BLOK MEKANISME
BLOK MEKANISME PERTPERTAHANAN TUBUHAHANAN TUBUH BLOK MEKANISME
BLOK MEKANISME PERTPERTAHANAN TUBUHAHANAN TUBUH
WRAP UP SKENARIO 1 WRAP UP SKENARIO 1
MENCEGAH PENYAKIT DENGAN VAKSINASI MENCEGAH PENYAKIT DENGAN VAKSINASI
K
Keelloommppookk : : AA--88 K
Keettuua a : : AAiinnddaanna a KKhhooiirruunnnniissaa 1111!!11""## S
Seekkrreettaarriiss : : AAnnnniissa a II$$ttiittaahhuull%%aannnnaah h 1111!!11""&&&& A
Ann''''oottaa : : AAuurr((n n ))hhaa$$iirri i EErr**iin n ++N N 1111!!11&&""## ,estia
,estia Nahlah Nahlah Imalia Imalia 11!1&"811!1&"8 Atika
Atika .ailana .ailana /omariant( /omariant( 11!1""011!1""0 ,
,iinndda a KKeemmaalla a RRaannttiihh 1111!!11""00 2
2iittrri i AAnnnniissaahh 1111!!11""11 IIkkhhssaannuul l AAkk33aar r 44iiss$$aa 1111!!11""11!! IInna a RRoommaannttiin n 1111!!11""11!!88
2AKU.5AS KE,OK5ERAN U4U4 2AKU.5AS KE,OK5ERAN U4U4
UNI6ERS
UNI6ERSI5AS 7AI5AS 7ARSIRSI
.+ .E5+ EN,+ SUPRAP5O 9E4PAKA PU5I; .+ .E5+ EN,+ SUPRAP5O 9E4PAKA PU5I;
AKAR5A PUSA5; 11 AKAR5A PUSA5; 11
4EN9E<A PEN7AKI5 ,EN<AN 6AKSINASI 4EN9E<A PEN7AKI5 ,EN<AN 6AKSINASI
Seoran' 3a(i 3erumur ! 3ulan mendapat =aksinasi >9< di len'an kanan atas untuk Seoran' 3a(i 3erumur ! 3ulan mendapat =aksinasi >9< di len'an kanan atas untuk men?e'ah pen(akit dan mendapatkan keke3alan+ Empat min''u kemudian 3a(i terse3ut di3a*a men?e'ah pen(akit dan mendapatkan keke3alan+ Empat min''u kemudian 3a(i terse3ut di3a*a kem3ali ke RS karena tim3ul 3en%olan di ketiak kanan+ Setelah ,okter melakukan pemeriksaan kem3ali ke RS karena tim3ul 3en%olan di ketiak kanan+ Setelah ,okter melakukan pemeriksaan didapatkan pem3esaran nodus lim$atikus di re'io a@ilaris dekstra+ al ini dise3a3kan adan(a didapatkan pem3esaran nodus lim$atikus di re'io a@ilaris dekstra+ al ini dise3a3kan adan(a reaksi terhadap anti'en (an' terdapat dalam =aksin terse3ut menim3ulkan respon imun tu3uh+ reaksi terhadap anti'en (an' terdapat dalam =aksin terse3ut menim3ulkan respon imun tu3uh+
KATA
1
1 6aksin >9< :6aksin >9< :6aksin (an' di3uatdari6aksin (an' di3uatdari Mycobacterium bovis Mycobacterium bovis strain 9almette-<uerin; (an' strain 9almette-<uerin; (an' di3uata=irulenden'anpem3iakanoleh9almettedan <uerin selama3ertahun-tahundalam di3uata=irulenden'anpem3iakanoleh9almettedan <uerin selama3ertahun-tahundalam medium (an'
medium (an' diperka(aempedusapi+ 6adiperka(aempedusapi+ 6aksininidi3erikanmelalui'oresanataupen(untikanksininidi3erikanmelalui'oresanataupen(untikan intradermal atauintrakutankepada oran' (an'
intradermal atauintrakutankepada oran' (an' tu3erkulinne'ati$untukmen?e'ahtu3erkulosis+ 6a
tu3erkulinne'ati$untukmen?e'ahtu3erkulosis+ 6aksin ksin >9<>9<
di'unakanse3a'ai=aksinasirutinpadaanak-anakhan(a di daerah (an' di'unakanse3a'ai=aksinasirutinpadaanak-anakhan(a di daerah (an' mempun(aiinsidenstu3erkulosistin''i+ ,orland+ !1B
mempun(aiinsidenstu3erkulosistin''i+ ,orland+ !1B 2
2 NNoodduusLsLiimm!!"i"i##usus : Setiapkumpulan%arin'anlim$oid (an' diaturse3a'ai or'an: Setiapkumpulan%arin'anlim$oid (an' diaturse3a'ai or'an lim$oidtertentu; diametern(a3er=ariasidari 1 hin''a ! mm; terletak di
lim$oidtertentu; diametern(a3er=ariasidari 1 hin''a ! mm; terletak di
sepan%an'pem3uluhlim$atik; danterdiridari3a'iankorteksluardan3a'ianmedularisdalam+ sepan%an'pem3uluhlim$atik; danterdiridari3a'iankorteksluardan3a'ianmedularisdalam+ Noduslim$atikusmerupakansum3erutamalim$osit Noduslim$atikusmerupakansum3erutamalim$ositdarahtepi;darahtepi; danse3a'ai3a'iandarisistemretikuloendotelial; danse3a'ai3a'iandarisistemretikuloendotelial; 3er$un'sise3a'aimekanismepertahananden'an?aramem3uan'3ahan-3ahan3er3aha(a; 3er$un'sise3a'aimekanismepertahananden'an?aramem3uan'3ahan-3ahan3er3aha(a; seperti3akteridanra?un; danmun'kin3erperandalamproduksianti3odi+ seperti3akteridanra?un; danmun'kin3erperandalamproduksianti3odi+ ,ise3ut%u'a
,ise3ut%u'alymphoglandulalymphoglandula+ ,orland+ !1B+ ,orland+ !1B $
$ R%R%&i&ioAoA#s#si'i'!D!D%#%#s"s"(!(!: Re'io dada di sekitar $ossa aksilarisse3elahkanan+ ,orland+ !1B: Re'io dada di sekitar $ossa aksilarisse3elahkanan+ ,orland+ !1B )
) AA**""ii&&%%** :SetiapCat non sel$B (an':SetiapCat non sel$B (an'
mampu3erhu3un'anataumen'induksisuaturesponimunspesi$ikdan3ereaaksiden'anproduk mampu3erhu3un'anataumen'induksisuaturesponimunspesi$ikdan3ereaaksiden'anproduk respon anti3odispesi$ikD .im$osit 5B ,orland+ !1B
respon anti3odispesi$ikD .im$osit 5B ,orland+ !1B +
+ VV!!##ssii** :: 4ikroor'anisme (an' dilemahkanataudimatikan >akteri;4ikroor'anisme (an' dilemahkanataudimatikan >akteri; 6i
6irus;atauRiketsiaB atau protein rus;atauRiketsiaB atau protein anti'enikdari3er3a'aior'anisme (an'anti'enikdari3er3a'aior'anisme (an' di3erikanuntukmen?e'ah; merin'ankan;atau
di3erikanuntukmen?e'ah; merin'ankan;ataumen'o3atipen(akit-pen(akitmenular+men'o3atipen(akit-pen(akitmenular+ ,orland+ !1B
,orland+ !1B ,
, R%R%sso*o*ImImu*u*TTuu.u.u/:/: Reaksi (an' dikoordinasisel-Reaksi (an'
dikoordinasisel-selmolekuldan3ahanlainn(aterhadapmikro3a+ ,orland+ !1B selmolekuldan3ahanlainn(aterhadapmikro3a+ ,orland+ !1B 0
0 KK%%##%%..!!''!!**
:Kemampuanalamiahor'anismeuntuk3ertahandarisuatumikroor'anis
:Kemampuanalamiahor'anismeuntuk3ertahandarisuatumikroor'anismeatautoksin meatautoksin (an'(an' diprosuksipen(akit+ ,orland+ !1B
diprosuksipen(akit+ ,orland+ !1B
PERTANYAAN DAN AABAN PERTANYAAN DAN AABAN
PER5AN7AAN PER5AN7AAN
1+
1+ Kenapa Kenapa ditemditemukan ukan 3en%ol3en%olan an setelsetelah peah pem3erim3erian =aan =aksinksin !+
!+ KapKapan =aan =aksiksin >9n >9< opt< optimaimal dil di3er3erikaikann &+
&+ AdaAdakah orkah oran' (aan' (an' tidn' tidak 3olak 3oleh di3eh di3erierikan =akkan =aksin >sin >9<9< "+
"+ ApaApasa%sa%a reaka reaksi (asi (an' di3n' di3erierikan dakan dari =ari =aksiksin >9<n >9< +
+ AdaAdakah =akah =aksiksin (an' din (an' di3er3erikaikan seln selain =aain =aksiksin >9<n >9< F+
F+ KenKenapa =aapa =aksiksin >9< dn >9< dilailakukkukan dilan dilen'aen'an atan atass 0+
0+ Apakah Apakah dalam dalam islam islam diperdiper3olehk3olehkan pean pem3erim3erian an =aksin=aksin 8+
8+ 4en'ap4en'apa ta ter%ader%adi i pem3espem3esaran aran pada pada noduslnoduslim$atim$atikusikus #+
#+ ApApasasa%a%a tia tipepe-t-tipipe =ake =aksisinn 1+
1+ Apakah se3elum =aksinasi Apakah se3elum =aksinasi >9< harus dalam >9< harus dalam pemeriksaan terle3ih dahulupemeriksaan terle3ih dahulu 11+
11+ Respon imRespon imun ter3a'i mun ter3a'i men%adien%adi 1!+
1!+ 4en'apa =aksinasi >9< 4en'apa =aksinasi >9< harus di3erikan saat harus di3erikan saat usia ! 3ulanusia ! 3ulan 1&+
1&+ 4en'ap4en'apa a pem3erpem3erian =aksin men'hasilian =aksin men'hasilkan anti3odikan anti3odi AWA>AN
AWA>AN 1+
1+ Karena liKarena lim$osm$osit 3erusit 3erusaha untuk melaha untuk mela*an antia*an anti'en sehin''en sehin''a nodus lim'a nodus lim$atik$atikus mem3eus mem3esarsar atau mem3en'kak terlihat seperti 3en%olan
atau mem3en'kak terlihat seperti 3en%olan !+
!+ >a(>a(i i 3e3erurumumur r !-!-&3u&3ulalann &+
&+ I3u hI3u hamil; amil; 3a(i 3a(i imunoimunode$isde$isiensiiensi; ora; oran' (nn' (n' ter' terkena 5kena 5>9>9 "+
"+ ,em,emamam; t; timim3u3ul 3l 3enen%o%olalann +
+ 44R44R; ,; ,P5P5; ; PolPolio; io; epepatiatitistis F+
F+ 5e5er'antr'antun' =aksin (un' =aksin (an' di3erian' di3erikan dan 3iasakan dan 3iasan(a pen(untn(a pen(untikan =aksikan =aksin dilakuin dilakukan se?arakan se?ara intrakutan
intrakutan 0+
0+ >ol>oleh eh asaasalkalkan 3ukn 3ukan daan dari Cri Cat hat haraaramBmB 8+
8+ .im$o.im$osit 3erpsit 3erproliroli$erasi ($erasi (an' 3ertuan' 3ertu%uan untuk m%uan untuk men'im3aen'im3an'i 3aktern'i 3akteri (an' masuki (an' masuk;karena;karena itulah noduslim$atikus mem3esar
itulah noduslim$atikus mem3esar #+
#+ 5i5ipe-tipe-tipe =akspe =aksin ain ada (anda (an' dil' dilemahkanemahkan; dim; dimatikaatikan n mikmikroor'roor'anismanisme; toe; toksinBksinB 1+
1+ Perlu; karena untPerlu; karena untuk men'etahui keadaan uk men'etahui keadaan $isik $isik seseoran' atau 3a(iBseseoran' atau 3a(iB 11+
11+ ResponRespon: 1+ Respon imu: 1+ Respon imun spesi$n spesi$ik ik !+
!+ Respon Respon imun imun non non spesi$ik spesi$ik humoral; humoral; selulerBselulerB 1!+
1!+ Karena pertahanan tu3uh dari Karena pertahanan tu3uh dari i3u sudah 3erkuran' si3u sudah 3erkuran' sehin''a harus di ehin''a harus di 3eri =aksin3eri =aksin 1&+
1&+ Karena =aksin mKarena =aksin memiliki anti'en emiliki anti'en (an' menstimulasi (an' menstimulasi anti3odianti3odi
HIPOTESA HIPOTESA
.im$oid
.im$oid merupakan merupakan sistem sistem or'an or'an (an' (an' men'hasilkan men'hasilkan or'an-or'an or'an-or'an (an' (an' 3erperan 3erperan dalamdalam men'atur sistem imunitas tu3uh+ al ini dilakukan den'an ?ara men'hasilkan lim$osit untuk men'atur sistem imunitas tu3uh+ al ini dilakukan den'an ?ara men'hasilkan lim$osit untuk mela*an anti'en+ Sistem ini dapat dimanipulasi den'an pem3erian anti'en 3akteriB (an' telah mela*an anti'en+ Sistem ini dapat dimanipulasi den'an pem3erian anti'en 3akteriB (an' telah di lemahkan atau di =aksinasi;misaln(a >9<+ Pem3erian >9< dilakukan pada usia ! 3ulan di lemahkan atau di =aksinasi;misaln(a >9<+ Pem3erian >9< dilakukan pada usia ! 3ulan kar
karena ena perpertahtahanaanan n tu3tu3uh uh dardari i i3u i3u sudsudah ah 3er3erkurkuran'an'; ; PemPem3eri3erian an =aks=aksin in dapdapat at menmenim3im3ulkulkanan 3en%olan di nodus lim$atikus terdekat karena ter%adi respons tu3uh terhadap anti'en terse3ut+ 3en%olan di nodus lim$atikus terdekat karena ter%adi respons tu3uh terhadap anti'en terse3ut+
SASARAN >E.AAR SASARAN >E.AAR 1+
1+ 4emaham4emahami dan i dan 4empel4empela%ari a%ari AnatAnatomi Somi Sistem istem .im$.im$atik atik 1+1+
1+1+ 4emahami dan 4empela%ari 4emahami dan 4empela%ari 4akroskopik A4akroskopik Anatomi Sistem natomi Sistem .im$atik .im$atik 1+!+
1+!+ 4emahami dan 4empela%ari 4emahami dan 4empela%ari 4ikroskopik 4ikroskopik Anatomi SiAnatomi Sistem .im$atik stem .im$atik 1+&+
1+&+ 4emahami dan 4emahami dan 4empela%ari 2un'si 4empela%ari 2un'si Sistem Sistem .im$atik .im$atik !+
!+ 4em4emahamahami dan 4i dan 4empempelaela%ar%ari Sii Sistestem Imm Imunun !+1+
!+1+ 4emahami dan 4emahami dan 4empela%ari Kl4empela%ari Klasi$ikasi asi$ikasi Sistem ISistem Imunmun !+!+
!+!+ 4emahami dan 4empela%ari Sist4emahami dan 4empela%ari Sistem imun humoral; selulerem imun humoral; seluler; spesi$ik; dan ; spesi$ik; dan non spesi$iknon spesi$ik 4ekanisme Imun
4ekanisme Imun &+
&+ 4em4emahamahami dan i dan 4em4empelapela%ar%ari Ai Antinti'en'en &+1+
&+1+ 4emaha4emahami dan mi dan 4empel4empela%ari ,e$ina%ari ,e$inisi Anisi Anti'enti'en &+!+
&+!+ 4emahami dan 4emahami dan 4empela%ari Kl4empela%ari Klasi$ikasi asi$ikasi Anti'enAnti'en &+&+
&+&+ 4emaha4emahami dan 4empela%armi dan 4empela%ari Si$at Anti Si$at Anti'eni'en &+"+
&+"+ 4emaha4emahami dan 4empela%armi dan 4empela%ari 2un'si Anti 2un'si Anti'eni'en &++
&++ 4emaha4emahami dan mi dan 4empel4empela%ari Struka%ari Struktur Anttur Anti'eni'en "+
"+ 4em4emahamahami dan 4i dan 4empempelaela%ar%ari Ai Antinti3odi3odi "+1+
"+1+ 4emaha4emahami dan mi dan 4empel4empela%ari ,e$ina%ari ,e$inisi Anisi Anti3oditi3odi "+!+
"+!+ 4emahami dan 4emahami dan 4empela%ari Kl4empela%ari Klasi$ikasi asi$ikasi Anti3odiAnti3odi "+&+
"+&+ 4emahami 4emahami dan dan 4empela%ari 4empela%ari Struktur Struktur molekul molekul Anti3odiAnti3odi +
+ 4emaham4emahami dan i dan 4empel4empela%ari a%ari 66aaksin ksin dan imdan imunisasunisasii +1+
+1+ 4emaha4emahami dan 4empelami dan 4empela%ari Per3e%ari Per3edaandaan +!+
+!+ 4emahami dan 4empela%ari 4emahami dan 4empela%ari 66aksiaksin %enis-%enis; n %enis-%enis; e$ekBe$ekB +&+
+&+ 4emaha4emahami dan 4empelami dan 4empela%ari Pen(i%ari Pen(impananmpanan F+
F+ 4emaham4emahami dan i dan 4empel4empela%ari a%ari pandan'pandan'an isan islam lam tentatentan' =aksn' =aksinin
.I+ 1+ 4emahami
.O+ 1+1+ 4emahami
.O+ 1+1+ 4emahami dan 4en%elaskan 4akroskopik Anatomi Sistem .im$atik dan 4en%elaskan 4akroskopik Anatomi Sistem .im$atik
Se%umlah o'an lim$oid dan %arin'an lim$oid (an' mor$olo'is dan $un'sional 3erlainan Se%umlah o'an lim$oid dan %arin'an lim$oid (an' mor$olo'is dan $un'sional 3erlainan 3erperan dalam respons imun+
3erperan dalam respons imun+
Or'an lim$oid dapat di3a'i men%adi: Or'an lim$oid dapat di3a'i men%adi: O(&!* 'imoid (im%(
O(&!* 'imoid (im%( Or'
Or'an an limlim$oi$oid d priprimer mer mermerupaupakan kan temtempat pat pempem3ent3entukan ukan dan dan pempemataatan'an'ann lim$
lim$osit+ Or'an lim$oid primer osit+ Or'an lim$oid primer terditerdiri ri dari sumsum tulan' dari sumsum tulan' dan dan timustimus+ + SumsumSumsum tulan' merupakan %arin'an (an' kompleks tempat hematopoiesis dan depot lemak+ tulan' merupakan %arin'an (an' kompleks tempat hematopoiesis dan depot lemak+ .emak merupakan G atau le3ih dari kompartemen ron''a sumsum tulan'+ Or'an .emak merupakan G atau le3ih dari kompartemen ron''a sumsum tulan'+ Or'an lim$oid diperlukan untuk pematan'an; di$erensiasi; dan proli$erasi sel 5 dan > lim$oid diperlukan untuk pematan'an; di$erensiasi; dan proli$erasi sel 5 dan > sehin''a men%adi lim$osit (an' dapat men'enal anti'en+ Sel hematopoietik (an' sehin''a men%adi lim$osit (an' dapat men'enal anti'en+ Sel hematopoietik (an' diproduksi di sumsum tulan' menem3us dindin' pem3uluh darah dan masuk ke diproduksi di sumsum tulan' menem3us dindin' pem3uluh darah dan masuk ke sirkulasi dan didistri3usikan ke 3a'ian tu3uh+
sirkulasi dan didistri3usikan ke 3a'ian tu3uh+ O(&!* 'imoid s%#u*d%(
O(&!* 'imoid s%#u*d%( Or'a
Or'an n lim$lim$oid oid sekundsekunder er merupamerupakan kan tempat sel tempat sel dendridendritik tik memprmempresentaesentasikansikan anti'en (an' (an' ditan'kapn(a di 3a'ian lain tu3uh ke sel 5 (an' mema?un(a anti'en (an' (an' ditan'kapn(a di 3a'ian lain tu3uh ke sel 5 (an' mema?un(a untuk proli$erasi dan di$erensiasi lim$osit+
untuk proli$erasi dan di$erensiasi lim$osit+
Or'ann(a (aitu lienDlimpa; lim$onodus; tonsil; dll+ Or'ann(a (aitu lienDlimpa; lim$onodus; tonsil; dll+ 7a
7an' termasuk n' termasuk sistem lim$atikus adalah:sistem lim$atikus adalah: 1
1.. CCaaiirraan n lliimmffee//LLyymmpphh .(
.(mpmph h memerurupapakan kan ?ai?airaran n inintrtrasaselelulular ar (a(an' n' mamasusuk k ke ke kakapilpiler er l(l(mpmph h dadann men'alami $iltrasi (an' kemudian masuk ke pem3uluh l(mph+ Setelah itu akan men'alami $iltrasi (an' kemudian masuk ke pem3uluh l(mph+ Setelah itu akan 3eredarD3ersirkulasi
3eredarD3ersirkulasi ke ke seluruh seluruh tu3uh tu3uh (an' (an' kemudian kemudian akan akan masuk masuk ke ke pem3uluhpem3uluh darah+
darah+ 2
2.. PPeemmbbuulluuh h LLyymmpphh Pem
Pem3ul3uluh uh .(.(mph mph memmemiliiliki ki diadiametmeter er (an(an' ' 3er3er3eda3eda-3e-3eda da mulmulai ai dardari i (an'(an' te
terkerke?i?il l (a(aititu u KapKapililer er .(.(mpmph; h; .(.(mpmphathati? i? dan dan ,u,u?t?tus us .(.(mpmphahatiti?u?us+ s+ ,u?,u?tutuss .(mphati?us terdiri atas ! 3a'ian (aitu: ,u?tus .(mphati?us ,e@tra dan ,u?tus .(mphati?us terdiri atas ! 3a'ian (aitu: ,u?tus .(mphati?us ,e@tra dan ,u?tus .(m
.(mphati?us phati?us Sinistra+Sinistra+ A
A33 DDuu44""uus Ls L55mm//!!""ii44uus Ds D%%66""((!!
,u?tus .(mphati?us ,e@tra merupakan saluran lim$e (an' pendek 1;! ?mB; ,u?tus .(mphati?us ,e@tra merupakan saluran lim$e (an' pendek 1;! ?mB; menerima aliran ?airan lim$e dari daerah:
menerima aliran ?airan lim$e dari daerah: -- KeKepapala la dadan ln leheher er 3a3a'i'ian an dede@t@trara++
-- 5h5horora@ daa@ dan e@tn e@treremimitatas sus supeperirior 3aor 3a'i'ian dean de@t@trara++
-- AAlliirraann lymphlymph ini akan 3ermuara ke 6ena ini akan 3ermuara ke 6ena >ra?hi>ra?hio?ephalo?ephali?a ,e@tra tepat padai?a ,e@tra tepat pada sudut pertemuan antara 6ena u'ularis Interna dan 6ena Su3?la=ia ,e@tra+ sudut pertemuan antara 6ena u'ularis Interna dan 6ena Su3?la=ia ,e@tra+
B3
B3 Du4"us Du4"us L5L5m/!"i4um/!"i4us Si*is Si*is"(! 7Ds"(! 7Du4"us u4"us T/o(!4T/o(!4i4us8i4us8
,u?tus .(mphati?us Sinistra merupakan saluran lim$e (an' pan%an' &8-"?mB ,u?tus .(mphati?us Sinistra merupakan saluran lim$e (an' pan%an' &8-"?mB den'an diameter "-F mm serta terletak dalam ruan'an mediastinum posteriorB; den'an diameter "-F mm serta terletak dalam ruan'an mediastinum posteriorB; menerima aliran ?airan lim$e dari daerah:
-- ,a,aererah rah re'e'io kio kepaepala dla dan paan pan'kn'kal lal leheher ser sininisistrtraa -- ,a,aererah e@ah e@trtrememititas sas supupererioior dan 3ar dan 3ahu sihu sininiststrara -- ,a,aererah ah rere'i'io to thohorara@ s@ sininisistrtraa
-- ,a,aererahahe@te@treremimitatas s inin$e$eririoror; ; papan'n''ul 'ul dadan n a3a3domdomen en teterutrutamama a dadari ri ininteteststininumum (an'kemudian ke
(an'kemudian ke cysterna chylecysterna chyle++ K%%*"i*&!* #'i*is s!'u(!* 'im%: K%%*"i*&!* #'i*is s!'u(!* 'im%:
-- .i.imm$a$an'n'ititiiss : : >i>ila la iin$n$ekekssi i papada da sasallururan an lilimm$$e e pepem3m3ululuh uh lilim$m$eBeB -- ..iimm$$aaddeeninittiiss : : >>iilla a iinn$$eekkssi i ppaadda a lliimm$$oonnooduduss
-- ..iimm$$eeddememaa : Ed: Edemema pea pemm3u3ulluuh lih limm$$e 3ie 3illa tea terr%%aaddi o3i o3ssttrrukukssi pei pemm3u3ulluuh lih limm$$ee olehparasit
olehparasit 9ontoh
9ontoh: : Pen(akiPen(akit t kaki 'a%ah kaki 'a%ah atau penekanan oleh atau penekanan oleh tumortumor; sehin''a tekanan pada; sehin''a tekanan pada Pem3uluh lim$e menin'kat kemudian edema dan mem3en'kak+
Pem3uluh lim$e menin'kat kemudian edema dan mem3en'kak+ 3
3.. LLiieen n ((LLiimmppaa))
Or'an lim$oid ter3esar; lunak; rapuh dan =as?ular 3er*arna kemerahan; danOr'an lim$oid ter3esar; lunak; rapuh dan =as?ular 3er*arna kemerahan; dan 3er3entuk o=al
3er3entuk o=al
>esar lien se3esar kepalan tan'an sendiri>esar lien se3esar kepalan tan'an sendiri
,i3un'kus oleh %arin'an perlekatan peritoneum pada permukaan (an' dise3ut,i3un'kus oleh %arin'an perlekatan peritoneum pada permukaan (an' dise3ut kapsula $i3rosa lienalis
kapsula $i3rosa lienalis
2iksasi lien ke 'in%al melalui li'amentum renolienalis dan ke lam3un' melalui2iksasi lien ke 'in%al melalui li'amentum renolienalis dan ke lam3un' melalui li'amentum 'astrolienalis
li'amentum 'astrolienalis
Pem3uluh darah masuk daerah hilus lienalis adalah arteri lienalis dan darahPem3uluh darah masuk daerah hilus lienalis adalah arteri lienalis dan darah =ena masuk melalui =ena lienalis =ena port untuk di3a*a ke heparB
=ena masuk melalui =ena lienalis =ena port untuk di3a*a ke heparB
5erdapat pusat immunolo'is (aitu $olikel lim$oid pulpa al3a D $olikel putih B5erdapat pusat immunolo'is (aitu $olikel lim$oid pulpa al3a D $olikel putih B (an' terse3ar di seluruh sinusoid (an' san'at =askular pulpa ru3ra D $olikel (an' terse3ar di seluruh sinusoid (an' san'at =askular pulpa ru3ra D $olikel merahB
merahB
4emiliki serat otot polos (an' mem3antu pen'aturan =olume darah didalam4emiliki serat otot polos (an' mem3antu pen'aturan =olume darah didalam lien; %u'a serat kola'en dan e
lien; %u'a serat kola'en dan elastislastis
.e.etatak: k: ReRe'i'io o h(h(popo?h?honondrdriuium m sisininiststra ra dadalalam m ruruanan' ' inintrtrapapererititononeaeal+l+ ,i
,iprpro(o(ekeksisikan kan dardari i luluar ar papada da ?o?oststae ae #;1#;1;;11 11 sisininiststrara; ; sesetitin''n''i i =e=ertrte3re3raeae thora?alis #-1!
thora?alis #-1!
9auda pankreas menempel pada daerah hillus lienalis 3ersamaan masukn(a9auda pankreas menempel pada daerah hillus lienalis 3ersamaan masukn(a arteria lienalis dan keluar =ena lienalis
>atas anatomis: >atas anatomis:
- Anterior H <aster; ?auda pankreas; $leksura ?olli sinistra; renalis sinistra - Anterior H <aster; ?auda pankreas; $leksura ?olli sinistra; renalis sinistra - Posterior H ,iaphra'ma; pleura dan pulmo
- Posterior H ,iaphra'ma; pleura dan pulmo sinistra; ?ostae #; 1; 11 sinistrasinistra; ?ostae #; 1; 11 sinistra "+
"+ Limfonodus/Nodus Limfat Limfonodus/Nodus Limfatikusikus
•
• >entuk o=al seperti ka?an' tanah; mempun(ai pin''iran (an' ?ekun' dise3ut>entuk o=al seperti ka?an' tanah; mempun(ai pin''iran (an' ?ekun' dise3ut
den'an hilus den'an hilus
•
• >esarn(a se3esar kepala peniti sampai se3esar 3uah kenari dan dapat dira3a>esarn(a se3esar kepala peniti sampai se3esar 3uah kenari dan dapat dira3a
terutama pada daerah leher; a@illa; in'uinale dan lain-lain terutama pada daerah leher; a@illa; in'uinale dan lain-lain
•
• 5erletak disekitar pem3uluh darah (an' 3er$un'si memproduksi lim$osit dan5erletak disekitar pem3uluh darah (an' 3er$un'si memproduksi lim$osit dan
anti3odi untuk men?e'ah pen(e3aran in$eksi lan%utan anti3odi untuk men?e'ah pen(e3aran in$eksi lan%utan
•
• ,aerah daerah tu3uh (an' memiliki nodus lim$atikus,aerah daerah tu3uh (an' memiliki nodus lim$atikus
1+
1+ ,aer,aerah Kepalah Kepala dan a dan .eh.eher 3a'ier 3a'ian latean lateral dan 3elral dan 3elakanakan': 7ait': 7aitu di u di sepsepan%an%an'an' m+sterno?leidomastoideus; lin'ual; phar(n@; ?a=um nasi; palatum; muka; di m+sterno?leidomastoideus; lin'ual; phar(n@; ?a=um nasi; palatum; muka; di 3a*ah ramus mandi3ula men?akup dasar mulutB
3a*ah ramus mandi3ula men?akup dasar mulutB !+
!+ ,aerah E@,aerah E@tremitremitas Supetas Superior: 4rior: 4anus; ananus; ante3ra?te3ra?hi;3rahi;3ra?hi dan re?hi dan re'io a@ill'io a@illarisaris &+
&+ ,aerah ,aerah 4amae 4amae di 3a*di 3a*ah m+peah m+pe?tora?toralis mlis meliputeliputi kulii kulit dan ot dan otottot "+
"+ ,a,aererah ah 5ho5horara@: @: 4e4eliliputputi i didindindin' n' ththorora@a@; ; %a%antntunun'; '; peperiri?ar?ardidium um dadan n paparuru;; pleura; timus; dan esopha'us
pleura; timus; dan esopha'us +
+ ,aer,aerah A3domeah A3domen n dan Pel=idan Pel=is: 4elis: 4eliputputi daerah perii daerah peritontonium dan sekitium dan sekitar aortaar aorta dan
dan 6e6ena na 9a9a=a =a InIn$e$eririor or dadan n pepem3m3uluuluh h dardarah ah ininteteststininumum+ + AAliliraran n lilim$m$ee super$i?ialis 3a'ian depan dan lateral dan 3elakan' diatas pusat masuk; super$i?ialis 3a'ian depan dan lateral dan 3elakan' diatas pusat masuk; nodinodi
lymphatici
lymphatici a@a@ilillalariris s ananteteririor or dadan n popoststererioior r dadan n didi3a*3a*ah ah pupusasat; t; keke nodinodi lymphatici
lymphatici in'uinalis super$i?ial in'uinalis super$i?ial F+
F+ ,aerah E@t,aerah E@tremitremitas In$eras In$erior: ,iior: ,isepan%sepan%an' arteran' arteri;=ena tii;=ena ti3iali3ialis; re'is; re'io popliteo poplitea;a; re'io in'uinale; aliran lim$e masuk lim$onodus in'uinale
re'io in'uinale; aliran lim$e masuk lim$onodus in'uinale 5
5.. iimmuuss
•
• OrOr'a'an n lilim$m$oioid d teterlrletetak ak papada da ststerernunum m 3a3a'i'ian an atatas as 3e3elalakakan' n' di di dadaererahah
mediastinum superior dan 3ertum3uh terus sampai pu3ertas mediastinum superior dan 3ertum3uh terus sampai pu3ertas
•
• Setelah pu3ertas; timus men'alami in=olusi dan setalah de*asa semakin ke?ilSetelah pu3ertas; timus men'alami in=olusi dan setalah de*asa semakin ke?il
tetapi masih 3er$un'si untuk men'hasilkan lim$osit 5 (an' 3aru tetapi masih 3er$un'si untuk men'hasilkan lim$osit 5 (an' 3aru
•
• 5imus (an' 3esar terlihat setelah lahir pada saat 3a(i dan neonatus5imus (an' 3esar terlihat setelah lahir pada saat 3a(i dan neonatus •
• 4e4empmpun(un(ai ai ! ! lolo3u3us; s; memempmpun(un(ai ai 3a3a'i'ian an korkorteteks ks dan dan memeduldulla la 3e3er3r3ententuk uk
se'iti'a; 'epen' dan kemerahan se'iti'a; 'epen' dan kemerahan
•
• Perdarahan timus 3erasal dari arteria th(mi?a (an' merupakan ?a3an' dariPerdarahan timus 3erasal dari arteria th(mi?a (an' merupakan ?a3an' dari
arteria th(roidea in$erior dan mamaria interna arteria th(roidea in$erior dan mamaria interna >atas-3atas anatomi:
>atas-3atas anatomi:
•
• >>aattaas s aanntteerriioorr : S: Stteerrnnuumm; ; rraa**aan n ??oossttaae e ""; ; 44++sstteerrnnoohh((ooiidd; ; ddaann
4+sternoth(roideus 4+sternoth(roideus
•
• >>aattaas s ssupupeerriioror : : ..eehherer; ; kkaaddaan' n' ssamamppai ai ddeekkaat t llo3o3uus s iinn$$eerriioor r 'l'laannddululaa
th(roidea th(roidea !
!.. oonnssiil l
5onsil terletak dalam satu lekukkan (an' dikenal den'an 2ossa 5onsilaris (an' 5onsil terletak dalam satu lekukkan (an' dikenal den'an 2ossa 5onsilaris (an' di
di3at3atasasi i ! ! ototot ot (a(an' n' memelelen'n'kunkun' ' 3e3er3r3ententuk uk arar?us ?us palpalatato'o'lolosusus s dadan n arar?u?uss palatophar(n'eus+ ,asar
palatophar(n'eus+ ,asar $ossa tonsilarus dinamakan $ossa tonsilarus dinamakan den'an istilah den'an istilah 5o5onsila 3ed nsila 3ed dandan tonsil termaksud salah satu dari or'an lim$oid (an' terdiri atas & 3uah tonsil (aitu tonsil termaksud salah satu dari or'an lim$oid (an' terdiri atas & 3uah tonsil (aitu 5o
5onsila Palantina; nsila Palantina; 5o5onsila .in'ualis; nsila .in'ualis; 5o5onsil Phar(n'eus+nsil Phar(n'eus+ Ket
Keti'a i'a tontonsisil l terterse3se3ut ut memmem3ent3entuk uk ?in?in?in ?in pada pada salsalurauran n limlim$e $e (an(an' ' dikdikenaenall den'an J
den'an J Ring Ring of of WaWaldeyer ldeyer + al ini (an' men(e3a3kan %ika salah satu dari keti'a+ al ini (an' men(e3a3kan %ika salah satu dari keti'a tonsila ini terin$eksi dua tonsila (an' lain %u'a ikut meradan'+
Or'an lim$oid (an' terdiri atas & 3uah tonsil; (aitu: Or'an lim$oid (an' terdiri atas & 3uah tonsil; (aitu: !3
!3 TToo*s*si'i'! ! !'!'!"!"i*i*!!
•
• 5e5erletak pada dindin' rletak pada dindin' lateralis; oro$arin' dekstra dan sinistralateralis; oro$arin' dekstra dan sinistra •
• 5erletak dalam satu lekukan (an' dikenal den'an $ossa tonsilaris; dasar dari5erletak dalam satu lekukan (an' dikenal den'an $ossa tonsilaris; dasar dari
lekukan itu adalah tonsil 3ed lekukan itu adalah tonsil 3ed
•
• 5ons5onsil mem3uka ke il mem3uka ke ?a=um oris terdiri dari 1!-1 ?a=um oris terdiri dari 1!-1 ?r(pta tonsilaris?r(pta tonsilaris •
• ,itutupi oleh selapis %arin'an ikat $i3rosa (an' 3er3entuk ,itutupi oleh selapis %arin'an ikat $i3rosa (an' 3er3entuk ?apsula?apsula •
• Pers(ara$an tonsil oleh N IL <lossophar(n'uesB dan N palatinus N 6!BPers(ara$an tonsil oleh N IL <lossophar(n'uesB dan N palatinus N 6!B •
• PendPendaraarahan han 3er3erasaasal l dardari i artarterieria a tontonsilsilariaris s ?a3?a3an' an' a+ma+ma@ia@illallaris ris e@te@ternernaa
$a?ialisB dan arteria tonsilaris ?a3an' a+phar(n'i?a as?endens lin'ualis $a?ialisB dan arteria tonsilaris ?a3an' a+phar(n'i?a as?endens lin'ualis .3
.3 TToo*si*si'! '! 'i*'i*&u!&u!'i'iss
•
• 5e5erletarletak k di3eladi3elakan' kan' lidahlidah; ; 1D& 1D& 3a'ian posterior3a'ian posterior; ; tidak mempun(a tidak mempun(a papillpapillaa
sehin''a terlihat permukaan 3er3en%ol-3en%ol $olikelB+ sehin''a terlihat permukaan 3er3en%ol-3en%ol $olikelB+
•
• PerPerdadararahan han totonsnsil il 3e3erarasasal l dadari ri ararteteriria a dordorsasalilis s lilin'n'ue ue ??a3a3anan' ' ararteteririaa
lin'ualisB; arteria ?arotis eksterna lin'ualisB; arteria ?arotis eksterna 43
43 TToo*si*si'! '! //!(!(5*&5*&%!%!'is'is
•
• 5e5erdapat di daerah naso$arin' di3elakan' rdapat di daerah naso$arin' di3elakan' pintu hidun' 3elakan'pintu hidun' 3elakan' •
• >il>ila a memmem3es3esar ar disdise3ue3ut t adenadenoidoid; ; dapdapat at men(men(e3a3e3a3kan kan sessesak ak na$na$as as karkarenaena
dap
dapat at memen(n(umum3at 3at pipintntu u nanareres s popoststererioior r ??hohoanaanaeBeB; ; teterlrletetak ak di di daedaerarahh nasophar(n@; tepatn(a diatas torus to3arius dan OP5A
.O+ 1+!+ 4emahami
.O+ 1+!+ 4emahami dan 4en%elaskan 4ikroskopik Anatomi Sistem .im$atik dan 4en%elaskan 4ikroskopik Anatomi Sistem .im$atik ".
". Lien (limpa)Lien (limpa)
•
• 4erupakan tempat destruksi 3a'i 3an(ak sel darah merah+4erupakan tempat destruksi 3a'i 3an(ak sel darah merah+ •
• 4erupakan tempat pem3entukan lim$osit (an' masuk ke dalam darah+4erupakan tempat pem3entukan lim$osit (an' masuk ke dalam darah+ •
• .impa 3ereaksi se'era terhadap anti'en (an' ter3a*a darah dan merupakan.impa 3ereaksi se'era terhadap anti'en (an' ter3a*a darah dan merupakan
or'an pem3entuk anti3odi pentin' or'an pem3entuk anti3odi pentin'
•
• ,i3un'kus oleh simpai %ain'an ikat padat (an' men%ulurkan tra3ekula (an',i3un'kus oleh simpai %ain'an ikat padat (an' men%ulurkan tra3ekula (an'
mem3a'i parenkim atau pulpa limpa men%adi kompartemen tidak sempurna mem3a'i parenkim atau pulpa limpa men%adi kompartemen tidak sempurna
•
• Pulpa limpa tidak mempun(ai pem3uluh lim$ePulpa limpa tidak mempun(ai pem3uluh lim$e •
• .im.impa pa di3di3ententuk uk oleoleh h %al%alinainan n kerker%a %a %ar%arin'in'an an retretikuikular lar (an(an' ' menmen'and'andun' un' selsel
lim$oid; makro$a' dan sel-sel anti'en-presentin' lim$oid; makro$a' dan sel-sel anti'en-presentin'
•
• 5idak memperlihatkan adan(a daerah korteks dan medula 5idak memperlihatkan adan(a daerah korteks dan medula (an' %elas(an' %elas •
• Kapsul pada limpa le3ih te3al di3andin' pada lim$onodusKapsul pada limpa le3ih te3al di3andin' pada lim$onodus
Pu'! 'im! Pu'! 'im!
•
• Pada Pada permpermukaaukaan n iriirisan san melmelalualui i limlimpa; pa; tamtampak pak 3in3intiktik-3i-3intintik k putputih ih daldalamam
parenkim (an' dise3ut nodulus lim$atikus pulpa putihDpulpa al3aB parenkim (an' dise3ut nodulus lim$atikus pulpa putihDpulpa al3aB
•
• Pulpa al3a terdapat dalam %arin'an merah tua (an' penuh den'an darahPulpa al3a terdapat dalam %arin'an merah tua (an' penuh den'an darah
(an' dise3ut pulpa merahDpulpa ru3ra+ (an' dise3ut pulpa merahDpulpa ru3ra+
•
• PulPulpa pa ru3ru3ra ra terterdirdiri i ataatas s 3an'3an'unaunan n memmeman%aan%an' n' (ai(aitu tu korkorda da limlimpa pa kokordarda
3illrothB (an' terdapat diantara sinusoid 3illrothB (an' terdapat diantara sinusoid Pu'! u"i/
Pu'! u"i/
•
• 5erdiri dari %arin'an lim$oid (an' men(elu3un'i A+ sentralis dan nodulus5erdiri dari %arin'an lim$oid (an' men(elu3un'i A+ sentralis dan nodulus
lim$atikus lim$atikus
•
• SelSel-se-sel l limlim$oi$oid d (an(an' ' menmen'el'eliliilin'i n'i A+ A+ sensentrtralialis s terterutautama ma .im.im$os$osit it 5 5 dandan
mem3entuk selu3un' periarteri mem3entuk selu3un' periarteri
•
• Nodulus lim$atikus terutama lim$osi Nodulus lim$atikus terutama lim$osit >t > •
• ,iantara pulpa putih dan pulpa merah terdapat Cona mar'inalis,iantara pulpa putih dan pulpa merah terdapat Cona mar'inalis
Pu'! m%(!/Pu'! m%(!/: arin'an Retikular den'an ?iri khas; (aitu adan(a:: arin'an Retikular den'an ?iri khas; (aitu adan(a:
•
•
• 4akro$a'4akro$a' •
• .im$osit.im$osit •
• Sel plasma dan 3an(ak Sel plasma dan 3an(ak unsur darah eritrosit; trom3osit; 'ranulositBunsur darah eritrosit; trom3osit; 'ranulositB •
• >an(ak terdapat sinusoid>an(ak terdapat sinusoid
9o*! m!(&i*!'is 9o*! m!(&i*!'is
•
• 5e5erdiri dari 3an(ak sinus dan %arin'an ikat lon''rdiri dari 3an(ak sinus dan %arin'an ikat lon''ar ar •
• 5e5erdapat sedikit lim$osit dan 3ardapat sedikit lim$osit dan 3an(ak makro$a' (' n(ak makro$a' (' akti$akti$ •
• >an(ak men'andun' anti'en darah >an(ak men'andun' anti'en darah (an'3er(an'3erperan utama peran utama dalam akti=itdalam akti=itasas
imunolo'is limpa imunolo'is limpa u*&si 'im!
u*&si 'im!
•
• Pem3entukan lim$ositPem3entukan lim$osit
-- ,i,i3e3entntuk uk dadalalam m pupulplpa a puputitihh
à
à pulpa ru3ra
pulpa ru3raà
à sinusoid
sinusoidà
à 3er?ampur darah
3er?ampur darah•
• ,estruksi eritrosit,estruksi eritrosit
-- ,,iillaakkukukan an oolleeh mh makakrroo$$aa' d' daallam am kkorordda pa puullpa pa mmereraahh
•
• Pertahanan or'anismePertahanan or'anisme
-- OleOleh karenh karena kandua kandun'an lin'an lim$m$osiosit >; limt >; lim$os$osit 5it 5; se; sel antil anti'en pre'en presensentitin' dann' dan makro$a'
makro$a'
-- #.
#. LimfonoduLimfonodus/Nodus Limfats/Nodus Limfatikus/$elenikus/$elen%ar Limfe%ar Limfe
•
• Or'an 3ersimpai 3er3entuk 3ulatDmirip 'in%al; terdiri dari Or'an 3ersimpai 3er3entuk 3ulatDmirip 'in%al; terdiri dari %arin'an lim$oid+%arin'an lim$oid+ •
• 5e5erse3ar diseluruh tu3uh disepan%an' rse3ar diseluruh tu3uh disepan%an' %alann(a pem3uluh lim$e%alann(a pem3uluh lim$e •
• Nodus Nodus ditemukan ditemukan di di ketiak ketiak dan dan di di lipat lipat paha; paha; sepan%an' sepan%an' pem3uluh-pem3uluhpem3uluh-pem3uluh
3esar
3esar di di leher leher dan dan dalam dalam %umlah %umlah 3esar 3esar di di thora@ thora@ dan dan a3domen a3domen terutama terutama dalamdalam mesenterium
mesenterium
•
• .im.im$on$onodus odus memmemiliiliki ki sissisi i konkon=eks =eks ?e?em3um3un'B n'B dan dan konkkonka$ a$ ?e?ekun'kun'B B (an'(an'
dise3ut hilus+ illus merupakan tempat arteri dan sara$ masuk dan =ena keluar dise3ut hilus+ illus merupakan tempat arteri dan sara$ masuk dan =ena keluar dari or'an
dari or'an Ko("%#s 'u!( Ko("%#s 'u!(
-- ,i3,i3ententuk oleuk oleh %arah %arain'in'an liman lim$oi$oid (an' terd (an' terdirdiri dari sai dari satu %artu %arin'in'an sel rean sel retiktikulaular r dan serat retikular (an' dipenuhi oleh lim$osit >
dan serat retikular (an' dipenuhi oleh lim$osit >
-- ,i dal,i dalam %aram %arin'in'an liman lim$oi$oid kortd korteks teeks terdardapat stpat strukruktur 3etur 3er3er3entuntuk s$erk s$eris (anis (an'' dise3ut nodulus lim$atikus
dise3ut nodulus lim$atikus
-- 5e5erdapat rdapat sinus sinus su3kapsu3kapsularsularis; is; (an' (an' di3entdi3entuk oluk oleh seh suatu uatu %arin%arin'an i'an ikat lkat lon''ar on''ar dari makro$a'; sel retikular; dan serat
dari makro$a'; sel retikular; dan serat retikularretikular Ko("%#s d!'!m
Ko("%#s d!'!m
-- 4er4erupaupakan kekan kelanlan%ut%utan koran kortekteks luas luar; r; menmen'and'andun' 3eun' 3e3er3erapa noapa noduldulusus -- 4e4en'n'anandudun' 3n' 3anan(a(ak lk limim$o$osisit 5t 5
M%du'! M%du'!
-- 5e5erdirdiri darri dari kori korda medda medulaularis (ris (' meru' merupakapakan perln perluasuasan koran kortekteks dals dalamam -- >an(>an(ak mak men'aen'andundun' .n' .im$im$osiosit > t > dan dan 3e3e3e3eraprapa sea sel pll plasmasmaa
-- KorKorda medda medularularis dipis dipisaisahkan olhkan oleh streh struktuktur sepur seperterti kapii kapiler (' 3erler (' 3erdildilataatasisi
•
• .im$e men'alir ke nodus lim$atikus untuk mem3ersihkann(a dari partikel asin'.im$e men'alir ke nodus lim$atikus untuk mem3ersihkann(a dari partikel asin'
se3elum kem3ali ke sirkulasi darah+ se3elum kem3ali ke sirkulasi darah+
•
• Se*Se*aktaktu u ?ai?airan ran limlim$e $e menmen'al'alir ir melmelalualui i sinsinus; us; ##G ##G ataatau u le3le3ih ih antanti'ei'en n dandan
kotoran lainn(a dipindahkan oleh akti=itas $a'ositosis makro$a'+ kotoran lainn(a dipindahkan oleh akti=itas $a'ositosis makro$a'+
•
• In$eksi dan peran'san'an anti'enik men(e3a3kan lim$onodus (an' terin$eksiIn$eksi dan peran'san'an anti'enik men(e3a3kan lim$onodus (an' terin$eksi
mem
mem3es3esar ar dan dan memmem3ent3entuk uk puspusat-at-puspusat at 'er'ermiminatinati=um =um (an(an' ' 3an(3an(ak ak den'den'anan proli$erasi sel (an' akti$
proli$erasi sel (an' akti$ C
C33 TToo**sisi''
II33 TToo**ssii''! ! !!''!!""ii**!!
•
• 5e5erletak pada dindin' lateral $arin' 3a'ian rletak pada dindin' lateral $arin' 3a'ian oraloral •
• Permukaan tonsila palatina dilapisi oleh epitel 3erlapis 'epen' tanpa lapisanPermukaan tonsila palatina dilapisi oleh epitel 3erlapis 'epen' tanpa lapisan
tanduk (an' %u'a melapisi 3a'ian mulut lainn(a tanduk (an' %u'a melapisi 3a'ian mulut lainn(a
•
• Setiap tonsila memiliki 1-! in=a'inasi epitel epitel 3erlapis 'epen' tanpaSetiap tonsila memiliki 1-! in=a'inasi epitel epitel 3erlapis 'epen' tanpa
lapi
(an' men'andun' sel-sel epitel (an' terlepas; lim$osit hidup dan mati; dan (an' men'andun' sel-sel epitel (an' terlepas; lim$osit hidup dan mati; dan 3akteri dalam lumenn(a
3akteri dalam lumenn(a
•
• 7an' memisahkan %arin'an lim$oid dari or'an-or'an 3erdekatan adalah satu7an' memisahkan %arin'an lim$oid dari or'an-or'an 3erdekatan adalah satu
lapis %arin'
lapis %arin'an ikat an ikat padat (an' padat (an' dise3dise3ut simpai tonsila (an' 3iasan(a 3eker%aut simpai tonsila (an' 3iasan(a 3eker%a se3a'ai sa*ar terhadap pen(e3aran in$eksi tonsila
se3a'ai sa*ar terhadap pen(e3aran in$eksi tonsila
•
• ,i 3a*ah tonsila palatina terdapat %arin'an ikat padat (an' mem3entuk ,i 3a*ah tonsila palatina terdapat %arin'an ikat padat (an' mem3entuk
kapsul+ ,ari kapsul ter3entuk tra3ekula den'an pem3uluh darah; di3a*ah kapsul+ ,ari kapsul ter3entuk tra3ekula den'an pem3uluh darah; di3a*ah kapsul terdapat serat otot ran'ka
kapsul terdapat serat otot ran'ka IIII33 TToo**ssii''! ! ''ii**&&uu!!''iiss
•
• .e3ih ke?il dan le3ih 3an(ak.e3ih ke?il dan le3ih 3an(ak •
• 5e5erletak pada pan'rletak pada pan'kal lidahkal lidah •
• ,itutupi epitel 3erlapis 'epen',itutupi epitel 3erlapis 'epen' •
• 4asin'-masin' mempun(ai se3uah kriptus4asin'-masin' mempun(ai se3uah kriptus
IIIIII33 TToo**ssii''! !! !((ii**&&%%!!''
•
• 4erupakan tonsila tun''al (an' terletak d4erupakan tonsila tun''al (an' terletak di3a'ian supero-posterior $arin'i3a'ian supero-posterior $arin' •
• ,itutupi epitel 3ertin'kat silindris 3ersilia,itutupi epitel 3ertin'kat silindris 3ersilia •
• 5erdiri dari lipatan-lipatan mukosa den'an %ar+ .im$oid di$us dan nodulus5erdiri dari lipatan-lipatan mukosa den'an %ar+ .im$oid di$us dan nodulus
lim$atikus lim$atikus
•
• 5idak memiliki kriptus5idak memiliki kriptus •
• Simpai le3ih tipis dari tonsil palatinaSimpai le3ih tipis dari tonsil palatina
&.
&. imusimus
•
• 5imus memiliki suatu simpai %arin'an ikat (an' masuk ke dalam parenkim dan5imus memiliki suatu simpai %arin'an ikat (an' masuk ke dalam parenkim dan
mem3a'i timus men%adi lo3ulus mem3a'i timus men%adi lo3ulus
•
• SetiaSetiap p lo3ullo3ulus us memimemiliki satu Cona liki satu Cona peri$peri$er 'elap er 'elap dise3dise3ut korteks dan ut korteks dan Cona pusatCona pusat
(an' teran' dise3ut medula korteks dan
(an' teran' dise3ut medula korteks dan medula 3erisi sel-sel lim$ositmedula 3erisi sel-sel lim$osit
•
• Sel lim$osit 3erasal dari sel mesenkim (an' men(usup ke dalam suatu epitelSel lim$osit 3erasal dari sel mesenkim (an' men(usup ke dalam suatu epitel
primordium dari kantun' $arin'eal ke & dan "+ primordium dari kantun' $arin'eal ke & dan "+
•
• Korteks timusKorteks timus
-- .i.im$m$ososit it 5 5 (a(an' n' sasan'n'at at 3a3an(n(ak ak -- Sel Sel reretitikukulalar er epipitetel (l (an' an' tetersrse3e3arar -- >>ee3e3erraappa a mmaakkrroo$$aa''
•
• 4edula timus4edula timus
-- 4e4en'an'andndun' un' sesel rl retetikikulular dar dan lan limim$o$osisitt
-- SeSel-l-sesel l inini i memen(n(e3e3a3a3kakan n memedudula la tatammpapak k lele3i3ih h pupu?a?at t didi3a3andndinin' ' 3a3a'i'ianan korteks
korteks
4en'andun' 3adan hassal ?orpus?ulum t(mi?umB (an' merupakan sel retikular 4en'andun' 3adan hassal ?orpus?ulum t(mi?umB (an' merupakan sel retikular epitel 'epen' (an' tersusun konsentris; men'alami de'enerasi dan men'andun' epitel 'epen' (an' tersusun konsentris; men'alami de'enerasi dan men'andun' 'ranula keratohialin+
'ranula keratohialin+
•
• 5imus men'alami in=olusi setelah pu3ertas5imus men'alami in=olusi setelah pu3ertas •
• 5imus ditempati oleh sel-sel (an' dihasilkan dari 5imus ditempati oleh sel-sel (an' dihasilkan dari sumsum tulan'sumsum tulan' •
• Sel-sel ini mulai men%alani di$erensiasin(a men%adi sel 5Sel-sel ini mulai men%alani di$erensiasin(a men%adi sel 5 •
• 5imus men'hasilkan 3e3erapa $aktor pertum3uhan protein (an' meran'san'5imus men'hasilkan 3e3erapa $aktor pertum3uhan protein (an' meran'san'
proli$erasi dan di$erensiasi lim
proli$erasi dan di$erensiasi lim$osit 5$osit 5 .O+ 1+&+ 4emahami dan 4en%elaskan
.O+ 1+&+ 4emahami dan 4en%elaskan 2un'si Sistem .im$atikus2un'si Sistem .im$atikus Sistem lim$atikus 3er$un'si se3a'ai:
Sistem lim$atikus 3er$un'si se3a'ai: 1+
1+ 4en'em4en'em3alika3alikan ?airan ?airan dan pron dan protein datein dari %arri %arin'an ke in'an ke dalam sdalam sirkulirkulasi darasi darahah !+
Sistem
Sistem
Imun
Imun
Non-Spesifk
Non-Spesifk
Fisik
Fisik
-Kulit -Kulit -Selaput -Selaput leni! leni! -Silia -Silia -"atuk -"atuk -"e!sin -"e!sin#a!ut
#a!ut
"iokimia$ "iokimia$ -#iso%im -#iso%im --Sek!esise&ase Sek!esise&ase us us -'sam -'sam lam&un( lam&un( -#akto)e!in -#akto)e!in -'sam -'sam neu!aminik neu!aminik *umo!al$ *umo!al$ --Kompleme Kompleme n n -'++ -'++ -,eiato! -,eiato! asal lipi asal lipi -Stitokin -StitokinSelula
Selula
!!
-Fa(osit$ -Fa(osit$ ,ononuklea! ,ononuklea! +olimo!)onukle +olimo!)onukle a! a! -Sel NK -Sel NK -"asofl -"asofl -.osinofl -.osinofl -S/ -S/Spesifk
Spesifk
*umo!
*umo!
al
al
Sel " Sel " -I(0 -I(0 -I(' -I(' -I(, -I(, -I(. -I(. -I(/ -I(/ Sitokin SitokinSelula
Selula
!!
Sel Sel -1 -1 -2 -2 -17 -17 -!e( -!e( -t -t -3#45 -3#45 -NK -NK &+&+ Untuk meUntuk mem3a*a lem3a*a lemak (an' smak (an' sudah diemudah diemulsiulsikan oleh uskan oleh usus ke sirus ke sirkulaskulasi darah oi darah olehleh la?tealB
la?tealB "+
"+ Kelen%Kelen%ar l(mar l(mph men(aph men(arin' dan mrin' dan men'han?uen'han?urkan mirkan mikroorkroor'anis'anisme untume untuk men'hik men'hindarindari pen(e3aran mikroor'anisme itu dari tempat masukn(a
pen(e3aran mikroor'anisme itu dari tempat masukn(a ke dalam %arin'an; ke ke dalam %arin'an; ke 3a'ian3a'ian tu3uh lain
tu3uh lain +
+ ApApa3ia3ila la adada a inin$e$eksksi; i; kekelelen%n%ar ar l(l(mpmph h memen'n'hashasililkakan n CaCat t ananti ti aantnti3i3ododiB iB untuntuk uk melindun'i tu3uh terhadap kelan%utan in$eksi
melindun'i tu3uh terhadap kelan%utan in$eksi .I+ !+ 4emahami dan 4empela%ari Sistem Imun
.I+ !+ 4emahami dan 4empela%ari Sistem Imun .O+ !+1+ 4emahami dan 4en%elaskan
.O+ !+1+ 4emahami dan 4en%elaskan Klasi$ikasi Sistem ImunKlasi$ikasi Sistem Imun
A3
A3 Sis"%m ISis"%m Imu*i"!s Imu*i"!s I**!"% 7No**!"% 7No*s%sii#*s%sii#8 ; Imu*i"8 ; Imu*i"!s A!s A'!mi!/:'!mi!/:
•
• ImuImunitnitas as (an(an' ' dipdiperoeroleh leh tantanpa pa diddidahulahului ui oleoleh h kontkontak ak denden'an 'an antanti'ei'en; n; 3er3ersi$si$atat
nonspesi$ik+ nonspesi$ik+
•
•
• 4ek4ekanianismesmen(a n(a tidtidak ak menmenun%un%ukan ukan spespesi$si$itaitas s terterhadahadap p 3end3enda a asiasin' n' dan dan mammampupu
melindun'i tu3uh terhadap 3an(ak patho'en potensial+ melindun'i tu3uh terhadap 3an(ak patho'en potensial+
•
• PePertrtahaahan n teterdrdepaepan n dadalalam m memen'hn'hadadapapi i seseraran'n'an an 3er3er3a'3a'ai ai mimikrkro3a o3a dadan n dapdapatat
mem3erikan respon lan'sun' mem3erikan respon lan'sun' 5e
5erdiri dari & mekanisme; rdiri dari & mekanisme; (aitu :(aitu : 1.
1. PePertrtahahananan Fisan Fisikik/M/Mekekanianikk
Kulit; selaput lendir; silia saluran napas; 3atuk dan 3ersin : 'aris pertama terdepan Kulit; selaput lendir; silia saluran napas; 3atuk dan 3ersin : 'aris pertama terdepan terhadap in$eksi+
terhadap in$eksi+ 2.
2. PePertrtahahananan an aarurut t P'"
P'""N"N #*+$*,*""N"N #*+$*,*" a+
a+ Asam lAsam lemak pada kemak pada kelen%aelen%ar se3asr se3aseus di kueus di kulit mlit mempun(empun(ai e$ek deai e$ek denaturanaturasi tersi terhadaphadap protein mem3ran
protein mem3ran 3+
3+ .isoCim .isoCim dalam dalam kerin'at; kerin'at; ludah; ludah; air air mata; mata; dan dan air air susu susu i3u i3u dapatmen'han?urkandapatmen'han?urkan lapisan peptido'likan dindin' 3akteri positi$ 'ram
lapisan peptido'likan dindin' 3akteri positi$ 'ram ?+
?+ ASI ASI memmemiliilikilkilaktaktookooksidsidase dan ase dan asam neuramasam neuraminiinik k (an(an' ' mermerupaupakanakanantinti3akt3akterierialal terhadap
terhadap !scherichia coli !scherichia coli dan Staph(lo?o??us dan Staph(lo?o??us d+
d+ SalSali=i=a a mememimililikikilalaktktookooksisidadase se (a(an' n' dapdapatatmemerurusasak k didindindin' n' dan dan memenimnim3ul3ulkakann ke3o?oran sitoplasma; dan 3er$un'si se3a'ai opsonin
ke3o?oran sitoplasma; dan 3er$un'si se3a'ai opsonin dalam lisis sel mikro3adalam lisis sel mikro3a e+
e+ 99.; .; enenCiCim m prprototeoeolilititik; k; anantiti3o3odidi; ; emempepedu du dadalalam m ususus us hahalulus; s; memen?n?ipiptatakakann lin'kun'an (an' dapat men?e'ah in$eksi 3an(ak mikro3a
lin'kun'an (an' dapat men?e'ah in$eksi 3an(ak mikro3a $+
$+ 4uku4ukus (an' kents (an' kental melial melindunndun'i sel epi'i sel epitel muktel mukosa dan dapaosa dan dapat menant menan'ka'kap 3akterp 3akterii dan 3ahan lainn(a
dan 3ahan lainn(a P'"
P'""N"N -,+"L"N"N -,+"L Per
Pertahtahanaanan n humhumoraoral: l: sisistestem m imuimun n nonsnonspespesi$ii$ik k menmen''u''unakanakan n 3er3er3a'3a'ai ai molmolekulekul;; diantaran(a adalah peptide antimikro3a seperti de$isiensi; katelisidin dan I2N den'an diantaran(a adalah peptide antimikro3a seperti de$isiensi; katelisidin dan I2N den'an e$ek anti=iral+
e$ek anti=iral+
KomplemenKomplemen Kompl
Komplemen merupakan emen merupakan molekmolekul ul sistsistem em imun nonspesi$imun nonspesi$ik ik (an' 3isa (an' 3isa men%admen%adii spesi$ik dalam keadaan tertentu+ Komplemen terdiri atas %umlah 3esar protein spesi$ik dalam keadaan tertentu+ Komplemen terdiri atas %umlah 3esar protein (an
(an' ' 3i3ila la didiakaktiti$k$kan an dapdapat at memem3m3ererikikan an e$e$ek ek prprototekeksi si teterhrhadaadap p inin$e$eksksi i dadann 3erperan
3erperan dalam dalam respon respon in$lamasi+ in$lamasi+ Komplemen Komplemen 3erperan 3erperan se3a'ai se3a'ai opsonin opsonin (an'(an' menin'katkan $a'ositosis; se3a'ai $a?tor kemotaktik; menim3ulkan destruksiDlisis menin'katkan $a'ositosis; se3a'ai $a?tor kemotaktik; menim3ulkan destruksiDlisis 3akteri
3akteri dan dan parasit+ parasit+ Komplemen Komplemen den'an den'an spe?trum spe?trum akti=itas akti=itas (an' (an' luas luas diproduksidiproduksi oleh hepatosit dan monosit serta lan'sun' dapat diakti$kan oleh mikro3a atau oleh hepatosit dan monosit serta lan'sun' dapat diakti$kan oleh mikro3a atau produkn(a+
produkn(a+
asil akti=asi komplemen 3erupa mediator (an' 3ersi$at 3iolo'ik akti$ dan asil akti=asi komplemen 3erupa mediator (an' 3ersi$at 3iolo'ik akti$ dan enCim untuk reaksi 3erikutn(a+ Akti=asi dari komplemen merupakan usaha tu3uh enCim untuk reaksi 3erikutn(a+ Akti=asi dari komplemen merupakan usaha tu3uh dalam men'han?urkan anti'en+ Ada # komponen dasar pada komplemen (aitu 91 dalam men'han?urkan anti'en+ Ada # komponen dasar pada komplemen (aitu 91 sampai den'an 9#+
sampai den'an 9#+
Protein $ase akProtein $ase akut P2ABut P2AB a+
a+ SelSelama $asama $ase akut in$eke akut in$eksi; tersi; ter%ad%adi peru3ai peru3ahan pada kadahan pada kadar proter protein dalam sein dalam serumrum (an' dise3ut APP
(an' dise3ut APP 3+
3+ Protein Protein (an' (an' menin'kat menin'kat atau atau menurun menurun selama selama $ase $ase akut akut dise3ut dise3ut %u'a %u'a APRPAPRP (an' 3erperan dalam pertahanan dini+ ,iinduksi oleh sin(al (an' 3erasal dari (an' 3erperan dalam pertahanan dini+ ,iinduksi oleh sin(al (an' 3erasal dari tempat ?edera atau in$eksi melalui darah+ ati merupakan tempat sintesis tempat ?edera atau in$eksi melalui darah+ ati merupakan tempat sintesis APRP
?+
?+ 9-9-rerea?ta?ti=i=e e prprototeiein n 99RPRPB B memerurupapakan kan sasalalah h sasatu tu P2P2AA; ; tetermrmasasuk uk 'ol'olonon'an'an protein
protein (an' (an' kadarn(a kadarn(a dalam dalam darah darah menin'kat menin'kat pada pada in$eksi in$eksi akut akut se3a'aise3a'ai res
respon pon imuimunitnitas as nonsnonspespesi$ii$ik+ k+ Se3aSe3a'ai 'ai opsopsonionin; n; 9RP 9RP menmen'ik'ikat at 3er3er3a'a3a'aii mikroor'anisme+ Pen'ukuran 9PR di'unakan untukmenilai akti=itas pen(akit mikroor'anisme+ Pen'ukuran 9PR di'unakan untukmenilai akti=itas pen(akit in$lamasi dan %ika tetap tin''i maka menun%ukkan in$eksi (an' persisten+ 9RP in$lamasi dan %ika tetap tin''i maka menun%ukkan in$eksi (an' persisten+ 9RP dapat menin'kat den'an 3antuan 9a
dapat menin'kat den'an 3antuan 9a!M!M++
d+
d+ .ekti.ektinDkolenDkolektin mektin merupakan mrupakan molekul olekul larut dlarut dalam plalam plasma (asma (an' dapat man' dapat men'ikaten'ikat mananDmanosa dalam polisakarida karenan(a dise3ut 4>.B (an' merupakan mananDmanosa dalam polisakarida karenan(a dise3ut 4>.B (an' merupakan permukaan
permukaan 3an(ak 3an(ak 3akteri 3akteri seperti seperti 'alur 'alur pneumokokus pneumokokus dan dan 3an(ak 3an(ak mikro3a;mikro3a; te
tetatapi pi titidak dak padpada a sesel l =e=ertrte3e3raratata+ + .e.ektktin in 3e3erprpereran an sese3a3a'a'ai i opopsosoninin n (an(an'' men'akti$kan komplemen
men'akti$kan komplemen e+
e+ ProteProtein $ase akin $ase akut lainn(ut lainn(a adalah 1a adalah 1-anti-antitriptripsin; amisin; amilod serlod serum Aum A; hapto'l; hapto'lo3in;o3in; 9#; $a?tor > dan $i3rino'en (an' %u'a 3erperan pada penin'katan la%u endap 9#; $a?tor > dan $i3rino'en (an' %u'a 3erperan pada penin'katan la%u endap darah aki3at in$eksi; namun di3entuk %auh le3ih lam3at dari 9RP
darah aki3at in$eksi; namun di3entuk %auh le3ih lam3at dari 9RP $+
$+ 4ek4ekanianisme $ossme $os$ol$olipiipid d dipdiperlerlukan untukan untuk produuk produksi P< dan .5ksi P< dan .5R (an' 3er'uR (an' 3er'unana untuk
untuk menin'menin'katkan katkan responrespons s in$lin$lamasi amasi melalmelalui ui penin'penin'katan katan permepermea3ilia3ilitastas =as?ular dan =asodilatasi
=as?ular dan =asodilatasi '+
'+ SitokiSitokin I.-1; I.n I.-1; I.-F; 5N2-F; 5N2- dis- dise3ut sie3ut sitokin prtokin proin$loin$lamasiamasi; meran's; meran'san' hati untan' hati untuk uk mensintesis dan melepas se%umlah protein plasma+
mensintesis dan melepas se%umlah protein plasma+ ".
". PePertrtahahananan #ean #elululeler r !3
!3 !!&o&osisi" mo" mo*o*o*u*u#'#'%!%!(( 5e
5erdirdiri ri ataatas s monmonosiosit t daldalam am sirsirkulkulasi asi dan dan makmakro$ro$a' a' daldalam am %ar%arin'in'an+ an+ PadPadaa das
dasarn(arn(a; a; monmonosiosit t dan dan makmakro$ro$a' a' samsama-sa-sama ama memmempun(pun(ai ai $un$un'si 'si (an(an' ' samsama;a; (aituuntuk $a'ositosis mikro3a pato'en; melepas mediator in$lamasi dan sitokin; (aituuntuk $a'ositosis mikro3a pato'en; melepas mediator in$lamasi dan sitokin; sertam
sertamempreempresentassentasikan ikan anti'anti'en en dari pato'en dari pato'en (an' (an' di?erdi?erna na kepada sel kepada sel lim$lim$osit 5+osit 5+ Pen'han?
Pen'han?urankumurankuman$a'an$a'ositB ositB dilakudilakukan kan den'an den'an mem3enmem3entuk tuk $a'oli$a'olisosomsosom; ; (aitu(aitu $usi antar $a'osom (an'didalamn(a terdapat pato'en dan lisosom; (an' akan $usi antar $a'osom (an'didalamn(a terdapat pato'en dan lisosom; (an' akan mendestruksi pato'en; 3aik den'an men''unakan enCim pen?ernaan dari lisosom mendestruksi pato'en; 3aik den'an men''unakan enCim pen?ernaan dari lisosom maupun men''unakan spesies oksi'en
maupun men''unakan spesies oksi'en reaktireakti$+al ini $+al ini %u'a men'a*ali pelepasan%u'a men'a*ali pelepasan medi
mediatoator r in$in$lamlamasi asi maumaupun pun sitsitokiokin n (an(an' ' akaakanmennmen'in'indukduksi si 3ai3aik k selsel-se-sel l imuimunn spesi$ik maupun nonspesi$ik lainn(a+
spesi$ik maupun nonspesi$ik lainn(a+ .3
.3 !&o!&osi" Po'si" Po'imo(imo(o*uo*u#'%#'%!( !"!!( !"!u G(!*u G(!*u'o4u'o45"%5"%
4erupakan F-0G dari seluruh %umlah darah putih normal dan dapat keluar dari 4erupakan F-0G dari seluruh %umlah darah putih normal dan dapat keluar dari pem3uluh
pem3uluh darahkemotaksisDresponin$lamasiBdarahkemotaksisDresponin$lamasiB+ + <ranulosit <ranulosit di3a'i di3a'i menurutmenurut pe*arnaan
pe*arnaan histolo'ikn(a histolo'ikn(a men%adi men%adi neutro$il; neutro$il; eosino$il; eosino$il; dan dan 3aso$il+Sel-sel 3aso$il+Sel-sel iniini mempun(ai 'ranul-'ranul (' men'andun' enCim pen?ernaan+
mempun(ai 'ranul-'ranul (' men'andun' enCim pen?ernaan+ N%u"(oi'
N%u"(oi' 4er
4erupakupakan an sel sel perpertamtama a (an' (an' dikdikeraerahkahkan n ketketempempat at 3akt3akteri eri masmasuk+uk+2un'2un'sisi utamaneutro$il adalah $a'ositosis; 3aik den'an %alur oksi'en dependen dan utamaneutro$il adalah $a'ositosis; 3aik den'an %alur oksi'en dependen dan independen+Neutro$il %u'a dapat men'enal pato'en se?ara lan'sun'+
independen+Neutro$il %u'a dapat men'enal pato'en se?ara lan'sun'+ Eosi*oi'
Eosi*oi'
4erupakan !-G dari sel darah putih oran'sehat+Eosino$il %u'a 3er$un'si 4erupakan !-G dari sel darah putih oran'sehat+Eosino$il %u'a 3er$un'si se3a'ai $a'osit; den'an ?ara melepaskan isi 'ranuln(a (an' 3ersi$at toksik ke se3a'ai $a'osit; den'an ?ara melepaskan isi 'ranuln(a (an' 3ersi$at toksik ke sel sasaran+Sel ini 3erperan pentin' pada in$eksi parasit+
sel sasaran+Sel ini 3erperan pentin' pada in$eksi parasit+ B!soi'
>er%umlah san'at sedikit;sekitar;G dari seluruh sel darah putih+ >aso$il >er%umlah san'at sedikit;sekitar;G dari seluruh sel darah putih+ >aso$il dapat 3er$un'si se3a'ai $a'osit den'an memiliki enCim pen?ernaanproteaseB+ dapat 3er$un'si se3a'ai $a'osit den'an memiliki enCim pen?ernaanproteaseB+ Aka
Akan n tettetapi api $un$un'si 'si utautaman(man(a a adaadalah lah melmelepas epas medimediatoator r in$in$lamlamasiasi; ; sepsepertertii histamin;leukotrien;heparin; dll+
histamin;leukotrien;heparin; dll+ 4433 SS%%' ' mm!!ss""
Sel
Sel mamast st adaadalalah h sesel l (a(an' n' daldalam am ststruruktkturur; ; $u$un'n'si si dan dan prprololi$i$ererasasinin(a (a seserurupapa den'ansel 3aso$il; 3edan(a adalah sel mast han(a ditemukan dalam %arin'an (an' den'ansel 3aso$il; 3edan(a adalah sel mast han(a ditemukan dalam %arin'an (an' 3erhu3un'an
3erhu3un'an den'an den'an pem3uluh darah+ pem3uluh darah+ Sel mast Sel mast diakti$kan den'an diakti$kan den'an pen'aruh PA2pen'aruh PA2;; 9&a
9&a;9;9aa; ; dadan n memediadiatotor r lalaininn(n(a+a+>i>ila la tetelalah h teteraraktkti=i=asasi; i; mamaka ka sesel l mamast st akaakann de'ranulasi men'eluarkan 3er3a'ai sitokin (an'
de'ranulasi men'eluarkan 3er3a'ai sitokin (an' 3erperan dalam proses in$lamasi+3erperan dalam proses in$lamasi+ d3
d3 S%' S%' N!N!"u("u(!' K!' Ki''i''%( %( 7NK7NK88
5ermasuk sel lim$osit karena 3erkem3an' dari sel asal pro'enitor (an' sama 5ermasuk sel lim$osit karena 3erkem3an' dari sel asal pro'enitor (an' sama den'an sel > dan 5+ Sel NK dapatmen'enali dan mem3unuh 3er3a'ai sel(an' den'an sel > dan 5+ Sel NK dapatmen'enali dan mem3unuh 3er3a'ai sel(an' sudah terin$eksi tanpa 3antuan tam3ahan untuk akti=asin(a+ Sel NK men'andun' sudah terin$eksi tanpa 3antuan tam3ahan untuk akti=asin(a+ Sel NK men'andun' per$orin(an' dapat melu3an'
per$orin(an' dapat melu3an'i mem3ran sel sasaran i mem3ran sel sasaran dan 'ranCim untuk dan 'ranCim untuk sitotoksik;sitotoksik; sama seperti 5h+ Selini memproduksi I2N- dan 5N2- (' merupakan sitokin sama seperti 5h+ Selini memproduksi I2N- dan 5N2- (' merupakan sitokin proin$lamasi serta 3erperan dalam pen'akti$an makro$a' dan re'ulator sel 5h+ proin$lamasi serta 3erperan dalam pen'akti$an makro$a' dan re'ulator sel 5h+ %3
%3 S%S%' ' D%D%*d*d(i(i"i"i# # 7S7SD8D8 4erupa
4erupakan kan anti'eanti'en n presenpresentin' ?ell tin' ?ell AP9B palin' e$ekti$ AP9B palin' e$ekti$ karenakarenaletakn(letakn(a a (an'(an' ssttrraattee''iis s ddi i tteemmppaatt-t-temempapat t mmiikkrro3o3a a mmaassuk uk ttu3u3uuhh+ + SS, , mmenen''eenanallii anti'en;men'a*ali respon imunitas seluler dan humoral (an' men'akti$kan sel 5 anti'en;men'a*ali respon imunitas seluler dan humoral (an' men'akti$kan sel 5 dan sel >+ AP9 mempresentasikan peptida anti'en ke sel 5 9," melalui 49-II dan sel >+ AP9 mempresentasikan peptida anti'en ke sel 5 9," melalui 49-II atau ke
atau ke sel 5 sel 5 9,8 melal9,8 melalui ui 4949-I; sehin'-I; sehin''a 'a dapdapat at menmen'akt'akti$ki$kan an kedkedua ua selsel terse3ut+
terse3ut+ B3
B3 Sis"Sis"%m imu* S%si%m imu* S%sii#;i#;Imu*Imu*i"!i"!s Ad!s Ad!!"i!"i::
•
• ,idapat setelah ter%adi paparan terhadap anti'en; 3ersi$at spesi$ik+,idapat setelah ter%adi paparan terhadap anti'en; 3ersi$at spesi$ik+ −
− $munitas $munitas pasif pasif : diperankan oleh anti3odi atau lim$osit (an' telah di3entuk : diperankan oleh anti3odi atau lim$osit (an' telah di3entuk
se3elumn(a didalam tu3uh pe%amu (an' lain;di3erikan dalam antiserum se3elumn(a didalam tu3uh pe%amu (an' lain;di3erikan dalam antiserum
−
− $munitas aktif $munitas aktif : diinduksi setelah kontak klinis atau su3klinisB den'an anti'en: diinduksi setelah kontak klinis atau su3klinisB den'an anti'en •
• 4empun(ai kemampuan untuk men'enal 3enda (an' dian''ap asin' 3a'i dirin(a+4empun(ai kemampuan untuk men'enal 3enda (an' dian''ap asin' 3a'i dirin(a+
Pa%anan terse3ut menim3ulkan sensitasi; sehin''a anti'en (an' sama dan masuk Pa%anan terse3ut menim3ulkan sensitasi; sehin''a anti'en (an' sama dan masuk tu3uh untuk kedua kali akan dikenal le3ih ?epat dan kemudian dihan?urkan
tu3uh untuk kedua kali akan dikenal le3ih ?epat dan kemudian dihan?urkan
•
• Sistem imun spesi$ik humoral: (an' 3erperan adalah lim$osit > atau sel > (an'Sistem imun spesi$ik humoral: (an' 3erperan adalah lim$osit > atau sel > (an'
3erasal
3erasal dari dari sel sel asal asal multipoten multipoten di di sumsum sumsum tulan'+ tulan'+ Sel Sel > > (an' (an' diran'san' diran'san' oleholeh 3enda
3enda asin' asin' akan akan 3erproli$erasi; 3erproli$erasi; 3erdi$erensiasi; 3erdi$erensiasi; dan dan 3erkem3an' 3erkem3an' men%adi men%adi selsel plasma
plasma (an' (an' memproduksi memproduksi anti3odi+ anti3odi+ Anti3odi Anti3odi (an' (an' dilepas dilepas ditemukan ditemukan didalamdidalam serum; 3er$un'si untuk pertahanan terhadap in$eksi ekstraselular; =irus dan 3akteri serum; 3er$un'si untuk pertahanan terhadap in$eksi ekstraselular; =irus dan 3akteri serta menetralkan toksinn(a+
serta menetralkan toksinn(a+
•
• Sistem imun spesi$ik selular: (an' 3erperan adalah lim$osit 5 atau sel 5 (an'Sistem imun spesi$ik selular: (an' 3erperan adalah lim$osit 5 atau sel 5 (an'
di3ent
di3entuk uk dalam sumsum tulan'; dalam sumsum tulan'; tetaptetapi i proliproli$eras$erasi i dan dan di$erdi$erensiaensiasin(a ter%adi disin(a ter%adi di dalam kelen%ar timus+ 2aktor timus dise3ut timosin (an' dapat ditemukan dalam dalam kelen%ar timus+ 2aktor timus dise3ut timosin (an' dapat ditemukan dalam peredaran
peredaran darah darah se3a'ai se3a'ai hormon hormon asli asli dan dan dapat dapat mempen'aruhi mempen'aruhi di$erensiasi di$erensiasi sel sel 55 diperi$er+ 2un'si utama sistem imun spesi$ik selular adalah pertahanan terhadap diperi$er+ 2un'si utama sistem imun spesi$ik selular adalah pertahanan terhadap 3akteri (an' hidup intraselular;=ir
.O+ !+!+ 4emahami dan 4en%elaskan
.O+ !+!+ 4emahami dan 4en%elaskan 4ekanisme Sistem Imun4ekanisme Sistem Imun
4EKANIS4E I4UNI5AS NONSPESI2IK 4EKANIS4E I4UNI5AS NONSPESI2IK
4ekanisme imunitas nonspesi$ik terhadap 3akteri tin'kat sa*ar $isik seperti4ekanisme imunitas nonspesi$ik terhadap 3akteri tin'kat sa*ar $isik seperti kulit atau permukaan mukosa
kulit atau permukaan mukosa
−
− Kulit merupakan sa*ar $isik e$ekti$ dan pertum3uhan 3akteri diham3at sehin''aKulit merupakan sa*ar $isik e$ekti$ dan pertum3uhan 3akteri diham3at sehin''a
a'en patho'en (an' menempel akan diham3at p rendah dari asam laktat (an' a'en patho'en (an' menempel akan diham3at p rendah dari asam laktat (an' terkandun' didalam se3um (an' dilepas kelen%ar kulit
terkandun' didalam se3um (an' dilepas kelen%ar kulit
−
− Sekret dipermukaan mukosa men'andun' Sekret dipermukaan mukosa men'andun' enCim destrukti$ seperti lisoCimenCim destrukti$ seperti lisoCim −
− SalurSaluran an napas dilindun'napas dilindun'i i oleh 'erakan oleh 'erakan mukosmukosiliailiar r sehinsehin''a ''a lapisalapisan n mukosamukosa
se?ara terus menerus di'erakkan menu%u arah n
se?ara terus menerus di'erakkan menu%u arah naso$arin'aso$arin'
−
− >akteri ditan'kap oleh mu?us sehin''a dapat disin'kirkan dari saluran napas>akteri ditan'kap oleh mu?us sehin''a dapat disin'kirkan dari saluran napas −
− SeSekrkresesi i mumukokosa sa sasaluluraran n nanapapas s dadan n sasaluluraran n ?e?ernrna a memen'n'anandudun' n' pepeptptididee
antimi?ro3ial (an' dapat memusnahkan mikro3a patho'en antimi?ro3ial (an' dapat memusnahkan mikro3a patho'en
−
− 4ikro4ikro3a patho'en (an' 3a patho'en (an' 3erhas3erhasil menem3us sa*ar $isik dan il menem3us sa*ar $isik dan masuk ke masuk ke %arin%arin'an'an
di3a*ahn(a dapt dimusnahkan den'an 3antuan komplemen dan di?erna oleh di3a*ahn(a dapt dimusnahkan den'an 3antuan komplemen dan di?erna oleh $a'osit
$a'osit II++ KKoommpplleemmeenn
Komplemen diakti$kan melalui & ?ara : Komplemen diakti$kan melalui & ?ara : aa++ aallur ur KKllaassiik k
al
alur ur klaklasik sik diadiaktikti$ka$kan n oleoleh h resrespon pon imimun un (ai(aitu tu dimdimulaulai i denden'an 'an aktakti=ai=asisi ant
anti'i'enen-a-antnti3i3ododi i (a(an' n' akakan an memen'n'aktakti$i$kan kan 91Q 91Q 91 91 akaktiti$ $ Q Q 91 91 akakanan men'ika
men'ikat t I'4 I'4 Q Q men'hasmen'hasilkan komponen enCimatik (an' ilkan komponen enCimatik (an' menstmenstimulaimulasisi mu
mun?n?ulnuln(a (a 9" 9" Q Q 9" 9" akakan an memen'n'hashasililkan kan komkomponponen en enenCiCimamatitik k (a(an'n' men
menstistimulmulasi asi munmun?uln?uln(a (a 9! 9! Q Q 9! 9! akan akan menmenstistimulmulasi asi munmun?ul?uln(a n(a 9&9& ?on=ertase+
?on=ertase+ 3+
3+ alur Aalur Alternati$ lternati$
alur Alternati$ merupakan %alur pertahanan utama dan tanpa diperantarai alur Alternati$ merupakan %alur pertahanan utama dan tanpa diperantarai ole
oleh h antanti'ei'en-ann-antiti3odi3odi+ + alalur ur ini ini terter%ad%adi i daldalam am resrespon pon polipolisaksakariarida da dandan lan'sun' ke 9& karena 9& merupakan molekul (an' tidak sta3il+ 9& akan lan'sun' ke 9& karena 9& merupakan molekul (an' tidak sta3il+ 9& akan men'hasilkan komponen enCimatik (an' akan menstimulasi $aktor > dan men'hasilkan komponen enCimatik (an' akan menstimulasi $aktor > dan $aktor > menstimulasi mun?uln(a $aktor ,+ Pada akhirn(a $aktor , akan $aktor > menstimulasi mun?uln(a $aktor ,+ Pada akhirn(a $aktor , akan menstimulasi mun?uln(a 9& ?on=ertase+
menstimulasi mun?uln(a 9& ?on=ertase+ ?+
?+ aallur ur .e.ektktinin
alur ini dia*ali oleh stimulasi dari komplek manosa 3indin' protein pada alur ini dia*ali oleh stimulasi dari komplek manosa 3indin' protein pada permukaan
permukaan patho'en patho'en (an' (an' menstimulasi menstimulasi 3e3erapa 3e3erapa komponen komponen enCimatik enCimatik (a
(an' n' memensnstitimumulalasi si 9" 9" Q Q 9" 9" memensnstitimlmlasasi i mumun?n?ululn(n(a a 9! 9! dadan n 9!9! menstimulasi mun?uln(a 9& ?on=ertase+
Setelah keti'a %alur ini men'akti$kan 9& ?on=ertase; 9& ?on=ertase ini akan Setelah keti'a %alur ini men'akti$kan 9& ?on=ertase; 9& ?on=ertase ini akan me
men'hn'hasasililkakan n 9&9&a; a; 99a; a; dadan n 9&9&>+ >+ 9&9&a a dan dan 99a a 3e3erprpereran an daldalam am prprososeses in$
in$lamlamasi asi dan dan menmenstistimulmulasi asi sel sel masmast t untuntuk uk menmen'ha'hasilsilkan kan hishistamtamine ine daldalamam proses
proses in$lamasi+ in$lamasi+ Sedan'kan Sedan'kan 9&> 9&> akan akan 3erikatan 3erikatan den'an den'an reseptor reseptor komplemenkomplemen pada
pada sel sel $a'ositik $a'ositik dan dan kemudian kemudian menstimulasi menstimulasi opsonisasi opsonisasi dan dan pen'hilan'anpen'hilan'an kom
komplepleks ks imuimun+ n+ SelSelain ain ituitu; ; 9&> 9&> akaakan n menmen'ha'hasilsilkan kan reareaksi ksi ?as?as?ade ?ade (an(an'' menstimulasi 3e3erapa komponen (aitu 9>; 9F; 90; 98; 9#+
menstimulasi 3e3erapa komponen (aitu 9>; 9F; 90; 98; 9#+ Ko
Kompmpononenen-ko-kompmponeonen n tetersrse3e3ututlah lah (a(an' n' papada da akhakhirirn(n(a a akakan an memem3m3ententuk uk 4em3ran Atta?k 9omple@ 4A9B+ 4A9 dari sistem komplemen ini dapat 4em3ran Atta?k 9omple@ 4A9B+ 4A9 dari sistem komplemen ini dapat mem3entuk lu3an'-lu3an' ke?il dalam sel mem3ran 3akteri sehin''a 3ahan mem3entuk lu3an'-lu3an' ke?il dalam sel mem3ran 3akteri sehin''a 3ahan sitoplasma (an' men'andun' 3ahan-3ahan =ital keluar sel dan menim3ulkan sitoplasma (an' men'andun' 3ahan-3ahan =ital keluar sel dan menim3ulkan kematian mikro3a dan men(e3a3kan pato'en men%adi lisis+
kematian mikro3a dan men(e3a3kan pato'en men%adi lisis+
IIII++ IInntteerr$$eerroonn
Inter$eron merupakan hormone pem3entuk sitokin+ Inter$eron melindun'i Inter$eron merupakan hormone pem3entuk sitokin+ Inter$eron melindun'i tu3uh dari =irus den'an men'ham3at
4EKANIS4E I4UNI5AS SPESI2IK 4EKANIS4E I4UNI5AS SPESI2IK
1
1++ ..II4422OOSSII5 >5 >
>akteri mem3a*a toksin sehin''a 3adan sel dan toksin 3erhasil dide'radasi >akteri mem3a*a toksin sehin''a 3adan sel dan toksin 3erhasil dide'radasi ol
oleh eh mamakrkro$ao$a'+ '+ NaNamumun; n; %i%ika ka inin=a=asi si 3ak3akteteri ri 3an3an(a(ak; k; mamakrkro$o$a' a' titidadak k akaakann san''up untuk mem$a'osit+ Oleh karena itu; makro$a' akan 3eru3ah $un'si san''up untuk mem$a'osit+ Oleh karena itu; makro$a' akan 3eru3ah $un'si men%adi AP9
men%adi AP9 %ntigen %ntigen Presenting Presenting &ells&ellsB+5oksin dan 3e3erapa materi proteinB+5oksin dan 3e3erapa materi protein da
dari ri 3a3aktktereri i akakan an didiprpresesententasasikikan an ololeh eh mamakrkro$o$a' a' dadan n memem3m3ereri i mamarkrkerer;; lalumarker diterima oleh sel > (an' 3elum akti$ dan masih 3eredar+ Kemudian lalumarker diterima oleh sel > (an' 3elum akti$ dan masih 3eredar+ Kemudian dik
men'hasilkan anti3odi (an' spesi$ik den'an anti'enn(a+ Ada %u'a (an' men%adi men'hasilkan anti3odi (an' spesi$ik den'an anti'enn(a+ Ada %u'a (an' men%adi sel > memori+ ika nanti ada kuman (an' serupa masuk ke tu3uh; maka tu3uh sel > memori+ ika nanti ada kuman (an' serupa masuk ke tu3uh; maka tu3uh aka
akan n lanlan'su'sun' n' menmen'ha'hasilsilkan kan antanti3oi3odi di tantanpa pa harharus us 3er3er$un$un'si 'si se3se3a'ai a'ai APAP99 terle3ih dahulu+ 9ontohn(a (aitu (an'
terle3ih dahulu+ 9ontohn(a (aitu (an' ter%adi pada imunisasi+ter%adi pada imunisasi+ !
!++ ..II4422OOSSII5 55 5
S%' T-H%'%( S%' T-H%'%(
ika humoral masih kuran'; maka seluler akan 3erperan atau 3isa 3eker%a ika humoral masih kuran'; maka seluler akan 3erperan atau 3isa 3eker%a 3ersamaan+ Sel
3ersamaan+ Sel 55-elper men'enali suatu -elper men'enali suatu anti'en dan anti'en dan akan men'hu3un'akan men'hu3un'i Sel-5i Sel-5 sitotoksik atau Sel >+ Sel > akan akti$ men%adi sel plasma+ Sel 5-sitotoksik akan sitotoksik atau Sel >+ Sel > akan akti$ men%adi sel plasma+ Sel 5-sitotoksik akan men'hasilkan protein tertentu untuk men'han?urkan anti'en+ Sel 5-helper akan men'hasilkan protein tertentu untuk men'han?urkan anti'en+ Sel 5-helper akan men?etuskan dirin(a sendiri untuk mem3elah diri men%adi 3an(ak a'ardapat men?etuskan dirin(a sendiri untuk mem3elah diri men%adi 3an(ak a'ardapat mem3antu sel (an'
mem3antu sel (an' lain dan se3a'ian lain dan se3a'ian men%adi sel 5-men%adi sel 5-memori+memori+
9ontoh dari ker%a AP9 (aitu pada sel dendritik+ >akteri dimakan lalu 3akteri 9ontoh dari ker%a AP9 (aitu pada sel dendritik+ >akteri dimakan lalu 3akteri di
diprprososes es di di dadallam am tutu3u3uh+ h+ PrPrototeiein n ((anan' ' iidedentntiik k deden'n'an an 3a3aktktereri i akakanan mempresentasikan di permukaan tu3uhn(a sehin''a ditan'kap oleh sel 5-helper mempresentasikan di permukaan tu3uhn(a sehin''a ditan'kap oleh sel 5-helper dan terakti=asi+
dan terakti=asi+
Sel 5-elper mem3elah diri dan akan men'hu3un'i sel > dan sel 5 (an' Sel 5-elper mem3elah diri dan akan men'hu3un'i sel > dan sel 5 (an' lain+ >e'itu dikenali den'an anti'en (an' dihu3un'i oleh sel 5-elper; sel akan lain+ >e'itu dikenali den'an anti'en (an' dihu3un'i oleh sel 5-elper; sel akan mem3elah diri dan men'e%ar 3akteri+ Sel akan men'hasilkan 3e3erapa protein mem3elah diri dan men'e%ar 3akteri+ Sel akan men'hasilkan 3e3erapa protein (an' men(e3a3kan 3akteri akan apoptosis+
