DAFTAR PUSTAKA
[Aachen] RWTH Aachen Univesity. 2005.
Bamboo at The Institute of Structural Design
.
http://bambus.rwth-aachen.de/eng/3-structural-design.pdf[23 Desember2005]
Albermani F, GY Goh, SL Chan. 2007
Lightweight Bamboo Double Layer Grid System,
Engineering Structures
J. Volume 29, Issue 7, July 2007, hlm 1499-1506
Bachtiar G, S Surjokusumo. 2005.
Sambungan Pasak Berbaji sebagai Alat Sambung
pada Konstruksi Bambu.
Prosiding Seminar Nasional Perkembangan Perbambuan di
Indonesia, Yogyakarta, 17 Januari 2005. Yogyakarta : Pusat Studi Ilmu Teknik
UGM, hlm 113-124.
Bachtiar
G, S Surjokusumo, YS Hadi, N Nugroho. 2005.
Bamboo as Space Truss
Elements
. Dwianto W, editor. Proceedings of 6
thInternational Wood Science
Symposium, 28-30 August 2005. Bali Indonesia, hlm 9-11
Bachtiar
G, S Surjokusumo, YS Hadi, N Nugroho. 2008. Perancangan Sambungan
Bambu untuk Konstruksi Rangka Batang Ruang, J. Forum Pascasarjana 31:69-78
[Bamboo Living Resort]. 2005. Bamboo living.com. [8 Juni 2005]
[BSN] Badan Standardisasi Nasional, 2004.
SNI03-1727-1989: Tata Cara Perencanaan
Pembebanan unutk Rumah dan Gedung.
BSN, Jakarta.
Dewi SM, S Priyo, TWulan. 2005.
Memberdayakan Bambu dengan Struktur Komposit.
Prosiding Seminar Nasional Perkembangan Perbambuan di Indonesia, Yogyakarta,
17 Januari 2005. Yogyakarta : Pusat Studi Ilmu Teknik UGM, hlm 153-166
Direktorat Penyelidikan Masalah Bangunan. 1983.
Peraturan Pembebanan Indonesia
untuk Gedung 1983
. Yayasan Lembaga Penyelidikan Masalah Bangunan, Bandung
Dransfield S, EA Wijaya. 1995.
PROSEA , Plant Resource of South East Asia 7.
Bamboos
, Backhuys Publisher, Leiden
Faherty KF, T.G. Williamson. 1999.
Wood Engineering and Construction Handbook
.
McGraw-Hill, United States of America.
Frick, H. 2004. Ilmu Konstruksi Bangunan Bambu, Seri Konstruksi Arsitektur 7.
Penerbit Kanisius, Yogyakarta.
Fonrobert F, EWStoy, G Droge. 1960.
Grundzuge des Holzbaues im Hochbau
. Berlin :
Verlag von Wilhelm Ernst & Sohn
[28- 2-2003]
Gere JM, SP Timoshenko. 1997.
Mekanika Bahan
jilid 1. B. Suryoatmono, penerjemah.
Jakarta : Erlangga. Judul asli : Mechanics of Material.
GloriaOD. 1996.
Studi Kuat Tekan dan Lentur pada Bambu Tali sebagai Konstruksi
Kolom dan Balok dengan Sambungan Pasak
. (Skripsi). Jakarta: Universitas Kristen
Indonesia, Fakultas Teknik
Hadipranoto, Winarni dan P.P Raharjo. 1985.
Pengenalan Metoda Komponen Hingga
pada Teknik Sipil.
Penerbit Nova, Bandung.
Hariandja, B. 1996
. Mekanika Teknik : Statika Dalam Analisis Struktur Berbentuk
Rangka
. Jakarta : Erlangga.
Harper, C.A. 1996.
Handbook of Plastics, Elastomers, and Composites.
McGraw-Hill,
NewYork.
Harsokoesoemo, H.D. 2000.
Pengantar Perancangan Teknik
(
Perancangan Produk
).
Direktorat Jenderal Pendidikan Tinggi, Departemen Pendidikan Nasional, Jakarta.
Hidalgo O. 1995.
Problems and Solutions
. Proceedings of the V
thInternational Bamboo
Workshop and the IV International Bamboo Congress, Ubud : 19-22 June 1995.
Bali : International Bamboo Congress, hlm.54-59
Huber, B. 2005.
Bambu-Tec Constructionelements .
http://www.koolbambu/
interconnection. [11-01-2005]
[ICBO] International Conference of Building Officials. 2000.
Acceptance Criteria for
Structural Bamboo. AC162. California, USA
[ISO] International Standard Organisation. 2004. N22157.-2004
Laboratory Manual on
Testing Methods for Determination of Physical and Mechanical Properties of
Bamboo
.
Janssen, J.J.A. 1981.
Bamboo in Building Structures
, Doctor of Technical Science
Thesis, Eindhoven University of Technilogy, Eindhoven, Netherlands.
Janssen, J.J.A. 1991
. Mechanical Properties of Bamboo
. Kluwer Academic Publishers,
Dordrecht, Neherlands
Katili, I. 2000.
Aplikasi Metoda Elemen Hingga pada Rangka –Balok-Grid-Portal
.
Penerbit Fakultas Teknik Universitas Indonesia, Depok.
Kusuma, B.W. 2006.
Mengangkat Gengsi Bambu dalam Arsitektur Modern
. Kompas, 23
April 2006. hlm 20 (kolom 1-70)
Leet KM, Chia M.U. 2002.
Fundamental of Structural Analysis
. Mc Graw Hill, Boston.
Liese W. 1980a.
Anatomy of Bamboo. Bamboo Research in Asia
, Proceedings of a
Workshop. Singapore: 28-30 May 1980. Singapore : International Development
Research Center and the International Union of Forestry Research Organizations.
hlm 161 – 164.
Liese W. 1980b.
Preservation of Bamboo. Bamboo Research in Asia
, Proceedings of a
Workshop. Singapore: 28-30 May 1980. Singapore : International Development
Research Center and the International Union of Forestry Research Organizations.
hlm 165 – 172
López OH. 1981.
Manual de Construcción Con Bambó
. Estudios Tecnicos Columbianos,
Colombia.
Lessard G, A Chouinard. 1980.
Bamboo Research in Asia, Proceedings of a workshop
held in Singapore, 28-30 May 1980
. International Development Research Center
and The International Union Forestry Research Organizations.
Makowski, Z.S. 1988. Konstruksi Ruang Baja. Huthudi, penerjemah. Bandung: Penerbit
ITB. Terjemahan dari :
Construction Spatiales en Acier.
Mardjono F. 2005. Keterkaitan siklus bambu dalam Konstruksi Bangunan di Indonesia.
Makalah Seminar Nasinal Perkembangan Perbambuan di Indonesia, Yogyakarta, 17
Januari 2005. Yogyakarta : Pusat Studi Ilmu Teknik UGM, hlm 23-32
Morisco. 1981.
Rekayasa Bambu
. Nafiri Offset, Yogyakarta.
Morisco. 2005.
Rangkuman Penelitian Bambu di Pusat Studi Ilmu Teknik (PSIT) UGM,
Makalah Seminar Nasinal Perkembangan Perbambuan di Indonesia, Yogyakarta, 17
Januari 2005. Yogyakarta : Pusat Studi Ilmu Teknik UGM, hlm 11-22
Morisco. 2006.
Bahan Kuliah Teknologi Bambu
, Program Magister Teknologi Bahan
Bangunan, Universitas Gajah Mada, Yogyakarta
Muslich M. 2005.
Pengawetan Bambu dalam Rangka Meningkatkan Umur Pakai dan
Mutu Barang Jadi
. Prosiding Seminar Nasinal Perkembangan Perbambuan di
Indonesia, Yogyakarta, 17 Januari 2005. Yogyakarta : Pusat Studi Ilmu Teknik
UGM, hlm II-27 – II-38
Nandika D, JR Matangaran IGK T Dharma. 1994.
Keawetan dan Pengawetan Bambu,
Penggunaan
, (Tesis). Bogor: Institut Pertanian Bogor, Program Pasca Sarjana.
Popov EP. 1984.
Mekanika Teknik
. Zainul Astamar Tanisan, penerjemah. Jakarta
Erlangga. Judul asli : Mechanics of Materials
Purwito. 1995.
The Application of Bamboo for Earthquake-resistant Houses
. Proceedings
of the V
thInternational Bamboo Workshop and the IV International Bamboo
Congress, Ubud : 19-22 June 1995. Bali : International Bamboo Congress, hlm.
51-53
Sattar MA, MF Kabir, DK Bhattacharjee. 1991
. Bamboo on Their Physical and
Mechanical Properties.
Proceedings 4
thInternational Bamboo Workshop on
Bamboo in Asia and The pacific.
Chiangmai : 27-30 November 1991. Thailand
:
Forsa Publicaton, hlm 271 -275
Suardika K. 1994.
Pengawetan Bambu dengan Metode Boucherie yang Dimodifikasi.
Prosiding
Sarasehan Penelitian Bambu Indonesia, Puspitek Serpong, 21-22 Juni
1994. Bogor : Yayasan Bambu Lestari, hlm 118-122
Surjokusumo S, N Nugroho. 1994.
Pemanfaatan Bambu sebagai Bahan Bangunan.
Prosiding Sarasehan Penelitian Bambu Indonesia, Puspitek Serpong, 21-22 Juni
1994. Bogor : Yayasan Bambu Lestari, hlm 82 – 87
Tanaka M, Dniwa, Nyamamoto, S Funo. 1995.
Bamboo as a Building Material in Japan:
Transition and Contemporary Use.
Proceedings of the V
thInternational Bamboo
Workshop and the IV International Bamboo Congress, Ubud : 19-22 June 1995.
Bali : International Bamboo Congress, hlm.16-21
Timoshenko SP, JNGoodier. 1994. Teori Elastisitas . Darwin Sebayang, penerjemah.
Jakarta: Erlangga. Judul asli : Engineering Mechanics.
Villalobos OAA. 1993.
Fundamentals of The Design of Bamboo Structures.
(Thesis),
Eindhoven, Netherlands : Eindhoven University of Technology.
Wang CK. 1970. Matrix Methods of Structural Analysis. American Publishing,
Wisconsin.
Weaver W, JM Gere. 1996.
Analisa Matrik untuk Struktur Rangka
, Ed. Ke-2. Jakarta :
Erlangga. Wira (penterjemah), judul asli: Matrix Analysis of Framed Sructures.
Widjaya EA. 2001.
Identikit Jenis-jenis Bambu di Jawa
. Puslitbang Biologi LIPI, Bogor.
Zikrulah A. 2002.
Perhitungan Proyek Hanggar Airport Padang
, PT. Binatama Akrindo,
DATA DAN PERHITUNGAN KERAPATAN
sampel Rata-rata V BKT BJ
T1 p(mm) L(mm) t(mm) (mm3) (gr) (gr/cm3
) (kg/m3) ρRata2(kg/m3) SD CV (%) ρmax ρmin n T2 40,73 19,83 8,40 6786,17 4,81 0,71 708,06 764,8 61,2 8,0 862,0 695,0 5 T3 40,07 20,07 7,53 6056,83 5,22 0,86 862,00 T4 40,90 19,90 8,58 6986,06 4,86 0,69 694,96 T5 40,57 19,27 8,39 6558,67 4,92 0,75 750,00 P1 40,43 20,43 7,98 6595,73 5,21 0,79 789,45 P2 40,60 20,37 9,37 7745,17 6,08 0,78 784,36 665,5 73,3 11,0 784,4 604,7 5 P3 41,17 20,17 9,43 7831,50 4,77 0,61 608,82 P4 40,47 19,47 9,27 7299,83 4,41 0,60 604,67 P5 40,43 20,43 8,82 7284,22 4,73 0,65 649,76 42,47 20,07 10,23 8720,48 5,93 0,68 680,12 Gabungan 713,22 83,3 11,69 862,00 604,67 10
Dimensi Kering Udara Rata-rata V BKT BJ
sampel panjang(mm) lebar(mm) tebal(mm) p(mm) L(mm) t(mm) (mm3) (gr) (gr/cm3
) (kg/m3) ρRata2(kg/m3) T1 40,80 40,60 40,80 19,90 20,00 19,60 8,50 8,00 8,70 40,73 19,83 8,40 6786,17 4,81 0,71 708,06 764,8 T2 40,10 40,10 40,00 20,10 20,10 20,00 7,50 7,40 7,70 40,07 20,07 7,53 6056,83 5,22 0,86 862,00 T3 40,80 40,80 41,10 20,00 19,80 19,90 8,30 8,50 8,95 40,90 19,90 8,58 6986,06 4,86 0,69 694,96 T4 40,80 40,30 40,60 19,20 19,30 19,30 8,25 8,47 8,45 40,57 19,27 8,39 6558,67 4,92 0,75 750,00 T5 40,20 40,80 40,30 20,80 20,30 20,20 7,90 8,40 7,65 40,43 20,43 7,98 6595,73 5,21 0,79 789,45 P1 40,70 40,60 40,50 20,50 20,30 20,30 8,90 9,20 10,00 40,60 20,37 9,37 7745,17 6,08 0,78 784,36 665,5 P2 41,40 41,00 41,10 20,30 20,20 20,00 9,30 8,60 10,40 41,17 20,17 9,43 7831,50 4,77 0,61 608,82 P3 40,50 40,70 40,20 19,60 19,40 19,40 9,00 9,00 9,80 40,47 19,47 9,27 7299,83 4,41 0,60 604,67 P4 40,20 40,80 40,30 20,80 20,30 20,20 9,05 8,30 9,10 40,43 20,43 8,82 7284,22 4,73 0,65 649,76 P5 42,30 42,60 42,50 20,50 19,80 19,90 10,70 10,25 9,75 42,47 20,07 10,23 8720,48 5,93 0,68 680,12 Gabungan 713,22
LAMPIRAN 3:
Data Pengujian Kadar Air bambu Tali
No Sampel BKU (gr) BKT (gr) KA
(%) RATA-RATA SD max min rata2 CV(%)
T1 5,38 4,805 11,93 12,15% 0,87 13,52 10,90 12,15 7,13 T2 5,84 5,221 11,94 T3 5,38 4,855 10,90 T4 5,58 4,919 13,52 T5 5,83 5,207 12,00 T6 4,10 3,643 12,58 P1 6,77 6,075 11,43 12,20% 0,61 12,7 11,42 12,2 5 P2 5,37 4,768 12,67 P3 4,96 4,414 12,40 P4 5,33 4,733 12,61 P5 6,61 5,931 11,42 P6 5,03 4,468 12,69
DATA DAN PERHITUNGAN PENYUSUTAN
(1) Bambu Bagian Pangkal
Awal Akhir sst(%)
Rata2
Susut (%) Max Min SD CV N
t1 10,20 9,75 4,62 ST= 3,65 4,62 2,79 0,87 23,9 5 t2 9,20 8,95 2,79 t3 8,80 8,50 3,53 t7 9,10 8,85 2,82 t8 9,35 8,95 4,47 D12 42,95 41,15 4,37 SD= 3,60 4,37 2,97 0,58 16,2 5 D34 41,65 40,45 2,97 D56 43,25 41,85 3,35 D78 40,10 38,55 4,02 D90 42,50 41,10 3,27 L1 43,70 43,65 0,11 SL= 0,14 0,22 0,11 0,05 35,6 5 L2 44,00 43,95 0,11 L3 45,00 44,90 0,22 L4 42,95 42,90 0,12 L5 44,35 44,30 0,11
(2) Bambu Bagian Tengah
Awal Akhir sst(%) Susut (%) Rata2 MAX MIN SD CV N
t2 8,60 8,40 2,38 ST= 2,25 3,23 1,37 0,71 31,5 5 t3 8,30 8,10 2,47 t5 8,00 7,75 3,23 t6 7,40 7,30 1,37 t7 8,55 8,40 1,79 D12 47,15 45,80 2,95 SD= 3,46 3,89 2,95 0,4 11,7 5 D34 46,60 44,90 3,79 D56 45,80 44,40 3,15 D63 45,65 44,10 3,51 D78 46,75 45,00 3,89 L1 49,10 49,05 0,10 SL= 0,12 0,2 0,1 0,05 37,4 5 L2 50,50 50,45 0,10 L3 49,40 49,30 0,20 L4 47,95 47,90 0,10 L5 50,35 50,30 0,10
Lampiran 5
DATA PENGUJIAN TEKAN
No. A r Pmax σmax
σ
Rata2σ
maxσ
Min SD CVn
SAMPEL (cm2) (cm) (kg) (kg/cm2) (Mpa) (Mpa) (Mpa) (Mpa) (Mpa) (%)TANPA BUKU T1K01 6,73 1,28 3349,03 497,26 48,73 46,80 50,35 42,41 2,92 6,24 6 T1K02 4,31 1,15 1866,29 432,78 42,41 T1K03 5,77 1,31 2966,10 513,73 50,35 T1K04 3,26 1,12 1563,34 478,96 46,94 T1K05 5,72 1,37 2593,19 453,23 44,42 T1B08 10,36 2,04 5070,00 489,53 47,97 BUKU TENGAH T1K11 7,79 1,16 3387,13 434,79 42,61 45,84 52,17 42,61 3,33 7,27 6 T1K12 5,36 1,27 2852,43 532,36 52,17 T1K13 7,70 1,27 3650,99 473,93 46,44 T1K14 7,46 1,39 3399,31 455,83 44,67 T1K16 8,90 1,28 4063,27 456,56 44,74 T1K18 9,38 1,24 4249,76 452,97 44,39 TANPA BUKU P1K01 8,40 1,35 4065,33 483,78 47,41 41,21 47,41 36,37 5,04 12,24 5 P1K02 6,50 1,21 2566,14 394,84 38,69 P1K03 11,43 1,47 4403,37 385,15 37,74 P1K04 8,82 1,33 4124,77 467,83 45,85 P1K05 8,87 1,38 3291,43 371,13 36,37 BUKU TENGAH P1K11 7,78 1,21 2779,48 357,21 35,01 37,96 42,92 35,01 3,71 9,76 5 P1K12 11,00 1,25 4598,00 418,12 40,98 P1K13 9,45 1,37 4140,49 437,93 42,92 P1B18 16,57 1,95 5982,00 360,98 35,38 P1B19 14,96 1,95 5425,35 362,65 35,54
DATA PENGUJIAN TARIK
SAMPEL BAMBU BAGIAN PANGKAL
SAMPEL LEBAR TEBAL LUAS Pmax P/A P/A
(mm) (mm) (mm2) (kgf) (kgf/mm2) Mpa SD max Min AVG CV(%) n
PL01 2,25 2,45 5,51 221,00 40,09 392,89 77,28 540,16 356,39 404,41 19,11 5 PL02 3,25 2,75 8,94 326,90 36,58 358,45 PL03 2,90 1,90 5,51 303,70 55,12 540,16 PL04 2,10 2,30 4,83 175,65 36,37 356,39 PL05 2,20 1,90 4,18 159,60 38,18 374,18 PL11 3,75 3,80 14,25 218,40 15,33 150,20 13,43 186,46 150,20 163,25 8,23 7 PL12 3,90 3,25 12,68 195,90 15,46 151,47 PL13 3,65 2,90 10,59 201,40 19,03 186,46 PL14 3,05 2,95 9,00 154,92 17,22 168,74 PL15 3,10 2,70 8,37 129,92 15,52 152,12 PL16 3,00 1,90 5,70 100,10 17,56 172,10 PL17 2,95 2,55 7,52 124,12 16,50 161,70 PD01 2,65 2,90 7,69 140,10 18,23 178,66 30,87 178,66 116,93 144,30 21,39 5 PD02 2,25 2,75 6,19 94,00 15,19 148,88 PD03 2,40 2,50 6,00 71,59 11,93 116,93 PD04 3,10 2,70 8,37 106,70 12,75 124,93 PD05 3,10 2,70 8,37 129,92 15,52 152,12 PD11 2,90 3,55 10,30 39,60 3,85 37,70 11,81 62,63 33,11 41,99 28,14 5 PD12 3,00 3,25 9,75 36,20 3,71 36,39 PD13 2,20 3,40 7,48 25,27 3,38 33,11 PD14 2,8 3,2 8,96 36,67 4,09 40,11 PD15 2,95 3,4 10,03 64,1 6,39 62,63
Lampiran 7:
DATA PENGUJIAN TARIK
SAMPEL BAMBU BAGIAN TENGAH
SAMPEL LEBAR TEBAL LUAS Pmax P/A P/A
(mm) (mm) (mm2) (kgf) (kgf/mm2) MPa SD max Min AVG CV(%) n
TL01 3,00 2,30 6,90 259,00 37,54 367,86 22,89 380,75 327,15 359,32 6,37 5 TL02 3,40 2,00 6,80 227,00 33,38 327,15 TL03 2,75 1,90 5,23 203,00 38,85 380,75 TL04 2,00 1,90 3,80 140,18 36,89 361,52 TL05 1,95 1,80 3,51 91,59 26,09 255,72 TL11 3,55 3,65 12,96 185,90 14,35 140,60 6,75 154,67 140,60 148,61 4,54 5 TL12 3,25 2,85 9,26 143,30 15,47 151,62 TL13 3,15 3,15 9,92 156,60 15,78 154,67 TL14 3,90 3,25 12,68 183,80 14,50 142,11 TL15 2,30 3,10 7,13 112,10 15,72 154,08 TD01 3,50 2,80 9,80 160,10 16,34 160,10 24,38 213,01 149,76 176,91 13,78 5 TD02 3,30 3,00 9,90 186,20 18,81 184,32 TD03 2,00 1,76 3,52 63,70 18,10 177,35 TD04 2,10 1,10 2,31 35,30 15,28 149,76 TD05 2,30 1,30 2,99 64,99 21,74 213,01 TD11 5,00 4,10 20,50 58,40 2,85 27,92 5,89 39,60 27,92 32,99 17,86 5 TD12 2,80 3,50 9,80 36,30 3,70 36,30 TD13 3,80 3,80 14,44 58,35 4,04 39,60 TD14 2,95 3,20 9,44 27,09 2,87 28,12 TD15 1,90 3,70 7,03 22,80 3,24 31,78
DATA UJI GESER
No.Sampel
dimensi bid geser (mm)
P
geser tegangan geser Rata-rata SD CV(%) Max Min τk = xr-2.464*SD (kg/cmτ
ijin2) l1 l2 h1 h2 (kg) (kg/mm2) (kg/cm2) B1 20,80 20,80 20,75 20,75 346,20 0,802 80,21 84,61 6,68 7,90 96,91 79,25 68,14 30,28 B2 21,40 21,20 20,00 20,00 366,90 0,861 86,13 B4 20,65 20,50 19,85 19,40 320,00 0,793 79,25 B5 20,75 20,30 22,10 22,25 441,10 0,969 96,91 B6 19,40 19,35 20,00 20,45 333,60 0,851 85,13 B7 20,95 20,90 19,20 19,50 323,90 0,800 80,00 G1 21,45 21,60 14,85 15,00 304,00 0,946 94,63 84,32 10,71 12,70 94,63 71,01 57,93 25,74 G2 22,80 23,80 23,15 22,60 382,90 0,718 71,84 G3 24,75 24,75 20,60 21,40 369,10 0,710 71,01 G4 21,60 21,80 18,25 19,60 343,40 0,836 83,62 G5 21,20 21,35 23,00 21,00 438,9 0,938 93,77 G6 19,40 19,60 22,90 24,00 416,20 0,910 91,02Sampel B
Uji geser melalui tekan
Sampel G
Lampiran 9 : DATA PENGUJIAN TEKUK
sampel d D I A t r L Pmax P/A L/r (cm) (cm) (cm4) (cm2) (cm2) (cm) (cm) kg MPa TANPA BUKU D01 4,76 5,85 32,18 9,07 1,09 1,88 50,4 4020 43,45 26,76 D02 4,09 5,75 39,9 12,82 1,66 1,76 50,2 3598 27,52 28,46 D03 3,67 4,99 21,45 8,96 1,32 1,55 49,2 3820 41,80 31,81 D04 4,34 5,95 43,88 12,96 1,61 1,84 49,5 4200 31,77 26,9 D05 4 5,89 46,35 14,66 1,89 1,78 51 4812 32,18 28,68 D06 4,76 6,57 66,19 16,11 1,81 2,03 50,6 4726 28,76 24,96 D07 4,25 6,09 51,41 14,93 1,84 1,86 50 3496 22,96 26,94 D08 4,47 5,65 30,45 9,39 1,18 1,8 49,5 3722 38,86 27,49 D09 5,04 6,35 48,18 11,73 1,31 2,03 53 5092 42,56 26,16 BUKU TENGAH D11 5,24 6,28 39,2 9,38 1,04 2,04 50,3 4250 44,42 24,61 D12 4,59 5,88 36,77 10,58 1,29 1,86 49,6 4008 37,14 26,6 D14 4,35 5,89 41,36 12,37 1,54 1,83 50,2 5142 40,75 27,45 D15 5,36 6,26 34,88 8,23 0,9 2,06 50,4 2290 27,28 24,45 D16 5,08 6,41 49,96 11,95 1,33 2,04 49,7 4576 37,54 24,28 D17 3,96 5,44 30,79 10,88 1,48 1,68 50,2 2970 26,76 29,82 D18 4,67 5,67 27,29 8,11 1 1,83 50 2596 31,38 27,25 D19 5,01 6,53 58,15 13,76 1,52 2,06 50,6 4882 34,78 24,61 Ba mbu D = + 6 cm TANPA BUKU E02 4,71 5,83 32,44 9,24 1,12 1,87 69,7 3358 35,63 37,21 E03 5,07 6,3 44,81 10,96 1,23 2,02 70,5 3670 32,83 34,87 E04 4,81 6,11 41,89 11,1 1,3 1,94 70,3 4864 42,96 36,18 E05 4,69 6,09 43,48 11,78 1,39 1,92 67,8 3062 25,48 35,29 E06 4,53 6,13 48,48 13,38 1,6 1,9 66,5 4834 35,42 34,93 E07 4,43 5,61 29,83 9,34 1,19 1,79 70 4222 44,32 39,17 E08 5 6,26 44,62 11,13 1,26 2 69,8 4862 42,83 34,86 E09 4,39 5,38 22,88 7,59 0,99 1,74 70,3 3272 42,26 40,5 BUKU TENGAH E11 5,23 6,26 38,76 9,31 1,03 2,04 65,8 3582 37,72 32,26 E12 5 6,11 37,55 9,65 1,11 1,97 69,7 3380 34,34 35,34 E13 5,05 6,43 51,96 12,44 1,38 2,04 69,9 3900 30,74 34,2 E15 5,21 6,38 45,34 10,69 1,18 2,06 70,1 4198 38,50 34,04 E16 5,05 6,3 45,38 11,15 1,25 2,02 70,2 4264 37,49 34,8 E17 4,39 5,89 40,89 12,11 1,5 1,84 70,3 3318 26,86 38,26 TANPA BUKU F01 4,12 6,12 54,76 16,11 2,01 1,84 90,3 6945 42,26 48,98 F02 4,48 6,04 45,51 12,89 1,56 1,88 90,3 3290 25,02 48,06 F03 4,91 6,62 65,51 15,43 1,71 2,06 90,8 4246 26,98 44,07 F05 4,88 6,26 47,58 12,09 1,38 1,98 90,5 5340 43,30 45,59 F06 5,27 6,51 50,14 11,44 1,24 2,09 91 4492 38,50 43,47 F08 4,38 6,19 53,93 15 1,81 1,9 90,3 6410 41,90 47,62 F09 4,67 6,18 48,21 12,87 1,51 1,94 90,4 5280 40,22 46,69 F12 4,32 6,28 59,35 16,33 1,96 1,91 92 3240 19,45 48,27 F14 4,53 5,68 30,5 9,24 1,15 1,82 90,4 3160 33,53 49,76 F15 4,31 5,74 36,14 11,24 1,43 1,79 90,3 3514 30,65 50,35sampel d D I A t r L Pmax P/A L/r (cm) (cm) (cm4) (cm2) (cm2) (cm) (cm) kg MPa TANPA BUKU M01 3,11 5,03 26,77 12,26 1,92 1,48 50,0 2006 16,04 33,84 M02 2,93 4,01 9,04 5,87 1,08 1,24 52,1 1284 21,45 41,98 M03 2,31 3,96 10,65 8,12 1,65 1,14 49,9 1026 12,39 43,58 M04 3,26 4,78 19,96 9,56 1,52 1,45 50,5 2398 24,59 34,94 M05 2,52 4,37 15,87 9,99 1,85 1,26 50,0 1452 14,25 39,66 M06 3,3 4,81 20,32 9,56 1,5 1,46 49,9 2754 28,24 34,23 M08 3,11 4,67 18,76 9,54 1,56 1,4 50,5 2210 22,71 36,01 M09 3,53 4,71 16,55 7,65 1,18 1,47 51,0 2390 30,63 34,67 BUKU TENGAH M11 3,06 4,94 24,83 11,79 1,88 1,45 50,4 2464 20,49 34,73 M12 3,3 4,94 23,26 10,56 1,63 1,48 50,2 2040 18,94 33,82 M13 2,97 4,15 10,76 6,60 1,18 1,28 50,0 1090 16,19 39,16 M14 3,15 3,95 7,1 4,45 0,8 1,26 49,9 1530 33,71 39,5 M15 3,15 3,99 7,53 4,66 0,83 1,27 50,5 944 19,86 39,75 M16 3,39 4,03 6,44 3,72 0,64 1,31 50,6 1564 41,22 38,49 Ba mbu D = + 4 cm M17 2,77 4,64 19,8 10,86 1,87 1,35 50,7 2482 22,41 37,54 M18 3,12 4,81 21,6 10,51 1,69 1,43 49,8 2932 27,35 34,74 TANPA BUKU N01 3,26 4,4 12,76 6,82 1,14 1,37 69,6 2484 35,71 50,88 N02 3,26 4,04 7,5 4,46 0,78 1,3 70,1 986 21,67 54,09 N03 3 4,23 11,73 6,98 1,23 1,3 71,4 1090 15,31 55,07 N04 3,55 4,46 11,56 5,70 0,91 1,42 70,2 1548 26,63 49,27 N05 3,38 4,54 14,47 7,22 1,16 1,42 69,9 2244 30,47 49,37 N06 3,55 4,55 13,26 6,36 1 1,44 70,4 1840 28,36 48,77 N07 3,54 4,72 16,52 7,60 1,17 1,47 70,2 2520 32,51 47,61 BUKU TENGAH N11 3,45 4,58 14,58 7,11 1,13 1,43 70,2 1992 27,47 49,03 N12 3,27 4,4 12,8 6,82 1,13 1,37 69,5 1840 26,45 50,72 N13 2,93 3,79 6,56 4,57 0,87 1,2 70,5 1230 26,39 58,88 N14 3,1 4,69 19,24 9,73 1,59 1,41 69,8 3012 30,35 49,63 N15 2,5 4,2 13,32 8,93 1,7 1,22 70,4 1230 13,50 57,65 N16 3,16 4,16 9,87 5,79 1,01 1,31 70,1 1432 24,25 53,68 N17 3,31 4,85 21,18 9,85 1,54 1,47 71,8 2001 19,92 48,97 TANPA BUKU O01 2,78 3,87 8,12 5,73 1,1 1,19 90,1 1428 24,43 75,65 O02 3,48 5,08 25,5 10,77 1,6 1,54 89,8 2178 19,83 58,35 O03 3,08 3,99 8,08 5,09 0,92 1,26 89,8 691 13,31 71,28 O04 2,71 3,9 8,69 6,16 1,19 1,19 89,8 1050 16,71 75,61 O05 3,03 3,79 5,95 4,05 0,76 1,21 89,8 714 17,28 74,11 O06 3,34 4,18 8,91 4,98 0,84 1,34 90,8 1294 25,47 67,86 BUKU TENGAH O11 3,19 4,11 8,94 5,28 0,92 1,3 90,5 1960 36,39 69,53 O12 3,18 4,21 10,41 5,99 1,03 1,32 90,8 1506 24,65 68,86 O13 3,46 4,46 12,31 6,20 1 1,41 89,9 2042 32,29 63,77 O14 3,58 4,63 14,39 6,73 1,05 1,46 90,2 2226 32,43 61,69 O15 3,31 4,57 15,45 7,76 1,26 1,41 92,6 2034 25,70 65,65 O16 3,63 4,97 21,4 9,06 1,34 1,54 90,3 1802 19,50 58,74 O17 2,86 4,23 12,35 7,59 1,37 1,28 90,0 1142 14,75 70,56
Lampiran 10
Analisa Perhitungan Dimensi Sambungan
Batasan:
1.
Baut yang digunakan berdiameter 6 mm, dengan panjang 20 cm, lengkap dengan
mur
(hexanut)
2.
Ring A dan ring B terbuat dari pelat baja dengan ketebalan 2mm. Untuk bambu
brdiameter (D) 4- 4,5 cm digunakan ring berdiameter 2.9 cm dengan lubang 8 mm
di tengahnya. Untuk bambu berdiameter (D) 6-6,5 cm digunakan ring berdiameter
4,9 cm dengan lubang berdiameter 8 mm di tengahnya.
3.
Bambu yang berdiameter (D) 4 – 4,5 cm dibubut pada bagian ujung dalamnya
sehingga diameter dalamnya (d) menjadi 3 cm.
4.
Bambu yang berdiameter (D) 6 – 6,5 cm dibubut pada bagian ujung dalamnya
sehingga diameter dalamnya (d) menjadi 5 cm.
5.
Pasak dibuat dari kayu meranti merah (
Shorea sp.
)yang termasuk kelas kuat II
(
σ
tk= 85 kg/cm
2).
Perhitungan :
1
.
Gaya tekan (P = 120 kg)
Pada saat gaya tekan bekerja, diasumsikan pelat besi ring A aman.
Kontrol perlu dilakukan terhadap buluh bambu.
Pada bambu dengan D= 4 cm dan d = 3 cm:
P =
σ
tk.
A = 124 kg/cm
2.
π
.
(4
2- 3
2) = 2726,9 kg > Pbekerja= 120 kg (aman)
Kontrol terhadap tekuk :
Dengan L (panjang buluh) = 90 cm, D= 4 cm dan d = 3 cm
Didapat : r (jari-jari inersia)= 1,25
λ
= L/r = 90/1,25 = 72
Dari tabel tekuk didapat :
ω
= 1,9
σ
=
=
A
P
.
ω
5
,
5
120
9
,
1
x
= 41,46 kg/cm
2< σ
tk = 124 kg/cm2(aman)
Untuk bambu berdiameter 6 cm, tidak perlu dihitung karena A lebih besar dan
λ
lebih
kecil, sehingga aman
d
2. Gaya Tarik (P =50 kg)
a.
Untuk bambu berdiameter 4 cm
Kontrol pasak kayu : D = 4 cm, d = 3 cm, A = 5,5 cm
2σ
=
5
,
5
50
=
A
P
bek= 9,09 kg/cm
2<
σ
tk= 85 kg/cm
2
Tegangan geser yang bekerja =
2
/
3
.
1
.
.
D
h
kg
cm
P
tg=
≤
τ
π
h =
3
,
1
.
3
.
50
.
.
τ
π
π
d
=
P
= 4,08 cm
≅
5 cm
b.
Untuk bambu berdiameter 6 cm
Pasak : aman
Tegangan geser yang bekerja =
1
.
3
/
2.
.
D
L
kg
cm
P
tg=
≤
τ
π
h =
3
,
1
.
5
.
50
.
.
τ
π
π
d
=
P
= 2,5 cm
≅
3 cm
Lampiran 11. : Data untuk perhitungan analisa struktur
Profil buluh bambu yang digunakan
Profil B1
: D= 4 cm, d = 3 cm
Profil B2
: D = 6 cm, d = 5 cm
Sifat Fisik dan Mekanik Bahan berdasarkan penelitian
σ
tekan= 12,7 MPa ,
σ
tk max= 37 MPa
σ
tarik= 60 MPa ,
σ
trk max= 154 MPa
E = 8.300 Mpa
ρ = 0,7 gr/cm
3= 700 kg/m
3Berat/volume = 6800 N/m
3Sifat Fisik dan Mekanik berdasarkan data sekunder (Janssen, J.J.A., 1991).
Bilangan Poisson : υ = 0,49
Modulus Geser : G =
=
+
=
+
2
.(
1
0
,
49
)
8300
)
1
.(
2
υ
E
2.780 MPa
Konduktivitas Panas : K = 2,07 per mil/
0C
Beban yang diperhitungkan :
1) Berat sendiri :
Penutup atap
= 15 kg/m
2Gording
= 2 kg/m
22) Beban hidup:
Beban hidup atap = 100 kg/m
2
(beban untuk atap rangka atap yang dapat dicapai orang)
3) Beban Angin
Beban depan = -1,2 x`25 kg/cm
2= -30 kg/cm
2Beban belakang = 1,2 x`25 kg/cm
2= 30 kg/cm
2(untuk atap miring sepihak dengan
0
0≤
α
≤
10
0)
(Bentuk-bentuk rangka batang ruang yang dianalisa :
1)
ST.1 : rangka atap 3m x 4 m dengan 4 tumpuan, panjang komponen 1 m( Gambar 1)
2)
ST.2 : rangka atap berukuran 3,75m x 5m dengan empat tumpuan,panjang komponen
1,25 m (Gambar 2)
3)
ST.3 : rangka atap berukuran 4 x 4 m, panjang komponen 1 m (gambar 3)
4)
ST.4 : rangka atap 3m x 4 m overstek dengan7 tumpuan pada dinding dan panjang
komponen 1 m(gambar 4)
Semua analisa struktur rangka atap dilakukan dengan program SAP dan dilakukan sebanyak
dua kali;yaitu dengan menggunakan buluh bambu berdiameter 4 cm dan 6 cm.
Bentuk-bentuk dan Koordinat Rangka Batang
4 x 1 m
4 x 1 m
A B C D E F G H K L M O P Q R S T a b c d e f g h i j k Gambar 3. ST 3 l m n o p I J N U V W X Y3 x1m
4 x 1m
Gambar 4. ST 4 3 x 1,25 m4 x 1 m
A B D E F G H I J K L M N O P T S R Q a b c d e f g h i j k l Gambar 2. ST24 x 1
,25m
3 x 1 m
4 x 1 m
A B C D E F G H I J K L M N O P T S R Q a b c d e f g h i j k l Gambar 1. ST 1Keterangan gambar 1, 2, 3 dan 4
Batang atas Batang diagonal
Lampiran 12 (lanjutan)
Koordinat joint
Gambar 1 (ST1) Gambar 2 (ST2) Gambar 3 (ST3) Gambar 4 (ST4)
Titik x (m) Y (m) z (m) Ttk x (m) Y (m) z (m) Titik x (m) Y (m) z (m) Titik x (m) Y (m) z (m) A 0 0 0,7071 A 0 0 0,8839 A 0 0 0,7071 A 0 0 0 B 1 0 0,7071 B 1,25 0 0,8839 B 1 0 0,7071 B 1 0 0 C 2 0 0,7071 C 2,5 0 0,8839 C 2 0 0,7071 C 2 0 0 D 3 0 0,7071 D 3,75 0 0,8839 D 3 0 0,7071 D 3 0 0 E 0 1 0,7071 E 0 1,25 0,8839 E 4 0 0,7071 E 0 1 0 F 1 1 0,7071 F 1,25 1,25 0,8839 F 0 1 0,7071 F 1 1 0 G 2 1 0,7071 G 2,5 1,25 0,8839 G 1 1 0,7071 G 2 1 0 H 3 1 0,7071 H 3,75 1,25 0,8839 H 2 1 0,7071 H 3 1 0 I 0 2 0,7071 I 0 2,5 0,8839 I 3 1 0,7071 I 0 2 0 J 1 2 0,7071 J 1,25 2,5 0,8839 J 4 1 0,7071 J 1 2 0 K 2 2 0,7071 K 2,5 2,5 0,8839 K 0 2 0,7071 K 2 2 0 L 3 2 0,7071 L 3,75 2,5 0,8839 L 1 2 0,7071 L 3 2 0 M 0 3 0,7071 M 0 3,75 0,8839 M 2 2 0,7071 M 0 3 0 N 1 3 0,7071 N 1,25 3,75 0,8839 N 3 2 0,7071 N 1 3 0 O 2 3 0,7071 O 2,5 3,75 0,8839 O 4 2 0,7071 O 2 3 0 P 3 3 0,7071 P 3,75 3,75 0,8839 P 0 3 0,7071 P 3 3 0 Q 0 4 0,7071 Q 0 5 0,8839 Q 1 3 0,7071 Q 0 4 0 R 1 4 0,7071 R 1,25 5 0,8839 R 2 3 0,7071 R 1 4 0 S 2 4 0,7071 S 2,5 5 0,8839 S 3 3 0,7071 S 2 4 0 T 3 4 0,7071 T 3,75 5 0,8839 T 4 3 0,7071 T 3 4 0 a 0,5 0,5 0 a 0,625 0,625 0 U 0 4 0,7071 a 0,5 0,5 0,7071 b 1,5 0,5 0 b 1,875 0,625 0 V 1 4 0,7071 b 1,5 0,5 0,7071 c 2,5 0,5 0 c 3,125 0,625 0 W 2 4 0,7071 c 2,5 0,5 0,7071 d 0,5 1,5 0 d 0,625 1,875 0 X 3 4 0,7071 d 0,5 1,5 0,7071 e 1,5 1,5 0 e 1,875 1,875 0 Y 4 4 0,7071 e 1,5 1,5 0,7071 f 2,5 1,5 0 f 3,125 1,875 0 a 0,5 0,5 0 f 2,5 1,5 0,7071 g 0,5 2,5 0 g 0,625 3,125 0 b 1,5 0,5 0 g 0,5 2,5 0,7071 h 1,5 2,5 0 h 1,875 3,125 0 c 2,5 0,5 0 h 1,5 2,5 0,7071 i 2,5 2,5 0 i 3,125 3,125 0 d 3,5 0,5 0 i 2,5 2,5 0,7071 j 0,5 3,5 0 j 0,625 4,375 0 e 0,5 1,5 0 j 0,5 3,5 0,7071 k 1,5 3,5 0 k 1,875 4,375 0 f 1,5 1,5 0 k 1,5 3,5 0,7071 l 2,5 3,5 0 l 3,125 4,375 0 g 2,5 1,5 0 l 2,5 3,5 0,7071 h 3,5 1,5 0 i 0,5 2,5 0 j 1,5 2,5 0 k 2,5 2,5 0 l 3,5 2,5 0 m 0,5 3,5 0 n 1,5 3,5 0 o 2,5 3,5 0
Jumlah Batang
Pembebanan
Model Rangka batang Ruang
ST1 ST2 ST3 ST4 Beban mati (kg/m2) 20 20 20 20 Beban hujan (kg/m2) 32 32 32 32 Beban pekerja+alat (kg/m2) 100 100 100 100 Beban angin (kg/m2) 30 30 30 30 Luas atap (m2) 12 18,75 16 12 Jumlah joint 20 20 25 20
Beban sendiri (kg/joint) 12 18,75 12,8 12 Beban hujan (kg/joint) 19,2 30 20,48 19,2 Beban pekerja+alat (kg/Joint) 60 93,75 64 60 Beban angin (kg/joint) 18 28,125 19,2 18
Model Rangka Batang
ST1 ST2 ST3 ST4
atas 31 31 40 31
bawah 17 17 24 21
Diagonal 48 48 64 48
Lampiran 13 : Data Pengujian Kekuatan Sambungan Tarik Tekan
No Sampel Pmax (kg) No.Sampel Pmax(kg)
P1 1353 P2 2430 P9 1341 P5 2459 P10 1369 P6 3349 P13 1379 P8 2356 P14 1515 P11 2443 P15 1091 P12 2772 P17 1128 P16 3223 P21 1098 P20 3176 Rata-rata 1284,25 Rata-rata 2776,00 SD 157,57 SD 413,29 CV 0,123 CV 0,149 max 1515 max 3349 min 1091 min 2356
Tabel data buluh bambu
No. Sampel D1(mm) D2(mm) d1 (mm) d2 (mm) keterangan P1 42,00 44,50 29,60 31,00 tarik P2 41,30 41,75 30,70 31,90 tekan P5 42,95 43,55 27,30 28,60 tekan P6 43,60 42,85 28,00 28,00 tekan P8 42,40 41,15 27,55 28,10 tekan P9 42,00 42,20 30,00 31,00 tarik P10 44,30 44,70 25,85 26,50 tarik P11 46,10 41,25 26,25 24,30 tekan P12 42,20 41,20 30,50 31,00 tekan P13 42,90 44,60 24,60 24,10 tarik P14 44,45 43,15 23,85 22,25 tarik P15 43,95 43,60 31,45 32,40 tarik P16 42,40 40,95 27,50 29,25 tekan P17 41,70 41,25 30,60 30,75 tarik P20 41,80 40,50 30,50 30,85 tekan P21 44,25 44,75 29,00 31,35 tekan P9 42,00 42,20 30,00 31,00 tarik P10 44,30 44,70 25,85 26,50 tarik P11 46,10 41,25 26,25 24,30 tekan P12 42,20 41,20 30,50 31,00 tekan P13 42,90 44,60 24,60 24,10 tarik P14 44,45 43,15 23,85 22,25 tarik P15 43,95 43,60 31,45 32,40 tarik P16 42,40 40,95 27,50 29,25 tekan P17 41,70 41,25 30,60 30,75 tarik
Keterangan : D1, D2 = diameter luar bambu (diukur dua kali)