Mengenal angka dalam Bahasa Sunda
1 = hiji 6 = genep
2 = dua 7 = tujuh
3 = tilu 8 = dalapan
4 = opat 9 = salapan
5 = lima 10 = sapuluh
11 = sabelas 16 = genep belas
12 = dua belas 17 = tujuh belas
13 = tilu belas 18 = dalapan belas
14 = opat belas 19 = salapan belas
15 = lima belas 20 = dua puluh
Mengenal anggota tubuh
Di gigir gambar suku.
Suku lemesna sampean
Di gigir gambar leungeun.
Leungeun lemesna panangan
Kamus Alit
1. Pingping = Paha 6. Calana = Celana
2. Baju = Baju 7. Letah = Lidah
3. Sirah = kepala 8. Beuheung = Leher
4. Bitis = betis 9. Buuk = Rambut
5. Biwir = Bibir 10. Pipi = Pipi
Ngalisankeun vokal /e/ jeung /é/
1. Larapkeun vokal /e/ dina kalimah
1. Entong cicing dina lawang panto, ngahalangan nu liwat!
2. Pangmeulikeun asem
2. Larapkeun vokal /é/ dina kalimah 1. kuring boga éntog lima
2. Dompét Irna weuteuh kénéh.
3. Saha anu dipatil ku lélé?
Macam - Macam Warna Dalam Bahasa Sunda : Beureum = Merah
Biru = Biru
Bungur, Gandaria = Ungu Bodas = Putih
Hejo = Hijau Hideung = Hitam Koneng = Kuning
Kayas = Merah muda atau Ping Kulawu = abu-abu
Kopi / Coklat = Coklat
Rangkuman Materi Bahasa Sunda Kelas 5 Pertemuan ke-1 : Kaulinan Barudak
Kecap kaulinan asalna tina kecap ulin anu ditambahan ku rarangken barung ka-an. Kecap ulin ngabogaan harti perkara nu matak resep. Ulin kaasup kecap pagawean, hartina migawe pagawean. Sabada ditambahan ku rarangken ka-an, kecap kaulinan robah jadi kecap barang anu hartina perkara anus ok dipake ulin.
● Kaulinan barudak awewe : 1. Luncat tinggi
2. Beklen 3. Congklak 4. Sondah
● Kaulinan barudak lalaki : 1. Maen kaleci
2. Jajangkungan 3. Kolecer
4. Gatrik
● Kaulinan barudak lalaki jeung awewe 1. Oray-orayan
2. Ucing sumput 3. Ucing-ucingan 4. Galah ( Gobag)
Kaulinan barudak teu lepas tina kakawihan. Tapi teu salawasna ngagunakeun kakawihan.
Conto kakawihan dina kaulinan :
Oray-Orayan Oray-orayan Luar leor ka sawah
Entong kasawah Parena keur sedeng beukah
Judul : Oray Orayan Pencipta :
Daerah : Jawa Barat
Golongan : lagu daerah / lagu wajib daerah Oray-orayan Luar leor ka kebon
Entong ka kebon Di kebon loba nu ngangon
Mending ka leuwi Di leuwi loba nu mandi
Saha anu mandi?
Anu mandina pandeuri Oray-orayan
Oray naon Oray bungka
Bungka naon Bungka laut
Laut naon Laut dipa Dipa naon
Di pandeuri, ri, ri, ri, ri . . . blos!
Kamus alit :
Oray = ular kebon = kebun
Luar-leor = melata ( ular ) ngangon = menggembala
Sumedeng; = sedang pandeuri = belakangan
Beukah = mekar Leuwi = lubuk
Ngajawab Pananya
1. Naon nu luar leor mapay sawah teh?
2. Ku naon ulah ka sawah?
3. Ari di kebon loba naon?
4. Naon sababna kudu ka leuwi?
5. Ka sawah jeung ka kebon mah kOray-orayan merupakan lagu yang biasa dinyanyikan untuk permainan khas Sunda yang dinyanyikan oleh anak-anak yang bermain oray-orayan atau ular-ularan.
6. udu mapay,ari ka leuwi kumaha?
Catatan :
Biasanya sebelum bermain suka saling memegang pundak teman yang lain yang ada di depannya.
Ngawangun Kalimah Pangajak Titenan ieu kalimah di handap!
Conto :
Richa ngajak babaturanana ulin ucing sumput.
Urang ulin ucing sumput,yu!
Pigawe kawas conto di luhur!
1. Ariel ngajak Petra maen kaleci.
_________________________________________________________
2. Winda ngajak Tiara ulin congklak.
_________________________________________________________
3. Dewi ngajak Rani maen beklen.
_________________________________________________________
4. Rino ngajak Rudi, Toni, jeung Fandi ulin langlayangan.
_____________________________________
5. Eva ngajak Nina, Lusi, jeung Wati paciwit-paciwit lutung.
_________________________________________________________
Bab 2 Kahirupan
Pupuh nyaeta puisi nu kauger ku guru lagu, guru wilangan, jeung jumlah padalisan dina sapadana.
Guru lagu nyaeta sora vokal dina engang panungtung unggal padalisan. Ari guru wilangan nyaeta jumlah engang dina unggal padalisan. Pupuh jumlahna aya nu 17.
Masing-masing mibanda watek jeung patokan sewang-sewangan, anu luyu jeung laguna atawa cara nembangkeunana. Contona pupuh maskumambang.
1. Pupuh maskumambang mibanda watek prihatin atawa nalangsa.
Jumlah padalisan tina sapada aya opat. Guru wilanganana 12-6-8-8.
Patokan guru laguna i-a-i-a.
Catatan : Huruf Vokal = a, i, u , e o : Huruf Konsonan ( contoh ) = b,c,d, f,g, dll 2. Pupuh Magatru
Pupuh Magatru the boga watek sedih atawa prihatin.
Sagundukan kitu the disebutna sapada ( 1 bait ) Dina sapada aya lima padalisan.
Dina sapada di luhur aya lima padalisan
Padalisan Engang Jumlah
& Vokal
He barudak kudu hirup rempug jukung
Jeung pada batur ngahiji, Samiuk jeung dulur-dulur, Teu binarung goreng pikir,
Komo bari olo-olo
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 1
12
I he ba ru dak ku du hi rup rem pug ju kung 12 - u
II jeung pa
da
ba tur Nga hi ji 8 - i
III sa mi uk jeung du lur Du lur 8 - u
IV teu bi na rung go reng pi kir 8 - i
V ko mo ba ri nyo sok je ro 8 - o
Guru wilangan Pupuh Magatru nyaeta 12-8-8-8-8 Guru laguna u-i-u-i-o
Latihan ( Kerja Kelompok )
Sebutan guru wilangan jeung guru lagu ti Pupuh Maskumambang di handap ieu!
Ti leleutik kudu diajar sing rajin, ( ……….. ) Ngarah teu hanjakal, ( ……….. ) Jeung batur kudu diskusi, ( ……….. )
Silih tukeur pngalaman. ( ……….. )
Urang pinter didasaran ku rajin ( ……….. )
Biasa diajar, ( ……….. )
Sing getol nyuprih pangarti, ( ……….. )
Pibekeleun hirup jaga ( ……….. )
Ngajen Sikap
Ku hidep bere ajen, lamun kagiatanana, alus, contreng ( ✔ ), lamun goreng cakraan ( )❌
Conto : Uih sakola langsung maen HP ( )❌
1. Mending maen HP dari pada sakola ( ………. ) 2. Resep ulin HP, sakola bolos wae ( ………. ) 3. Kuring mah resep kana maen bal ( ………. )
4. Kuring resep maen HP, tapi tara poho diajar ( ………. ) 5. Sok olahraga, awak jadi sehat ( ………. )
Istilah sasatoan
● Bangsa Manuk
1. Bangsa hayam : cangehgar, merak, kalkun, kasintu 2. Bangsa japati : japati, dederuk, puter
3. Manuk ngojay : entog, meri, soang 4. Manuk leumpang : kasuari, manuk onta
5. Manuk ngalagu : Cangkurileung, jalak, galatik 6. Manuk Ingon-ingon : Kalkun, soang, entog
7. Manuk nu dikukut : puter, jalak, anis, kakatua
● Pakarang sasatoan
1. Hileud : Ku buluna
2. Maung : kuku jeung huntu
3. Landak : cucuk dina awak
4. Oray : peurahna
KASEHATAN Istilah Kasehatan
Ngaran-ngaran nu patali jeung kasehatan :
1 batuk 5 gondongeun
2 salesma 6 rieut
3 cacar 7 cacingeun
4 sariawan 8 rorombeheun
Daftar Pustaka