VI I I . SUMBERDAYA MANUSI A
VI I I .1. Perkembangan Data Penguji dan Pengaw as Penguji Hasil Hutan ( PHH dan PPHH)
Sebelum dikeluarkannya Peraturan Pemerintah Nomor P.58/ Menhut-I I / 2008 tanggal 24 September 2008 tentang Kompetensi
dan Sertifikasi Tenaga Teknis Pengelolaan Hutan Produksi Lestari, tenaga teknis bidang Bina Produksi Kehutanan, terdiri dari :
Penguji Hasil Hutan (PHH) yang merupakan pegawai perusahaan dan Pengawas Penguji Hasil Hutan (PPHH) yang merupakan
Pegawai Negeri Sipil (PNS). Berdasarkan Peraturan Menteri Kehutanan Nomor P.55/ Menhut-I I / 2006, PPHH terdiri dari : Pejabat
Pengesah Laporan Hasil Penebangan (P2LHP/ P2LP-HHBK), Pejabat Pemeriksa Penerimaan Kayu Bulat (P3KB), atau Pejabat
Penerbit Surat Keterangan Sah Kayu Bulat (P2SKSKB).
Jumlah tenaga PPHH sampai dengan tahun 2008 (sebelum keluarnya P.58/ Menhut-I I / 2008) sebanyak 9.062 orang, sedangkan
jumlah tenaga PHH sebanyak 9.401 orang.
VI I I .2. Perkembangan Data Tenaga Kerja Kehutanan pada I UPHHK- HT ( HTI )
Tenaga kerja kehutanan pada I UPHHK-HT (HTI ) ditampilkan berdasarkan status tenaga kerja (bulanan, harian, borongan), dan
kualifikasi tenaga kerja (perencanaan hutan, timber cruising, pembukaan wilayah hutan, pembinaan hutan, pengujian hasil
hutan, sosek, AMDAL, litbang, dan lain-lain). Jumlah tenaga kerja kehutanan pada I UPHHK-HT sebanyak 12.649 orang.
VI I I .3. Perkembangan Data Tenaga Kerja Kehutanan pada I UPHHK- HA ( HPH)
Tenaga kerja kehutanan pada I UPHHK-HA (HPH) ditampilkan berdasarkan status tenaga kerja (bulanan, harian, borongan), dan
kualifikasi tenaga kerja (perencanaan hutan produksi, timber cruising, pembukaan wilayah hutan, pembinaan hutan, pengujian
hasil hutan, sosek, AMDAL, litbang, dan lain-lain). Jumlah tenaga kerja kehutanan pada I UPHHK-HA sebanyak 32.429 orang.
Tabel VI I I .1.1. PERKEMBANGAN DATA PENGUJI HASI L HUTAN ( PHH) TAHUN 2006 S/ D 2008
No
Kualifikasi
Jumlah Per Tahun ( orang)
Keterangan Kualifikasi
2006
2007
2008
1
PKBRI
2,648
3,616
3,918 Penguji Kayu Bulat Rimba I ndonesia
2
PKGRI
883
3,942
4,243 Penguji Kayu Gergajian Rimba I ndonesia
3
PKBGJI
165
165
248 Penguji Kayu Bulat Gegajian Jati I ndonesia
4
PRI
3
202
225 Penguji Rotan I ndonesia
5
PKLI
382
484
508 Penguji Kayu Lapis I ndonesia
6
Lain-lain
58
199
259
Jumlah
4,139
8,608
9,401
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK.
Tabel VI I I .1.2. PERKEMBANGAN DATA PENGAWAS PENGUJI HASI L HUTAN ( PPHH) TAHUN 2005 S/ D 2008
No
Kualifikasi
Jumlah Per Tahun ( orang)
Keterangan Kualifikasi
2005
2006
2007
2008
1
PPKBRI
4,472
4,879
5,478
5,550 Pengawas Penguji Kayu Bulat Rimba I ndonesia
2
PPKGRI
2,195
2,410
2,410
2,410 Pengawas Penguji Kayu Gergajian Rimba I ndonesia
3
PPKLI
67
97
97
97 Pengawas Penguji Kayu Lapis I ndonesia
4
PPRI
149
323
361
393 Pengawas Penguji Rotan I ndonesia
5
PPKBGJI
217
348
349
349 Pengawas Penguji Kayu Bulat Gergajian Jati I ndonesia
6
Lain-lain
84
239
239
263
Jumlah
7,184
8,296
8,934
9,062
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK.
Tabel VI I I .2.1. TENAGA KERJA KEHUTANAN PADA I UPHHK- HT ( HTI ) BERDASARKAN STATUS TENAGA KERJA PER PROVI NSI
TAHUN 2008
No Provinsi Bulanan Harian Borongan Jumlah
WNI WNA Jml WNI WNA Jml WNI WNA Jml WNI WNA Jml
1 Nangroe Aceh Darussalam* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 Sumatera Utara 1,007 1 1,008 952 0 952 979 0 979 2,938 1 2,939
3 Sumatera Barat* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 Riau 2,798 41 2,839 44 0 44 2,376 0 2,376 5,218 41 5,259
5 Kepulauan Riau* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 Jambi 1,721 11 1,732 25 0 25 84 0 84 1,830 11 1,841
7 Sumatera Selatan 386 0 386 0 0 0 41 0 41 427 0 427
8 Bangka Belitung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 Bengkulu* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
10 Lampung 74 0 74 0 0 0 0 0 0 74 0 74
11 Banten* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
12 DKI Jakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
13 Jawa Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
14 Jawa Tengah* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15 DI Yogyakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
16 Jawa Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
17 Bali* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
18 Nusa Tenggara Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
19 Nusa Tenggara Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
20 Kalimantan Barat 72 0 72 61 0 61 755 0 755 888 0 888
21 Kalimantan Tengah* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
22 Kalimantan Selatan 32 0 32 231 0 231 16 0 16 279 0 279
23 Kalimantan Timur* ) 86 0 86 0 0 0 0 0 0 86 0 86
24 Sulawesi Utara* ) 178 0 178 86 0 86 237 0 237 501 0 501
25 Gorontalo* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
26 Sulawesi Tengah* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
27 Sulawesi Tenggara* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
28 Sulawesi Selatan* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
29 Sulawesi Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
30 Maluku* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
31 Maluku Utara 161 0 161 22 0 22 172 0 172 355 0 355
32 Papua* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
33 Papua Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Jumlah 6,515 53 6,568 1,421 0 1,421 4,660 0 4,660 12,596 53 12,649
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK. Keterangan :
Tabel VI I I .2.2. TENAGA KERJA KEHUTANAN PADA I UPHHK- HT ( HTI ) BERDASARKAN KUALI FI KASI TENAGA TEKNI S PER PROVI NSI
TAHUN 2008
No Provinsi Perencanaan
Hutan Timber Cruising Pembukaan Wilayah Pembinaan Hutan Pengujian
Hasil Hutan Sosek AMDAL Litbang Lain- lain
Jumlah Tenaga
1 Nangroe Aceh Darussalam* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 Sumatera Utara 35 87 4 447 21 20 7 32 2,286 2939
3 Sumatera Barat* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
4 Riau 30 30 13 182 10 8 22 9 4,955 5259
5 Kepulauan Riau* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 Jambi 62 29 0 265 68 35 18 116 1,248 1841
7 Sumatera Selatan 21 2 1 69 10 7 3 0 314 427
8 Bangka Belitung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 Bengkulu* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
10 Lampung 5 3 1 20 3 1 0 0 41 74
11 Banten* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
12 DKI Jakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
13 Jawa Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
14 Jawa Tengah* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15 DI Yogyakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
16 Jawa Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
17 Bali* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
18 Nusa Tenggara Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
19 Nusa Tenggara Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
20 Kalimantan Barat 14 3 0 17 0 4 2 3 845 888
21 Kalimantan Tengah* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
22 Kalimantan Selatan 1 2 0 1 0 1 0 0 274 279
23 Kalimantan Timur* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 86 86
24 Sulawesi Utara* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 501 501
25 Gorontalo* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
26 Sulawesi Tengah* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
27 Sulawesi Tenggara* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
28 Sulawesi Selatan* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
29 Sulawesi Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
30 Maluku* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
31 Maluku Utara 6 10 0 14 6 4 3 0 312 355
32 Papua* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
33 Papua Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Jumlah 174 166 19 1,015 118 80 55 160 10,862 12,649
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK. Keterangan :
- * ) : Tidak ada laporan Tenaga Kerja dari I UPHHK-HT/ HTI - * * ) : Tidak ada I UPHHK-HT/ HTI
Tabel VI I I .3.1. TENAGA KERJA KEHUTANAN PADA I UPHHK- HA ( HPH) BERDASARKAN STATUS TENAGA KERJA PER PROVI NSI TAHUN 2008
No Provinsi Bulanan Harian Borongan Jumlah
WNI WNA JML WNI WNA JML WNI WNA JML WNI WNA JML
1 Nangroe Aceh Darussalam* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 Sumatera Utara 340 0 340 257 0 257 0 0 0 597 0 597
3 Sumatera Barat 249 0 249 211 0 211 92 0 92 552 0 552
4 Riau 676 0 676 953 0 953 171 0 171 1,800 0 1,800
5 Kepulauan Riau* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 Jambi 110 0 110 16 0 16 0 0 0 126 0 126
7 Sumatera Selatan 26 0 26 20 0 20 10 0 10 56 0 56
8 Bangka Belitung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 Bengkulu* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
10 Lampung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
11 Banten* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
12 DKI Jakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
13 Jawa Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
14 Jawa Tengah* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15 DI Yogyakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
16 Jawa Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
17 Bali* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
18 Nusa Tenggara Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
19 Nusa Tenggara Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
20 Kalimantan Barat 1,124 1 1,125 326 0 326 691 0 691 2,141 1 2,142
21 Kalimantan Tengah 4,261 0 4,261 977 0 977 1,086 0 1,086 6,324 0 6,324
22 Kalimantan Selatan 759 0 759 158 0 158 65 0 65 982 0 982
23 Kalimantan Timur 5,126 0 5,126 1,445 0 1,445 1,599 0 1,599 8,170 0 8,170
24 Sulawesi Utara 77 0 77 24 0 24 101 0 101 202 0 202
25 Gorontalo 177 0 177 38 0 38 57 0 57 272 0 272
26 Sulawesi Selatan* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
27 Sulawesi Tengah 552 0 552 150 0 150 238 0 238 940 0 940
28 Sulawesi Tenggara 111 1 112 37 0 37 26 0 26 174 1 175
29 Sulawesi Barat 448 0 448 85 0 85 114 0 114 647 0 647
30 Maluku 366 0 366 72 0 72 234 0 234 672 0 672
31 Maluku Utara 649 0 649 310 0 310 281 0 281 1,240 0 1,240
32 Papua 2,201 6 2,207 867 0 867 798 0 798 3,866 6 3,872
33 Papua Barat 1,719 0 1,719 676 0 676 1,265 0 1,265 3,660 0 3,660
Jumlah 18,971 8 18,979 6,622 0 6,622 6,828 0 6,828 32,421 8 32,429
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK. Keterangan :
Tabel VI I I .3.2. TENAGA KERJA KEHUTANAN PADA I UPHHK- HA ( HPH) BERDASARKAN KUALI FI KASI TENAGA TEKNI S PER PROVI NSI TAHUN
2008
No Provinsi Perencanaan Hutan Produksi Timber Cruising Pembukaan Wilayah Hutan Pembinaan Hutan PengujianHasil Hutan Sosek AMDAL Litbang Lain- lain
Jumlah Tenaga Kerja
1 Nangroe Aceh Darussalam* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2 Sumatera Utara 2 12 0 15 16 0 0 0 552 597
3 Sumatera Barat 9 14 7 19 18 6 5 2 472 552
4 Riau 8 9 14 19 30 5 4 1 1,710 1,800
5 Kepulauan Riau* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
6 Jambi 3 5 0 4 10 0 0 0 104 126
7 Sumatera Selatan 1 3 0 8 2 0 0 0 42 56
8 Bangka Belitung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
9 Bengkulu* ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
10 Lampung* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
11 Banten* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
12 DKI Jakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
13 Jawa Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
14 Jawa Tengah* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15 DI Yogyakarta* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
16 Jawa Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
17 Bali* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
18 Nusa Tenggara Barat* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
19 Nusa Tenggara Timur* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
20 Kalimantan Barat 37 63 115 97 94 48 8 2 1,678 2,142
21 Kalimantan Tengah 163 221 113 410 200 54 27 18 5,118 6,324
22 Kalimantan Selatan 33 17 205 101 28 4 5 4 585 982
23 Kalimantan Timur 76 124 8 154 181 29 12 1 7,585 8,170
24 Sulawesi Utara 3 5 0 11 7 0 0 0 176 202
25 Gorontalo 3 10 0 7 12 0 0 0 240 272
26 Sulawesi Selatan* * ) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
27 Sulawesi Tengah 28 51 9 45 49 5 5 3 745 940
28 Sulawesi Tenggara 2 12 0 7 8 1 1 0 144 175
29 Sulawesi Barat 22 28 8 57 33 2 1 0 496 647
30 Maluku 22 16 16 34 31 7 4 1 541 672
31 Maluku Utara 17 38 7 39 41 5 7 2 1,084 1,240
32 Papua 34 104 0 76 98 20 0 0 3,540 3,872
33 Papua Barat 37 106 29 88 90 18 16 7 3,269 3,660
Jumlah 500 838 531 1,191 948 204 95 41 28,081 32,429
Sumber : Direktorat BI KPHH, Ditjen BPK. Keterangan :
- * ) : Tidak ada laporan Tenaga Kerja dari I UPHHK-HA/ HPH - * * ) : Tidak ada Penyebaran I UPHHK-HA/ HPH