Jawapan. Praktis 1. (c) Graf garisan mudah (d) Graf gabungan 2 (a) Graf gabungan (b) Graf garisan mudah (c) Graf bar mudah

(1)

Jawapan

Praktis 1

Ciri serta Kegunaan Jadual dan Graf

1 (a) Jadual

(b) Graf bar mudah

(c) Graf garisan mudah (d) Graf gabungan

2 (a) Graf gabungan

(b) Graf garisan mudah (c) Graf bar mudah

3

Jumlah Jualan dan Harga Purata Basikal di Syarikat S 500 Nilai (RM) 400 300 200 100 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0

Jumlah jualan basikal Harga purata Mentafsir Jadual dan Graf

1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 25 20 15 10 Hujan (mm) Suhu (°c) J F M A M J J O S O N D Hujan Suhu

Hujan Tahunan dan Min Suhu Bulanan di Bandar X

Tafsiran:

Graf di atas menunjukkan hujan dan suhu tahunan di Bandar X. Hujan di Bandar X turun sepanjang tahun. Hujan maksimum turun pada bulan September, iaitu 127 mm. Hujan minimum pula dicatatkan pada bulan Julai, iaitu sebanyak 18 mm sahaja. Suhu di Bandar X adalah sekata dengan suhu maksimum sebanyak 14°C pada bulan Disember dan mencapai suhu minimum pada bulan Januari dan Mei, iaitu 11°C . Keadan ini menunjukkan julat suhu bulanan yang kecil, iaitu kira-kira 2°C. Secara keseluruhannya, Bandar

X mengalami suhu yang rendah sepanjang tahun dan taburan hujan yang tidak sekata.

3 Paksi mendatar Palang Lorekan Garisan Paksi menegak Skala Tajuk Persamaan Perbezaan Perbezaan 4 (a) Betul (b) Betul (c) Betul (d) Betul (e) Salah (f) Salah

Membina Graf berdasarkan Jadual 1 0 40 20 60 80 100 120 Bilangan Jenis pekerjaan Peniaga Pekebun Kakitangan

Kerajaan Pekerja

Kilang Pemandu

Teksi Pekerjaan Penduduk di Pekan Hilir

2 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 F M A M J J O S O N D J 0 Suhu (°c)

Min Suhu Bulanan di London

(2)

2 (a) Contoh jawapan (Jawapan

murid yang munasabah diterima) Cara Datang ke Sekolah Bilangan Murid (orang) Bas 12 Berjalan kaki 5 Motosikal 4 Kereta 6 Basikal 1 Jumlah 28

Cara Murid Tingkatan 3A Datang ke Sekolah

2 4 6 8 10 12 14 Orang Bilang an m ur id

Cara datang ke sekolah Petunjuk Bas Berjalan kaki Motosikal Kereta Basikal

(b) Graf bar mudah di atas menunjukkan cara pelajar Tingkatan 3A datang ke sekolah. Terdapat lima cara datang ke sekolah, iaitu dengan menaiki bas, berjalan kaki, kereta, motosikal dan basikal. Antara cara datang ke sekolah yang paling popular adalah dengan menaiki bas, iaitu seramai 12 orang daripada 28 orang pelajar di Tingkatan 3 A. Ini diikuti dengan kereta, iaitu seramai 6 orang. Basikal merupakan cara yang kurang popular dan hanya melibatkan seorang murid sahaja; manakala berjalan kaki pula mencatatkan seramai 5 orang murid. Perbezaan bilangan murid yang menaiki bas dengan bilangan murid yang menaiki basikal adalah tinggi, iaitu 11 orang murid.

Praktis 2

Ciri dan Kegunaan Carta Pai 1 (a) Betul

(b) Salah (c) Betul

2 (a) Berbentuk bulatan

(b) Dibahagikan kepada beberapa bahagian atau sektor

(c) Mempunyai tajuk, nilai dan petunjuk

(d) Sesuai untuk menggambarkan peratusan

(e) Mewakili satu kategori sahaja (f) Setiap sektor dilukis

berdasarkan saiz sudut (g) Jumlah keseluruhan adalah

100%

3 (a) data, grafik

(b) bulatan, sektor (c) tajuk, petunjuk (d) taburan, peratusan (e) 360°, 100% (f) peratus (g) berkadaran (h) terbesar, terkecil

4 (a) kayu balak, petroleum, koko,

getah (b) terbesar, 42% (c) petroleum, 30% (d) koko, 15% (e) getah (f) pertanian

Membina Carta Pai 1

Jumlah Eksport Negara Malaysia ke Negara ASEAN Tahun 2017 Petunjuk Singapura Thailand Indonesia Vietnam Filipina 8% 13% 15% 22% 42%

Mentafsir Carta Pai 1

Perkara

Penggunaan Pendapatan

(RM)

Peratus (%) Saiz Sudut Sektor (°)

Rumah 800 ₈₀₀ × 100 = 40 2 000 800 × 360 = 144 2 000 Bil-bil 600 ₆₀₀ × 100 = 30 2 000 600 × 360 = 108 2 000 Ansuran kereta 300 ₃₀₀ × 100 = 15 2 000 300 × 360 = 54 2 000 Makanan 200 ₂₀₀ × 100 = 10 2 000 200 × 360 = 36 2 000 Simpanan 100 ₁₀₀ × 100 = 5 2 000 100 × 360 = 18 2 000 Jumlah 2 000 100 360

(3)

Tafsiran:

Carta pai menunjukkan perbelanjaan pendapatan Puan Julia pada bulan Januari 2019. Puan Julia menggunakan wang sebanyak RM2 000 pada bulan Januari 2019 untuk bayaran ansuran rumah, bayaran bil, makanan, ansuran kereta dan simpanan. Perbelanjaan tertinggi Puan Julia pada bulan itu ialah membayar ansuran rumah, iaitu 40% daripada jumlah pendapatannya. Perbelanjaan kedua tinggi ialah bayaran bil seperti bil elektrik, air, telefon, Internet dan sebagainya, iaitu sebanyak 30% diikuti oleh bayaran ansuran kereta sebanyak 15% daripada jumlah pendapatan Puan Julia. Sebanyak 10% pula dibelanjakan untuk membeli makanan. Puan Julia hanya mengagihkan 5% daripada keseluruhan pendapatan untuk tujuan simpanan. Hal ini berikutan daripada kos sara hidup yang tinggi pada masa ini.

2 Jawapan murid yang munasabah Praktis 3

Faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar 1 (a) Bentuk muka bumi

• Tanah tinggi

– Melebihi 1 200 mm: Hutan gunung

– Kurang daripada 1 200 mm: Hutan hujan tropika • Tanah pamah: Hutan paya air

tawar

• Pinggir pantai berpasir: Hutan pantai

• Pinggir pantai berpaya: Hutan paya air masin (b) Iklim

• Zon panas (Iklim Khatulistiwa): Hutan hujan tropika, hutan paya dan hutan pantai

• Zon panas (Iklim gurun): Tumbuhan gurun

• Zon sederhana panas (Iklim Mediterranean): Hutan Meditterranean

• Zon sederhana sejuk (Iklim Siberia): Hutan pokok konifer • Zon sejuk (Iklim Tundra):

Tumbuh-tumbuhan Tundra (c) Saliran

• Bersaliran baik: Hutan hujan tropika, hutan pantai, hutan gunung

• Bersaliran buruk: Hutan paya air tawar, hutan paya air masin

(d) Tanih

• Tanih aluvium: Hutan hujan tropika

• Tanih laterit: Hutan gunung • Tanih gambut: Hutan paya air

tawar

• Tanih liat/lempung: Hutan paya air tawar

2 (a) Musang fennec dan kaktus

Musang fennec dan kaktus hidup di gurun panas. Iklim di gurun panas adalah ekstrem, iaitu hujan kurang dan turun sekali-sekala dengan jumlah hujan kurang daripada 250 mm setahun. Tambahan pula, julat suhu adalah besar. Tumbuhan dan hidupan liar seperti kaktus dan musang fennec mempunyai ciri-ciri tertentu yang

membolehkannya hidup di gurun panas. Kaktus mempunyai batang yang bersalut lilin untuk mengelakkan kehilangan air daripada proses transpirasi pada suhu yang panas. Batangnya juga berwarna hijau, berkulit

tebal dan berlendir sesuai untuk simpanan air. Air hujan diserap dan disimpan pada batang untuk digunakan pada hari yang panas. Akar pokok kaktus pula pendek dan rapat dengan permukaan bumi untuk menyenangkan proses menyerap air pada hari hujan yang hanya turun sekali-sekala. Musang fennec mempunyai

telinga yang besar untuk melepaskan haba daripada badannya pada hari yang panas. Musang fennec juga dapat hidup tanpa air kerana badannya mempunyai kebolehan untuk menyerap dan menyimpan air daripada makanan yang dihadamkan. Musang fennec hanya keluar pada waktu malam untuk mengelakkan kehilangan tenaga dan air dari badannya pada hari yang bersuhu tinggi. Ia juga mempunyai bulu yang tebal untuk menahan suhu yang sangat rendah pada waktu malam di kawasan gurun. Musang ini juga mempunyai bulu yang tebal pada tapak kaki untuk melindungi kakinya daripada permukaan pasir yang panas. Bulunya berwarna perang untuk memudahkan penyamaran untuk mencari mangsa.

(b) Lumut dan burung hantu Snowy Lumut hidup di kawasan iklim Tundra dengan musim sejuknya panjang dan suhu berada di bawah takat beku, serta musim panas yang pendek dan sejuk dengan suhu kurang daripada 10°C. Lumut mempunyai pelbagai adaptasi yang membolehkannya hidup di iklim yang sejuk. Tanih di kawasan iklim Tundra diliputi oleh ais, beku dan mempunyai nutrien yang rendah. Oleh itu, akar lumut sangat kecil dan mempunyai liang-liang mikro yang membolehkannya menyerap nutrien-nutrien di tanih dengan sepenuhnya. Lumut juga mempunyai daun-daun yang kecil dan banyak untuk meningkatkan fotosintesis yang membolehkannya menyimpan makanan di kawasan yang beriklim sejuk. Akarnya pendek dan merebak agar dapat meningkatkan kadar penyerapan air dari tanih.

Perbelanjaan Pendapatan Puan Julia Bulan Januari 2019 Petunjuk Ansuran rumah Bil-bil Ansuran kereta Makanan Simpanan 40% 30% 15% 10% 5%

(4)

Burung hantu Snowy juga mempunyai pelbagai adaptasi di iklim Tundra. Badan dan kaki burung hantu Snowy dipenuhi bulu yang tebal untuk menyimpan haba pada iklim yang sejuk. Burung hantu

Snowy juga terbang dengan

kelajuan yang perlahan dan ketinggian yang rendah untuk menjimatkan tenaga semasa iklim yang sejuk. Bulunya berwarna putih

membolehkannya menyamar daripada haiwan pemangsa dan menyamar untuk memburu makanan.

menutupi telinganya daripada dimasuki air. Selain itu, juga terdapat selaput bertulang pada tekaknya yang membolehkan buaya makan dan bernafas ketika di dalam air tanpa lemas.

Jenis dan Taburan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 (a) Hutan hujan tropika

(b) Hutan gunung (c) Hutan pantai (d) Hutan paya

2 Hutan hujan tropika:

(a) Ciri-ciri:

(i) sepanjang tahun (ii) lebar

(iii) lurus; banir (iv) keras (b) Taburan:

(i) Pedalaman Sabah (ii) Pedalaman Sarawak (iii) Bahagian tengah

Semenanjung Malaysia Hutan paya air masin:

(a) Ciri-ciri:

(i) pinggir laut; ombak (ii) Ditenggelami (iii) ceracak (b) Taburan:

(i) Pantai Kuala Selangor (ii) Larut-Matang (iii) Delta Labuk-Sugut Hutan paya air tawar:

(a) Ciri-ciri:

(i) pedalaman; buruk (ii) gambut

(iii) renek; kanopi (b) Taburan:

(i) Delta Rajang

(ii) Sekitar Sungai Bernam (iii) Sekitar Tasik Chini

(iv) Sekitar muara Sungai Perak Hutan gunung: (a) Ciri-ciri: (i) tinggi; 1 200 (ii) ketinggian (iii) jarang (b) Taburan:

(i) Banjaran Titiwangsa (ii) Banjaran Crocker (iii) Banjaran Tahan Hutan pantai:

(a) Ciri-ciri:

(i) baik; berpasir; angin (ii) jarak

(b) Taburan:

(i) Desaru, Johor (ii) Pulau Sipadan, Sabah (iii) Pantai Tanjung Rhu, Pulau

Langkawi 3 Tumbuh-tumbuhan Tundra Faktor Persekitaran Fizikal

Hutan Monsun Tropika

• Musim sejuk yang panjang dan suhu berada di bawah takat beku • Musim panas yang

pendek dan sejuk dengan suhu kurang daripada 10°C

Iklim • Mengalami satu musim kering dan satu musim lembap yang nyata • Jumlah hujan tahunannya

kurang daripada 2 000 mm • Suhunya tinggi, iaitu 26°C Tanih beku dan cetek Tanih Tanih jenis laterit

Buruk Saliran Baik

Tanah tinggi (kawasan gunung tanpa pokok)

Bentuk muka bumi

Terdiri daripada kawasan tanah tinggi, tanah pamah dan sungai

Lumut, liken dan rusiga Jenis pokok Pokok jati, penaga, buluh Walrus, marmot, singa laut,

burung hantu Snowy, karibu, beruang kutub

Hidupan liar Harimau, gajah, burung, rama-rama dan rusa

4 (a) Pokok bakau

Pokok bakau dapat hidup di kawasan air bertakung dan dapat menyesuaikan diri di kawasan tanah berlumpur yang kekurangan oksigen. Pokok bakau juga dapat hidup di air payau. Akar pokok bakau terdiri daripada akar ceracak, akar jangkang dan akar banir. Akar pokok bakau mempunyai kebolehan menapis garam yang berlebihan yang terkandung di dalam air payau. Pokok bakau juga mempunyai liang-liang mikro pada akarnya yang merembeskan garam yang berlebihan. Akar jangkang tumbuh di bawah pangkal batang pokok dan masuk ke dalam air, manakala akar ceracak ialah akar pernafasan yang tumbuh di kawasan berlumpur. Kedua-dua ciri ini membolehkan akar pokok bakau bernafas dalam keadaan tenggelam di dalam air pada waktu air pasang. Akar ini juga

dapat melindungi pokok bakau daripada termusnah akibat banjir atau ombak yang besar. Pokok bakau juga mempunyai kaedah pembiakan yang unik, biji benih pokok bakau akan mula tumbuh semasa masih berada di pokok induk. Biji benih kemudiannya akan jatuh ke atas air dan terapung sehingga air surut dan menjadi cetek untuk bercambah di atas tanah. Hal ini penting untuk memelihara kelangsungan spesies pokok bakau dalam keadaan persekitaran yang melampau. (b) Buaya

Buaya dapat menyesuaikan dirinya di kawasan paya. Hidung, mata dan telinganya terletak di bahagian atas kepala supaya ia dapat mendengar, melihat, bernafas ketika seluruh tubuh terendam dalam air. Ciri-ciri ini juga memudahkan buaya mencari mangsa. Apabila buaya tenggelamkan dirinya di dalam air, terdapat lapisan kulit yang

(5)

Faktor yang Mempengaruhi Jenis dan Taburan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 (a) Hutan pantai

(i) Bentuk muka bumi: Kawasan rendah di pinggir laut, iaitu kurang daripada 300 m

(ii) Tanih: Tanih berpasir (iii) Saliran: Saliran baik (b) Hutan paya air masin

(i) Bentuk muka bumi: Kawasan rendah di pinggir laut dan muara sungai yang terdedah kepada air pasang surut

(ii) Tanih: Tanih berlumpur yang bertakung air

(iii) Saliran: Saliran buruk, berpaya dan sentiasa menakung air (c) Hutan hujan tropika

(i) Bentuk muka bumi: Kawasan kaki bukit dan cerun-cerun gunung yang kurang daripada 1 000 m (ii) Tanih: Tanih laterit dan tanih

aluvium

keseimbangan ekosistem hutan serta memusnahkan hutan dan pokok-pokok berharga. Hal ini menyebabkan proses fotosintesis terganggu dan kandungan karbon dioksida dalam udara akan meningkat dan mengakibatkan kesan rumah hijau. Selain itu, penebangan hutan paya bakau akan menyebabkan kawasan pinggir laut terhakis. Pembinaan kawasan

petempatan pula menyebabkan keluasan hutan menjadi kurang serta tanah menjadi gondol dan terdedah kepada agen hakisan. Hakisan di lereng-lereng bukit akan menyebabkan berlakunya kejadian tanah runtuh dan mencemarkan air sungai. Penebangan hutan di kawasan tinggi menyebabkan kawasan tadahan air hujan musnah dan menjejaskan bekalan air. Kegiatan pertanian

menyebabkan tanah hilang kesuburan dan ditumbuhi belukar yang tidak berharga. Selain itu, tanah juga menjadi tandus dan terdedah kepada hakisan air hujan.

Kesimpulannya, kita sebagai rakyat Malaysia perlu mengambil langkah untuk memelihara tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia untuk kepentingan sejagat pada masa hadapan.

Hidupan Liar di Malaysia 1 (a) Penyu (b) Badak sumatera (c) Harimau Malaya (d) Tapir (e) Gajah (f) Orang utan (g) Beruang matahari/madu (h) Kancil (i) Buaya (j) Burung enggang (k) Monyet belanda (l) Dugong

Kepentingan Hidupan Liar di Malaysia 1 (a) Penyelidikan (b) Penyebaran benih (c) Sumber biodiversiti (d) Keseimbangan ekosistem (e) Ekopelancongan

2 (a) Hutan hujan tropika – Badak

sumatera, tapir, harimau (iii) Saliran: Saliran baik

(d) Hutan paya air tawar (i) Bentuk muka bumi:

Kawasan pedalaman yang rendah yang bersaliran buruk serta ditakung air (ii) Tanih: Tanih gambut (iii) Saliran: Saliran buruk dan

bertakung air (e) Hutan gunung

(i) Bentuk muka bumi: Kawasan tanah tinggi yang melebihi 1000 m

(ii) Tanih: Tanih laterit (iii) Saliran: Saliran baik

Kepentingan Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 1 (a) Keseimbangan ekosistem

(b) Habitat flora dan fauna (c) Pembekal hasil-hasil hutan (d) Pembiakan hidupan laut (e) Kawasan tadahan air (f) Penghalang hakisan (g) Ekopelancongan (h) Sumber perubatan

(i) Tempat perlindungan hidupan liar

membawa mudarat kepada tumbuh-tumbuhan semula jadi.

Tumbuh-tumbuhan merupakan komponen penting dalam sesebuah ekosistem. Pembalakan yang tidak terancang akan mengganggu

2 Pencegah hakisan Pelbagai jenis flora dan fauna Pembiakan hidupan laut Pembekal kayu bakau Keseimbangan ekosistem Sumber perubatan Habitat hidupan liar Kawasan tadahan air Eko-pelancongan Pembekal kayu keras Persamaan Perbezaan Perbezaan

Kesan Kegiatan Manusia terhadap Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia

1 Kegiatan manusia seperti kegiatan

pembalakan, petempatan dan pertanian tanpa kawalan telah

(6)

(b) Hutan gunung – Siamang, kucing batu

(c) Hutan pantai – Ular, kera (d) Hutan paya air masin – Ikan

belacak, memerang, ketam uca (e) Hutan paya air tawar – Udang

galah, biawak

Kegiatan Manusia yang Mengancam Hidupan Liar di Malaysia

1 (a) Gajah Borneo:

Penerokaan hutan untuk tujuan pertanian seperti kelapa sawit dan pembalakan.

(b) Badak sumatera Pemburuan haram untuk mendapatkan tanduknya (digunakan dalam perubatan tradisional), penerokaan hutan untuk pertanian dan pembinaan jalan raya.

(c) Orang utan

Penerokaan hutan hujan tropika untuk tujuan pembalakan haram, kegiatan penanaman kelapa sawit, perladangan kayu keras, perlombongan dan petempatan. Pemburuan haram untuk tujuan pemerdagangan.

(d) Tapir

Penerokaan hutan untuk tujuan pembangunan dan pembalakan haram.

(e) Tenggiling

Pemburuan haram untuk mendapatkan sisik yang digunakan dalam perubatan tradisional dan dagingnya sebagai makanan istimewa.

2 Spesies harimau Malaya terancam

disebabkan oleh kegiatan pemburuan haram. Tujuan harimau Malaya diburu adalah untuk digunakan dalam perubatan tradisional. Hampir seluruh anggota badan harimau ini digunakan untuk merawat pelbagai penyakit. Permintaan yang tinggi terhadap harimau Malaya ini menyebabkan jumlah harimau Malaya berkurang dengan begitu ketara sekali. Selain itu, penerokaan hutan juga mengakibatkan pengurangan jumlah harimau di Malaysia. Apabila hutan diteroka, hidupan liar hilang tempat tinggal dan terpaksa berhijrah ke kawasan yang lain. Hal ini menyebabkan harimau hilang punca makanan dan juga habitat. Spesies orang utan pula terancam

disebabkan oleh penerokaan hutan untuk tujuan pembinaan jalan raya, penanaman kelapa sawit,

perladangan industri kayu keras, perlombongan dan pembalakan haram. Selain itu, spesies orang utan juga terancam disebabkan oleh permintaan yang tinggi untuk dijadikan haiwan peliharaan.

Usaha Pemeliharaan dan Pemuliharaan Hidupan Liar di Malaysia

1 (a) Pusat perlindungan haiwan di

Sungkai, Perak diwujudkan untuk melindungi hidupan liar seperti rusa, burung kuang dan seladang daripada terus diancam kepupusan. Selain itu, burung enggang juga

ditempatkan di sini. Pusat perlindungan ini diwujudkan oleh Jabatan PERHILITAN Perak untuk mengawal dan

mengelakkan kepupusan haiwan yang terancam. Selain itu, pusat

ini juga merupakan pusat pembiakan haiwan terancam. Penyelidikan dan pembangunan (R&D) dijalankan untuk mencari baka dan kawalan penyakit. Tempat ini juga bertujuan untuk memberi pengetahuan kepada masyarakat tentang hidupan liar dan ini dapat memupuk sikap prihatin terhadap hidupan liar di Malaysia untuk kepentingan generasi akan datang. (b) (i) Pusat Pemulihan Orang

Utan Sepilok, Sabah (ii) Pusat Perlindungan Gajah

Kuala Gandah, Pahang (iii) Rizab Hidupan Liar Tabin,

Lahad Datu, Sabah (iv) Pusat Konservasi Hidupan

Liar Tuntung, Perak (v) Rizab Hidupan Liar Sungai

Dusun, Selangor

Sumber Semula Jadi di Malaysia 1 O U R A F M R M C E C I P U T A R A A G B X T O I D L O R G U J A R A N G B S P L J N P H U T A N E U O I V E T A N O T H A H N S M N W P R K Y H F U A W L N O T N G S U R I A O L S N B K S A B T H E A N G I N A A F A U J E S I A A I R H M I T H I N A R K W A B D M Q R E I T U P

2 Sumber boleh baharu

(a) Maksud: Sumber alam yang dapat digunakan secara berterusan dan bekalannya tidak akan habis.

(b) Contoh:

(i) Hutan (ii) Tanih (iii) Suria (iv) Air Sumber tidak boleh baharu

(a) Maksud: Sumber yang akan habis dan tidak boleh diganti

semula apabila digunakan secara berterusan. (b) Contoh:

(i) Bijih timah (ii) Emas (iii) Bijih besi (iv) Petroleum

Lain-lain: Gas asli, kaolin, arang batu, fosfat, batu granit

(7)

2

Lokasi Sumber Mineral

Pulau Langkawi Batu kapur Taiping Bijih timah Lembah Kinta Bijih timah Rusila Emas Bukit Besi Bijih besi Kuala Lipis Emas

Raub Emas

Bukit Ibam Bijih besi Kota Tinggi Bijih timah Teluk Ramunia Bauksit Lahad Datu Bauksit Mamut Kuprum Silimpopon Arang batu Miri Petroleum Bintulu Arang batu Merit Pila Arang batu Kuching Kaolin Silantek Arang batu

3 Gas asli A – Damar B – Lawit C – Jerneh D – Bintang E – Bedong F – Duyong G – Resak H – Beryl I – Laila J – Kinarut Petroleum K – Bokor L – Tukau M – Lutong Barat N – Erb West O – St. Joseph P – Tapis Q – Tiong R – Bekok

4 (a) Bijih timah

(b) Petroleum dan gas asli (c) Bijih timah

(d) Petroleum dan gas asli (e) Tanah

(f) Bijih timah (g) Tanah (h) Bijih timah

(i) Petroleum dan gas asli

5 (a) bukan logam

(b) hutan hujan tropika, hutan gunung, hutan paya, hutan pantai

(c) bahan bakar (d) aluminium (e) Kaolin

(f) Kuala Lumpur, Ipoh (g) bijih timah (h) Sandakan (i) pendapatan negara (j) pengangkutan darat (k) air

Kepentingan Sumber Semula Jadi dalam Pembangunan Ekonomi di Malaysia

1 (a) Bahan mentah

• Penerokaan sumber membekalkan pelbagai jenis bahan mentah.

• Hutan membekalkan sumber kayu-kayan seperti bahan pembinaan, industri pulpa dan kertas, perabot dan membuat kapal.

• Air membekalkan bekalan air bersih, menghasilkan sumber tenaga hidroelektrik dan untuk kegunaan perindustrian.

• Mineral logam seperti bijih timah digunakan untuk perusahaan penyaduran logam.

• Petroleum, gas asli dan arang batu merupakan bahan mentah untuk menjanakan kuasa elektrik. • Gas asli sebagai bahan api,

gas memasak dan gas pateri logam.

(b) Pendapatan negara

• Penerokaan pelbagai sumber mineral seperti petroleum, gas asli serta sumber hutan menyumbangkan

pendapatan yang tinggi kepada negara.

• Sumber hutan memberikan pendapatan kepada negara melalui eksport kayu balak, kayu gergaji, papan, papan lapis, perabot dan barangan keluaran kayu.

(c) Peluang pekerjaan • Jenis pekerjaan yang

berkaitan secara langsung dengan sumber hutan ialah renjer hutan, penebang pokok balak, pemandu lari balak, pengendali jentera dan jentolak.

• Sumber tanah pula memberi peluang kepada penduduk

Taburan Sumber Boleh Baharu dan Sumber Tidak Boleh Baharu 1

U

PETUNJUK:

Hutan hujan tropika Hutan gunung

Hutan pantai Hutan paya air masin

Hutan paya air tawar Banjaran Titiwangsa Sepanjang pantai Terengganu Pendalaman Semenanjung Malaysia Pedalaman Semenanjung Malaysia Sekitar Tasik Chini Kuala Pantai Selangor Larut Matang Banjaran Crocker Pedalaman Sarawak

(8)

J8

Drill in KSSM Geografi Tingkatan 3 (Jawapan)

bekerja sebagai petani, buruh ladang, pengurus, pekerja pemasaran dan pengeksport.

• Sektor perlombongan menyediakan peluang pekerjaan seperti jurutera lombong, ahli geologi, pekerja am lombong dan kakitangan pengurusan lombong.

(d) Pembukaan kawasan baharu • Sumber semula jadi menjadi

pendorong kepada

pembukaan kawasan baharu. Petempatan kecil boleh menjadi bandar.

• Penerokaan sumber mineral seperti petroleum dan gas asli menyebabkan bandar seperti Kerteh, Bintulu dan Miri menjadi bandar moden. (e) Pembangunan infrastruktur

• Penerokaan pelbagai sumber semula jadi membantu penyediaan kemudahan infrastruktur seperti jaringan pengangkutan, komunikasi, bekalan elektrik dan air, kesihatan ser ta pendidikan. • Pembangunan infrastruktur

menyebabkan proses pembandaran yang pesat.

2 Malaysia antara negara yang

mempunyai khazanah hutan yang tertua di dunia. Kelebihan ini amat menggalakkan industri pelancongan yang kini menjadi salah satu sumber pendapatan negara yang utama. Para pelancong asing gemar datang melawat ke negara kita semata-mata untuk melihat keindahan hutan semula jadi. Selain dapat menyelami hutan hujan tropika, para pelancong juga boleh menikmati keindahan hutan pantai dan hutan gunung di Malaysia, seperti Pantai Desaru, Taman Negara Bako, Gunung Kinabalu, dan Bukit Fraser.

Hutan juga membekalkan kayu keras yang bermutu seperti merbau, nyatuh, cengal dan meranti. Kayu-kayan ini sesuai digunakan dalam industri pembinaan dan juga dieksport ke negara lain. Sumber hutan ini mendatangkan pendapatan yang lumayan kepada negara sekali gus membantu negara mempercepat pembangunan ekonomi. Industri pembalakan

memberikan sumbangan yang besar kepada ekonomi negara.

Sumber hutan seperti kayu balak menyediakan peluang pekerjaan bermula daripada proses membalak hingga pemasaran. Antara jenis pekerjaan yang berkaitan secara langsung dengan sumber hutan ialah renjer hutan, penebang pokok balak, pemandu lari balak, pengendali jentera dan jentolak. Selain itu, penerokaan sumber hutan juga mewujudkan peluang pekerjaan akibat wujudnya industri hiliran seperti kilang papan lapis, kilang perabot dan kilang kertas. Hasil hutan lain seperti akar,

daun dan kulit pokok boleh dijadikan bahan mentah untuk membuat ubat tradisional. Sumber ini juga menjadi punca pendapatan kepada mereka yang terlibat dalam aktiviti mencari hasil hutan. Hutan juga penting

sebagai sumber keluaran hasil hutan bukan kayu yang mempunyai kegunaan yang berlainan, misalnya rotan, buluh, mengkuang dan pandan, tumbuh-tumbuhan pewarna, damar dan lain-lain. Rotan merupakan hasil hutan bukan kayu yang terpenting di

Semenanjung Malaysia. Pembuatan barangan berasaskan rotan menjadi satu perusahaan yang penting yang tertumpu di kawasan luar bandar. Perusahaan ini lebih tertumpu pada aktiviti-aktiviti pengeluaran perabot bagi pasaran tempatan dan melibatkan aktiviti mengeksport barangan rotan separa proses dan siap.

Kesimpulannya, sumber hutan di Malaysia sangat berharga dan perlu dipelihara untuk generasi akan datang.

3 Jawapan murid yang munasabah

Praktis 7

Jenis Kegiatan Ekonomi Primer, Sekunder dan Tertier di Malaysia 1 (a) Pertanian

(b) Perlombongan (c) Pembalakan (d) Perikanan

(e) Perkilangan (Perindustrian) (f) Pelancongan

(g) Perdagangan (h) Pengangkutan (i) Kewangan

2 (a) Sektor primer – Kegiatan

mengeluarkan bahan mentah

secara langsung daripada alam semula jadi tanpa mengubah suai bentuk barang.

(b) Sektor sekunder – Kegiatan menukarkan bahan mentah kepada barang separuh siap dan barang siap.

(c) Sektor tertier – Kegiatan yang menyediakan pelbagai jenis perkhidmatan.

3 (a) Sektor sekunder

(b) Sektor tertier (c) Sektor primer (d) Sektor tertier (e) Sektor primer (f) Sektor tertier (g) Sektor tertier (h) Sektor primer (i) Sektor tertier (j) Sektor primer

Taburan Kegiatan Ekonomi Utama di Malaysia 1 P1 Mergong P2 Bayan Lepas P3 Kulim P4 Tasek P5 Shah Alam P6 Nilai P7 Tampoi P8 Semambu P9 Kerteh P10 Pengkalan Chepa P11 Pending P12 Sibu P13 Bintulu P14 Miri P15 Likas P16 Sandakan 2 A Dataran Kedah B Dataran Kelantan C Tanjung Karang D Jerantut E Kluang F Tawau G Bagan Datoh H Kudat I Sri Aman J Sibu K Chuping L Padang Terap M Tanah Tinggi Cameron N Kundasang O Simpang Renggam P Pontian Q Oya R Mukah 3 A Pulau Tioman B Pulau Langkawi C Tanah Tinggi Cameron D Taman Negara E Gua Niah F Gunung Kinabalu

13_Drillin_Geo_Tg3_Jawapan_J1-18_Final.indd 8 10/5/18 5:06 PM

J8

pendorong kepada

Praktis 7

J8

pendorong kepada

Praktis 7

pendorong kepada

Praktis 7

J8

pendorong kepada

Praktis 7

J8

pendorong kepada

Praktis 7