrasi ternakan

8 Bentong • Tanaman Sayur-sayuran

• Tanaman Bunga-bungaan

• Ikan Baung • Integrasi ternakan ZON PEMBANGUNAN SELATAN

9 Pekan • Tanaman Sayur-sayuran

• Tanaman Padi • Tanaman Kontan

• Udang Harimau • Ikan sangkarAir Payau/air

tawar • Ikan Marin

10 Bera • Tanaman Kontan • Ikan Jelawat • Penternakan

Ayam 11 Rompin • Tanaman Herba ’annual’

• Tanaman Sayuran • Tanaman Padi

• Udang Galah • Ikan Marin

• Ikan sangkar/Air Payau/air tawar

Pembangunan tanaman dan tanaman singkat masa , buah-buahan dan herba akan berasaskan konsep pembangunan kluster dengan melibatkan rangkaian pembangunan industri hiliran dan huluan yang berkaitan dengan tanaman yang diusahakan. Zon Kluster yang telah dikenalpasti ialah;

Kluster Temerloh untuk industri tanaman nangka, mangga, jambu batu dan limau. Kluster Temerloh ini meliputi daerah Temerloh, Maran, Bentong, Raub, Lipis dan Jerantut; dan Kluster Mersing yang merangkumi daerah Rompin, Pekan dan Kuantan dirancang untuk pembangunan tanaman belimbing, limau, tembikai, nenas dan roselle.

PEMBANGUNAN KAWASAN PERTANIAN PERLULAH SELARAS DENGAN PELAN PENGEZONAN

(3)

6.3.3._{Penemuan Isu Strategik}

Selari dengan senario di atas strategi-strategi yang telah dibentuk dalam RSN Pahang akan dirujuk dan diteliti dalam menyediakan pelan kajian ini di samping merangka strategi baru. Antara strategi- strategi yang akan di gunapakai dalam menyediakan Rancangan Tempatan Daerah Lipis

ialah:-i. Menyeimbangkan pembangunan antara

tanaman industri terutama getah dan kelapa sawit dengan tanaman makanan dan herba yang mempunyai potensi untuk pasaran dalam dan luar negara;

ii. Menggalakkan pembangunan industri hiliran/industri asas tani untuk tujuan nilai tambah, mengurangkan masalah pasaran dan kejatuhan harga serta mewujudkan peluang pekerjaan yang baru

iii. Menggunapakai teknologi moden untuk meningkatkan kuantiti dan kualiti hasil pertanian . Meningkatkan teknologi penternakan lembu, kambing dan biri–biri dengan penggunaan sistem terkini yang sesuai termasuk sistem integrasi dan fidlot dengan menggunakan baka haiwan yang bermutu tinggi.

iv. Meningkatkan penternakan ayam telur dan ayam daging untuk menampung permintaan pasaran g;obal yang terus meningkat.

v. Meningkatkan lagi promosi produk hasil pertanian di peringkat tempatan dengan:- • Menambahkan bilangan pasar tani dari

20 buah pada tahun 2001 kepada 50 buah menjelang tahun 2020;

vi. Menyediakan portal pemasaran hasil tani. vii. Mengadakan promosi di peringkat tempatan

dan antarabangsa bagi pasaran produk akuakultur ;

viii. Sasaran kawasan tanaman industri seperti kelapa sawit dan getah sebanyak 1.34 juta hektar pada tahun 2020 terutama di Zon Pembangunan Utara dan Tengah seperti Daerah Lipis, Raub, Jerantut dan Maran;

ix. Meningkatkan program penyatuan kebun-kebun berskala kecil ke ladang skala besar

dengan satu pengurusan yang lebih teratur dan bersistematik;

x. Membangunkan kawasan tanaman buah-buahan, herba, sayuran dan tanaman kontan di zon – zon berkaitan mengikut konsep pembangunan kluster industri tanaman;

xi. Menambah bilangan dan keluasan Taman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) untuk buah – buahan, sayuran dan juga herba di zon – zon dan kluster yang berkaitan;

Berdasarkan strategi-strategi diatas Daerah Lipis dijangka akan terus memainkan peranan sebagai penyumbang kepada ekonomi sektor pertanian terutama melalui tanaman komoditi kelapa sawit dan getah disamping sumber makanan dari hasil ternakan yang diintegrasi dalam ladang kelapa sawit dan getah. Daerah Lipis juga dijangka dapat meingkatkan hasil keluaran ternak air, herba dan tanaman makanan terutama buah-buahan.

6.3.4 Sektor Pertanian Daerah Lipis

6.3.4.1 Isu Pembangunan Sektor

Isu- isu yang selalu di bangkitkan berkait rapat dengan masalah-masalah pencemaran, pemasaran dan pengurusan di antaranya;

• Pencemaran alam sekitar dari aktiviti pertanian melalui sisa baki bahan kimia pertanian.

• Penceramah dari pelbagai sumber terhadap sungai Pahang dan Sungai Lipis yang menjadi punca utama hasil ternakan air tawar. Pencemaran ini boleh menyebabkan pencemaran dan kepupusan kepada hasil ternak air seluruh negeri berdasarkan lokasinya .

• Pencerobohan kawasan hutan serta penebangan haram menjejas pengurusan hutan simpan.

• Saingan sektor lain atas tanah sumber pertanian seperti sektor industri terutama perlombongan. • Hasil pertanian yang tidak mempunyai pasaran yang stabil terutama buah-buahan bermusim • Pengurusan Pertanian yang tidak mengamalkan Amalan Pertanian Baik SALM, SPLAM dan SALT. • Masalah sistem pemasaran bagi hasil pertanian berasaskan makanan terutama buah-buahan. • Kurang penglibatan dari golongan muda kerana pendapatan yang kurang menarik berbanding

sektor industri dan pembuatan.

• Keperluan kepada langkah-langkah mengurangkan pencemaran dari aktiviti pertanian melalui penguatkuasaan, pemantauan dan Amalan Pertanian Baik dan galakan pencapaian Sijil-Sijil Akreditasi Pertanian, Penternakan dan Akuakultur.

• Keperluan untuk mewujudkan Hutan Simpan yang terurus untuk tujuan pembalakan , program pembangunan hutan dan program hutan lipur

• Pembangunan sumber manusia sektor pertanian bertujuan mengukuhkan lagi institusi peladang dan perladangan berkelompok agar mesyarakat tempatan tidak tertinggal dalam arus pembangunan negara.

(4)

6.3.4.2 Senario Semasa Pertanian Lipis

Daerah Lipis terletak dalam Zon Pahang Utara dan merupakan daerah kedua terbesar di negeri Pahang selepas Jerantut. Daerah ini masih menjadi sumber kepada hasil keluaran pertanian dan perhutanan walau pun perusahaan industri perlombongan bergerak semakin rancak.

Berasaskan banci penduduk Tahun 2000, bilangan keluarga tani di Negeri Pahang berjumlah 54,181 dengan daerah Bera mendahului kedudukan seramai 6,778 keluarga tani. Daerah Lipis yang mempunyai 5,893 keluarga tani berada di tempat ketiga selepas Temerloh.

Jadual 6.3.2: BilanganKeluarga Petani Negeri Pahang dan Lipis

Daerah Bil. Keluarga Tani

Bentong 5,774 Bera 6,773 C.Highlands 1,293 Jerantut 5,478 Kuantan 4,528 Lipis 5,893 Maran 3,612 Pekan 5,847 Raub 5,402 Rompin 3,570 Temerloh 6,011 JUMLAH 54,181

Sumber: Banci Penduduk 2000.

6.3.4.3 Gunatanah Pertanian

Sebanyak 90,380 hektar atau 17.4% dari keluasan daerah Lipis telah dimajukan dengan pertanian dan menyumbang kepada 9.73 % dari keseluruhan gunatanah pertanian negeri Pahang.

Hutan Simpan Kekal (HSK) seluas 277,208 hektar atau 53.3 % dari keluasan daerah Lipis menyumbang kepada 17.7% dari Hutan Simpan Kekal yang terdapat di Negeri Pahang.

Jadual 6.3.3. Gunatanah Pertanian Daerah Lipis dan Pahang 2008

Daerah Keluasan Gunatanah Pertanian Hutan Simpan Kekal

Lipis 540,778 90,380 277,208

Pahang 3,596,585 928,502 1,562,496

Dengan Gunatanah Pertanian dan Hutan Simpan Kekal berjumlah 367, 588 hektar atau 68.0% dari keluasan daerah kawasan kajian Lipis masih merupakan daerah Pertanian dan Perhutanan Negeri Pahang. Rajah 6.3.1 menunjukkan Peta Gunatanah, taburan Gunatanah Pertanian dan Hutan Simpan Daerah Lipis.

(5)

(6)

Jadual 6.3.4: Gunatanah Pertanian Daerah Lipis Mengikut BP .

Batu Yon Budu Chek a Gua Hulu Jelai Kechau Kuala Lipis Penjo m

Tg.Besar Telang Jumlah %

Guna tanah Stesen Pertanian - - - 48 - - - 48 0.01 Perkampu ngan 693 213 445 173 808 384 78 422 332 690 4,238 0.79 Sayur-sayuran - - 36 - - 5 7 - - - 0.01 Koko 11 - 362 - - 5 86 - 10 479 0.09 Kelapa 7 3 - - - 10 0.00 Getah 4,735 3,009 6,089 2,652 3,450 2,938 2,258 6,267 2,532 3,163 370,933 6.88 Kopi - - - 46 46 0.01 Kelapa Sawit 11,54 4 528 3,639 1,612 5,605 18,780 761 3,103 2,127 7,284 54,943 10.21 Dusun 816 114 238 90 191 239 109 288 134 218 2,437 0.45 Pisang 1 - 9 - 12 - - - 14 - 36 0.01 Tanaman Lain 11 29 3 10 1,361 - - 36 4 111 1,565 0.29 Padi 72 3 56 - 39 28 - - - - 422 0.08 Tebu - - 4 - - - 4 0.00 Akuakultur 3 11 - - - 18 - 16 3 3 54 0.01 Pastura - - 73 86 - 7 - 44 - 210 0.04 Rumput Terbiar /Lalang 677 106 239 101 14 374 115 148 62 314 2,150 0.4 Semak - 105 28 - 457 - - 16 159 - 765 0.14 Bekas /Timbunan Balak 38 - - - - 5 4 - - - 47 0.01 Hutan 90,42 4 2,306 26,973 1,166 174,972 50,868 5,620 3,823 5,902 18,572 380,626 70.65 Belukar 10,91 9 588 4,792 795 17,697 2,642 451 1,495 1,290 3,560 44,229 8.21 Buyau /Rawa 153 81 620 159 133 159 35 207 109 118 1,774 0.33 Tasik/ Kolam 12 - 4 3 - 31 - 58 - - 108 0 Jumlah Keluasan (ha) 121,6 21 7,239 44,208 7,619 206,037 77,062 10,020 17,655 12,712 34,597 538,770 100.00 Keluasan Fizikal(ha) 121,6 21 7239 44,208 7,619 206,037 77,062 10,020 17,589 12,712 34,592 538,699 100.00 Sumber: Jabatan Pertanian Semenanjung Malaysia

(7)

6.3.4.4 Kelas Kesesuaian dan Ciri –ciri Kesesuaian Tanah

Kesesuaian tanah-tanih dalam konteks kegunaan untuk tujuan pembangunan pertanian di klasifikasikan kepada beberapa kelas berasaskan kepada tahap keparahan dan bilangan halangan tetap terhadap penggunaan tanah tersebut. Tanah – tanih dalam setiap Kelas Kesesuaian adalah sama dari tahap keparahan halangan tetapi berbeza dari segi bilangan dan jenis halangan. Tahap keparahan halangan boleh dibahagikan kepada empat kategori ia itu :-

Jadual 6.3.5: Tahap Keparahan Halangan Tanah- tanih

Tahap Keparahan

Halangan

Ciri-ciri

Sangat Serius Keparahan ini bukan sahaja menghalang pertumbuhan malah tidak sesuai sama sekali untuk tujuan pengeluaran pertanian.

Serius Keparahan ini hanya memberi halangan kepada tanaman tertentu yang agak sensitif dan tidak sesuai ditanam di tanah jenis ini. Keparahan ini boleh menghalang pertumbuhan tanaman tersebut sepenuhnya.

Sederhana Keparahan ini hanya menjadi halangan kepada beberapa tanaman yang terlalu sensitif kepada keadaan tanah tersebut. Bagi kebanyakan tanaman, melalui pengurusan yang baik dan rapi, halangan ini dapat diatasi.

Kecil Keparahan halangan hanya ini memberi kesan negatif kepada hasil segelintir tanaman ; tetapi tidak menjejaskan pertumbuhan tanaman tersebut.

Berdasarkan ciri ciri tahap keparahan halangan Kesesuaian Tanah- tanih untuk tujuan pembangunan pertanian terbahagi kepada Lima Kelas seperti berikut

Jadual 6.3.6 : Kelas Kesesuaian Tanah, Ciri-Ciri Kelas dan Keluasan Kelas Kesesuaian Tanah

Kelas Kesesuaian Tanah-tanih

Ciri-Ciri Kelas

Kelas 1 Tanah yang tiada halangan atau halangan kecil sahaja kepada pertumbuhan tanaman. Tanah Kelas 1 ini sesuai untuk kebanyakan tanaman. Dengan menggunakan pengurusan tanah yang sederhana sahaja, tanaman- tanaman tersebut dapat memberikan hasil lumayan. Keadaan terbaik ialah apabila tanah berada di kawasan rata.

Kelas 2 Tanah yang mempunyai satu atau lebih halangan sederhana kepada pertumbuhan tanaman. Kesesuaiannya kurang sedikit berbanding dengan Kelas 1. Pengurusan yang sederhana diperlukan bagi mendapat hasil yang memuaskan. Amalan pengurusan yang mudah termasuk kawalan kepada hakisan dan memperbaiki sistem pengairan dan saliran kawasan tersebut.

Kelas 3 Tanah yang mempunyai satu halangan serius kepada pertumbuhan tanaman selain dari beberapa halangan sederhana. Tahap pengurusan tanah yang tinggi diperlukan bagi membangun dan memulihkan tanah jenisini untuk penghasilan jangkamasa yang panjang. Amalan pengursan seperti pengawalan hakisan, pembajaan yang intensif dan/ atau kerja-kerja pengairan atau saliran adalah perlu; dan melibatkan perbelanjaan yang sederhana.

Kelas 4 Tanah yang mempunyai lebih dari satu halangan serius kepada pertumbuhan tanaman. Tanaman yang sesuai untuk kelas ini sangat terhad. Pengurusan yang sangat tinggi diperlukan bagi mengekalkan penghasilan tanaman yang sederhana dan berterusan. Ia memerlukan langkah-langkah pemuliharaan yang kukuh untuk konservasi dan pembaikpulih sebelum boleh digunakan bagi satu jangkamasa yang panjang. Tanah kelas ini selalu terdapat pada rupabumi berbukit disamping tanah seperti tanah asid sulfat dan gambut.

Kelas 5 Tanah yang mempunyai sekurang-kurangnya satu halangan keparahan amat serius kepada pertumbuhan tanaman. Jika tanah ini tidak digunakan untuk perbandaran, perlombongan dan kuari, ia disyorkan untuk dirizabkan sebagai Hutan Simpanan.

Sumber: Jabatan Pertanian Semenanjung

Berasaskan kriteria di atas status kesesuaian tanah daerah Lipis. Dari keluasan 540,778 hektar 157,530 hektar atau 29.0% dari daerah Lipis adalah sesuai untuk pertanian manakala 383,248 hektar atau 71.0% tidak sesuai untuk pertanian.

Jadual 6.3.7 : Kesesuaian Tanah Daerah Lipis dan Negeri Pahang 2008

Daerah Keluasan Sesuai Untuk Pertanian Tidak Sesuai Untuk Pertanian

Lipis 540,778 157,530 383,248

Pahang 3,596,585 1,967,897 1,628,688

Sumber: Jabatan Pertanian Negeri Pahang

(8)

(9)

Tanah yang terdapat di daerah Lipis terdiri dari kelas 2,3,4 dan 5 Keadaan daerah yang berbukit dan sesetengahnya curam mengakibatkan sebahagian besar dari daerah tersebut tidak sesuai untuk pembangunan pertanian. Tanah kelas 5 meliputi sebahagian besar dari Blok Perancangan Hulu Jelai (BP10) . Tanah kelas ini juga banyak terdapat di Blok Perancangan Batu Yon (BP9)dan Blok Perancangan Kechau(BP6). Tanah kelas 4 meliputi sebahagian besar dari BP Batu Yon, BP Telang (BP8),BP Gau(BP7), BP Penjom(BP2), BP Tg Besar (BP4) dan BP Kechau(BP6) Tanah kelas 3 meliputi satu kawasan sempadan antara BP Penjom, BP Tanjung Besar dan BP Kuala Lipis. Tanah kelas 2 terdapat sebahagiannya di BP Cheka dan BP Kechau.

Sepanjang Sungai Pahang, Sungai Lipis dan beberapa cabang anak sungai daerah Lipis kerapkali dilanda banjir menjadikannya satu kawasan yang subur untuk pertanian terutama sayuran dan tanaman singkat masa. Walau bagaimana pun kedatangan banjir yang tidak menentu menjadikan kawasan ini berisiko untuk dimajukan tanpa perancangan yang teliti.

6.3.4.5 Siri dan Peta Tinjauan Tanah-Tanih Daerah. Kelas tanah yang terdapat di daerah Lipis secara terperinci dibahagikan kepada beberapa Siri Tanah yang mempunyai sifat-sifat utama yang berbeza. Jadual 6.3.8 menunjukkan siri tanah yang terdapat di daerah tersebut.

Jadual 6.3.8. Taburan Siri Tanah- Tanih Daerah Lipis

Kelas Tanah

Siri Tanah

Kelas 2 Telemong –Akob – Local Alluvium Kelas 3 Durian-Melaka- Tavy

Munchong –Seremban Munchong –Serdang Kelau- Kawang

Gajah Mati – Munchong – Melaka, Prang

Kelas 4 Durian- Munchong- Bungor Kelas 5 Tanah Curam (STP) Sumber: Jabatan Pertanian Semenanjung

Bagi kawasan yang berbukit darjah kecerunan akan menjadi kriteria untuk kesesuaian pembangunan pertanian. Jadual 6.3.9. menunjukkan klasifikasi mengikut kelas kecerunan dan kelas ini akan menentukan tanaman yang disyorkan. Pada dasarnya hanya kecerunan yang tidak melebihi darjah 200_{atau C3} sahaja yang dibenarkan untuk pertanian.

Jadual 6.3.9 : Klasifikasi Teren Tanah Jabatan Pertanian

Kelas Kecerunan Darjah Taksiran C1 0 0_{hingga 6}0 _Rata C2 6 0_{hingga 12}0 _Berombak C3 12 0_{hingga 20}0 _Berbukit

C4 20 0_{hingga 25}0 _{Sangat Berbukit}

Sumber : Bahagian Tanah Jabatan Pertanian Malaysia

6.3.4.6. Agro Iklim

Daerah Lipis mendapat bekalan air hujan yang sekata sepanjang tahun dengan bulan November dan Disember mengalami hujan lebat. Taburan hujan begini sesuai dengan sayuran, tanaman kontan dan buah-buahan tidak bermusim. Data hujan bulanan adalah seperti Jadual 6.3.10 dan Rajah 6.3.3

Jadual 6.3.10 .Sukatan hujan mengikut bulan bagi daerah Lipis 2008

Jan Feb Mar Apr Mei Jun Julai Ogos Sept Okt Nov Dis

76.4 125.5 192.3 217.1 95 215 175.6 185.6 128.3 197.4 257.7 188.0 Sumber:Jabatan Pertanian Negeri Pahang

Rajah 6.3.3 : Graf Purata Hujan Bagi Daerah Lipis 2008

(10)

Rajah 6.3.4 : Peta Agro –Iklim Daerah Lipis Sumber Jabatan Pertanian Semenanjung

6.3.5 Sub-Sektor Tanaman

Gunatanah sub-sektor tanaman untuk daerah Lipis menunjukkan pergantungan kepada dua tanamam utama ia itu kelapa sawit dan getah . Kedua-dua tanaman tersebut meliputi keluasan 87,244 ha. atau 96.5 % dari keseluruhan kawasan pertanian yang telah dimajukan.

Jadual 6.3.11 : Keluasan Tanaman bagi Negeri Pahang dan Daerah Lipis 2008 .

Tanaman Gunatanah Pertanian Kelapa Sawit Getah Buah-buahan Padi Sayur & Tanaman Kontan Tanaman Minuman &Industri

Rempah Lain- lain Tanaman

Pahang 928,502 675,331 203,057 16,153 6,744 17,628 6,715 2,873

Lipis 90,380 61,679 25,565 2,445.5 - 147.6 528.6 14.5

Sumber: Maklumat Asas Sektor Pertanian Negeri Pahang 2008

.

Kelapa sawit dengan keluasan 61,679 ha. terus menjadi tanaman utama daerah ini. Tanaman getah yang terlebih dahulu diperkenal dan ditanam di Malaysia hanya dapat bertahan sebagai tanaman kedua dari segi keluasan dan juga sumbangan kepada KDNK negara. Walau bagaimana pun dengan peningkatan permintaan kepada produk getah asli di peringkat antara bangsa, kenaikan harga kepada hasil keluaran getah telah meningkat dan menarik minat pekebun- pekebun kecil untuk mengekalkan tanaman tersebut.

Tanaman lain seperti buah-buahan, sayuran dan tanaman herba yang berpotensi untuk pasaran tempatan dan eksport masih di tahap yang rendah dengan menyumbang hanya 3.5% kawasan pertanian daerah. Sehubungan dengan itu, disamping mengekalkan kedua-dua tanaman kelapa sawit dan getah yang memberi pulangan lumayan kepada pengusaha dan negara; keperluan untuk meningkatkan keluaran makanan negara adalah sama penting . Peningkatan ini di samping bermatlamat mengimbang pengeluaran hasil pertanian negara, juga bertujuan mengimbangkan dagangan dan menjamin keselamatan makanan negara.

6.3.5.1 Pembangunan Industri Getah dan Kelapa sawit

Hampir kesemua daerah di Negeri Pahang termasuk Daerah Lipis mempunyai peratus kawasan tanaman kelapa sawit dan getah yang luas. Pada tahun 2008, tanaman kelapa sawit di negeri Pahang mencatat keluasan 675,331 hektar, manakala tanaman getah 203,057 hektar. Dua tanaman industri ini menyumbang kepada lebih 90 % daripada 928,502 hektar keluasan tanaman yang terdapat di negeri ini.Jadual 6.3.12 Jadual 6.3.12.Keluasan Getah dan Kelapa Sawit Negeri Pahang 2008

Daerah Getah Peratus% Kelapa Sawit Peratus%

Bentong 22,955 11.30 34,256 5.07 Bera 6,913 3.40 84,258 12.48 C.Highlands 0 0.00 0 0.00 Jerantut 20,112 9.90 44,843 6.64 Kuantan 11,326 5.58 65,987 9.77 Lipis 25,565 12.59 61,679 9.13 Maran 35,693 17.58 66,401 9.83 Pekan 6,598 3.25 83,751 12.40 Raub 23,055 11.35 24,931 3.69 Rompin 7,219 3.56 154,592 22.89 Temerloh 43,621 21.48 54,634 8.09 Pahang 203,057 100.00 675,332 100.00

(11)

Daerah Lipis yang mempunyai kawasan getah seluas 25,565 ha. merupakan daerah ketiga terbesar selepas daerah Temerloh dan Maran dan menyumbang kepada 12.6 % keluasan negeri. Sementara itu kelapa sawit daerah Lipis dengan keluasan 61,679 ha. berada di tempat keenam dan hanya menyumbang kepada 9.1 % keluasan negeri Rajah 6.3.5 .Keluasan Getah dan Kelapa Sawit Negeri Pahang 2008

Daerah Lipis seperti negeri Pahang juga menunjukkan tren peningkatan yang ketara bagi tanaman kelapa sawit dari 40,133 ha. dalam tahun 2000 kepada 61,679 ha. dalam tahun 2008. Bagi tanaman getah keluasan menurun dari 32,409.41 ha. dalam tahun 2000 kepada 23,637.4 ha. dalam tahun 2004 tetapi meningkat semula kepada 25,565 ha. dalam tahun 2008. Kecenderungan kepada tanaman getah dikalangan ladang dan pekebun kecil kembali apabila harga getah meningkat pada tahun tersebut. Lihat jadual 6.3.13

Jadual 6.3.13. Keluasan Tanaman Getah dan Kelapa Sawit.

Tahun Pahang Lipis

Tanaman 2000 2004 2008 2000 2004 2008

Getah 180,833. 186,361 203,057 32,409 23,637 25,565 Kelapa

Sawit

563,014 635,002 675,331 40,133 49,181 61,679 Sumber: Maklumat sektor pertanian Pahang Darul Makmur2000,2004, 2008.

Rajah 6.3.6: Keluasan Getah Dan Kelapa Sawit Negeri Pahang

Rajah6.3.7. Keluasan Getah Dan Kelapa Sawit

(12)

Industri kelapa sawit dan getah dikawalselia dengan baik oleh Lembaga-lembaga yang dilantik kerajaan dan turut memberikan sokongan penyelidikan dan pembangunan kepada industri ini. Dua tanaman ini berpotensi ditingkatkan produktivitinya dengan penggunaan klon-klon baru yang berhasil tinggi dalam program tanaman semula dan tanaman baru. Bagi tanaman semula getah pekebun kecil digalak menggunakan klon 1 Malaysia yang baru diperkenalkan oleh Lembaga Getah Malaysia. Berasaskan kepada hasil penyelidikan sedia ada, industri getah dan kelapa sawit juga berupaya mengurangkan kos tenaga kerja dengan menggunakan teknologi seperti klon kelapa sawit sederhana tinggi dan sistem penorehan getah cara otomasi.

Di kalangan peneroka dan pekebun kecil getah dan kelapa sawit, agensi seperti Felda, Felcra dan Risda memainkan fungsi penyelarasan, pengembangan dan sokongan yang diperlukan bagi meningkatkan produktiviti dan menambah pendapatan di kalangan pekebun kecil. Selain dari menambah pendapatan kebun, pendapatan keluarga tani juga ditingkatkan melalui aktiviti hiliran dan melalui tanaman selingan dan integrasi kebun dengan ternakan.

Sebahagian besar daripada kawasan tanaman terdapat di sekim-sekim penempatan terutama FELDA. FELDA, FELCRA dan RISDA adalah merupakan pemaju utama kepada dua tanaman tersebut di samping pemaju lain seperti syarikat-syarikat berkaitan kerajaan dan pihak swasta.Lihat jadual 6.3.14

Jadual 6.3.14. Keluasan Tanaman Getah dan Kelapa Sawit Negeri Pahang Mengikut Agensi (dalam hektar)

Getah Kelapa Sawit

2000 2004 2008 2000 2004 2008 FELCRA 13,595.14 13,552 13,787 31,561.33 31,548 34,969 FELDA 43,969.00 35,726 35,726 278,398.67 285,996 249,344 RISDA 100,104.07 129,659 144,550 10,926.02 44,961 56,881 MPOB/ESTET SWASTA 22,121.80 - - 191,713.27 230,107 257,856 LGM/Estet Swasta 7,219 8,995 - - LKPP 1,043.00 229 - 27,911.47 35,476 55,551 LPP - - - 5,820.00 6,913 5,623.02 Yayasan Pahang - - 15,108 Pekebun Kecil - - - 16,683.21 - - Jumlah 180,833.01 186,386 203,057 563,013.97 635,002 675,331

Terdapat 20 rancangan FELDA di daerah Lipis dengan keluasan 31,435 ha. dan memberi faedah kepada 1,444 keluarga peserta. Rancangan ini terdiri dari 14 rancangan kelapa sawit seluas 30,242 ha. dan 6 rancangan getah seluas 1,193 ha.

FELCRA mengurus 68 rancangan dengan keluasan 8,671 ha dan 3,457 peserta . Rancangan ini melibatkan 35 rancangan getah dengan keluasan 5,011 ha. dan 33 rancangan kelapa sawit seluas 3,660 hektar.Lihat jadual 6.3.15

Jadual 6.3.15. Keluasan (ha) dan bilangan peserta FELDA dan FELCRA Daerah Lipis 2008.

Tanaman FELDA FELCRA

Bil. Rancangan Keluasan (ha) Bil.Peserta Bil. Rancangan Keluasan (ha) Bil.Peserta Getah 6 1,193 35 5,011 Kelapa Sawit 14 30,242 33 3,660 Jumlah 20 31,435 1,444 68 8,671 3,457

(13)

Rancangan FELCRA yang ada di Lipis merangkumi beberapa rancangan yang dikelompok menjadi satu Gugusan. Felcra pada dasarnya memajukan tanah hakmilik secara pengurusan berpusat dan mengagihkan keuntungan melalui dividen. Terdapat enam Gugusan Felcra di daerah Lipis yang setiap satu mempunyai beberapa rancangan. Status pembangunan rancagan sehingga 2008 adalah seperti jadual 6.3.16.

Jadual 6.3.16: Gugusan dan Bilangan Rancangan Felcra Lipis 2008

Gugusan Jenis Tanaman Bil Rancangan

Luas Kawasan (ha) Keliling Maju Tanam Sg.Kambang Getah 7 504.74 392.46 340.77 Kelapa Sawit 12 1,366.43 1309.76 1261.77 Getah/ K.Sawit 1 166.78 166.78 149.99 Jumlah 20 2,037.95 1,869.00 1,752.53 Kuala Medang Getah 6 1,516.48 1,299.64 1,190.60 Kelapa Sawit 1 57.92 57.92 50.00 Getah/K.Sawit 1 487.98 469.00 447.90 Jumlah 8 2,062.38 1,826.56 1,688.50 Cheka Getah 6 1,032.92 1,019.72 962.80 Kelapa Sawit 8 849.53 766.83 728.24 Jumlah 14 1,882.45 1,786.55 1,691.04 Sg.Pengawal Getah 5 958.99 959.85 858.53 Kelapa Sawit 6 840.57 838.66 724.77 Jumlah 11 1,799.56 1,798.51 1,583.30 Sg.Temau Getah 2 387.98 382.10 372.39 Kelapa Sawit 2 295.99 297.64 257.43 Getah/K.Sawit 1 262.97 262.97 260.20 Jumlah 5 949.71 942.71 890.02 Hulu Satak Getah 5 806.06 646.03 630.50 Kelapa Sawit 4 205.46 191.91 178.36 Getah/K.Sawit 1 162.00 145.00 145.00

Jumlah 10 1,173.52 982.94

Selain Felda dan Felcra Lembaga Kemajuan Perusahaan Pertanian (LKPP) terlibat seawal 1971 apabila agensi anak Syarikat Kerajaan Negeri Pahang ini melibatkan diri dengan mengambil alih pengurusan projek sosial yang dahulunya dikendali oleh jabatan Pertanian. Projek-projek sosial yang di ambil alih adalah:-

• Rancangan Tanah Pemuda yang diambilalih daripada Jabatan Pertanian Negeri Pahang pada 1971. Projek yang melibatkan 386 peserta di 8 buah rancangan berbentuk pengurniaan lot ladang getah seluas 3.2 ha, sebuah rumah di atas lot seluas 0.2ha. serta dusun seluas 0.8ha. yang melibatkan kos RM4 juta. Satu daripada lapan projek tersebut ialah Projek RTP Sg.Ular.

Rancangan Tanah Pemuda Lipis

• Melalui Akta penempatan Berkelompok (GSA) 1960, Rancangan Tanah Pinggir dibuka antara tahun 1961 hingga 1967 oleh Pejabat Tanah dan Galian. Pada tahun 1973, ia diambilalih oleh LKPP Negeri Pahang. Sebanyak 130 buah rancangan tanah telah dibangunkan di negeri Pahang seawal tahun 1961. Ia melibatkan 6,425 peserta yang masing memperolehi 2.4 ha tanah. Jumlah keluasan yang kendalikan oleh LKPP ialah 7,330 ha. Setiap peserta perlu membayar balik kos pembangunan antara RM3,000 hingga RM3,500 dalam tempoh 15 tahun sebelum diberi hakmilik. Daerah Lipis mempunyai 26 rancangan tanah berkenaan dengan keluasan 1,042 ha. dan 980 peserta.

(14)

• Rancangan Penempatan Semula Banjir (RPSB) diwujudkan dalam tahun1970/1971 bagi menydiakan penempatan kepad mangsa-mangsa banjir seluruh negara. Negeri Pahang menyediakan 23 buah rancangan tanah untuk 4,350 peserta yang melibatkan kos pembangunan RM10.4 juta. Setiap peserta memperolehi lot tapak rumah seluas 0.10 ha. Keliling rumah boleh ditanam dengan tanaman makanan untuk menampung perbelanjaan keluarga. RPSB di Lipis di bangunkan di empat kawasan seperti berikut iaitu Kg.Pagar 166 peserta, Kuala Medang 191 peserta dan Batu 9 dengan 170 peserta.

• Rancangan Penempatan Semula

Keselamatan (RPSK) dimulakan pada tahun 1978 di bawah Dasar Keselamatan Negara yang bertujuan membenteras dan menyekat pengaruh komunis dan membangunkan kawasan-kawasan selamat untuk didiami , lengkap dengan kemudahan serta kemudahan asas. Pembangunan hanya melibatkan daerah LIPIS dan Raub dengan pembangunan seperti berikut:-

Jadual 6.3.17 : RPSK Negeri Pahang

Rancangan Tanah Daerah Keluasan (ha) Bil. Peserta Tanaman

Peruang Lipis 205.7 106 Kelapa Sawit Merapoh Lipis 327.5 200 Kelapa Sawit Jerkoh Lipis 196.4 100 Kelapa Sawit Sg.Chalit Raub 261.9 128 Getah/K.Sawit

JUMLAH 991.5 534

Sumber: LKPP Negeri Pahang

RISDA yang terlibat secara aktif dalam menguruskan pekebun-pekebunkecil getah mengawal selia 144,550 ha. kawasn getah dan 56,881 ha.kawasn kelapa sawit bagi seluruh negeri Pahang. Dari tahun 1996 hingga 2010 RISDA telah berjaya membantu 5,959 pekebun- pekebun kecil dalam program Tanam Semula Getah yang melibatkan 23,346.69 ha kawasan.

RISDA merupakan agensi yang betanggungjawab untuk membangunkan masyarakat pekebun kecil melalui program utama iaitu penanaman semula

getah dan sawit yang tidak ekonomik supaya dapat meningkatkan pendapat pekebun kecil dan meningkatkan pengeluaran getah dan sawit negara. RISDA melaksanakan program yang berkaitan dengan program di atas seperti pembekalan benih dan input pertanian bermutu tinggi, program peningkatan produktiviti, aktiviti ekonomi tambahan, khidmat pengembangan dan pemindahan teknologi, pembangunan modal insan untuk membantu pekebun kecil menjadi masyarakat progresif dan sejahtera. RISDA terlibat secara aktif dalam menguruskan pekebun-pekebun kecil getah serta mengawal selia 144,550 hektar kawasan getah dan 56,881 hektar kawasan kelapa sawit bagi seluruh negeri Pahang. RISDA Lipis pula dari tahun 1996 hingga 2010 telah berjaya membantu 5,959 pekebun- pekebun kecil getah dalam program Tanam Semula Getah yang melibatkan 23,346.69 hektar kawasan. RISDA Lipis juga terlibat dalam pembangunan projek Agropolitan Tg.Gahai Lipis.

Projek Agropolitan RISDA Tg.Gahai, Lipis

RISDA juga menyediakan bantuan tanam semula dengan unjuran 650 ha. kawasan getah setiap tahun bagi daerah Lipis. Untuk tahun 2010 RISDA menyediakan bantuan tanam semula getah dan kelapa sawit seperti berikut jadual 6.3.18

Jadual 6.3.18 : Bantuan Tanam Semula Getah dan Kelapa Daerah Lipis 2010

Jenis Bantuan Tanam Semula (T/S) Luas Kawasan(ha) Nilai Bantuan/ha(RM) Jumlah Bantuan(RM)

T/S Getah 650 9,230 5,999,500

T/S Kelapa Sawit 505 6,000 3,030,000

T/S Kelapa Sawit >5ha 5 6,000 54,000.

JUMLAH 1,160 - 9,083,500

Sumber: Pejabat Risda Lipis

RISDA Lipis turut membantu masyarakat orang asli sejak 2001 dengan memajukan 6 kawasan getah dan kelapa sawit berjumlah 1310 ha. untuk faedah 632 peserta. FELCRA turut membantu memajukan 2 kawasan dengan tanaman getah seluas1,024 ha melibat 372 peserta seperti di jadual 6.3.19 .

(15)

Jadual 6.3.19. Kawasan Getah dan Kelapa Sawit di Penempatan Orang Asli Daerah Lipis

Lokasi Tanaman Luas (ha) Tahun Mula Bil. Peserta

Telok Gunung Kelapa Sawit 84 2001 35

D.P.Senam sda 95 2000 39

Sg.Padi Fasa 1 sda 136 - 56

Sg.Padi Fasa 2 sda 282 2002 116

Pantos Fasa 1 sda 116 2001 48

Pantos Fasa 2 Kelapa sawit Getah

210 152

2009 163

Koyan Kelapa Sawit 323 2002 133

Tementong sda 101 2002 42

RPS Pos Betau Getah 964 1985* 334

Tementong sda 60 1993* 38

JUMLAH 2,334 1,004

*pembangunan oleh Felcra.

Harga keluaran kelapa sawit terus meningkat dengan harga tertinggi minyak mentah RM3,258.00 pada bulan februari 2008 dan menurun sehingga RM 1,915.00 dalam bulan mac, sebelum berada ditahap stabil antara RM 2,160.00 hingga RM2,560.00 dari bulan april hingga september 2008. Jadual 6.5.1.9 menunjukkan tren kenaikan harga produk sawit yang terdiri dari minyak mentah, isirong dan minyak isirong. Harga minyak mentah terus meningkat dari RM993 tahun 2000 kepada RM1,879.38 dalam tahun 2008 dan terus melambung kepada RM ...dalam tahun 2010.Walau demikian terdapat penurunan harga bagi isirong dan minyak isirong dari RM 1,072.46 dalam tahun 2004 kepada RM761.92 dalam tahun 2008. Keadaan yang sama dialami oleh minyak isirong yang meningkat dari RM 1,707.5O se tan metrik dalam tahun 2000 kepada RM 2,311.83 dalam tahun 2004 dalam 2004 tetapi menurun kepada harga purata RM1,443.04 dalam tahun 2008. Harga minyak mentah terus mwningkat kepada RM2,553.50 dengan harga di ladang BTB sebanyak RM450.

Jadual 6.3.20. Harga Purata Getah (SMR 20) 2000-2008 (( RM/m.tan)

Produk Tahun 2000 2004 2008

BTS1% OER 9.79 17.26 19.80

Minyak Mentah 993.00 1,657.67 1,879.38

Isirong 706.50 1,072.46 761.92

Minyak Isirong 1,707.50 2,311.83 1,443.04 Sumber: Maklumat Sektor Pertanian Negeri Pahang

Harga purata produk getah (SMR20) menunjukkan peningkatan bagi tahun 2004 berbanding 2000 tetapi menurn sedikit dalam tahun 2008. Tren ini selaras bagi purata purata tahunan, purata tertinggi dan juga purata terendah tahunan. Walau bagaimana harga harga melambung naik dalam tahun 2010 apabila seawal April harga SMR 20 mencecah RM10.51 sekilogram. Harga di ladandyang diterima oleh pekebun kecil getah bagi skrap adalah Rm 5.00 sekilogram.

Jadual 6.3.21 . Harga Purata Keluaran Kelapa Sawit 2004-2008(RM/m.tan) .

Tahun Harga 2000 2004 2008 Purata 242.52 462.22 355.66 Tertinggi 289.00 473.33 374.25 Terendah 218.50 453.08 336.92 Sumber: Maklumat Sektor Pertanian Negeri Pahang

6.3.5.2 Tanaman Industri dan Minuman.

Selain kelapa sawit dan getah tanaman industri dan minuman seperti koko, kopi, teh dan lain- lain juga menyumbang kepada keluasan kawasan pertanian negeri Pahang; terutama bagi daerah-daerah di Pahang Barat. Kawasan tanaman koko mengatasi lain-lain tanaman lain dengan keluasan 3,821 hektar dalam tahun 2008 di ikuti oleh kawasan kelapa dan teh.

Jadual 6.3.22 : Keluasan (ha) Pengeluaran Tanaman Minuman

Pahang Lipis 2000 2004 2008 2000 2004 2008 Koko 5,022.34 4,793.0 3,821.52 510.30 530.00 528.55 Kopi 129.60 84.8 8.0 0.20 - - Teh 2,439.00 1,183.7 1,248.0 - - Kelapa 3,021.00 2,288.5 1,585.1 - 361.1 - Tembakau - 97.4 - - - - Kabong - 39.3 56.3 - - - JUMLAH 10,612.08 8,486.7 6,718.9 510.50 891.1 528.55 Sumber: Maklumat Sektor Pertanian Negeri Pahang

(16)

Tanaman koko merupakan tanaman industri minuman yang paling luas bertanam di negeri Pahang. Tanaman ini dimajukan secara besaran dibawah projek IADP Pahang Barat Fasa1 (1984-1989) yang keseluruhannya berjumlah lebih 3,000 hektar. Sehingga kini kawasan tumpuan tanaman koko masih terdapat di daerah daerah yang terlibat dengan projek IADP Pahang Barat yang terdiri dari daerah Bera, Maran,Temerloh, Jerantut, Bentong, Raub dan Lipis.

Keluasan yang dimajukan di kawasan IADP Pahang Barat dan di seluruh negeri.

Jadual 6.3.23. Keluasan(ha) Tanaman Koko di Negeri Pahang 2000-2008 Daerah 2000 2004 2008 Bentong 470.0-4 140.0-0 72.5-7 Bera 46.80 433.00 217.79 Jerantut 1,102.70 275.00 540.27 Lipis 510.30 530.00 528.55 Maran 50.00 364.0 5.74 Raub 2,589.40 2,796.0 2,122.77 Temerloh 159.14 120.0 280.77 Jumlah Pahang Barat 4,928.38 4,658.00 3,768.46 C.Highlands - - - Kuantan 53.00 58.00 19.69 Pekan 17.00 14.0 9.26 Rompin 24.00 63.0 24.11 Jumlah Negeri Pahang 5,022.34 4,793.0 3,821.52 Sumber: Maklumat Sektor Pertanian Negeri Pahang

Daerah Raub masih menjadi daerah pengeluar utama hasil koko kerana penglibatan yang aktif dari petani kaum Cina yang memajukan tanaman ini di Kg.Sungai Ruan. Terdapat penurunan keluasan bagi daerah Bentong, Jerantut dan Maran. Bagi daerah Lipis hanya koko yang ditanam secara luas dan tidak terdapat tanaman lain seperti kopi dan teh.

Tanaman koko terus diusahakan oleh pekebun kecil dimana dari 3,821 hektar kawasan yang masih diusahakan 3,353 hektar adalah milik pekebun kecil dibawah bimbingan Jabatan Pertanian dan Lembaga Koko Malaysia.

Jadual 6.3.24: Keluasan (ha) dan Pengurusan Tanaman Koko Negeri Pahang

Pengurusan 2000 2004 2008 Estet Swasta 419.00 433.0 371.0 Pekebun Kecil 3,714.38 4,260.0 3,353.47 Rancangan FELDA 889.00 7.0 2.35 Lembaga Koko Malaysia - 93.0 94.7 JUMLAH 5,022.88 4,793.0 3,821.52

Sumber: Maklumat Sektor Pertanian Negeri Pahang

Keluasan tanaman menunjukan pertambahan apabila Program Pembangunan Tanah di Penempatan Orang Asli Lipis diusahakan dengan tanaman koko melalui Lembaga Koko Malaysia (LKM) bermula tahun 2008

Jadual 6.3.25 : Tanaman Koko Penempatan Orang Asli Lipis

Lokasi Keluasan(ha) Bil.Peserta

Chempion 17.0 13

Tuat 62.0 54

Kuala Sindrut 51.0 19

Lubuk Muman 17.0 9

Bukit Long (A) 59.0 29 Bukit Long (B) 16.0 8 Tigol 34.0 15 Tigol 15.0 6 Cherong 5.0 2 Labu 21.0 7 Kuala Koyan 9.0 13 Betau 9.0 7 Sentol 15.0 9 Pantos 4.0 4 Limau/Samut 4.0 7 Simoi Baru 4.0 6 Simoi Lama 4.0 7 JUMLAH 346.0 215

Sumber:Jabatan Hal Ehwal Orang Asli, Lipis

Harga pasaran koko terus meningkat dari tahun ke tahun. Harga purata biji koko basah telah meningkat dari purata tertinggi RM 0.77 pada bulan Jun dan Julai tahun 2000 kepada purata tertinggi RM 1.67 pada bulan Ogos 2004 dan terus meningkat sehingga RM2.08 se kilogram pada bulan Julai 2008. Sungguh pun terdapat harga naik turun, pada keseluruhan ia terus meningkat.

(17)

Jadual 6.3.26: Harga (RM) Purata Koko Basah, 2000, 2004, 2008 Tahun 2000 2004 2008 Bulan Januari 0.71 1.54 1.36 Februari 0.69 1.50 1.40 Mac,,Inc. 0.77 1.49 1.62 April 0.77 1.40 1.66 Mei 0.75 1.33 1.70 Jun 0.79 1.33 1.90 July 0.79 1.37 2.04 Ogos 0.79 1.62 2.03 Sept 0.74 1.49 1.99 Okt 0.74 1.45 1.82 Nov 0.69 1.56 1.74 Dis 0.69 1.57 1.84

Harga biji koko kering juga menunjukkan tren peningkatan yang sama. Harga purata tertinggi RM3.00 se kilogram yang di capai pada bulan Julai tahun 2000 meningkat kepada RM 6.45 /kg. dalam tahun 2004 dan melambung sehingga RM10.02 se kilogram pada bulan Julai 2008. Harga koko terus stabil dengan purata harga antara RM 6.00 hingga RM 8.00 sekilogram.

Jadual 6.3.27: Harga (RM) Purata Biji Koko Kering Negeri Pahang.

Bulan 2000 2004 2008

Purata Tertinggi Terendah Purata Tertinggi Terendah Purata Tertinggi Terendah

Jan 2.56 2.70 2.40 5.62 6.05 5.20 6.83 7.08 6.51 Feb 2.43 2.60 2.30 5.50 5.80 5.20 7.61 8.54 7.05 Mac 2.71 2.90 2.50 5.32 5.78 4.90 8.18 8.81 7.29 April 2.66 2.85 2.50 5.05 5.64 4.60 8.17 8.90 7.48 Mei 2.69 2.85 2.50 4.95 5.29 4.70 8.44 8.88 8.20 Jun 2.75 2.90 2.60 4.89 5.22 4.70 8.23 9.87 8.63 July 2.80 3.00 2.60 5.40 6.22 4.70 9.12 10.02 8.60 Ogos 2.64 2.95 2.30 6.03 6.45 5.75 8.83 9.56 8.42 Sept 2.59 2.80 2.40 5.43 6.20 5.10 8.76 9.11 8.38 Okt 2.63 2.75 2.40 5.25 5.50 5.00 7.34 8.88 6.39 Nov 2.40 2.53 2.25 5.80 6.55 5.20 6.54 7.41 6.19 Dis 2.41 2.55 2.30 5.86 6.32 5.50 7.50 7.86 7.02

(18)

6.3.5.3 Tanaman Buahan-buahan

Keluasan buah-buahan daerah Lipis meningkat dari 2,235.8 hektar dalam tahun 2000 kepada 2,433.8 hektar dalam tahun 2004. Walau bagaimana pun ia menurun semula kepada 2,121 hektar dalam tahun 2008. Tren yang sama di tunjukkan bagi negeri Pahang. Pengurangan kawasan tanaman durian mengakibatkan penurunan yang tertinggi kepada keluasan diperingkat negeri. Keluasan tersebut menurun sebanyak 30% dari 10,534 ha. dalam tahun 2000 kepada 7,215 ha. dalam tahun 2008.

Jadual 6.3.28. Keluasan(ha) Buah-buahan Utama Pahang dan Lipis 2000-2008.

Sumber: Jabatan Pertanian Negeri Pahang

Pada tahun-tahun yang sama daerah Lipis menambahkan keluasan tanaman durian. Keluasan buah-buahan keseluruhan pula turut menurun seperti yang dialami di peringkat negeri. Durian masih mempunyai keluasan terbesar bagi negeri Pahang diikuti oleh tanaman rambutan dan dokong. Tren yang sama juga dilihat bagi daerah Lipis.

Tanaman dokong yang digalakkan penanaman di bawah projek IADP Pahang Barat Fasa2 juga menunjukkan penurunan keluasan yang ketara diperingkat negeri dan daerah . Melalui tinjauan didapati masalah harga menjadi punca utama kepada pengurangan tanaman tersebut. Harga yang rendah bukan hanya disebabkan oleh permintaan

yang terhad dan persaingan yang tinggi. Malah ia menjadi lebih serius apabila musim penghasilan bertembung dengan bulan puasa dan mengakibatkan penurunan permintaan.

Daerah Lipis mempunyai kawasan limau manis yang luas yang diusahakan di kawasan sawah terbiar. Limau yang di tanam sejak tahun 90an di bawah program IADP Pahang Barat Fasa2 telah mengalami serangan epidemik penyakit “greening” yang mengakibatkan penurunan keluasan yang mendadak. Masalah yang sama dialami diseluruh negara termasuk negeri Pahang. Citrus Valley negeri Trengganu yang menjadi pengeluar utama hasil limau manis di awal tahun 2000 juga menghadapi kesan yang sama. Buah-buahan ditanam di bawah pelbagai program yang dijalankan oleh Jabatan Pertanian dan lain – lain agensi .Seawal tahun 1984 di bawah program mempelbagaikan tanaman, petani-petani telah diberi bantuan subsidi untuk memajukan tanaman buah-buahan terutama durian, rambutan dan manggis. Antara tahun 1990 hingga tahun 2000 di bawah projek IADP Fasa2 fokus adalah kearah memajukan 3,000 ha.kawasan dengan buah-buahan. Petani di tujuh buah daerah yang terlibat termasuk Lipis diberi galakan mengusahakan tanaman buah-buahan secara berkelompok dengan keluasan tidak kurang dari 40 ha. setiap kelompok. Durian dan dokong dari klon yang terbaik adalah menjadi pilihan utama.

Jadual 6.3.29. menunjukkan keluasan tanaman buah-buahan utama daerah Lipis sehingga tahun 2009. Durian masih menjadi tanaman utama, diikuti oleh dokong. Salak menunjukkan keluasan yang agak tinggi dengan penumpuan di BP10 ,BP Hulu Jelai. Tren menunjukkan BP10 sebagai kawasan tumpuan pengeluaran buahan terutama durian, dokong dan salak.

Jadual 6.3.29: Tanaman Buah-buahan Utama Daerah Lipis Tahun 2009

Blok Perancangan

Jenis Buah- buahan

Cempedak Dokong

&langsat

Durian Limau

Manis

Nenas Pisang Rambutan Salak Jumlah

Kuala Lipis(BP1) 10.00 7.00 - - - 0.80 11.8 - 29.60 Penjom(BP2) 2.80 29.77 184.79 10.40 - 111.40 9.60 21.4 356.96 Budu(BP3) 3.00 69.40 66.60 - - 2.90 18.5 23.8 184.20 Tanjung Besar(BP4) 2.00 6.7 158.00 - 40.00 3.80 0 9.00 219.50 Cheka(BP5) 13.00 80.00 153.20 - - 16.10 30.10 - 291.40 Kechau (BP6) 0.13 63.00 105.80 0.60 - 5.00 17.00 29.00 220.53 Gua(BP7) - 34.00 71.00 - - 3.60 18.00 0 126.60 Telang (BP8) 1.00 48.11 165.10 36.51 - 3.10 53.48 11.00 318.30 Batu Yon (BP9) 8.00 58.80 76.00 25.00 - 5.50 18.00 13.00 204.30 Hulu Jelai(BP10) 7.00 70.60 292.50 - - 37.40 21.90 101.25 530.65 JUMLAH 37.93 461.78 1,357.49 72.51 41.00 189.60 206.38 212.45 2,579.14 Sumber: Jabatan Pertanian Daerah Lipis

Jenis Pahang Lipis

2000 2004 2008 2000 2004 2008 Cempedak 773.50 951.7 798.8 55.7 55.7 51.0 Dokong 2,147.80 2,718.1 1,141.4 492.30 632.2 362.5 Duku Langsat 97.10 347.5 107.9 9.20 80.0 43.5 Durian 10,534.40 11,085.9 7,215.0 1,143.0 1,189.8 1,337.1 Langsat 444.60 556.0 386.6 106.60 121.3 79.0 Limau Madu - 351.2 69.2 - 128.5 - Limau Manis - 19.0 185.3 75.0 0.0 129.3 Mangga 278.50 357.4 520.6 11.70 16.0 16.0 Manggis 514.40 548.0 478.4 53.80 52.5 19.8 Rambutan 2,147.40 2,416.5 2,016.8 240.4 257.0 199.5 Salak - 406.4 416.2 159.0 186.9 156.6 Jumlah 16,937.70 19,757.70 13,336.20 2,346.7 2719.9 2394.3

(19)

Dengan masalah pasaran yang tidak stabil bagi tanaman bermusim kerajaan melalui Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani mengubah strategi dengan tumpuan kepada tanaman buah-buahan tidak bermusim yang mempunyai permintaan pasaran yang baik dalam dan luar negeri. Kawasan penanaman pula lebih tertumpu kepada konsep pembangunan Taman Kekal Pengeluaran Makanan Daerah Lipis mengamalkan strategi yang sama apabila kawasan tanaman yang baru termasuk kawasan buah-buahan dimajukan di TKPM Sg. Atong BP Lipis dan TKPM BP Hulu Jelai. Di bawah program yang dirancang diselaraskan dan dipantau kemajuan oleh Jawatan kuasa MOA.Inc.Daerah, Lipis telah melaksanakan projek –projek seperti jadual 6.3.30 dan Rajah 6.3.9. menunjukkan Peta TKPM Sg..Atong dengan lot peserta dan fasa pembangunan.

Jadual 6.3.30: Projek Tumpuan Tanaman Makanan Daerah Lipis 2010

Jabatan Agensi

Lokasi Projek Keluasan (ha) Bil. Peserta Fizikal Dimajukan Jabatan Pertanian TKPM Sg.Atong Fasa 1 TKPM Fasa 2 160 42.86 88.44 6 KelompokBuah Kg.Relong 160 95.64 104 PPK Merapoh Kg.Kuala Telang, BP Telang Tanaman Limau Tanaman Nenas 24 14.15 5.4 9 PPK Kuala Lipis Kg.Relong, BP Tanaman Nangka 14.80 4.0 12 Doa Budu Projek ACDA

Tanaman Pisang & Nangka 42.0 41.36 90 Kg.Redan, Lipis Projek ACDA Tanaman Pisang& Jagung 52 42 28 Kg.Tg. Bungor Tanaman Pisang 35.0 35.0 25 Kuala Medang Projek Ladang Kontrak Tanaman Pisang 12.4 12.4 11

Sumber: Jabatan Pertanian Daerah Lipis

Rajah 6.3.9. Peta TKPM Sg. Atong dengan Lot Peserta dan Fasa Pembangunan 2010

Sumber; Jabatan Pertanian Daerah Lipis.

6.3.5.4 Sayur-sayuran

Daerah Lipis dalam tahun 2000 mempunyai kawasan sayur jenis daun sebanyak 96.8 ha. tetapi menurun sehingga 13.4 hektar dalam tahun 2008. Dari maklumat yang ditunjukkan dalam jadual 18, Daerah Lipis tidak begitu aktif dalam bertanam sayur jenis daun. Sayur-sayuran lebih bertumpu di Daerah Cameron Highlands dan Rompin.

Jadual 6.3.31. Keluasan (ha) Sayuran Negeri Pahang Mengikut Daerah .

Daerah Sayur Jenis Buah Sayur Jenis Daun

2000 2004 2008 2000 2004 2008

Bentong 509.4 265.9 400.8 115.00 448.4 827.1

Bera 89.7 53.3 415.5 0.10 49.4 6.4

C.Highlands n.a. 1,024.8 1,037.0 n.a. 691.0 539.8

Jerantut 33.4 13.3 377.2 4.40 1.4 5.3 Kuantan 316.5 237.7 401.4 178.40 64.2 19.6 Lipis 29.0 19.4 14.5 96.80 17.1 13.4 Maran 124.0 121.1 168.2 2.60 5.0 3.9 Pekan 43.1 23.9 16.3 2.60 0.5 2.4 Raub 49.9 36.4 17.1 31.0 14.0 3.7 Rompin 265.7 784.9 860.3 4.5 5.2 0.2 Temerloh 61.3 42.2 140.2 5.5 2.9 83.5 Jumlah 1,522.0 2,622.9 3,848.3 440.9 1,299.1 1,505.2

(20)

Seperti juga dengan buah-buahan Jabatan Pertanian dan lain-lain agensi yang berkaitan turut mewujudkan kawasan tumpuan untuk pengeluaran sayuran. TKPM Hulu Jelai dan TKPM Sg ,Atong menanam buah-buahan tak bermusim dan juga sayur-sayuran seperti gambar –gambar di bawah.

6.3.5.5. Analisis Swot

Jadual 6.3.32: Analisis Swot Sub sektor tanaman

Kekuatan Kelemahan • Kawasan tanah pertanian yang luas. • Mempunyai tanaman kelapa sawit dan getah yang luas. • Permintaan pasaran global yang terus meningkat terhadap hasil tanaman di atas. • Keluasan tanaman

makanan yang semakin meningkat.

• Masih terdapat tanah kerajaan untuk menampong keperluan TKPM bagi • Bilangan penduduk rendah dan • Kurang minat golongan muda kepada pertanian. • Keluaran buah-buahan bermusim yang tiada pasaran • Petani sebahagian besarnya adalah dari golongan 50 tahun keatas. • Kuantiti dan kualiti

hasil keluaran makanan yang tidak konsisten. • Rantaian

(21)

pembangunan tanaman .

• Laluan yang strategik ke Cameron Highlands, Gua Musang –Kota Bahru, Kerambit- Kuantan dan Raub- Lembah Klang •

kurang efisien.

Peluang Ancaman

• Laluan yang strategik memberi peluang untuk potensi rantaian pemasaran yang lebih luas dan lebih efisien.

• Konflik pelbagai pembangunan antara satu sama lain.

• Laluan baru ke Cameron Highland memudahkan hasil dari tanah tinggi di pasarkan di Lipis mengambil alih sayur keluaran daerah Lipis.

6.3.6 Sub-Sektor Ternakan

6.3.6.1 Tren Pengeluaran dan Penggunaan.

Pengeluaran hasilan lembu/kerbau dan kambing/bebiri negara menunjukkan peningkatan lebih 100% bagi tahun 2008 berbanding tahun 1999. Penggunaan per kapita penggunaan daging lembu hanya meningkat 33.3 % manakala per kapita untuk daging kambing/ bebiri meningkat sebanyak 15% dalam tempoh masa sama.

Walau bagaimana pun kadar saradiri bagi kedua kumpulan ternakan ini masih ditahap yang rendah iaitu 26.3% bagi hasilan lembu/kerbau dan 10.1% bagi hasilan kambing/bebiri.

Kadar saradiri bagi daging telor ayam melibihi 100% menunjukkan tren kedua-dua hasil ini telah pun di ekspot.

Jadual 6.3.33: Tren Peningkatan Hasil Ternakan Negara 1999 - 2008

Ternakan

Daging Lembu/kerbau

Daging

Kambing/Bebiri Ayam Daging

Telor Ayam (Biji) Tahun Hasil 1999 2008 1999 2008 1999 2008 1999 2008 Pengeluaran Hasil Ternakan (m.tan ) 17,392 36,219 817 1,895 628.1 1,047.6 5,687 7,485 Penggunaan Hasil Ternakan (m.tan) 82,973 137,888 13,148 18,776 522.50 822.05 5,199 6,756 Penggunaan per kapita hasilan(kg) 4.68 6.24 0.74 0.85 29.48 37.26 293 293 Kadar Saradiri (%) 20.96 26.30 6.21 10.10 120.21 127.44 109.40 127.44 Nilai Ladang Hasil

Ternakan(RM’juta)

226.73 660.95 13.80 52.66 2,509.07 4,434.98 997.02 1,803.86

Tren di atas menunjukkan potensi yang amat tinggi dari segi permintaan pasaran hasil ternakan/lembu/kerbau dan kambing/bebiri. Tren di atas juga menunjukkan permintaan pasaran tempatan yang masih tinggi terhadap hasil ternakan berkenaan.

6.3.6.2. Pengeluaran Ternakan Daerah Lipis

Ternakan yang di usahakan di daerah Lipis adalah dari jenis ruminan yang terdiri dari lembu, kerbau, kambing dan bebiri; dan juga bukan ruminan ia itu ayam dan itik. Data di bawah belum menunjukkan kemasukan burung walit sebagai penyumbang kepada hasil pengeluaran bagi negeri Pahang termasuk Lipis.

Lembu merupakan ternakan ruminan yang paling diminati bagi Lipis dan juga negeri Pahang dan ayam bagi ternakan bukan ruminan. Jadual 6.3.34 menunjukkan tren penurunan bilangan ternakan lembu yang ketara dinegeri Pahang yang melibatkan daerah Lipis. Bilangan ternakan lembu telah menurun manakala ternakan kambing terus meningkat. Ini di sebabkan wabak penyakit kuku dan kulit yang banyak melibatkan kematian lembu dan kerbau. Penebangan kawasan kelapa sawit untuk tanam semula juga menyumbang kepada penurunan bilangan ternakan lembu.

(22)

Kerbau menunjukkan tren peningkatan yang ketara bagi daerah Lipis dan menyumbangkan peratusan yang tinggi kepada jumlah bilangan ternakan yang terdapat di negeri Pahang.

Jadual 6.3.34: Bilangan & Jenis Ternakan Negeri Pahang & Daerah Lipis 2004-2008 Pahang Lipis Jenis Rumina n 2000 2004 2008 2000 2004 2008 Lembu 170,654 195,184 158,282 7,51 0 10,63 7 9,352 Kerbau 29,796 26,458 17,708 2,33 9 606 4,572 Kambin g 20,074 22,705 39,101 1,78 6 1,894 2,188 Bebiri 13,948 10,007 9,968 2,68 0 895 882 Bukan Rumina n Ayam 3,922,03 2 5,872,30 0 6,731,42 0 8,10 0 - 26,85 0 Itik 47,903 47,229 32,070 720 393 Babi 12,372 7,808 4,450 - -

Dari tren bilangan, ternakan ayam tidak menunjukkan peningkatan yang seimbang dengan yang peningkatan di peringkat negeri Pahang . Graf di bawah menunjukkan tren peningkatan bagi ternakan ayam di daerah Lipis yang begitu ketara . Ini kerana terdapat seorang pengusaha yang memajukan perusahaan ternakan ayam daging secara komersial sebagai Ladang Kontrak dengan di kawalselia oleh Jabatan Veterinar daerah. Projek ternakan ini termasuk dalam projek tumpuan daerah bagi sub –sektor ternakan.

Rajah 6.3.10: Tren Pertambahan Ternakan Daerah Lipis 2004-2008

Jadual 6.3.35: Banci Ternakan Daerah Lipis

Jenis Ruminan Bilangan Peserta Bilangan Ternakan( ekor)

Bebiri 20 887

Lembu 132 9223

Kambing 48 2186

Kerbau 40 446

JUMLAH 240 12,742

Jadual 6.3.36: Banci Ternakan Daerah Lipis

Bilangan Ayam(ekor) Itik(ekor)

Pedaging Kampung Pedaging Penelur

Ternakan 25000 1076 83 310

Peserta 1 28 1 3

Banci ternakan yang dijalankan oleh Jabatan Veterinar Lipis menunjukkan terdapat 240 peserta yang terlibat dengan ruminan yang terbahagi kepada ternakan lembu dengan jumlah 9223 ekor dan 132 peserta. Kambing pula dipelihara oleh 48 orang peserta dan jumlah ternakan 2186 ekor. Bagi bukan ruminan banci menunjukkan bilangan ternakan ayam daging sebanyak 25,000 ekor milik Norzal Agrofarm. Sdn .Bhd. yang diusahakan oleh seorang usahawan tani Mohd. Noor bin Latif di Kg. Tg.Jambu, BP Telang.

(23)

6.3.6.3 Galakan Industri Ruminan Secara Integrasi Di Ladang Kelapa Sawit.

Projek ternakan banyak diusahakan secara integrasi dengan tanaman getah dan juga kelapa sawit. Kawasan tanaman kelapa sawit dan getah menunjukkan terdapat pemeliharaan ternakan secara integrasi oleh penternak dan agensi terlibat. FELDA Sg .Koyan mencatatkan bilangan ternakan secara integrasi yang paling tinggi dengan lembu sebagai ternakan utama sebanyak 1,169ekor dan melibatkan 20 peserta. Terdapat beberapa peserta yang menternak secara komersial dengan bilangan ternakan melebihi 100.

Bilangan ternakan kambing menunjukkan peningkatan apabila RISDA dengan aktif mengusahakan ternakan Kambing Boer sebagai selingan dengan tanaman getah. Kambing terutama jenis Boer telah menunjukkan potensi dan amat sesuai untuk selingan dalam tanaman getah. Ladang- ladang getah RISDA dan FELDA secara umumnya telah meningkatkan bilangan ternakan kambing tersebut. Ternakan biri –biri menunjukkan tren penurunan disebabkan kurang sesuai berbanding ternakan kambing yang lebih berdaya tahan dan lebih cepat membiak.

Bil Nama BP Alamat Jenis Ternakan Bilangan Ternakan (ekor)

1 Mohd.Ali b.Jamaluddin K.Lipis Taman Cheneras Jaya bebiri 173 2 Mazrifirdaus b. Mohd.

Ariffin(siswazah tani)

Gua Seberang Jelai bebiri 260

3 Mohd. Noh b. Aziz Telang Felda Kechau Tui lembu 145

4 Mohd.Isa b .Ridzwan Hulu Jelai

Felda Sg. Koyan3. lembu 229

5 Pengurus Kurnia Setia .K.Lipis Kuala Lanar lembu 180

6 Mat Noh.b Yaakob Gua Padang Tengku lembu 130

7 Mohd.No b Rejab Hulu Jelai

Sg.Koyan 1 lembu 194

8. Mokhtar b Mat Yassin Gua Kg.Sg.Damar kambing 120

9. Hussin b.Mohd.Amin Telang Kg. Telenggang kambing 321

11. Shafie b Man Hulu

Jelai

Felda Sg.Koyan 1 Kambing 166

Projek Integrasi Lembu-Kelapa Sawit Ladang Felcra Kuala Medang

Projek Integrasi Lembu -Kelapa Sawit Felda Sg. Koyan

(24)

6.3.6.4 Pembangunan Kawasan Rizab Haiwan Kawasan Rizab Haiwan merupakan sumber tanah yang perlu dioptimumkan penggunaannya untuk pengeluaran ternakan. Di Pahang terdapat 255 buah kawasan rizab dengan keluasan 17,269 hektar. Lipis mempunyai 33 kawasan rizeb yang meliputi 2,300 hektar .

6.3.6.5 SWOT Industri Penternakan Daerah Lipis

6.3.7 Sub-Sektor Perikanan/ Akuakutur 6.3.7.1 Senario Pengeluaran Akuakultur.

Sub-sektor Perikanan negara pada tahun 2009 menghasilkan 1,710,301m. tan ikan makanan, berbanding1,637,660m.tan dalam tahun 2008 iaitu peningkatan sebanyak 4.44%. Dari segi nilai juga menunjukkan peningkatan sebanyak 16.4% dalam tempoh yang sama ia itu RM8,546 juta tahun 2009 berbanding RM7,345 juta dalam tahun 2008. Peningkatan dari segi kuantiti pengeluaran disumbangkan oleh pertambahan dalam pengeluaran akuakultur sebanyak 37.2%. Bidang perikanan tangkapan dan akuakultur masing-masing menyumbang sebanyak 1,376,850 dan 333, 451 tan metrik kepada pengeluaran ikan makanan negara.

Kekuatan Kelemahan

• Kawasan tanaman yang luas yang boleh di integrasi dengan ternakan lembu, kambing dan biri-biri.

• Teknologi yang telah tersedia untuk projek-projek integrasi dan bukan integrasi.

• Sokongan kerajaan melalui insentif –insentif yang disediakan.

• Kurang sambutan terhadap program integrasi ternakan bersama tanaman industri oleh mereka yang terlibat.

• Masalah mendapatkan bekalan baka seperti anak lembu, untuk projek-projek.

• Peningkatan harga makanan dan

kebergantungan bekalan kepada sumber import.

Peluang Ancaman

1. Bekalan daging yang masih

rendah berbanding permintaan yang terus meningkat.

2. Rangkaian perhubungan

lebuhraya dan jalan yang semakin efisien meluaskan pasaran dan memudahkan pemasaran hasil.

3. Malaysia sebagai Hub Makanan

Halal meningkatkan permintaan kepada bekalan produk daging .

.

• Bekalan daging beku yang murah yang semakin meningkat permintaannya. • Wabak penyakit kuku dan mulut yang

belum dapat diatasi sepenuhnya

• Harga bahan mentah, makanan dan baka yang begantung kepada impot dengan harga yang semakin meningkat.

(25)

Pengeluaran akuakultur air tawar menyumbang sebanyak 152,630 tan metrik atau 45.8% berbanding akuakultur air payau sebagai penyumbang utama sebanyak 181,820 tan metrik atau 54.2%

Nilai tambah bagi komoditi perikanan telah mencatatkan penurunan sebanyak 8.1% iaitu RM6,036 juta pada tahun 2009 berbanding RM6,522 juta dalam tahun 2008. Sumbangan daripada sub-sektor perikanan kepada nilai tambah sektor agro-makanan dan industri asas tani adalah sebanyak 38.8% berbanding 26.9% bagi sub-sektor tanaman, 25.6% bagi sub-sektor ternakan dan lain-lain pada 8.7%.

6.3.7.2 Program Pembangunan Akuakultur. Antara program pembangunan akuakultur ialah;

1._{Pembangunan Kawasan HIP-ZIA bertujuan} untuk menjamin bekalan ikan negara melalui peningkatan pengeluaran hasil akuakultur menerusi pembangunan kawasan HIP-ZIA. Sebanyak 46,989.15 tan metrik dengan nilai RM344 juta telah berjaya dihasilkan dari 4,282 ha kawasan HIP-ZIA. Ini melibatkan enam sistem akuakultur utama iaitu kolam air tawar, sangkar air tawar, kolam air payau, sangkar air payau, ikan hiasan dan kerang-kerangan. Sehingga kini seramai 1,040 peserta dan 13 syarikat peneraju telah dipilih untuk mengikuti program ini.

2. Pengeluaran Benih oleh 31 buah hatceri/nurseri Jabatan dengan menghasilkan 38.4 juta ekor benih sementara 435 buah hatceri swasta telah menghasilkan 2,633 juta ekor benih pada tahun 2009. Ini selari dengan matlamat Jabatan dalam memenuhi keperluan benih ikan tempatan dan mengurangkan impot serta mampu menghasilkan benih ikan yang berkualiti dan bebas peyakit.

3. Pemulihan Kolam/Sangkar Terbiar dengan sebanyak 2,820 buah kolam/ unit sangkar

berjumlah 294.2 ha. Melibatkan 1,615 peserta menerima mamafaat. Sebanyak 269.18 tan metrik telah berjaya dihasilkan dengan anggaran nilai RM 2.25 juta.

4._{Program Bumi Hijau adalah untuk mengeluarkan ikan air tawar sebagai sumber protein bagi} memenuhi keperluan keluarga dan mengurangkan kos perbelanjaan isi rumah. Pada tahun 2009 seramai 2,320 orang peserta menyertai program ini.Anggarn pengeluaran ialah 85.15 tan metrik dengan nilai RM 425,725.

6.3.7.3 Pembangunan Akuakultur Daerah Lipis

Sub-sektor Perikanan Negeri Pahang turut menyumbang kepada pencapaian program di atas melalui Pusat Pengeluaran Benih di Perlok, Jerantut dan pengusaha individu. Pahang juga turut menyumbang kepada pembangunan zon HIP-ZIA termasuk daerah Lipis.

Projek –projek akuakultur di negeri Pahang merangkumi kolam air tawar, kolam air payau, sangkar air tawar, sangkar air payau, tangki simen dan juga rakit dengan melibatkan 1,453 peserta. Walau bagaimana pun sebahagian besar bilangan peserta adalah penternak sangkar dan kolam air tawar seperti di jadual 6.3.35.

Jadual 6.3.37. Projek –projek Akuakultur Negeri Pahang 2008

Jenis Bilangan Bil.Penternak Keluasan

Kolam Air Tawar 1,636 765 9,909.0 ha

Kolam Air Payau 727 13 631.5 ha

Sangkar Air Tawar 5,535 594 71,108.3m2

Sangkar Air Payau 705 67 5,160.0m2

Tangki Simen 211 13 4,481.0m2

Rakit 1 1 480m2

Daerah Lipis yang merupakan permulaan kepada Sungai Pahang menikmati aliran beberapa sungai yang kebersihannya masih terpelihara. Sungai yang terpenting di Lipis ialah Sungai Pahang dan Sungai Lipis yang menjadi sumber penangkapan ikan sungai di samping menjadi satu kawasan akuakultur yang penting. Sungai daerah Lipis juga mempunyai bilangan sangkar ikan air tawar antara yang terbesar bagi Negeri Pahang seperti jadual 6.3.36