1.5 ELEKTRONIK
a. Nama, simbol dan fungsi komponen elektronik Hasil Pembelajaran
Mengenal pasti nama, fungsi dan simbol komponen elektronik.
Mengenal pasti jenis perintang, suis, kapasitor dan transistor.
Menyatakan unit asas komponen.
Membaca nilai perintang tetap.
Membanding beza antara komponen aktif dan komponen pasif.
Perintang Boleh Ubah atau Perintang Boleh Laras
Sejenis komponen elektronik yang digunakan untuk mengawal arus dan voltan yang boleh dilaras di antara sifar hingga nilai maksimum.
Biasanya digunakan pada radio untuk mengawal suara dan televisyen untuk mengawal suara, warna dan
kecerahan.
Contohnya meter
upaya(potentiometer) yang mempunyai tiga tamatan dan digunakan untuk mengawal voltan dalam litar. Versi yang lebih kecil dikenali sebagai pre-set.
Pre-set dan Simbol
Meter Upaya
Buzer
Buzer menghasilkan bunyi apabila disambungkan ke punca bekalan dan digunakan sebagai penggera. Wayar penghubung pada buzer biasanya dalam kod warna hitam (negatif) dan merah (positif). Jika sambungannya salah, ia tidak akan berfungsi.
Buzer dan simbol
Komponen Aktif dan Pasif
Dalam komponen elektronik terdapat dua katogeri iaitu komponen aktif dan
komponen pasif.
Komponen aktif diperbuat dari semi-konduktor ( bahan separa pengalir)
seperti silikon atau germanium. Komponen ini boleh membentuk, mengawal
dan memproses isyarat elektrik. Contoh komponen aktif ialah transistor dan
diod.
Komponen pasif ialah peranti sokongan yang dapat membantu operasi
b. Membaca dan menterjemah lukisan skematik
Hasil Pembelajaran
Membaca dan menterjemah lukisan skematik kepada lukisan
bergambar
Menterjemah lukisan skematik atau lukisan bergambar untuk membuat
projek
Litar Elektronik
Litar elektronik ialah gabungan beberapa komponen elektronik seperti yang
terdapat pada radio dan televisyen. Litar ini terdiri daripada litar skematik dan
litar bergambar.
Litar Skematik
Litar skematik mengandungi susunan komponen-komponen elektronik dalam
bentuk simbol. Simbol ini memberi panduan untuk membuat pemilihan
komponen yang betul
Litar Bergambar
Litar yang diterjemahkan daripada litar skematik dalam bentuk gambar komponen bagi membantu kerja pemasangan komponen elektronik dengan lebih mudah dan tepat.
Contoh litar bergambar menggunakan bod litar
c. Penghasilan Projek
i. Alatan Tangan
Hasil Pembelajaran
Mengenal pasti nama dan fungsi alatan tangan
Menyenggara alatan tangan
Set Alat Kepersisan (Precision Screw Driver)
Permutar skru jenis ini biasanya dijual dalam set. Kegunaannya adalah khusus untuk menanggal dan mengetatkan skru-skru yang bersaiz kecil.
Alat Penanggal Pateri (Desoldering Tool)
Digunakan untuk membuang
pateri bagi menanggalkan
komponen elektronik
daripada papan litar..
Peletak Alat Pemateri (Soldering Holder)
Digunakan untuk alat pemateri apabila tidak digunakan sewaktu kerja pematerian dilakukan.
Pemegang Papan Litar (Soldering Aid)
Digunakan untuk mengapit papan litar dengan kemas sewaktu kerja pematerian dilakukan. Papan litar
perlu dipegang supaya tidak
bergerak untuk menghasilkan
pematerian yang sempurna
ii. Memateri
Hasil Pembelajaran
Mengenal pasti kelengkapan dan bahan pematerian
Mengenal pasti komposisi bahan pateri
Memateri dengan tepat, kemas, kukuh dan selamat
Kelengkapan dan bahan pematerian
Alat pemateri elektrik digunakan untuk membuat pematerian kaki komponen,
tamatan komponen dan wayar pada bod litar dengan kemas dan kukuh.
Kadar kuasa alat pamateri elektrik yang biasa digunakan ialah 15 watt atau
25 watt.
Dawai pateri yang biasa digunakan untuk kerja elektronik ialah jenis
campuran timah dan plumbum. Komposisi campuran ialah 60/40 yang
bermaksud 60 % timah dan 40 % plumbum.
Semasa memateri pastikan :
Alat pemateri cukup panas dan bitnya bersih
Bod litar dan kaki komponen juga mesti bersih dan bebas daripada
lapisan oksida
* Perhatian: Fluks ( bahan lakur ) boleh digunakan untuk membersihkan
atau mengasingkan lapisan oksida daripada permukaan bod litar atau kaki
iii. Membuat projek
Hasil Pembelajaran
Membentuk kaki komponen
Memasang komponen seperti pada lukisan skematik atau lukisan
bergambar
Menyemak semula kedudukan komponen berpandukan litar skematik
atau bergambar
Memateri kaki atau tamatan komponen
Memotong kaki komponen yang berlebihan dengan kemas
Menguji projek yang telah siap dan membuat kerja pembaikan jika
perlu
Contoh membentuk kaki komponen elektronik
Menguji kefungsian projek yang telah siap dan membuat pembaikan
( trouble shooting ) jika perlu.
Garis panduan untuk mengenal pasti masalah projek yang tidak berfungsi
sepenuhnya adalah seperti berikut :
Pastikan tiada komponen yang tertinggal dengan merujuk litar
skematik atau bergambar yang disediakan
Pastikan bateri dalam keadaan baik atau berkuasa
Perhatikan sambungan bateri- penyambung bateri disambungkan
dengan betul pada punca positif atau punca negatif bateri.
Jika menggunakan suis, periksa sambungan pada tamatan ( buat
bypassing )
Memeriksa sambungan pematerian antara bod dan komponen Pastikan tiada pateri yang melimpah antara balapan
Memastikan tiada berlaku litar pintas antara kaki- kaki komponen Memeriksa keterusan balapan – tiada balapan yang terputus
Pastikan komponen yang mempunyai kekutuban dipasang dengan
betul
Jika menggunakan komponen seperti transistor, semak kedudukan
pemasangan kaki c, b, e berpandukan litar skematik
Jika menggunakan IC, pastikan ia dimasukkan ke dalam soket IC
mengikut nombor pin yang betul
Periksa nilai perintang dan kapasitor mengikut litar skematik atau
Contoh Satu Litar Skematik Projek Kawalan Lampu / Motor Menggunakan Sensor
Latihan
1. Komponen elektronik yang boleh dilaras kepada nilai yang
dikehendaki seperti mengawal suara, warna dan kecerahan.
A transistor C perintang boleh laras
2. Komponen yang mempunyai tiga tamatan dan digunakan untuk
mengawal voltan dalam litar
Kenyataan di atas adalah merujuk kepada…….
A kapasitor C reostat
B meter upaya D transistor
3. Apakah alatan yang digunakan untuk membuang timah pateri bagi
menanggalkan kaki komponen elektronik daripada papan litar?
A Alat penanggal pateri C Alat pemateri
B Playar muncung tirus D Penjalur wayar
4. Komponen elektronik yang boleh memproses isyarat elektrik ialah
A kapasitor C reostat
B perintang D transistor
5. Apakah komponen elektronik yang boleh menukarkan tenaga elektrik
kepada tenaga bunyi ?
A buzer C kapasitor
B transistor D perintang
6. Apakah alat yang digunakan untuk meletakkan alat pemateri sewaktu
sedang dipanaskan ?
A Alat penanggal pateri C Pemegang papan litar
