File Penunjang Akreditasi Terbaru Versi Lawas KONCI JAWABAN X-A

(1)

KONCI JAWABAN

GENTRA BASA SUNDA

(2)

PANGAJARAN 1

A. Nyaritakeun Eusi Biantara (Kaca 8)

1. Maksudna: milu nyarita bari ngarumasakeun taya kabisa, tapi alatan kapaksa.

2. Handap asor. Cirina: “rumasa simkuring mah taya kabisa, sanggem paripaos téa mah ĕtang-ĕtang lauk buruk milu mijah. Boa catur gé nu tanpa bukur, ngalantur teu puguh alang ujurna taya pulunganeunana.”

3. kedah paheuyeuk-heuyeuk leungeun dina ngamumulé – ngaraksa sareng ngariksa basa Sunda katut budaya Sunda umumna ku cara ngayakeun rupa-rupa kagiatan budaya, upamana pasanggiri biantara, lomba maca sajak, lomba nulis carpon, jste.

4. Moal aya bangsana nu taya basana; bakal leungit bangsana mun musnah basana; Ciri ayana budaya hiji bangsa téh nya éta aya basana.

5. a) sabab geus gedéna moal aya basa karagok, teu bisa, sieun salah, éra atawa géngsi ngagunakeun basa Sunda; b) budak nu ti leuleutik kénéh geus diajar basa Sunda bakal ngarasa reueus (bangga jeung mikacinta) kana basa Sunda.

6. dina batang tubuh UUD ’45, utamana pasal 36, Bab XV; Q.S. Arrum ayat 22. anu unina wallohu a’lam: Jeung di antara tanda-tanda kakawasanNa nya éta

nyiptakeun langit jeung bumi jeung rupa-rupa basa jeung warna kulit. Saéstuna tina hal éta téh bener-bener nyangkaruk tanda-tanda pikeun jalma-jalma anu marikanyaho; Peraturan Daerah Propinsi Jawa Barat taun 2005 Pasal 5; jeung katangtuan UNESCO nu nyebutkeun basa indung nu aya di saatéro dunya kudu dijaga jeung dimumulé ku masarakatna.

7. ulah sieun disebut urang kampung bau lisung pédah nyarita ku basa Sunda, malah kudu sabalikna, urang kudu ngarasa reueus – sabab geus ngamumulé budaya karuhun

C. Nuliskeun deui Eusi Biantara (Kaca 10)

Jawaban terbuka/gumantung siswa jeung tinimbangan guruna

D. Ngoméntaran Eusi Biantara (Kaca 10)

E. Ngoméntaran nu Biantara (Kaca 10)

Latihan (Kaca 12-13) 1.

1. b (agul ku payung butut) 2. a (adat kakurung ku iga) 3. a (ambek nyedek tanaga midek)

(3)

6. a. Banda tatalang raga 7. a. Teu busik bulu salambar

8. a. Ilang-along marga hina, katinggang pangpung dilebok maung, rambutna salambar getihna satétés, ambekanana sadami, agamana darigamana, nyérénkeun

9. b. jabung tumalapung, sabda kumapalang 10. a. neukteuk leukeur meulah jantung

Nyusun Kalimah (Kaca 13)

1. reueus = ngarasa agul; bangga

Conto kalimahna: Abdi ngarasa reueus ngabandungan pamaén PERSIB nu sakitu alusna.

2. tarékah = usaha

conto kalimahna: Hirup di jaman kiwari mah kudu aya tarékah sorangan ulah sok ngandelkeun batur.

3. kataji = katarik ati (haté)

Conto kalimahna: Kuring ngarasa kataji ku caritaanana anu sakitu sopanna.

4. miara = ngarawat; ngukut; mulasara

Conto kalimahna: Usaha Kang Dadang mah miara hayam nagri. Jang Kusen ngukut domba di lemburna

Pa Kiai nu ngaluluguan mulasara mayit mah.

PANGAJARAN 2

A. Maham Eusi Wacana (Kaca 17)

1. Papanggih sarta ngobrol jeung saurang jalma nu pinter nyarita ku basa Sunda. 2. Meneer Goesman

3. kungsi lila cicing di tatar Sunda, jadi Administratur Perkebunan Argabinta, di Cianjur Kidul.

4. ngeunaan kamekaran (perkembangan) surat kabar dina basa Sunda. 5. Can pati loba siga kiwari. Warta-wartana lolobana ngeunaan kahirupan

masarakat sarta nembongkeun sikep mihak ka Soekarno.

6. Koran atawa majalah basa Sunda téh bisa nyerep jeung napel ka nu macana. Nu matak, dipaké pikeun ngahudangkeun sumanget parapajuang dina ngarebut kamerdekaan.

7. gumantung wawasan siswa

8. Medan Prijaji, medal di Bandung taun 1907. Anu boga alpukahna Radén Mas Tirto Adi Soerjo.

9. Sora-Merdika, pingpinan Moh. Sanoesi, édisi ka-3 taun ka-1 medal tanggal 1 Mei 1920. Aya nu nyebutkeun Koran basa Sunda munggaran téh Sunda Berita. Ngan tacan jéntré iraha medalna.

(4)

11. nyaéta pikeun ngamumulé jeung ngaronjatkeun budaya Sunda sarta nanjeurkeun komara budaya Sund.

12. Koran Mingguan Giwangkara, Koran Poéan Sunda, Koran Ingguan Galura, Majalah Manglé, Majalah Cupumanik, jsté.

B Nuliskeun Pangalaman Sorangan (Kaca 18) 1. jawabananagumantung kana wawasan siswa

2. Jawabanana gumantung kana wawasan siswa

C. Latihan (Kaca 19)

1 – 10 jawaban terbuka gumantung wawasan siswana.

Ngajodokeun (Kaca 19-20) 1. a. ngabedega

2. b. singhoréng

3. a. Banjar karang pamidangan 4. b. matuh

A. Nyaritakeun Eusi Berita (Kaca 23)

1. Dr. Mikihiro Moriyama, salna ti Jepang.

2. geus nalungtik perkara asal muasalna tulisan Sunda moderen nu ditalungtik tina rupa-rupa sumber nu sumebar di tatar Sunda jeung di Leiden, anu nepi ka kiwari can katalungtik ku masarakat Sunda

3. Semangat Baru: Kolonialisme, Budaya Cetak, dan Kesusastraan Sunda Abad ke-19 judulna asalna nya éta A. New Spirit: Sundanese Publishing and the Changing Configuration of Writing in Nineteent Century West Java. Nu satuluyna ditarjamahkeun kana basa Indonesia ku Suryadi, M.A. jeung diterbitkeun ku Kapustakaan Populér Gramédia (KPG, 2005).

4. Pikeun ngagali kabeungharan basa jeung sastra Sunda dina abad ka-19; sarta miharep hasil karya téh jadi pamicu pikeun panulis séjénna nu aya di tatar Sundana sorangan, utamana dina.

5. di Fakultas Sastra Universitas Leiden.

(5)

pisan ajénna, nu teu ukur mangpaat pikeun dirina, tapi ogé pikeun jalma séjénna, pangpangna pikeun masarakat Sundana sorangan.

8. Moehammad Moesa dianggap sastrawan anu hébat dina mangsana, panulis anu punjul, sarta anu ngawasa pisan kana ragam basa Sunda. Ceuk Mikihiro data-data ngeunaan Moehammad Moesa réa nu kapanggih di Leiden.

B. Nuliskeun Intisari Berita (kaca 24)

jawabanana gumantung kana wawasan siswa

Ngajawab Soal (kaca 26)

1. Sanggeus pasukan NICA nu ditangtayungan ku tentara Sekutu datang ka Bandung bulan Nopémber 1945. Ti dinya, sekutu ngarebut Bandung beulah kalér. Balukarna, ti mimiti tanggal 29 Nopémber 1945,

2. Sangkan teu dimangpaatkeun ku tentara Sekutu.

3. Ngungsi ka Soréang, Dayeuhkolot, Cicaléngka, jeung sajabana. 4. Kolonél A.H. Nasution.

5. Anu jadi pahlawana mah rahayat, lantaran maranéhna geus réla ngorbankeun kakayaanana sarta daék nandangan lara balangsak pikeun tumbal

kamerdékaan nagara jeung bangsa. 6. Poé Ahad, 24 Maret 1946

7. gumantung kana wawasan mikir siswa (ngahormat kana jasa-jasana ku cara diajar sing suhud, teu ngaruksak alam, bakti ka guru, hormat ka kolot, jeung sajabana)

D. Latihan (kaca 27) I.

1. Kiwari, ieu alumnus Fakultas Sastra Univesditas Leiden téh ngawulang di Universitas Nazan, Jepang.

2. Kamampuh ngagunakeun basa Sunda ditingalikeun ka sadaya nu hadir dina acara sawala buku.

3. Éta buku diserat ku anjeunna téh salami sawelas taun. Nu salajengna

ditarjamahkeun kana basa Indonesia ku Suryadi.

4. Tumuwuhna maksadkanggo nyerat disertasi perkawis kasundaan ték ti ngawitan anjeunna tepang sareng R. Heing Maler.

5. Naon anu ku abdi ditalungtik, diwangsulkeun deui ka urang Sundana nyalira. Mugia waé urang Sunda kalersa maorna.

6. Sadaya jalmi anu aya di dinya padanaros ka anjeunna. Nu ditaros ogé

ngawalerna téh mani perténtang. II. Ngajodokeun (kaca 28)

1. H. ngalantarankeun 2. A. kajadianana

3. B. dibumihanguskeun 4. C. ninggalkeun

(6)

8. G. ditémbongkeun 9. Moehammad Moesa 10. D. ngajar ogé

III. Maluruh Kecap Serepan tina tina Wacana (kaca 28)

Jawabanana gumantung kana wawasan siswa (kalayan diaping ku guru). Nyusun Kalimah (kaca 29)

1. tumuwuh = timbul; jadi

Conto kalimahna: -Tumuwuhna pacogrégan téh alatan parebut paisan kosong. -Timbulna pacogrégan téh alatan parebut paisan kosong

2 – 7 jawaban terbuka gumantung wawasan siswana

PANGAJARAN 4

Ngajawab Pananya (Kaca 33)

1 -10 bisa dipaluruh dina wacana.

B. Latihan Nulis Biografi (Kaca 33)

jawaban terbuka gumantung wawasan siswana

C. Maluruh Bacaan Biografi (Kaca 33)

gumantung wawasan siswana

D. Latihan (Kaca 34-35) 1. B. manggihan 2. A. langsung

3. C. nalika aya kénéh 4. B. dibabarkeun 5. B. sieunan 6. B. landian

7. B. Stadion méngbal nu aya di Kabupatén Bandung 8. D. oto Iskandar di Nata

E. Narjamahkeun (Kaca 35-36)

I. a. – d (tarjamahan diluyukeun jeung kosakecap basa Sunda kalawan dibantu ku cara muka kamus)

II. 1 – 2 (tarjamahan diluyukeun jeung kosa kecapkecap Indonesia kalaan dibantu ku cara muka kamus)

(7)

B. Latihan (Kaca 40-41)

1. Para sadérék, ... medar perkara nu patalina jeung ... 2. ... ngadugikeun ... ngawanohkeun ...

3. ... girang serat ...

4. ... mancén salaku panumbu catur ... sadayana ... mangga urang bandungan sasarengan.

5. ... ngadugikeun pamadegan sawatara ... nalungtik ...

Nuliskeun kalimah tanya (Kaca 41-42)

Ngalengkepan Wacana (Kaca 42) Ceuk ...

... bakal ... ... saban poé ... ... kurang leuwih ... ... nginum ... ... saré peuting ... ... tangtu ...

... dibandingkeun ... ... bédana ...

... bungbuahan ...

Nyusun Kalimah (Kaca 42)

PANGAJARAN 6

A. Maham Eusi Sajak (Kaca 45-46)

1. jawaban terbuka gumantung wawasan siswana

2. a. Mijalma b. siga, ibarat c. babarengan

d. nawarkeun daganganana ka panumpang e. gumantung wawasan siswana

3. a – b Gumantung wawasan siswa

4. a gumantung wawasan siswa

b. dihiberkeun c. babadingan

d. gumantung wawasan siswa

(8)

6. Nyaritakeun kaayaan di parapatan (lampu setopan), nu biasana sok aya baramaén, pangamén, tukang dagang asong, nu béda kahirupanana jeung kaayaan pajabat nu kahirupanana leuwih makmur (gumantung kana wawasan siswa)

7. saurang nu husu ngadoa tengah peuting, miharep diaping dijaring jeung dikabulkeun sagala cita-citana (gumantung ogé kana wawasan siswa)

B. Maluruh eusi Sajak (Kaca 46)

Siswa maluruh sajak dina koran atawa majalah basa Sunda

C. Maca Puisi (Pupun Dangdanggula) (Kaca 47) Catetan:

Dangding diwangun ku opat pada pupuh dangdanggula Unggal pada diwangun ku 10 padalisan

Watek pupuh agung

Dina éta dangding ngébréhkeun kaagungan Nu Maha Kawasa nu tos

nyiptakeun alam sabudeureunana, langit, bumi katut eusina, bulan, panonpoé, béntang nu taat kana paréntah Nu Maha Kawasa. (ngecék réspon jeung wawasan siswa kana basa wangun ugeran wangun dangding)

D. Maham Dangding

Jelas

E. Latihan

1 – 5 gumantung kana wawasan siswa

F. Milih Jawaban (Kaca 50) 1. B. unggal

2. A. Témbong 3. A. Kawas 4. A. Pundung 5. A. Jujur 6. A. Kalayang 7. A. Nanya 8. B. girang 9. B. panggih 10. B. dwilingga

PANGAJARAN 7

A. Nyaritakeun Eusi Paguneman (Kaca 55)

1.7 jawabanana aya dina paguneman Sisindiran

B. Ngarobah Basa Paguneman (Kaca 55-56)

(9)

ragam hormat, gumantung kana kontéksna)

C. Maluruh Paguneman (Kaca 57)

Gumantung kana wawasan jeung kaparigelan siswa)

JAWABAN LATIHAN AHIR SEMESTER (Kaca 58-59)

1. A 2. B 3. A 4. A 5. A 6. A 7. B 8. A 9. C 10. C (Kaca 59)

1 – 10 gumantung kana jawaban siswa

(Kaca 59-60) 1. singhoréng 2. ngeunaan 3. dikirim 4. majalah 5. kalawarta 6. paséhat 7. sastrawan 8. sawala 9. medar 10. imut

(Kaca 60) 1. kampung 2. wanian 3. loba

4. leuleus keuyeup 5. rongkah

(Kaca 60-61)

1. A 6. A 11. A, B

2. A 7. C 12. A

3. C 8. A 13. A

4. C 9. A, B, C 14. A

(10)