• Tidak ada hasil yang ditemukan

BAB XV DIFERENSIAL (Turunan)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "BAB XV DIFERENSIAL (Turunan)"

Copied!
7
0
0

Teks penuh

(1)

BAB XV

DIFERENSIAL (Turunan)

Jika y = f(x), maka turunan pertamanya dinotasikan dengan y’ = dx dy = f'(x) dengan dx dy = 0 → h Lim h x f h x f( + )− ( ) Rumus-Rumus Diferensial: 1. y = k → y'= 0 2. y = k x n → y'= k. n xn−1 3. y = sin x → y' = cos x 4. y = cos x → y'= - sin x 5. y = u ± v → y' = u' ± v' 6. y = u. v → y' = u' v + v' u 7. y = v u → y' = ' 2 ' v u v v u − 8. y = k [f(x)]n → y'= k . n [f(x)]n−1 . [f’(x)] 9. y = sin f(x) → y' = f'(x). cos f(x) 10. y = cos f(x) → y' = - f'(x). sin f(x)

11. y = sinnf(x) → y' = n sinn−1f(x). cos f(x) . f'(x)

12. y = cosnf(x) → y' = - n cosn−1f(x). sin f(x) . f'(x)

13. y = af( x) → y' = af( x). ln a . f’(x) 14. y = ef( x) → y' = ef( x). f'(x) 15. y = ln f(x) → y' = ) ( ) ( ' x f x f 16. y = tan x → y' = sec2x = x 2 cos 1 17. y = cot x → y' = - cosec2x 18. y = sec x → y' = sec x tan x

19. y = cosec x → y' = - cosec x cotan x Penggunaan Turunan :

1. Garis singgung

persamaan garis singgungya adalah y –b = m (x –a) dimana m = f'(x)

apabila terdapat dua persamaan garis y= m1x + c1 dan y= m2x + c2 dikatakan

- sejajar apabila m1 = m2

- tegak lurus apabila m1 . m2 = -1

2. Fungsi naik/turun diketahui y = f(x); - jika f'

(x) < 0 maka f(x) turun - jika f'(x) >0 maka f(x) naik 3. Menentukan titik stasioner diketahui y = f (x).

Bila f'(a) = 0 maka (a, f(a) ) adalah titik stasioner - (a, f(a) ) titik minimum jika f''

(a) > 0 - (a, f(a) ) titik maksimum jika f'' (a) < 0 - (a, f(a) ) titik belok jika f ''(a) = 0

3. Menentukan Kecepatan dan percepatan S = S(t) → jarak yang ditempuh S merupakan fungsi waktu (t), maka

- kecepatan v = S'(t) - percepatan a = S''(t)

(2)

15. SOAL-SOAL DIFERENSIAL

EBTANAS2000

1. Turunan pertama dari f(x) = 6x2 3 adalah f ′(x) = … A. 3x2 1 B. 5x2 1 C. 6x2 1 D. 9x2 1 E. 12x2 1 jawab: f(x) = 6x2 3 f ′(x) = 2 3 .6 x23 −1 = 9x2 1 Jawabannya adalah D EBTANAS1999 2. Turunan pertama f(x)= (2x - x 1 )2 adalah f'(x) = …. A. 8x - x 2 C. 8x + x 2 E. 8x + 23 x B. 8x + x 1 D. 8x - 23 x Jawab: f(x)=(2x - x 1 )2 f'(x) = 2 (2x - x 1 ) . (2 – (-x−2)) = 2 (2x - x 1 ). (2 + 12 x ) = 2 (4x + {(22 xx -x 2 ) - 13 x } ) = 2 (4x - 13 x ) = 8x - 3 2 x jawabannya adalah D EBTANAS1995 3. Diketahui f(x) = 2 3 1 x , maka 0 lim → t t x f t x f( + )− ( ) adalah…. A. 36 x − C. x 3 2 − E. x 6 1 − C. 3 3 2 x − D. 2 2 3 x Jawab: Cara 1: f(x) = 2 3 1 x = 3 1 x−2 f'(x) = 3 1 . -2 x−3 = 3 3 2 x

Cara 2: Merupakan pembuktian dari: f'(x) = 0 lim → t t x f t x f( + )− ( ) = 0 lim → t t x t x 2 3 2 1 ) ( 3 1 + = 0 lim → t t x t x t x x 2 2 2 2 ) ( 3 ) ( + + − = 0 lim → t t x t x t xt x x 2 2 2 2 2 ) ( 3 ) 2 ( + + + − = 0 lim → t t x t xt x t xt 2 2 2 2 ) 2 ( 3 ) 2 ( + + + − = 0 lim → t t t x t x x t x t ) 2 ( 3 ) 2 ( 2 2 3 4 + + + − = 0 lim → t 3( 2 ) ) 2 ( 2 2 3 4 t x t x x t x t + + + − . t 1 = 0 lim → t 3( 2 ) ) 2 ( 2 2 3 4 t x t x x t x + + + − = ) 0 . 0 . 2 ( 3 ) 0 2 ( 2 3 4 x x x x + + + − = 4 3 2 x x − = 3 3 2 x − Jawabannya adalah C

(3)

EBTANAS1995

4. Turunan pertama dari fungsi f yang ditentukan oleh f(x) = (2-3x)3 5 adalah f'(x) = ….. A. 3 5 (2-3x)3 5 D. -5 (2-3x)3 2 B. 8 3 − (2-3x)3 8 E. 5 (2-3x)3 2 C. 8 3 (2-3x)3 8 (2-3x)3 8 jawab: f(x) = (2-3x)3 5 f'(x) = 3 5 (2-3x)35−1 . -3 = - 5 (2-3x)3 2 jawabannya adalah D UN2006

5. Turunan pertama dari y = (x-3)(4x-1)2 1 adalah…. A. 1 4 2 − x C. 2 4 1 3 − − x x E. 1 4 2 5 2 − − x x B. 1 4 5 2 − − x x D. 1 4 7 6 − − x x Jawab: y = u. v → y' = u' v + v' u y = (x-3)(4x-1)2 1 y' = 1 .(4x-1)21 + 2 1 (4x-1) 2 1 − . 4 . (x-3) = (4x-1)2 1 + 2 1 ) 1 4 ( ) 3 ( 2 − − x x = 2 1 ) 1 4 ( ) 3 ( 2 ) 1 4 ( − − + − x x x = 1 4 6 2 1 4 − − + − x x x = 1 4 7 6 − − x x Jawabannya adalah D EBTANAS1999 6. Diketahui fungsi f(x) = x x2 +6

Turunan pertama fungsi f(x) adalah f ′(x) = …

A. x x x+ 62 D. x x x 2 3 1 2 3 + B. x x x− 32 E. x x x 32 2 3 C. x x x 2 3 1 − Jawab: y = v u → y' = 2 ' ' v u v v u − f(x) = x x2 +6 f'(x) = 2 2 2 1 ) ( ) 6 ( 2 1 . 2 x x x x x − − + = x x x x x 2 1 2 3 3 2 1 . . 2 − − − = 2 x - 2 1 x - 3x 2 3 − = 2 3 x - x x 3 = 2 3 x - ( x x 3 . x x ) = 2 3 x - (3 2 x x ) = 2 3 x -3 2 x x jawabannya adalah E

(4)

EBTANAS1998

7. Diketahui fungsi f(x) = sin2 (2x + 3) dan turunan dari f adalah f ′. Maka f ′(x) = …

A. 4 sin (2x + 3) cos (2x + 3) B. 2 sin (2x + 3) cos (2x + 3) C. sin (2x + 3) cos (2x + 3) D. –2 sin (2x + 3) cos (2x + 3) E. –4 sin (2x + 3) cos (2x + 3) Jawab:

. y = sinnf(x) y' = n sinn−1f(x). cos f(x) . f'(x)

f(x) = sin2 (2x + 3) f' x) = 2 sin (2x+3) . cos(2x+3) . 2 = 4 sin (2x+3) . cos(2x+3) jawabannya adalah A EBTANAS1997

8. Turunan pertama fungsi f(x) = cos3(3-2x) adalah f'(x) =…. A. -3 cos2(3-2x) sin (3-2x) B. 3 cos2(3-2x) sin (3-2) C. -6 cos (3-2x) sin (3-2x) D. -3 cos (3-2x) sin (6-4x) E. 3 cos (3-2x) sin (6-4x) Jawab:

y = cosnf(x) y'=- n cosn−1 f(x). sin f(x) f'(x) f(x) = cos3(3-2x)

f'(x) = - 3 cos2(3-2x) . sin (3-2x) . -2 = 6 cos2(3-2x) . sin (3-2x)

(jawabannya tidak ada yang cocok ya!!!) Ingat rumus trigonometri:

sin 2A = 2 sin A cosA terapkan dalam soal ini :

f'(x) = 6 cos2(3-2x) . sin (3-2x)

= 6. cos (3-2x) . cos (3-2x) sin (3-2x) = 3. ( 2 sin (3-2x). cos (3-2x) ) . cos (3-2x) = 3 (sin 2 (3-2x) ) . cos (3-2x)

= 3 sin (6-4x) .cos (3-2x) = 3 cos (3-2x) sin (6-4x) Jawabannya adalah E

EBTANAS1986

9. Persamaan garis singgung pada kurva x2 - 4x – 2y – 1 = 0 di titik (1,- 2) adalah A. 3x+ y - 1 = 0 B. 2x - y = 0 C. –x + 2y + 5 = 0 D. x + y + 1 = 0 E. x – y – 3 = 0 jawab:

Persamaan garis singgung y – b = m(x –a) Diketahui a = 1 dan b = -2 x2 - 4x – 2y – 1 = 0 2y = x2 - 4x – 1 y = 2 1 x2- 2x – 2 1

m(gradien) = y' = x - 2 (di titik (1,-2) Æ x = 1 ) = 1 - 2 = -1

persamaan garis singgungya adalah : y – (- 2) =-1 (x – 1)

y + 2 = - x + 1 ⇔ x + y +1 = 0 jawabannya adalah D

EBTANAS2000

10. Garis singgung pada kurva x2 – y + 2x – 3 = 0 yang tegak lurus pada garis x – 2y + 3 = 0 mempunyai persamaan … A. y + 2x + 7 = 0 B. y + 2x + 3 = 0 C. y + 2x + 4 = 0 D. y + 2x – 7 = 0 E. y + 2x – 3 = 0 jawab: x2 – y + 2x – 3 = 0 → y = x2+ 2x – 3 Persamaan garis x – 2y + 3 = 0 → 2y = x + 3 y = 2 1 x + 2 3 didapat m1 = 2 1

(5)

garis singgung tegak lurus maka : m1. m2 = -1 2 1 . m2 = -1 Æ m2 = -2 kurva y = x2+ 2x – 3 y' = 2x + 2 = m 2 = -2 2x + 2 = -2 2x = -4 x = -2 jika x = -2 maka y = (-2)2 + 2 . (-2) – 3 = 4 – 4 – 3 = -3 didapat (x1, y1) = (-2,-3)

sehingga garis singgungnya adalah: y - y1 = m2 ( x - x1) y +3 = -2 ( x + 2) y + 3 = -2x – 4 y = -2x - 7 ⇔ y + 2x – 7 = 0 jawabannya adalah D EBTANAS1991

11. Fungsi f yang dirumuskan dengan

f(x) = x3 + 3x2 – 9x – 1 naik dalam interval … A. x < –3 atau x > 1 B. x < –1 atau x > 1 C. –3 < x < 1 D. –1 < x < 1 E. x < –3 atau x > –1 Jawab: f(x) = x3 + 3x2 – 9x – 1 f'(x) = 3x2+ 6x – 9 = x2 + 2x – 3 ⇔ (x + 3 ) (x -1 ) x1= -3, x2 = 1 + + -- - - -- + + • • • • • • • • • -3 0 1 jika f'(x) >0 maka f(x) naik (bertanda +) yaitu x < -3 atau x > 1

Jawabannya adalah A

EBTANAS2003

12. Fungsi f(x) = x3+ 3x2 – 9x – 7 turun pada interval .. A. 1 < x < 3 B. –1 < x < 3 C. –3 < x < 1 D. x < –3 atau x > 1 E. x < –1 atau x > 3 Jawab :

fungsi turun jika f'(x) < 0 f(x) = x3+ 3x2 – 9x – 7 f'(x) = 3x2+ 6x – 9 = x2+ 2x – 3 ⇔ (x + 3 ) (x -1 ) x1= -3, x2 = 1 + + -- - - -- + + • • • • • • • • • -3 0 1 jika f'(x) < 0 maka f(x) turun (bertanda -) yaitu x > -3 dan x < 1

dapat ditulis dengan -3< x < 1 jawabannya adalah C

EBTANAS2000

13. Nilai maksimum fungsi f(x) = x4 – 12x pada interval –3 ≤ x ≤ 1 adalah …

A. 16 B. 9 C. 0 D. -9 E. -16 Jawab:

Tentukan nilai stasioner yaitu f'(a) = 0 f(x) = x4 – 12x f'(x) = 4x3 -12x ⇔ x3 - 3x ⇔ x (x2 - 3) ⇔ x (x - 3 ) ( x + 3 ) = 0 - - + + - - + + • • • - 3 0 3 max min Jika x < - 3 Æ - . - . - = - - 3 < x < 0 Æ - . - . + = + 0 < x < 3 Æ +. - . + = - x > 3 Æ +. + . + = +

(6)

terlihat pada grafik garis nilai max jika x = 0 (interval –3 ≤ x ≤ 1)

sehingga nilai maksimumnya : f(x) = x4 – 12x

f(0) = 0 – 0 = 0 jawabannya adalah C EBTANAS2000

14. Nilai minimum fungsi f(x) = x3 - 27x pada interval -1 ≤ x ≤ 4 adalah…. A. 26 B. 0 C. -26 D. -46 E. -54 jawab: f(x) = x3 - 27x f'(x) = 3x2 - 27 ⇔ x2 - 9 ⇔ (x – 3 ) (x + 3) = 0 x = 3 ; x = -3 +++ - - - - +++ • • -3 3 max min nilai minimum jika nilai x = 3 (interval -1 ≤ x ≤ 4)

sehingga nilai minimumnya adalah: f(x) = x3 - 27x f(3) = 33 - 27. 3 = 27 - 81 = -54 jawabannya adalah E UN2005

15. Kawat sepanjang 120 m akan dibuat kerangka seperti pada gambar. Agar luasnya maksimum, panjang kerangka(p) tersebut, adalah :

l l p A. 16m B. 18m C. 20m D. 22m E. 24m jawab: Luas = L = p l + p . l = 2 p. l Panjang kawat = 120 m 120 = 3. p + 4. l 3p = 120 – 4. l p = 40 - 3 4 . l L = 2. l (40 - 3 4 . l ) = 80 l - 3 8 . l 2

Luas maksimum jika L' = 0

L = 80 l - 3 8 . l 2 L' = 80 - 3 16 . l = 0 3 16 l = 80 l = 16 240 = 15

agar luas maksimum maka p = p = 40 - 3 4 . l = 40 - 3 4 . 15 = 40 -20 = 20 m Jawabannya adalah C UN2005

16. Suatu perusahaan menghasilkan produk yang dapat diselesaikan dalam x jam, dengan biaya per jam (4x - 800 +

x 120

) ratus ribu rupiah . Agar biaya minimum, produk tersebut dapat diselesaikan dalam waktu ... A . 40 jam B . 60 jam C . 100 jam D . 120 jam E . 150 jam

(7)

Jawab:

Diketahui biaya perjam = (4x - 800 + x 120

) ditanya = waktu pengerjaan agar biaya minimum ? Waktu pengerjaan = x

Biaya Produksi (B) = Biaya perjam . waktu pengerjaan = (4x - 800 +

x 120

) . x = 4x2 - 800 x + 120 agar biaya minimum maka B' = 0

B' = 8 x – 800 = 0 8x = 800 x = 100 jam jawabannya adalah C

Referensi

Dokumen terkait

Kristen mengikuti suaminya. Di samping warga jemaat yang sudah diketahui dan telah tercatat pindah agama, diperkirakan ada beberapa warga yang pindah ke gereja denominasi

Dalam laporan akhir program Praktek Kerja Lapangan ( PKL ) ini hanya akan dibahas mengenai apa yang ada pada bagian “ SISTEM AUTO OVERCHANGE MOTOR POMPA INDUSTRIAL DENGAN KONTROL

Tesis dengan judul: Kajian kapasitas perpustakaan digital: studi kasus pada perpustakaan di lingkungan Universitas Indonesia ini disusun untuk memenuhi salah satu syarat

Hal ini menjelaskan bahwa metode dekomposisi Adomian Laplace mempunyai hasil yang sama dengan metode dekomposisi Adomian dalam mendekati penyelesaian eksak dan

Penampang X-Z 101,5 pada Gambar IV.10.b merupakan hasil inversi 3D yang menunjukkan variasi resistivitas pada lapisan saprolit yang serupa dengan penampang N22

[r]

HUBUNGAN ANTARA DERAJAT INFEKSI CACING YANG DITULARKAN MELALUI TANAH TERHADAP TINGKAT KECERDASAN PADA ANAK DI SD NEGERI 067775 KOTAMADYA MEDAN.. Beserta perangkat yang ada

1) Pengalaman tidak berpengaruh pada sensitivitas etika auditor BPKP perwakilan Provinsi Bali. Hal ini berarti bahwa jabatan auditor, masa kerja, tingkat pendidikan