• Tidak ada hasil yang ditemukan

Kewenangan Notaris di Bidang Cyber Notary Berdasarkan Pasal 15 Ayat (3) Undang-undang Nomor 2 Tahun 2014 Tentang Perubahan Atas Undang-undang Nomor 30 Tahun 2004 Tentang Jabatan Notaris

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Kewenangan Notaris di Bidang Cyber Notary Berdasarkan Pasal 15 Ayat (3) Undang-undang Nomor 2 Tahun 2014 Tentang Perubahan Atas Undang-undang Nomor 30 Tahun 2004 Tentang Jabatan Notaris"

Copied!
9
0
0

Teks penuh

(1)

K E W E NANG AN NO T ARIS DI B IDANG C Y B ER NOT A R Y B E RDASARK AN PASAL 1 5 AY AT ( 3 ) UNDANG - UNDA NG NO M O R 2 T AH UN 2 0 1 4 T E NT ANG PE RUB AH AN AT AS UNDA NG - UNDANG NO M O R 3 0 T AH UN 2 0 0 4 T E NT ANG

J AB AT AN NO T ARIS Ol eh :

De wa A yu Wi d ya Sa r i * , R. A. Ret n o Mu r n i * * , I Ma d e Ud i a n a * * * Ma h a si swa Pr og r am Ma gi st er Ken ot ar ia t an Un i ver si t a s Ud a ya n a

e- m a i l : d ewa a yu wi d ya sa r i @ ym a i l . com A B S TR A C T

A UTHOR I TY OF N O TA R I E S I N C YBE R N OTA R Y

UN DE R AR TI C LE 1 5 POI N T (3 ) OF LA W N UM B E R 2 OF 2 0 1 4 ON A M E N DM E N T TO LA W N UM B E R 3 0 OF 2 0 0 4

ON THE POS I TI ON N OTA R Y

B a se d o n t h e d e sc ri p t i o n s o f A rt ic l e 1 5 p o i n t (3 ) o f La w N o . 2 o f 2 0 1 4 o n t h e A me n d me n t o f La w N o . 3 0 o f 2 0 0 4 o n Po si t i o n s o f N o t a ri e s Pu b l i c i t i s st a t e t h at t he N o t a ry h a s t h e a u t h o ri t y t o c e rt i f y t h e e l e ct ro n i c t ra n sa c t i o n (c y b e r N o t a ry ). Ho we v e r, u n t i l t o d a y t h e re st il l e xi st s l e g a l v o i d re g a rd i n g t e c h n i c a l i mp l e me n t a ti o n ru l e re g u l a t i n g t h e a u t h o ri ty o f n o t a ri e s. B a se d o n t h i s b a ck g ro u n d t h e i ssu e h e rei n ra i se d i s h o w e l e c t ro n i c t ra n sa c t i o n ma d e b y n o t a ri e s wi l l b e d o n e ? a n d h o w wi l l e l e ct ro n i c t ra n sa c t i o n s b e d o n e by t he p a rt ie s d o mi c i l e d o u t si d e t h e j u ri sd i c ti o n o f t h e n o t a rie s p ra c t i ci n g re g i o n s? Th i s re se a rc h wa s c l a ssi f i e d i n t o n o rma t i ve l e ga l re se a rc h wi t h a p p ro a c h e d b y c o n c e p t u al a n d st a t u te a p p ro a c h . Th e l e g a l ma te ri a l o f t hi s re se a rc h we re b a se d o n p ri ma ry , se c o n d a ry a n d t e rt i a ry le g a l ma te ri a l s. Th e l e g a l ma t e ri a l s wa s b e d e sc ri p t e d h e n ce f o rt h t o i n t e rp re t e d, c o n stru c t e d , sy st e ma t i za t i o n, a n a l y se d , e v a l u a te d , a n d a l so g iv e n a rg u me n t t o g e t c o n cl usi o n o f t he p ro b l e ms. B a se d o n st u d y c o n d u c te d , t he so l u t i o n c a n be f o u n d , Fi rst , t h a t b a se d o n t h e t h e o ri e s o f le g a l ce rt a i n t y, p ro g re ssi v e l a w a n d st a t e l e g al c o n ce p t t he c re a ti o n o f e l e ct ro n i c t ra n sa c t i o n b y n o t a rie s ma y b e c o n d uc t e d v i de o c o n fe re n c e. Th e c re a t i o n o f e l ec t ro n i c t ra n sa c t i o n s b y n ot a ri e s p u b l ic is si mi l a r t o d e p ro c e ss o f c re a t i n g c o n v e n ti o n a l n o t a ri ze d d e e d s, wh e re b y a f t e r t he d ra f t i s p re p a re d , t h e c o n te n t wi l l b e re a d o u t b y t h e n o t a ry p u b li c t o b e si g n e d l a te r b y t he p a rt ie s. Th e si g ni n g p a rt ie s wi l l b e a b le t o se e a n d re a d t h e d ra f t o n t h e c o mp u t e r sc ree n o r t he el e ct ro n i c me d i u m i n u se . A n d a f t e r t h e p a rt i e s a p p ro v e t he c o n t e n t, t h e n o t a ry p u b l ic wi l l a sk t h e f i rst p a rt y t o si g n t h e d e e d u si n g t h e d i g i ta l si g n a t u re . Th e n o t a ry p u b l i c t h e n v e ri f i e s t he si g n a t u re a n d u n t i l a ll t h e p a rt i e s a f f i x t he i r e l ec t ro n i c si g n a t u re u p o n t h e d ee d . S e c o n d, b a se d o n t h e c o n ce p t of le g a l st a t e , t h e o ry o f a ut h o ri t y, t he o ry o f n o rm c l a ssi f i c a t i o n a n d p ri n c i p le o f p re fe re n ce , n o t a ri e s wi l l b e a b l e t o d ra w u p e l e ct ro n i c t ra n sa c t i o n o f t h e p a rt ie s wh o se d o mi c i l e i n o u t si d e p ra c ti c i n g a re a o f t h e n o t a ri e s.

Key Words : cyber notary, electronic transactions, notarie’s practicing areas*

Ma ha si sw a P ro g ra m Ma g i st e r K e no t a ri a t a n T. A. 2 0 1 4 / 2 0 1 5 * * Pe mb i mb i n g I ***Pembimbing III I. Pe nda h ul ua n 1 . 1 . L a t a r B el a k a ng M a sa l a h Gl o ba l i sa si se ba g a i se bu a h k eh ar u san seja r ah ya n g t a k d a p at d i h in d ar i ol eh sia p a p un t el ah m em ber i k a n d am p a k ya n g san g a t besa r d a l a m ber ba g a i bi d a n g k eh i d u p an um at m an u si a . Dam p a k n ya t a g l o ba l i sa si t er sebu t t i d a k h an ya d a p a t d i l ih a t d al am bi d a n g sosi a l bu d a ya d a n ek on om i , t et a p i ju g a d i bi d a n g h u k um t i da k t er k ecu a l i d a l a m bi d an g h u k um k en ot a r ia t an ya i t u d i t an d ai d en gan a d an ya k et en t u a n ya n g m en ye bu t k a n se ca r a ek sp l i si t ba h wa seor a n g Not ar i s m em i l i k i k ewen an g an d i bi d a n g Cy b e r N o t a ry. Kem a ju a n t ek n ol og i in for m a si m em ba wa d a m p a k p osi t i f ba g i p en in g k a tan p er ek on om i a n su at u ba n g sa . Tr an sa k si el ek t r on i k a d a lah sa l ah sa t u bu k t i d ar i k em a ju an t ek n ol og i i n f or m a si ya n g sa n g at d i r a sa k an ol eh m a s ya r a k a t. Per an n ot ar i s d i t un t u t un t u k bi sa t u r u t ser ta d a l a m p er k em ba n g an t ek n ol og i d an i n for m a si t er sebu t , k a r en a d i d al am su a t u tr an sa k si el ek t r on ik t er sebu t A c t a C o m i t a s ( 2 0 1 7 ) 2 : 2 1 9 – 2 2 7 I S S N : 2 5 0 2 - 8 9 6 0 I e - I S S N : 2 5 0 2 - 7 5 7 3

(2)

sa n g at d i m un g kin k an a d an ya ca m p u r t an g an n ot ar i s seba g a i p i h a k k et i ga ya n g d i p er ca ya l a ya k n ya p er a n n ot ar i s d a l a m tr an sa k si k on ven si on a l. San g at t i d a k t ep a t a pa bi l a n ot ar i s ma sih m en g g un a k an ca r a k on ven si on a l d al am p el a ya n an ja sa d i bi d a n g tr an sa k si el ek t r on i k, k ar en a k ec ep a t a n , k et ep a t an wa k t u d a n ef esi en si sa n ga t lah d i bu t u h k an ol eh p a r a p ih a k. Per k em ba n g a n fu n g si d an p er an n ot ar i s d a l a m su at u tr an sa k si el ek t r on i k t er sebu t k em u d i a n di p op u l er k an d en gan i st i l ah Cy b e r N o t a ry.1 Not a r i s d it un t u t u n t u k bi sa d a n m am p u m en g g un a kan k on sep c y b e r n o t a ry a g ar t er ci p t a su at u p el a ya n an ja sa ya n g c ep a t , t ep a t d a n e fe si en , seh i n g g a m am p u m em p er cep a t l a ju p er t u m bu h an ek on om i .2 Ke wen an g an n ot ar i s d al a m bi d a n g C y b e r N o t a ry seca r a ek sp l i si t d i sebu t d a l a m p en jel a sa n Pa sa l 1 5 a ya t ( 3 ) UUJN yang men yatakan bahwa “Yang d i m a k su d d en g an " k e wen a n gan l ain ya n g d i a t ur da l am p er at ur an p er un dan g -u n d an gan " , an ta r a l a in , k e wen a n gan m en ser t i fi k a si tr an sa k si ya n g d i l a k u kan se ca r a el ek t r on i k (C y be r N o t a ry) , m em bu a t a k t a , i kr ar wa k a f, d a n h i p ot ek pesawat terbang.” Berdasarkan p en jel a sa n Pa sa l 1 5 a ya t ( 3 ) t er se bu t d a p a t d i k et ah u i ba h wa Not a r i s m em i l i ki k e wen an g an l a in sa l ah sat un ya a d a l ah k e wen an g an m en ser t i fi k a si t r an sa k si ya n g d i la k u k an seca r a el ek t r on i k (cy b e r n o t a ry ). Kon sep c y b e r n o t a ry in gin m em ber i bi n g k a i h u k u m ya i t u a g ar t in d a k an m en gh a d a p par a p ih a k a ta u p en g h a d a p di h a da p an n ot ar i s dan n ot ar i s n ya t i d a k l a g i h ar u s ber t em u se ca r a fi si k (f a c e t o f a c e) d i su a t u t em p a t t er t en t u, d a la m h a l in i bi sa sa ja p a r a p ih a k ber a d a d i su at u t em p at ya n g b er bed a d en g a n t em p at k ed u d u k a n a ta u wi l a ya h ja ba t a n n ot a r i s, d i si si l a i n p ar a p i h a k ber a d a p a da t em p at ya n g ber b ed a p u l a .3 Ha d i r n ya k e wen a n g an n ot a r i s d i bi d a n g cy b e r n o t a ry d a p at d i p an d an g se ba g a i ja wa ba n a t a s t un t u tan p er k em ba n g an t ekn ol og i sa a t in i. Di l ih a t d ar i seg i fi l os o fi sn ya t r an sa k si el ek t r on i k bu k a n l a gi m er u p a k an sesu a t u ya n g ber si fa t k on v en si on a l ya n g m a n a d a p at d i l a k u k an d i man a sa ja ti d a k m en u tu p 1

Edmon Makarim, 2013,Notaris dan Transaksi Elektronik;Kajian Hukum tentag Cyber Notary atai Electronic Notary, PT Raja Grafindo Perkasa, Jakarta, hal. 117.

2

R.A. Emma Nurita, 2012, Cyber Notary, Pemahaman Awal dalam Konsep Pemikiran, Refika Aditama, Bandung, hal. 17.

3

R.A.Emma Nurita, Ibid,hal. xii.

k em u n g k in an ber si fa t l i n t a s ba t a s n eg ar a seba g a i m an a h a ln ya d a l am p en jel a sa n p a sa l 2 UU I T E t er se bu t d i t er an g kan ba h wa jan g k a u an UU I T E t i d a k m en g en a l ba t a s t er it or i al m en g in g at p em an fa a t an T ek n ol og i I n for m a si u n t u k In for m a si E l ek t r on i k d a n Tr an sa k si E l ek t r on i k d a p a t ber si fa t l in t a s t er r i t or i al a ta u un i ver sa l . Na mun d i si si l ain n ot a r i s m em i li k i a pa ya n g d i se bu t s e ba g a i wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s se ba g a i m an a d ia t ur d a la m Pa sa l 1 8 UUJN ya n g m en ya t a k a n ba h wa : ( 1 ) Not a r i s m em p u n ya i t em p a t k ed u d u k a n d i da er ah Ka bu p a t en a t a u Kot a ( 2 ) Not a r i s m em p un ya i wi l a ya h ja ba t a n m el i p u t i sel u r uh wi l a ya h Pr ovi n si d a r i t em p at k ed u d u k a n n ya . Sel a n ju t n ya d a l a m Pa sa l 1 7 h ur u f a UUJN d i a t u r ba h wa Not a r i s d i l ar an g m en ja l an k an ja ba t an d i l u ar wi l a ya h ja ba t a n n ya . Da l a m p en jel a sa n pa sa l 1 7 h ur u f a t er se bu t m en ya t a k a n ba h wa l ar an g an t er sebu t d i m a k su d k an u n tu k m em ber i k a n k ep a st ian h u k u m k ep a da m a s ya r a k at d an sek a l i g u s m en ceg a h t er ja d i n ya p er sa i n gan t i da k seh a t an tar n ot ar i s d a la m m en ja l an ka n ja ba t an n ya . Ar t in ya ba h wa n ot a r i s h an ya m em i l i k i k e wen an g an a ta s p er bu a t a n h u k u m ya n g d i l a k u k an d a la m wi l a ya h k er jan ya , ya n g m el i p u t i sel u r uh pr ovi n si d i t em p at k ed u d u k a n n ot ar i s ya n g ber sa n g k u tan .4 Ha l i n i k em u d i an m en im bu l k an p er t an ya a n m en g en a i k om p et en si Not a r i s d a l am m en ja l an kan k e wen an g an n ya d i bi d a n g cy b e r n o t a rya t a s tr an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l a k u k an ol eh p ar a p ih a k ya n g ber a d a d i l u ar wi l a ya h ja ba t an n ot ar i s. 1 . 2 . Rum usa n M a sa l a h B er d a sar k an ur ai an l at ar bel a k a n g t er sebu t m a k a a d a p un Ru m u sa n Ma sa lah ya n g d i an g k a t d al a m p en el i t i an in i a d a l ah seba g a i b er i k u t : 1 . Ba g a i m an a p em bu a t an a kt a ol eh n ot ar i s a ta s tr an sa k si el ek t r on i k d i l a k u k an? 2 . Ap a k a h n ot a r i s ber wen a n g m em bu a t a k t a at a s tr an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l an g sun g k an ol eh p ar a p ih a k ya n g b er k ed u d u k a n di l ua r wi l a ya h ja ba t an n ot ar i s? 4

Irma Devita Purnamasari, S.H., M.Kn., 2011, Adakah Pembatasan Wilayah Notaris Terkait Pembuatan Akta Pendirian PT, di akses pada tanggal 01 September 2016, diunduh dari

URL :

http://m.hukumonline.com/klinik/detail/lt4eeeb3c 0a2d8/adakah-pembatasan-wilayah-notaris-terkait-pembuatan-akta-pendirian-pt.

(3)

1 . 3 . T uj ua n Pe ne l i t i a n 1 . 3 . 1 .T u ju a n Um u m Se ca r a u m u m p en el i ti an a ta s b e ber a p a p er m a sa lah an ya n g t el ah d i k em u k a k an d i a t a s a da l ah ber t u ju an u n t u k p en g em ba n gan i l m u h u k um k h u su sn ya d i bi d a n g k en ot a r i a tan t er k a i t k e wen a n g an n ot a r i s d i bi d a n g C y b e r N o t a ry ya n g ba r u d i a t ur seja k d i u n dan g k an n ya UUJN. 1 . 3 . 2 .T u ju a n Kh u su s Seh u bu n g a n d en gan t u ju an um u m m a k a a d a p un t u ju an kh u su s ya n g in gin d i ca p a i l ebi h l a n ju t d a l am p en el i t i an in i a d a l ah 1 . Un t u k m en g et a h ui ba g a i m an a p em bu a t a n a kt a n ot ar i s a ta s t r an sa k si el ek t r on i k d i la k u k an . 2 . Un t u k m en g et ah u i a pa k ah n ot a r i s b er wen an g m em bu a t a k ta a ta s t r an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l an g sun g k an ol eh p ar a p ih a k ya n g b er k ed u d u k a n d i l u ar wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s 1 . 4 . M a nf a a t Pe ne l i t i a n Ha si l p en el i t i a n in i d ih ar a p k an b er m an fa a t un t u k p er k em ba n g an i lm u h u k u m d an m a n fa a t ba g i k ep en t in gan p r a kt i k . 1 . 5 . L a nda sa n T e or i t i s. Ad a p u n l an da san t eor i t i s ya n g d i g u n a k an seba g a i p i sa u a n al i si s u n tu k m em ba h a s p er m a sa l ah an d al am p en el i t i an in i a d a lah : 1 . 5 . 1 . K onse p Ne g a r a H uk um Un su r - u n sur m in i m al ya n g h ar u s d i m i l i ki ol eh n eg a r a h u k u m ber d a sa r kan p a n dan g an Ba g i r Man an a d a lah seba g a i b er i k u t :5

a . Sem u a t in d a k an h ar u s ber d a sar k an a t a s h u k u m; b. Ad a k et en t u an ya n g m en ja m in h a k -h a k d a sar dan -h a k --h a k l a in n ya ; c. Ad a n ya k el em ba g a a n ya n g b e ba s u n t u k m en i l ai p er bu a t an p en g u a sa t er h a d a p m a sya r a k a t ( ba d a n p er a d i lan ya n g be ba s) ; d . Ad a p em ba g i a n k ek u a sa an . 1 . 5 . 2 . Te or i W e we na ng Da r i p er sp ek t i f h u k u m a dm in i str a si n eg ar a , a da t i g a su m ber u n tu k m em p er ol eh we wen an g p em er in tah an , ya i t u : a tr i bu si , d el eg a si , d an man d a t. 5

Bagir Manan, Dasar-Dasar Sistem Ketatanegaraan Republik Indonesiadikutip dari I Made Arya Utama, 2007, Hukum Lingkungan,

Sistem Hukum Perizinan Berwawasan

Lingkungan Untuk Pembangunan

Berkelanjutan,Pustaka Sutra, Bandung, hal. 15

1 . 5 . 3 . T e or i K e pa st i a n H uk um L on Fu l l er d a l am bu k u n ya t h e M o ra l i t y of La w m en g a ju k a n 8 ( d el a p a n ) a sa s ya n g h ar u s d i p en uh i ol eh h u k u m, ya n g a p a bi l a t i d a k t er p en uh i, m a k a h u k u m a k an g a ga l un t u k d i sebu t se ba g a i h u k um , a t a u d en g an ka t a l ain h ar u s t er d a p a t k ep a st ian h u k u m. Ked el a p a n a sa s t er sebu t a d a l a h seba g a i b er i k u t :6

1 . Su a t u si st em h u k um ya n g t er d ir i d a r i p er a t ur an - p er at ur an , t i d a k b er d a sar k an p ut u san - p u t u san sesa t u n t u k h a l -h a l t er t en t u ; 2 . Per a t ur an t er sebu t d i u m u m k a n k ep a d a p u bl i c; 3 . T i d a k ber l a k u su r u t , k ar en a a k an m er u sa k in t eg r i ta s si st em ; 4 . Di bu a t d a l a m r u m u san ya n g d i m en g er t i ol eh um u m ; 5 . T i d a k bol eh a d a p er a t ur an ya n g sa l i n g ber t en t an gan ; 6 . T i d a k bol eh m en un t ut su a t u t in d a k an ya n g m el ebi h i a p a ya n g bi sa d i l a k u k an ;

7 . T i d a k bol eh ser in g d i u bah - u ba h ; 8 . Ha r u s a d a k esesu a i a n an t ar a

p er a t ur an dan p el a k san aan seh ar i -h ar i .

1 . 5 . 4 . T e or i H uk um Pr og r e si f

Men u r u t t eor i h u k um pr og r esi f p r oses p er u ba h a n t i d a k la g i ber p u sa t p a d a p er a t ur an t et a p i p a d a kr ea t i fi t a s p el a k u h u k u m m en g a k t ua l i sa si kan h u k u m d al a m r u an g d an wa k t u ya n g t ep a t . Pa r a p el a k u h u k um p r og r esi f d a p a t m el a k u kan p er u ba h an d en gan m ea k u k a n p em a kn aan ya n g k r ea ti f t er h a d a p p er a t ur an ya n g a d a t an p a h ar u s m en un g g u p er u ba h an p er at ur an .7 1 . 5 . 5 . T e or i Pe nj e nj a ng a n N or ma Ha n s Na wi a sk y b er p en d a p a t ba h wa sel a i n n or ma i tu ber l a p i s - l a p i s dan b er jen ja n g , n or m a h u k um dar i su at u n eg ar a i t u ju g a b er k el om p ok - k el om p ok , d a n p en g el om p ok a n n or m a h u k u m d al am su a t u n eg ar a i t u t er d ir i a t a s em p at k el om p ok be sa r , ya i t u : .8 Kel om p ok I : S t a a t sf u n d a me n t a l n o rm ( n or ma fu n d a m en t a l n eg ar a ) 6

Satjipto Rahardjo, 1986, Ilmu Hukum, Alumni, Bandung,hal. 91-92

7

Sudikno Mertokusumo dan A. Pitlo, 1993, Bab-bab tentang Penemuan Hukum, Citra Aditya Bakti bekerjasama dengan Konsorsium Ilmu Hukum Departemen Pendidikan dan Kebudayaan RI dan The Asia Foundation, hal.5

8

Maria Farida Indrati Soeprapto, 2007, ,Ilmu Perundang-undangan, Kanisius, Yogyakarta, hal. 44-45.

(4)

Kel om p ok I I : S t a a t sg e ru n d g e se t z ( a t ur an d a sar Neg a r a / at ur an Pok ok Neg a r a ) Kel om p ok I I I : Fo rme l l Ge se t z ( u n d an g - un dan g f or m a l ) Kel om p ok I V : Ve ro rd n u n g & A u t o n o me S a t zu n g ( At u r an p el a k san a d a n a t ur an ot on om ) . 1 . 5 . 6 . Asa s Pr e f e r e nsi T er d a p at 3 a sa s ( a d a g i um ) d a la m t a t a ur ut an p er a t ur an p er un dan g -u n d an gan ya n g d i k en a l seba g a i a sa s p r efer en si , ya i t u : 1 . Asa s l e x su p e ri o r d e ro g a t l e g i i n f e ri o ri , Per a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g t in g k a t an n ya l ebi h r en dah t i da k bol eh b er t en tan g an d en g an p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ya n g t in g ka t an n ya l ebi h t in g g i ya n g m en g at ur ma t er i n or ma t i ve ya n g sa m a . Ji k a t er ja d i p er t en tan g an , ma k a p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ya n g t in g ka t an n ya l ebi h t i n g gi a k an m en g esa m p in g kan p er a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g t in g k a t an n ya l e bi h r en dah , d an k ar en a a d an ya h i r ar k i d a la m p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ma k a h a l d em i k ian b er l a k u a sa s l ex su p er i or d er og a t e l eg i i n fer i or i .9 2 . Asa s l e x p o st e ri o ri de ro g a t e l e g i p ri o ri Per t en t an gan d a p at t er ja d i an t ar a p er a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g l a m a d en g an p er at ur an p er un dan g -u n d an gan ya n g ba r -u , ya n g m en g at -ur m a t er i n or m a t i f ya n g sa m a . Ka la u d i u n dan g k an p er a t ur an p er un dan g -u n d an gan ya n g ba r u d en g an t i da k m en ca bu t p er a t ur an p er un dan g -u n d an gan ya n g l a ma ya n g m en g at -ur m a t er i n or ma t i f ya n g sa ma sed a n g kan k ed u a - d u a n ya sa l i n g ber t en ta n g an sat u sa m a l ain , m a k a p er a t ur an p er un dan g -u n d an gan ya n g ba r -u m en g esa m p in g kan p er a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g l a m a, h a l d em i ki an ber l a k u a sa s l ex p o st e ri o ri d e ro g a t e l e g i p ri o ri .10 3 . Asa s l e x sp e c i a l i s d e ro g a t e l e g i g e n e ra l i Per t en t an gan d a p at t er ja d i an t ar a p er a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g b er si fa t u m u m d en g an p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ya n g ber si fa t k h u su s, sed a n g k an k ed u a - d u an ya m en g a t ur m at er i n or m a ti f ya n g sa m a. 9

Kusnu Goesniadhie, 2010, Harmonisasi Sistem Hukum, Mewujudkan Tata Pemerintahan yang baik, A3, Malang,hal. 36.

10

Kusnu Goesniadhie, Op.Cit.,h. 36

Ji k a t er ja d i d em i k ian ma k a p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ya n g ber si fa t k h u su s a k an m en g esa m p in g kan p er a t ur an p er un d an g - un dan g an ya n g b er si fa t u m u m , h a l d em i k i an a kan b er l a k u a sa s l ex sp e c i a li s d e ro g a t e l e gi g e n e ra l i .11 II. M e t ode Pe ne l i t i a n 2 . 1 . Je ni s Pe ne l i t i a n Men u r u t H. L. Ma n h ei m, p en el i t i an p a d a d a sar n ya a d a l ah u sah a seca r a h a ti -h at i dan cer m at m en yel i d i k i ber d a sa r kan p en g et a h uan ya n g d i m i li k i su bj ek k e d a l a m ca r a ber fi k i r il m iah12Ad a p u n jen i s p en el i t a i an ya n g d i g un a k an d al am p en el i t i an in i a d al ah p en el i t ian h u k um n or ma t i f. 2 . 2 . Je ni s Pe nde k a t a n Pen d ek a t a n ya n g d i g u n a k an a da l ah d en g an m en g g un a k an p en d ek a tan p er u n dan g - un d an g an (Th e St a t u te A p p ro a c h) d an p en d ek a t an an al i si s k on sep h u k u m (A n a l i t ic a l a n d C o n c e p t u a l A p p ro a c h ). 2 . 3 . Sum be r B a ha n H uk um Pen el i t i an in i m en gan d a l k an p a d a p en g g u n a an ba h an h u k u m pr im er , ba h an h u k u m sek u n d er , d an bah a n h u k um t er si er .

2 . 4 . T ek nik Pe ng ump ul a n S umbe r B a ha n H uk um T ek n i k p en g u m p ul an ba h an h u k u m ya n g d i g un a k an d a l am p en ul i san in i d i l a k u k an m el al u i st u d i p u st a k a ya n g m el i p u t i ba h an h u k um pr i m er , ba h an h u k u m sek u n d er dan ba h an h u k um t er si er . Ba h an h u k u m ya n g d i p er ol eh k em u d i a n di k u m p u l kan d en gan m en g g un a k an si st em k ar t u (c a rd si st e m) . 2 . 5 . Te k nik Ana l i si s B a ha n H uk um Ba h an h u k u m ya n g d i p er ol eh t er ka i t d en g an k ed u a p ok ok p er m a sa l ah an ya n g a k an d i t el i t i sel a n ju tn ya d i ba h a s m el a l u i be ber a p a t ek n i k an al i si s ya i t u t ek n i k d esk r i p si , in t er pr et a si, k on st r u k si , si st em at i sa si , eva l u a si , dan a r g um en ta si . III. K on se p C y b e r No t a ry Di Indone si a 3 . 1 . Pe l ua ng Pe mb ua t a n Ak t a N ot a r i s a t a s T r a nsa k si E l ek t r oni k di Ind one si a Kon sep c y b e r n o t a ry d a p a t d i m a kn ai seba g a i n ot a r i s ya n g m en ja l an k an t u g a s a ta u k ewen an g an n ya b er ba si s t ek n ol og i i n f or m a si ya n g b er k a i tan d en g an t u ga s d an fu n g si n ot ar i s, kh u su sn ya d a l a m p em bu a t a n a k t a a t a u seca r a sed er h an a k on sep c y b e r

11

Kusnu Goesniadhie, Op.Cit. h. 37 12

So er j on o S oek a n t o, 1 9 8 6 , Pe n g a n t a r Pe n e l i t i a n Hu k u m, Pen er bi t UI Pr es s, Ja k a r t a , h a l. 9.

(5)

n o t a ry i n gin m em ber i bi n g k a i h u k um ya i t u a g a r t in da k an m en gh a d a p p ar a p i h a k at a u p en gh a d a p d i h a d a pan n ot ar i s d an n ot ar i sn ya t i d a k l a g i h ar u s b er t em u seca r a fi si k (f a c e t o f ac e) di su a t u t em p a t t er t en t u.13 Men g a m at i p er k em ba n gan c y be r n o t a ry, be b er a p a n eg ar a sep er t i Vir g in ia d a n Mon tan a t el ah m em ber d a ya k a n fu n g si d a n p er an n ot ar i sn ya d a l a m t r an sa k si el ek t r on i k . Ber ba g a i k eu n g g u l an at a s k eca n g g ih an t ek n ol og i t er sebu t t i d a k l an t a s m em bu a t n ot ar i s d i I n d on esi a d a p a t m en er a p k an k on sep c y b e r n o t a ry u n t u k sem u a t r an sa k si ya n g d i l a k u k an seca r a el ek t r on i k. Ap a bi l a d i t el u su r i t er da p a t beb er a p a k et en t u an ya n g m em ba t a si p en er a pan k on sep c y b e r n o t a ry da l am tr an sa k si el ek t r on i k , d ian t ar an ya a d a l ah k et en t u an p a sa l 5 a ya t ( 4 ) UU I T E , a d a p un sel en g k a p n ya bu n yi k et en t u an d a r i Pa sa l 5 UU I T E a d a lah seba g a i b er i k u t : Pa sa l 5 :

(1)

I n for m a si el ek t r on i k d an / a ta u Dok u m en el ek t r on i k d an / at a u h a sil cet a k n ya m er u p a k an al a t bu k t i h u k u m ya n g sah .

(2)

I n for m a si el ek t r on i k d an / a ta u Dok u m en el ek t r on i k d an / at a u h a sil cet a k n ya s e ba g a i m an a d i m a k su d p d a a ya t ( 1 ) m er u p a k an p er l ua san d a r i a la t bu k t i ya n g sa h sesu a i d en g an h u k u m a car a ya n g ber l a k u d i In d on esi a .

(3)

I n for m a si el ek t r on i k d an / a ta u Dok u m en el ek t r on i k d i n ya t a k an sa h a p a bi l a m en g g un a k an si st em el ek t r on i k sesu a i d en g an k et en t u an ya n g d i a t ur da l am u n d an g - un dan g in i .

(4)

Ket en t u a n m en g en a i in for m a si el ek t r on i k d an /a t a u d ok u m en el ek t r on i k seba g a i m a n a d im a k su d p a d a a ya t ( 1 ) t i da k ber l a k u un t u k :

(a)

Su r a t ya n g m en ur u t un d an g -u n d an g h ar -u s d i b-u a t d a l a m b en t u k t er t u l i s, d an

(b)

Su r a t bes er t a d ok u m en n ya ya n g m en ur u t un d an g - un d an g h ar u s d i bu a t d a l am ben t u k Ak t a Not a r i s a t a u a k ta ya n g d i bu a t ol eh Pe ja ba t Pem bu a t Ak t a Tan ah . B er d a sar k an Pa sa l 5 a ya t ( 4 ) h u r u f a d an b UUJ N d i se bu t k a n ba h wa k ek u a t a n seba g a i a l a t bu k t i ya n g sah d i k ecu a l i k a n at a s su r at ya n g m en ur ut u n d an g - un dan g h ar u s d i bu a t d al am b en t u k t er t u l i s d an sur at bes er t a 13

Emma Nurita, Op.Cit, hal. xii.

d ok u m en ya n g m en ur ut un d an g - un d an g h ar u s d i bu a t d a la m ben t u k Ak t a Not ar i s a t a u a k ta ya n g d i bu a t ol eh P eja ba t Pem bu a t Ak t a T an ah . Dar i p en g g a lan bu n yi p a sa l t er sebu t t er k esa n ba h wa sel u r u h a k t a ya n g d i bu a t ol eh n ot ar i s ya n g d i bu a t d a la m ben t u k Dok u m en el ek t r on i k d an / a ta u h a s i l cet a k n ya bu k a n m er u p a k an a la t bu k t i h u k um ya n g sa h . Ha l in i t en t u di r a sa ti d a k a d i l, m en g in g at k em a ju a n t ek n ol og i ya n g t er ja d i d ewa sa i n i ya n g t en t un ya ju g a m en un t u t p er k em ba n gan k e wen a n gan n ot ar i s un u k m en ja wa b k e bu t u h an m a s ya r a k at a kan ja sa n ot ar i s.

B er d a sar k an t eor i h u k u m pr og r esi f p er u ba h an d a pa t d i la k u k an d en gan p em a k n aan ya n g k r ea t i f t er h a da p p er a t ur an ya n g a d a t an p a h ar u s m en un g g u p er u bah an p er a t ur an .14 Pem a k n a an a ta s k et en t u an p a sa l t er sebu t h ar u s d il a k u k an seca r a l u wes s eh i n g ga d i p er ol eh m a kn a ya n g l ebi h fl ek si bel . Bu n yi Pa sa l 5 a ya t ( 4 ) UU I T E set i d a k n ya d a p a t d i m a k n a i ba h wa a k t a ya n g d i bu a t ol eh n ot ar i s ya n g d i bu a t d a l a m ben t u k d ok u m en el ek t r on i k d a n / a ta u h a sil cet a k n ya m er u p a k an a l at bu k t i h u k u m ya n g sa h n a m un si fa t n ya t er ba t a s ya i t u h an ya u n t u k p er bu a t an h u k u m ya n g m en ur u t un d an g - un d an g t i d a k d i wa ji bk a n d i bu a t d a l am ben t u k a k t a n ot ar i s a ta u a kt a ya n g d i bu a t ol eh Pe ja ba t P em bu a t Ak t a T an ah . Seba g a i c on t oh Pa sa l 7 7 a ya t 1 u n d an g - un d an g n om or 4 0 T ah un 2 0 0 7 t en t an g Per ser oan T er ba t a s ( u n t u k sel a n j u tn ya d i s e bu u t UUPT ) m en ya t a k a n ba h wa sel a i n p en yel en g g ar a an RUP S s e ba g a i m an a d i m a k su d Pa sal 7 6 RUP S d a p a t ju g a d i l a k u k an RUPS m el a l u i m ed i a t el ek on fer e si , vi d e o k on f er en si a ta u sa r an a m ed i a el ek t r on i k l a in n ya ya n g m em u n g k in kan sem u a p es er t a R UP S sa l i n g m el i h a t d an m en d en g ar seca r a l an g su n g, ser t a ber p a r t i si p a si d al am r a pa t . Ji k a RUPS d i l a k u k a n m el a l ui m ed i a el ek t r on i k m a k a t i da k m en u tu p k em u n g k in an a p a bi l a n ot ar i s m em bu a t k a n a k ta r i sal ah R UPS d a l a m b en t u k el ek t r on i k ju g a . Den gan d em i k i an UUPT t el a h m em ber i p el u an g k ep a d a n ot ar i s d i In d on esi a un tu k m em ber i k a n p en yel en g g a r a an ja sa se ca r a el ek t r on i k da l am p em bu a t an a k ta r i sa lah r a pa t um u m p em eg a n g sah a m. Na m un d em i k i an t i d a k sem u a m a ta a ca r a RUPS ya n g d i l a k u k an seca r a el ek t r on i k d a p at d i t uan g k an d al a m a k ta el ek t r on i k k ar en a a d a jen i s b er i t a a ca r a ya n g ol eh k et en t u an un d an g - un d an g 14

Sudikno Mertokusumo dan A. Pitlo, loc.cit.

(6)

wa ji b d i t u a n g kan d a l am ben t u k a k t a n ot ar i a l, ya i t u R UPS t er k a i t p er u ba h an a n g gar an d a sar p er ser oa n . Pem ba t a sa n p en u an g an RUPS d a l a m ben t u k a k ta n ot ar i a l h an ya k h u su s un t u k RUP S t en t an g p er u bah an an g gar an d a sar , seh i n g ga ji k a d i in t pr et a si k an ba h wa R UPS d en g an m at a a car a d i l uar p er u ba h an an g gar an d a sar ya n g d i l a k u k an d en gan m ed i a t el e c o nf e re n ce d a p a t d it u an g k an da l am ben t u k a k ta el ek t r on i k , mi sa ln ya R UP S d en g a n m a ta a ca r a p er u bah an su su n an n a ma d an ja ba t a n an g g ot a Di r ek si d a n / a ta u De wa n Kom i sa r i s, p er u ba h an su su n an p em eg a n g sa h am , p em ber i an p er set u ju a n p em eg a n g sa h a m at a s t in d a k an Dir ek si d an m a ta a car a l ain ya n g t i da k m er u p a k an ba g i an d ar i p er u ba h an an g g ar an d a sar p er ser oa n . 3 . 2 . K ek os ong a n N or ma Pe ng a t ur a n Pe mb ua t a n Ak t a N ot a r i s a t a s s ua t u T r a nsa k si E l e k tr oni k Hi n g g a sa a t in i bel u m a d a p en g a t ur an seca r a kh u su s t en t an g m ek a n i sm e p em bu a t an a k ta ol eh n ot ar s a t a s su a t u tr an sa k si el ek t r on i k, seh i n g ga p er l u di l a k u kan p en d ek a tan k on sep t u a l m e n g en a i tr an sa k si el ek t r on i k d a l am k a i tan n ya d en g an k e wen an g an n ot ar i s d i bi d an g cy b e r n o t a ry . Pr ose s p em bu a t a n a k t a ot en t i k ya n g d i l a k u k an seca r a o n li n e a t a u h an ya m el a l u i d un ia m a ya t a n pa h ar u s ber t em u se ca r a l an g sun g an tar a p ar a p ih a k, n am un t en t un ya h ar u s d it un ja n g d en gan fa si l i t a s p en g g u n a an k eca n g g ih an t ek n ol og i s ep er t i sa r an a vi d e o k on f er en si ya n g m em u n g kin k an a k ta d i ba ca k a n ol eh n ot ar i s m el a l ui m ed i a d en g an d i d en g ar d an d i sa k si k an ol eh p a r a p ih a k seca r a on l in e.15 PT T el ek om u n i k a si In d on esi a , T bk b ek er ja sa m a d en g a n p em er in tah d a l am h al in i Kem en t er i an Hu k u m d a n Ha k Asa si Ma n u si a t el ah m en yed i a k a n p el a ya n an ja sa ya n g ber g u n a un tu k m em u d ah k an n ot ar i s d al a m m el a k u kan p el a ya n an ja sa , ya t u a d a n ya C e rt i f i c at i o n A u t h o rit y ( C A) m er u p a k an l em ba g a ya n g m em fa si l i t a si p a r a p ih a k d a la m tr an sa k si el ek t r on i k, t et a p i d a l am h a l in i C A t i da k d a p at m en g g an ti k an p osi si n ot ar i s d al am p em bu a t a n a kt a ot en t i k, m esk i p un d a l a m ben t u k el ek t r on i k k a r en a t an pa a d an ya l eg i t i m a si d a r n ot ar i s.16 Pr oses p em bu a t a n a kt a ol eh n ot ar i s a t a s su at u t r an sa k si el ek t r on i k u m u mn ya a d a l ah se ba g a i ber i k u t : 15

Emma Nurita, Op.Cit.,hal.73 16

R.A. Emma Nurita, Op.Cit.hal.27

1 . Su b scr i b er m em bu a t p a sa n g an k un ci p u bl i c d a n k u n ci p r i va t d en g an m en em u i C A, d im an a su bscr i b er m em ber i k a n bu k t i i d en ti t a s a ta s d i r in ya . 2 . C A a k an m em ber i t ah u k an su b scr i b er a p a bi l a ser t i fi k a t si a p u n t u k d i t er bi t k an , h a l in i d i m a k su d k k an a g ar su bscr i b er m em p er ol eh k esem p a t a n un t u k m em er i k sa k em ba l i i si ser t i fi k a t t er sebu t se b el u m d i p u bl i k a si k a n , h al in i p en tin g k ar en a su bscr i b er a k an t er i k at d en g an set i a p k om u n i k a si ya n g d i t an d a tan g an i se ca r a di g i ta l d en g an k un ci pr i va t ya n g a k an ber h u bu n gan d en g an k u n ci p u bl i c ya n g a d a p a d a ser t i fi k a t d an ber tn g g un g ja wa b u n t u k k esa l ah an in t er pr et a si d en g an C A. Ap a bi l a su b scr i b er t el a h m em er i k sa ser ti fi k a t t er sebu t d a n i si n ya su d a h ben a r m a ka ser t i fi k a t t er sebu t su d a h d a p a t d i p bu bl i k a si k a n . Ser t i fi k a t d i p u bl i k a si k a n d en g an car a d ir ek a m d a l a m re p o si t o ry/ p en yi m p a n an a t a u d i se ba r d en gan car a l a in d en g an t u ju a n a g ar ser t i fi k a t t er sebu t d a p a t d i a k ses ol eh set i a p or a n g ya n g i n gin ber k om u n i k a si d en g an su b sc ri b e r. R e p o si t o ry d i k el ol a ol eh C A d a n m em i l i ki fu n g si ya n g sa m a d en gan y e l l o w p a g e s d i g i t a l d i m an a m er u pa k an ba si s d a t a ser t i fi k a t - ser t i fi k a t ya n g d a p a t d i a k ses on l in e d an d a pa t d ia k ses ol eh si a p a p un 3 . Un t u k p r ose s p em bu a t a n a k ta ol eh n ot ar i s se ca r a el ek t r on i k p r osesn ya h am p ir sa ma d en g an p em bu a t a n a k t a k on ven si on a l , d i man a set el a h d r a ft a k ta d i si a p kan d il a k u k an p em ba ca a n i si a k t a ya n g a k an d i t an d a tan g an k ep a d a p a r a p i h a k , p a r a p i h a k p u n d a pa t m el ih a t d an m em ba ca d r a ft a k t a ya n g d i ma k su d p a d a la ya r k om p u t er a ta u m ed i a el ek t r on i k ya n g d i p er g un a kan . Ap a bi l a t er d a p a t p en a m ba h an a t a u k or ek si a t a s d r a ft a k t a a k a n l an g su n g d il a k u k an p a da sa a t p en an d a tan g an an . Set el a h p ar a p ar a p i h a k m en yet u ju i i si n ya m a k a n ot ar i s a kan m em p er sil ah k an p ar a p i h a k un t u k m en an d a tan g an i a k t a t er sebu t d en g a n m en g g un a k an t an d a t an g an d i g it a l ya n g ber ar t i m en er a p kan k u n ci p r i va t p en an d a tan g an k e d a l am a k ta , k em u d i a n n ot ar i s m em ver i fi k a si t an d a t an gan t er sebu t d en g an k un ci

(7)

p u bl i k ya n g m er u p a k an p a san g an k u n ci pr i va t dar i p en an d at an g an . IV. Y ur i sdi k si K e we na n g a n Not a r i s

Da l a m Pe mb ua t a n Ak t a a t a s T r a nsa k si E l ek t r oni k 4 . 1 . Y ur i sdi k si K e we na ng a n Not a r i s da l a m k a i t a nny a de ng a n T r a nsa k si E l e k tr oni k y a ng di l a k uk a n di L ua r W i l a y a h J a ba t a n N ot a r i s Kon fl i k n or m a t er ja d i a p a bi l a n or ma d ar i su a t u p er a t ur an ber t en t an gan d en g an n or m a pa d a p er a t ur an l a in n ya sep er t i h aln ya ya n g sa a t in i t er ja d i ya i t u a d an ya k on fl i k n or m a m en g en ai wi l a ya h ja ba t a n n ot a r i s d a l a m k ai t an n ya d en g an k ewen an g an n ot ar i s d i bi d an g c y b e r n o t a ry ( p em bu a t an a k t a a t a s su at u t r an sa k si el ek t r on i k ) , Kon fl i k n or m a in i d a p a t d i t em u k an d al a m Pa sa l 2 UU I T E ya n g m en ye bu t k a n ba h wa t r an sa k si el ek t r on i k d a p at ber si fa t l i n t a s t er r i t or ia l , t i d a k di ba t a si ol eh r u an g ( b or d er l ess) seh i n g g a d a p at d i l a k u kan d i m an a sa ja . Dal a m ka i tan n ya d en g an k e wen an g an n ot ar i s d i bi d an g cy b e r n o t a ry h a l in i m en im bu l k an p er m a sa lah an ji k a d i h a d a p k an d en gan Pa sa l 1 7 h ur u f a d an Pa sa l 1 8 UUJ N d i m an a n ot ar i s m em i li k i a p a ya n g d i se bu t s e ba g a i wi l a ya h ja ba t a n n ot a r i s. Ad a p u n Pa sa l 1 8 UUJN m en ya t a k an ba h wa : ( 1 ) Not a r i s m em p u n ya i t em p a t k ed u d u k a n d i da er ah Ka bu p a t en a t a u Kot a ( 2 ) Not a r i s m em p un ya i wi l a ya h ja ba t a n m el i p u t i sel u r uh wi l a ya h Pr ovi n si d a r i t em p at k ed u d u k a n n ya . Sel a n ju t n ya d a l a m Pa sa l 1 7 h ur u f a UUJN d i a t u r ba h wa Not a r i s d i l ar an g m en ja l an k an ja ba t an d i l u ar wi l a ya h ja ba t a n n ya . Da l a m p en jel a sa n pa sa l 1 7 h ur u f a t er se bu t m en ya t a k a n ba h wa l ar an g an t er sebu t d i m a k su d k an u n tu k m em ber i k a n k ep a st ian h u k u m k ep a da m a s ya r a k at d an sek a l i g u s m en ceg a h t er ja d i n ya p er sa i n gan t i da k seh a t an tar n ot ar i s d a la m m en ja l an kan ja ba t an n ya . Ar t in ya ba h wa n ot a r i s h an ya m em i l i k i k e wen an g an a ta s p er bu a t a n h u k u m ya n g d i l a k u k an d a la m wi l a ya h k er jan ya , ya n g m el i p u t i sel u r uh pr ovi n si d i t em p at k ed u d u k a n n ot a r i s ya n g ber sa n g k u t an .17 Da r i ur ai an k et en t u an t er sebu t d a p a t d i l ih a t a dan ya p er t en t an g an n or m a, di sa t u si si UU I T E t i d a k m em ba t a si wi l a ya h u n t u k d a p a t d i la k u k an n ya t r an sa k si el ek t r on i k d an di si si l ain 17

Irma Devita Purnamasari, S.H., M.Kn.,loc cit. UUJN m en g a t ur p em ba t a sa n wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s. Mel i h a t pa d a jen i s p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an ya n g m en g a la mi k on fl i k n or m a m a k a d a pa t d i si m p u l kan t el a h t er ja d i k on fl i k n or m a ya n g b er si fa t h or iz on t al . Ber d a sa r kan jen i s p er t en tan g an p er un d an g - un d an gan ya n g t er ja d i ma k a a d a p un a sa s ya n g d a p at d i g u n a k an un t u k m en en t uk an p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an man a ya n g b er l a k u a d a l ah a sa s l ex sp e ci a l i s d e ro g a t l e gi g e n e ra l i, ya i t u p a d a p er a t u r an ya n g sed er a ja t , p er a t ur an ya n g l ebi h k h u su s m el u m p u h kan p er at ur an ya n g u m u m. Den g a n di ber l a k u k an n ya a sa s i n i m a ka k et en t u an ya n g b er l a k u d ar i a d an ya k on fl i k n or m a ya n g sed a n g ber l an g sun g a d a l ah p er at u r an p er un dan g - un d an gan ya n g m em i l i k i k ed u d u k an ya n g l e bi h k h u su s ya i t u UU I T E , d en g an b er l a k un ya su b st a n si d ar i p er a t ur an p er u n dan g - un d an g an tr sebu t m a k a n ot ar i s d a p at m em bu a t k an a kt a t er h a da p t r an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l a k u k an di l u ar wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s. 4 . 2 . K e dud uk a n Ak t a N ot a r i s y a n g di b ua t a t a s T r a nsa k si E l e k tr oni k y a ng di l a ng s ung k a n di l ua r W i l a y a h J a ba t a n Not a r i s. T el a h t er ja d i p er t en t an g an an t ar a UU I T E d a n UUJ N d m a n a d al a m UU I T E ti d a k m en g en a l a d an ya ba t a s t er i t or al a t a s su a t u tr an sa k si el ek t r on i k d i m an a tr an sa k si el ek t r on i k d a p at d i l a k u k an d i m an a sa ja , sem en t ar a UUJN m em ba t a si t er r i t or ia l k e wen a n gan n ot ar i s ya i t u h an ya se ba t a s sa t u p r ovi n si d ar i t em p at k ed u d u k a n n ya . Ji k a d i g u n a k an a sa s l e x sp e c i a li s d e ro g a t e l e g i g e n e ra li t er h a da p p er t en t an gan k ed u a p er a t u r an p er u n dan g - un d an gan t er sebu t m a k a ya n g m en ja d i l ex g e n e ra l i sn ya a d a l ah Pa sa l 1 7 h ur u f a jo. Pa sa l 1 8 UUJ N, s ed a n g k an l ex sp e c i a l i sn ya a d a l ah p a sa l 2 UU I T E b es er t a p en jel a sa n n ya . Da r i ur a ian t er sebu t d a p a t d i si m p u l k an ba h wa p em bu a t a n a k ta el ek t r on i k ol eh n ot ar i s t i d a k t er i ka t ol eh wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s seba g a i m a n a d i ur ai k an d al am Pa sa l 1 7 h ur u f a j o Pa sa l 1 8 UUJN, seh i n g ga k ed u d u k an h u k u m d ar i a k ta ya n g d i bu a t n ot ar i s a ta s t r an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l a k uk an d i l uar wi l a ya h ja ba t a n n ot a r i s sa ma d en gan a k t a ya n g d i bu a t o l eh n ot a r i s at a s t r an sa k si el ek t r on i k ya n g d i l a k u k an di d a l a m wi l a ya h ja ba t an n ot ar i s V. Pe nut up 5 . 1 . Ke si mp ul a n

(8)

B er d a sar k an ur a i an p em ba h a san ya n g t el ah d i k em u k a k an seb el u m n ya , m a k a k esi m p u l an ya n g d a p a t d i t ar i k t er h a d a p k ed u a p er m a sa lah an ya n g di ba h a s a d al ah : 1 . Ba h wa p em bu a t a n a kt a n ot ar i s at a s t r an sa k si el ek t r on i k di l a k u kan d en g an m en g g un a k an ba n t uan m ed i a v i d e o c o n f e re n ce. Pr oses p em bu a t a n a k t a ol eh n ot ar i s at a s su a t u t r an sa k si el ek t r on i k h a m p ir sam a d en gan p em bu a t a n a k ta k on ven si on a l , d i m an a set el ah dr a ft a k t a di si a p k an , n ot ar i s a k an m em ba ca k an i si a k ta ya n g a k an d i tan d a tan g an ol eh p ar a p i h a k , p ar a p ih a k p u n d a pa t m el ih at d a n m em ba ca d r a ft ya n g d i m a k su d p a d a l a ya r k om p u t er a t a u m ed i a el ek t r on i k ya n g d i p er g un a k an . Set el a h p ar a p ar a p ih a k m en yet u ju i i si n ya m a k a n ot a r i s a kan m em p er si l ah k an p ih a k p er t a ma u n t u k m en an d at an g an i a k ta t er sebu t d en g an m en g g un a k an tan d a t an gan d i g it a l , k em u d i a n n ot ar i s m em ver i fi k a si t an d a tan g an t er sebu t d a n set er u sn ya sa m p a i sel ur uh p ih a k m em bu bu h k an t an d a t an g an el ek t r on i kn ya p a d a a k t a ya n g ber sa n g k u tan . 2 . Ba h wa k on fl i k n or m a ya n g t er ja d i b er si fa t h or iz on t al seh in g ga d i p er g un a k an a sa s l e x sp e ci a l i s d e ro g a t e l e gi g e n e ra li d i man a ya n g m en ja d i le x ge n e ra l i sn y a a d a lah Pa sa l 1 7 h ur u f a jo. Pa sa l 1 8 UUJN, sed a n g k an l ex sp e c i a l i sn y a a d a lah p a sa l 2 UU I T E b es er t a p en jel a sa n n ya , s eh i n g ga n ot ar i s d a p a t m em bu a t a k t a t er h a da p t r an sa k si el ek t r on i k ya n g p a r a p i h a kn ya b er k ed u d u k a n d i l u ar wi l a ya h ja ba t a n n ot ar i s. 5.2.Saran B e ber a p a sa r an ya n g d a p a t d i sa m p a i kan ber k en a an d en gan h a sil p em ba h a sa n t er h a da p k ed u a p er m a sa lah an ya n g d i ka ji d a la m t esi s i n i a da l ah :. 1 . Hen d a k n ya p em er i n t ah In d on esi a d en g an t eg a s seg er a m em bu a t su a t u p er a t ur an p er un dan g - un d an g an ya n g m en g a t ur l ebi h lan ju t m en g en ai k e wen an g an n ot ar i s d i bi d an g Cy b e r N o t a ry a g ar p ar a n ot a r i s da l am m en ja l an k an t u g a sn ya m em p u n ya i su a t u a t u r an h u k um ya n g jel a s, seh i n g ga n ot a r i s t i d a k r a g u l a gi d a l a m m en ga m bi l k ep u t u san k h u su sn ya d a l a m m en yi k a p i k on sep c y b e r n o t a ry d a l am si st em p en yel en g g ar a an ja sa d i bi d an g k en ot a r ia t an d i In d on esi a . 2 . Ag a r seg er a di l a k u kan h ar m on i sa si a t a s k on fl i k n or m a ya n g t er ja d i a n t ar a UUJN d a n UU I T E k h u su sn ya t er k a i t yu r i sd i k si k e wen an g an n ot ar i s d a l a m p em bu a t an a kt a a t a s su at u t r an sa k si el ek t r on i k ya n g b er l an g sun g , d i man a l ar an gan m en ja l an k an k ewen a n g an d i l uar wi l a ya h ja ba t a n n o t a r i s d i k ecu a l i k an t er h a d a p p em bu a t an a k t a at a s t r an sa k si el ek t r on i k. DAFT A R PUST AK A 1 . B UK U

Ad ji e, Ha bi b, Hu k u m Not a r i s I n d on esi a ( t a fsi r t em at i k t er h a d a p Un d an g - Un d an g No. 3 0 t a h un 2 0 0 4 t en t an g Ja ba t an Not a r i s) , PT. R e fi k a Ad i t a ma , Ba n d un g . An d a sa sm it a , Kom a r , 1 9 8 3 , N o t a ri s S e l ay a n g Pa nd a n g, Al u mn i , Ban d un g .

C h i ssi ck , Mi ch a el d an Al i st a ir Kel l man , 2 0 0 4, E - C o mme rc e :La w a n d P ra c t i c e, S we et W. Ma x wel l , Lon d on . Ha d j on , Ph i l i p u s M. , 2 0 0 2 , Pen g an t ar Hu k u m Ad m i n i str a si In d on esi a , Ga ja h Ma d a Un i v er si t y Pr ess, Yo g ya k a r t a Ma k a r i m, E d m on , 2 0 0 3 , Kom p i l a si Hu k u m T el em a t i k a , Ra ja Gr a fi n d o Per sa d a , Ja k a r t a . _ _ _ _ _ _ _ _ _ , 2 0 1 0 , Ta n g g u n g J a wa b Pe n y e l e n g g a ra S i st e m E l e k t ro n i k, Ra ja wa l i Per s, Ja k a r t a . Nu r i ta , R. A. E mm a, 2 0 1 2 , C y be r N o t a ry , Pe ma h a ma n A wa l d a l a m K o n se p Pe mi k i ra n , R e fi k a Ad i t a ma , Ba n d un g

Mer t ok u su m o, Su d i k n o d a n A. Pit l o, 1 9 9 3 , B a b -b a b t e n t a n g Pe n e mu a n Hu k u m, C itr a Ad i t ya Ba k t i b ek er ja sa m a d en g an Kon sor si u m I l m u Hu k u m D ep a r t em en Pen d i d i k an dan Kebu d a ya a n RI d a n Th e A si a Fo u n d a t i o n.

So er j on o S oek a n t o, 1 9 8 6 , Pe n g a n t a r Pe n e li t i a n Hu k u m, Pen er bi t UI Pr ess, Ja k a r t a Sm i th , Lesl i e G. , 2 0 0 6 , Th e R o l e o f t h e N o t ary i n S e c u re E l ec t ro n i c C o mme rc e ,

I n for m a t i on Secu r i t y I n st i t u t e Fa cu l t y o f I n f or ma t i on , Qu en sl an d Un i ver si t y o f T ech n ol og y

(9)

2 . Pe r a t ur a n Pe r un da ng - unda ng a n

Un d a n g - un d an g Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a No m or 3 0 T ah un 2 0 0 4 t en t an g Ja ba t an Not a r i s ( Lem ba r a n Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a Ta h un 2 0 0 4 Nom or 1 1 7 )

Un d a n g - un d an g Neg ar a Rep u bl i k I n d on esi a N om or 4 0 T a h un 2 0 0 7 t en t an g Per ser oa n T er ba t a s ( Lem ba r a n Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a T ah un 2 0 0 7 Nom or 1 0 6 )

Un d a n g - un d an g Neg ar a Rep u bl i k I n d on esi a N o m or 1 1 t ah un 2 0 0 8 t en t an g In for m a si T r an sa k si E l ek t r on i k ( Lem ba r an Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a T a h un 2 0 0 8 Nom or 5 8 )

Un d a n g - un d an g Neg ar a Rep u bl i k I n d on esi a Nom or 0 2 T a h un 2 0 1 4 t en t an g p er u bah an a t a s Un d a n g - un dan g Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a N om or 3 0 T a h u n 2 0 0 4 Ja ba t an Not a r i s ( Lem ba r a n Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a Ta h un 2 0 1 4 Nom or 3 )

Per a t ur an Pem er in tah Neg a r a Rep u bl i k I n d on e si a Nom or 8 2 T a h un 2 0 1 2 t en t an g Pen yel en g g a r a an Si st em d a n Tr an sa k si E l ek tr on i k ( Lem ba r an Neg a r a Rep u bl i k I n d on esi a Tah un 2 0 1 2 Nom or 1 8 9 )

3 . K a m us

E ch ol s, J oh n M. dan Ha ssa n Sh a d i l y, 2 0 1 2 , K a m us H uk um I ng g r i s In d one si a, Gr a m ed i a Ut a m a , Ja k ar ta .

4 . W e bsi t e

Br i an Am y Pr a st yo, Pe l u a n g d a n Ta n t a n g a n C y b e r N o t a ry d i I n d o n e si a, h tt p : / / sta f f. bl og . u i . a c. i d / br i an . am y/ 2 0 0 9 / 1 1 / 2 9 / p el u an g c yb er n ot ar y d i -i n d on es-i a /, t er a kh -ir d-i a k ses t an g g a l 1 2 Jun -i 2 0 1 4.

Irma Devita Purnamasari, S.H., M.Kn., 2011, Adakah Pembatasan Wilayah Notaris Terkait Pembuatan Akta Pendirian PT, di akses pada tanggal 01 September 2016, diunduh dari URL : http://m.hukumonline.com/klinik/detail/lt4eeeb3c0a2d8/adakah-pembatasan-wilayah-notaris-terkait-pembuatan-akta-pendirian-pt

Referensi

Dokumen terkait

Adapun tujuan dari penelitian ini yaitu untuk mengetahui laju penyerapan fosfat pada sistem akuaponik dengan menggunakan tanaman kangkung dan mengetahui kepadatan

Tujuan Dari hukum Acara Pidana adalah untuk mencari dan mendapatkan atau setidak-tidaknya mendekati kebenaran materiil, ialah kebenaran yang selengkap lengkapnya dari

Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui 1) karateristik sosial ekonomi petani peserta kegiatan SL- PTT padi sawah, 2) tingkat partisipasi petani dalam kegiatan kelompoktani.

Selanjutnya disebutkan dalam Pasal 15 ayat (1) Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 2 Tahun 2014 tentang Perubahan Atas Undang- Undang Nomor 30 Tahun 2004

Dari metode STORET diperoleh hasil sungai cihampelas memenuhi baku mutu air baku kelas 4 dari segmen Cilengkrang sampai Palasari, dan tercemar ringan dari segmen

Adapun yang menjadi sasaran pengabdian masyarakat ini adalah para jamaah dan takmir masjid Muhammadiyah di Malang, sebab selama ini para pengurus Muhammadiyah tersebut

Penggunaan sistem ini dapat mengatur pembukaan awalan katup masuk sesuai dengan kondisi beban engine sehingga dapat memperbesar rendemen volumetris disaat yang

Dengan adanya Technology Acceptance Model (TAM) yang telah dibahas sebelumnya, peneliti menggunakan kelima variabel TAM sebagai penelitian yaitu pengguna web