XXX. Jaargang. - KHASTARA

, e ' Jaargang .

VerschUnt dag~1'I'k8.~Qn~ ell Feestd.agen uitgezonderd. •

Hoof(lblIreau: I ^{Abonnemen t sprijs} _I ^I

Prijs der Advertentien: vun 1--10 woordeil

^.

VOOr

^'

2 phllitsillgen fl,~- t~

Sam.arang

bij de uitgev.ers G, C ..

'1'.

VAN DOJlP en Co,

voor gebeel Nederl.-Indie f 12.50 per hlllfjaar.

Voor iedere volgellde 5 woortlell

f

0.50.

Bij deze Courant behoort een bijvoegsel.

Over spin bare

ve~elstoffen

NEDERLANDSCH-INDIE.

(AU"GE~ODlCN DOOR

DB

~R TA.li Koopru.~1)EL :inN Nrn'EltlImD TlJ BA!I'AVI.l,) GINXONG. KRAWANG.

aen

⁶ Maarl 1874.

Aan d~ ·Ko.mtr tan Koopkanaol '" NiJ.erh,id

t~ BatofJio;

Met groote b.laog.telling heb ik k.Dni. genomeu vao' d. b.!aad.lagiogen en den arbeid der K&mer, zoo al. daarvan in d., dagbladen ver.lag is ged •• n, betrok·

k~liik de eiachen VAD ;handel en-industrio noat' gezui.

verde .pinbar. Ve.elstoll'oll uit Noderlandsch-Iodie, Sed.rt vele jaren bield ik mij met dat ouderwerp betig,. met bet oog op die eiachenj ~oor81 toea e.': tij~

deDs -den Amerikaallscben brooderkrlJg vreaH besLand, dat ·de knltuureo d • • auro.r "aa k.toen uit do Zui- aalijke .taten VB.D Noord-Am.rika zou te ni.t g.an,

J&~o-o~:~~~:~ b~:g~: !:~r~::a::~~:e:t:;ev:s:~:tet~eo:.

k.n, - ook b.rhlUlldelijk door m~

,01:

^{gooOluen, :-:}

ziju' altijd" mislukt, am red3nen, dIe hler thana. lll~t b98proken kUDoen worden; zij liggetl boofJzakeliJk 1Il klimaat en l"ernieling door een ioaecten gealncht, WRt zich oDmlddelijk op aHa niet inheemBclte katoen zet eo Jat aan Jo.'. eigen is.

De hoofdreden echter is, dnt een Btuk groud, een ..

roaal outgonnen en schoon gemaakt, (>p Ja.va met an- dere ioheemscue slapelproducten bcplnut, veel m('cr opbrengt dan van I:i.''o:;::' !..1l~fJentee!t ilier verkr~geu wordt of kan worden. A.ilem ,1" lul.ods."e Kapa.

geelt ·a-1.8 tw~ede gt;waa OIl 89.\\"a'lI nog een!g \·oordeel.

Nederland8cb-Iudie E'n in bet bijzonder J'&va, is' dUB aangewezeo tot bet voortbrengon von nndere v~zeI8tof.

fen (epiobare) ale de eigeolijke katoeopI~llt 10 hare Z8adbulsele bevat. En die tljn er iu lUemgte.

Zij worden geleverd door plantan, die in den 8cha- kel der botaniachs. systematiek zeer ver ""U 'e''lb.QlHlt'r afetaan.

lit. zsl bier anaal de tlQ.men noemen ~~r pl~nteu;

.00 alo· die in bet dagelijks.b le,.n en blJ de'.' lolao·

der geooemd wordeD en het aan eeoeD .we~wI11~nden Bij8tematiseben botanicU8 overlateo, om dlo \:l die taal der' wetenBcbap Ofer te brengen.

Maar vocraf dieo ik er mC,t ernst op te wijzen, dBt Gil spin bare fezeJstoffen ia de planten, i~ twee geheel ,an elkander, tsfwijkendc vormen voorkol!len.

Die vezelstof komt voor als baetceHen in cle hooge~

re plaoteneoorten, zoo a18: hot vIas, de heonep, de netel (waartoe de rami.ba heboort) de boowb .. ten, eoz. Bet IigChAADl ,an die planteD bevat ~een~ vezele, maar eokel hout, ~ Celluloze, meer of mIn vervormd.

d.Bv~z:~:totr~~t"'d~.ts:Oe~zav~:le;.:~e~l:t k~e~~id~~t v~~

dult in de eerilte plaata op aan, de Wl1a.rdig~, bast, - de •••• l.tof. ~ apo.dig en zoo goed mogellJk ~~u h.t onw8.ardige hout van den Bteugel te doen ve.rw~Jd6reo

.oi,.:i. i:.~!; J.6I, ... U .. Y;3~G.er t3 zui ... :Jren en te berOldon, Maar,ook in andero planten gealacntoo, waarvan de vorm on levcnetoeetarid verre vall de boven om ..

schreveoeo afwij"t, zijQ zaer koecbare vezul~toff~n De ..

dergelegd.

Het ZijD enkela graa- en rietaoorteD, maar v~or~l de bekc!Jde Ana-noa.plant, de ~<\'Ioe:lo().rten .eo varlt)telten, de pandauw, waaruit de leg- en zl~matJe8 worden ~e.

ma&k.t, de gsooogbool!l, die de kadJ,ang.motten J,eve.t, de piBaog8oorten en Uleer Andere, t~ \'801 om bler QP te noemen.

Bij de l •• tetbedoelde plauten .geslaohl.n i. de v.·

zelatof niet in den uitwendigso bRst van eeDen stengel 'Yoorbandell, -maar. strekt zieh, ale onafgebroken vaat- bundel •• in d. lengte van het blad of d. blads.hede Uit1 ,e~ ie g8he~1",e~ at ~edekt un ~mg.even door de vl~ ..

Jige 'e~ _f:ee~ '~.aprLJ~e ~elleD, waa"t'Ult .deze. pl!l.nten~ ~Le geen eigen~ijk8n houhezel formeD, wtolUlteud bestaa:u • Zij .iin· dna ve,bOlgeo in bet binnenst. von het pIon·

tend.el dat ze bent, en terwijL men bij de booge,e plariten~e.lacbteo er af is met den baot er af te nemen . en. to vorwerken, kosI het bii die logere .oorten veel moeite om eerst dat uitwenJigo cellenweefsel- te 'fer-

wijderen,

'"l v-oh~ns mon d'en inwendigen v,ezel kan mag- tigwordenen dlUlrvan af,ond.ren,

tu"en st-aat, daarvan afgezonderd, dID wordt de~e DRar deo aard der plant vard;;r bereid en v~rwerk~ naa;r btl- boefte, hetzij, zoo ala bij de bennep, tot kabeltouw en grof zeildook" hetzij, zoo als bij h~t fijoBte vias, ~ot de ede~8te llruElsel8che kan~,

lIraar·d.'rmedo been d. voorlbreuger, d. planter, Diets te m8keD , eveumio-ale de SuikerrietpiflDter ieta te maken heeft met de:!koekjes en confituren, die la- ter door raffinade uit 2ijne rUwe Sllike~' zuBen ver'l'sar- dig(\ en met groote willet in couliumtie g,!bragt wor·

d.n.

Voor deze rooting van den vezel der hoogero plana tensoorten, die enkel in den bast daa.~van voorbanden i8, bestn.a.o er drie wij zen,

De eerate ia do dauw.rootiog (bhau·rotte.) De.e geefb het b.st. product. lnaar i. kootb.ar .n tijdroovend, D.

gedroogde en tot bOBjes gebondeo stellgels worden 108 uitgespreid op een v lu.k en zui~er gro.s\'"eld even nIs mon beb haoi doel; zij zijn d.ardoor blootge.t"ld .00 den invloed beurtelings van regen eu felIe ZODo8schijn en van Du.chtdauw, waaruit den DRam ontstaan is. T",llten JUorgl.m nu moet het ui~ge8prl;'idc met eon hooivOl'k wordeu gekeerd, en als er geeD regen of alluw va~t, kno dit wei 'drie waanden nrbeiJa vOrdtlrefl, wuar dun is het Ihter Yerkregl)ll product ook \'an :J.itBtckendo kwaliteit.

De tweede wijv.e vaD rooting is die in stroomend water. De stengels in bosseD, wordeD in bakkou van iaUen gelegd, die in eene Bt"ooUlentle rhier ,OOf nnker of beboorEjk v8stgebondull tijn. Dt'J gistings\'oortbrE:llg' eelen worden door den B~roolll o.fge\·oord en ll4 v~doop vaD eon ~ekeren tijd is de rooting volbr8g~ zander dd v~:t.el te 8chadeo. Oak deze \Vij~~ f&oU rooting ldvert elm w81lrdig product, manr js aJJeen dttor magelijk waar mon st.roomend water in de llB.bijheid heeft,

n"

derde wijze va';) moting, 2iooals die voorn-l ge·

bruikt:lijk is in Maae en Wall.! eu in andere Btrekeo van oue l"nd, wall.r meu bSlluep verbouwt, il1 do mod·

der .rooting in he~ sLihltfl-8Ud water vau d~ slooten. In bos~en gebolJdenJ wordoD ·de slengels dt)r vezelp!flnt iu eeD. o.fgeschut gedeeitt~ del,' sloat ncdm'gelegd, ell blijYdu daar iiggeD, tot !ioolang dt) ervariug van den planter de juiat'J tijd tot opnewiug bepaalt, wnt bet beijt door den reuk eo de aflltrijking, radifllll, wet dell yinger kBll wordell watlrgenoUleD.

A1a.tl.r na.da,t dtll!:6 rooting op een der drie vorscbil- lende hierboven 8aogewezen wijzen is valbra.gt en de

~o l1sBI:,~e:e~~~or nl~:Rij V!~~ ,,~~~} gre~

w

'i\\£!?Suttgeml!~~2~i.k

bonnen worlen eu op nieuw streug gedroogd,

~~

dallrdoor d~ ddcbeiding VRn hout en vetel gC1D8kkeltJk te waken.

Nu komt de Yoornll8.mste bewerking der vezelst,oifen, die uit bastcelloll bestaQ[), dut is de braking. Hierover behoeit niet Le wordell uitgeweid, o.ls zijnde gen()eg be·

kand, Na de braking komt bet zwingelen en bekele~, ellt, ow ,bet p'roduct meer oogel ~k t~ !)laken, wBt 10

d.n r.gel d. vi •• • en hODnopbo.r iu Europa zelf do~t, mn.ar wat iJier in die volWl1l1.ktbeid voor alsoog nlet mogelijk ie. Wij kunneo hier enkel ruw product laverell.

N u beeft dE; ondervindiug geleerd, dat bet root tiD dar bout,tcugols die spin bare vazels bev~tten, volgens .~e bierboven opgegev~n wijzen in Iu~,e wel m~gehJ~~

maar toch altijd nag zaer zorg61iJk 18~ ~wdat hler, ~Lj de hooge tropiscbe temperatuur, ·de g1sLIOg zoo enel In·

treedt, d"t men die niet meester kan blijven en de~e' zicu weldra aan de vezelstof waaram bat te doen 18,

modedeelt en de kraobt d •• rvan verzwakt, Maar iliertegeo kan gewl~Dkt worden, . D., groote vraa.g is ecbter, 001 voor vezelatof van bo.stcellen [Lfkometig, e-eu mechanlBcb midael van bra·

k~ng en z--:-:ingelen nit te vinden. 1~1ot DU toe geachied'de dlt wet eenvoudigen b&ndeDarbe1d, eo was dus "eer kostbaar, waarOlQ de ramah, de zoo gew.ilde spiobatt) vezel, Diet kon gelevord worden lagan de prijten, di., daQr\'oor ill Europa, in concurreDtiu met vIa", henDep enz. worden aaogeboden.

Het is dUB vooral de rooting, wanl'cp de ptaLtHs van spiubara vezl11st-oCft}o zich in de eers~e plnntd zul·

len moeteLJ toeleggeu, nadat v.ij de verzekerillg hebben verkregen, dab Aau hen voar brakiug ell zwingelen de vereiscbte weJ.'ktuigeu zulleu worden lumgebodeo.

Het kowt er dus in do eerate plaats op aaD, dat die werkluigen eeuvoudig ziju en tot nag toe i8 men daadD ni.t gesl.agd.

M.n wit kultour en tegelijk volmaakt produot. Ma&r dnar tusscbeu ligt sene overgQ.Lge~opera~ie, die tot nag toe niet is opg~I08~.

Is er no. verkregen ervariug en plnlltselijke omstan ..

digbodeu door den planter van raweh d~ voor hem geeebikte wijze van rooLillg gl;wouueu, dan komt foor

. bern het bra'.D en <lit kau geschi.d.n wet d. 6eU\'OU·

dige werktuigeo, die danrvoor bij dtm vIae· en bennep·

boer in Europa in gebruik zijl!, Ma.r m.t hot br.ken aHeen ie de vazel neg niet genoegzB.aw van het Ilan~

kiev-ende bout gezniverd en moat rag tlad'er bewerkt worden om e~Q -oogelijk product La geven, f,ond~r to streveD nB8l' volBtrekte volmallktbeid eo valko men zui- verheid. Ook daarom ko.n hiet" "p8rt-ij getrokkeo war·

den van de in gebrllik zijude werkLuigeu dar vllls~oeren bij de kultuur in E~ropl\, die door on.det:vinding alliier kunnen gewijilligd en v8rbet~rd wordell.

tN.t minste zij,ne uit~a\'en in, hnBr_ gehe~t zal terug ontvnngeu. 1Clj do~t dat dAn' ook uiet, tHl all~ pogin- g~ll van' wttteoscho.p,, ba.ndel en industrie stllit;en do,&rop af. Iii de handel OD de induf:ltrie, dOOl' voC)rlicbting van wete~.~~happelijk~ ~nDnenJ 88DmBill in hot bezit ge·

k~men VRD een nieuw, rln wlla~dig prod~cb, waarnflnr

ZIJ 6ireeft, zoo sta,&t bet aan hem in de eerate pInata, om zieh dftBrVOOl·, ook met gevanr van verliee, gelt.l~·

lijke opofft!ringcu to getrlloeteo, en (lio niet to lloen drukken op deo pl.ut.r bij Dli.lukkiog. Met undere woordeu, wen 1.1:1.1 anu en-nron pln.uterd e~D z.ekere tWill beachikbaar moeten stellaD \'oor eene clergelijke nieuwo en nog onbel(ende kultuur en induatl'ie, eo met ver·

tronwell afwacbton wat de uitkomatan zuJlon z.ijll. Uit die eom bestrijdt de plantar zijoe uitgavoo en vern-nt·

woordt die met eerlijkbeid, It! or verlieaJ dao drukt dit op deu handel, die do ZRak l~e0ft afl.ugt>vat, eu dan bl ijk~

bet, dal die met de beBtao.l.ldo prijzen Voor voortzettiog voor Alanog ollgeraden is.

Is er winst, dan wordt deze gelijkelijk lusacben den plnnter on deu bllndel verdeeld, en de zllll.k lum dan met weaerzijtle vertrouweu gerust eu op grooto BcbllfLl worden doorgezet.

Yoor de Vetpin.utlln eu de itlgorc .pirlUten8oorten, W;l,nrrl\-Il do vezule.niut in dell bust van den stengel JUo,llr n.ls vna.tbuu,ieJe in het bind voorbii.odeu zijn, en dil3 zaer kostbnre v8zetatofi'en oplcv-cren, moet de bewerlting geheel a.ndol'" zijn dan voorde fezelstui' ller bastcelleu van loogl'ft) p)alltenauortell.

Van drooget.l, rootfln, brakeu, enz. kBn bier nog geeu 8prake zijn door het groote gchnlte Ran water ill de cellen Vlln bet blttdomgeefllol, of door den starkeu wederstanrl ¥"Un de epidermou tegsn venlnmping.

Zij vtlrrotton of droogen uiet. Bij doze plantensoortan n.ootoo de bll,d.reo of <Ie bl.<lscu.ede oomiddelijk door elrellgo persiug en kuuuzillg van het over- tollige water wordeu t'utJaan, en dit kan gcschieden door een werktuig wnt md de band gedreven wardt, en dat bestallt uit twee gludde ciliuders vau hard hout of lllijtBI2oI, met behoorlij~d atelliug. Is <lit grschieciJ

dan lu~n lUeu de overblijyelH!a wa8Bn. eerilt streng luten .droogen eu bewareo, maar lUeo kan ook onmiddelijk overglian tot de root~ng op eon <ler drie bij d~ b~st.

ver.elflltof bl'schreveo wijzeo, en daRrns met eeuvoudlge mid del en het product zoo oogo!ijk lUogelijk ml:l.!ren.

E~06 oDmidllolijke rooting Vall het ruwe product dier I~gero p!u.oteIlBoortan is. eoh~er. oUI-?)rar~ll. Er

~t,~I~ .~~.ch weltlra eoue krBchtl.g~ glstlO~ _.ID, I,,~.t m~'"

mededeeit., eu deze ~eel~ en: mur'w- UlIHll,t, wnnrdool' zij waarde!oos w·or(h.

Het be~t ziet men dit, wauoeer mc)) de anano.sblntian en die der aloe- soorten op de bij den iDlamler g~­

bruikelijko w~ze op e~n., plunk en Ulet oen sch.e~f vall een gebroken bur!l of scboteltje door afdchrapl'lD~ v~~

de '\~8.terhoudend(', buiteo om:iggende cellen YIMWIJ' dert, H~t product is dau onbarispelijk maar Il0S: .. fUW.

:f;iaar uit die \'erkn~gea vBatbuud"la kuuoeo de hJustu en blankato spiuweef.:lels worden veryaar~i~d.

Voor tlen plantt:r ecbter is dezt! bel"eldlU~ door 00- middelijken h:~udeDarhei,d onffiogelijk, omdat • .he te veel geld koat tl'geuov~r <len gebodeu prijs,

Genomcn proeveo bebben gele-erd, dat de kOBtan en de arbeidsomelf\g vnn heraiding niettcgenstao.^lldo het bij~a slleeuwwit.lo vll drie voet lo.oge ver:.e.lproduct, wei niet zunen worden betaald op de mt\rkt tll Eur.op~.en men wil dnB nieh wagu~, tcnzij meu verzekertl 111 tlJoe uitgaV'en terug te out\'angen. ..

lfogb hat on1lerwerp en b~t door mlJ gekozau g6' zichtapunt lIoJere be!augsteUmg wekkeo, dR~, ~I\l ~en mij steeds herei..l dadeu vOllr de verwe~eohJ~lllg ",,0 hetgeen ik: alII in onze rigting en roepLllg' Iigg~nde, wentscbelijk be!chouw, nog in nadero mcer t..,chullwhe detaile to tredOD.

Metde mooRto hoogacbting heb ik de eer mij te DoemeD, Pa,~ UUH! Katlurl de :ur gt:n.oorz. lJienoar,

J, A. KnA.JE~DllIKK,

(TiJd.ekr. v, Nijv. ell La.db. in N, 1.)

Ingezonden,

JFaar/e Mer Redacteur!

Verguo mij den lezcrs van uw geacht blad eeno op·

held.ring te geven, die ik HEu, eo mij zolf v618ohul-

digd rueon to <ijn, " .

G!j beautwoordet die beschutdigiog met twee 'liO!OIll"

meo smanuredenen in eeo buiclu:,lnebtigcm Y,orm en besloot met do woordeu: uDoell er i!l meel'," No. rnocht de lazor, die reeds walgdo vn.o uwe ter i' ... ke niets af·

doende perBoollJijkhedeu, verwllchteu, out uwe eigen- lijke rt,pHek biutlen eenigtJ dngell zou "ulgen. Ht:lI1RS, mnRorlen ziju sedtlrt vcrloopen, doob (Jr is uleta geq:lgd, Wij brangen dit feit in herillnerilJg, om Ihm lezer tlt4 tout to 11lt~ken op uw ntdct ais publicist^H, om u "SO OnftBogenn.me \::skeu aftolllllkon, diu veljl heeft van Wllt eell achooljongen r;oelD~" er .doopjes" op Jlsi.wulien^J1•

Wij brcngon diL fait in berinlltlring met het oog op ulater"ll,

Do lezer uerinnert zich wDllrachijnlijk, dRt. op dit Bcltrijl'en een replick \'olgde ynn den beer VI:t.rJ K~stereu, die echl;el.' mijoe b01whuiJigiug ZlJD weinig ontzeuuwde, dat hij zolf hf.'t noudig oord!j~lde eon V"ol'6tei to doen tot de bUoauroeping vau eeu eeregerjch~, om otze quoesLie to be&litneu.

Gedachtig nao de ,Ioopjes/J van den !Jeer vaD Ke3- teren en overtuigd dat zijq ¥oarstet n-lleeu dieneu mO~8t, om het oordeel vl1n bet pul1lick to Hcbof8eu en de quaeat.ie op de lango ba-au to achuiv8[], gaf U( sleolits toe, na hieromtront miju6 ol'iuie kenbtl-tl.f gewnnkt to bebben, en Bukel om iederou ~lChijtl \'"1\11 nees voor onderzoek te vermijden, mij oehlor st.i1zwijgencl YOOf- beLoudende op mijue bescLuldigiog to rug tu koooenl hoel~og ook dn.t IIlu,ter", in mijn earat scbrijvotl buuoold, door dit eeregericht lUocbt ,'el'6C~Oyefl worden.

R~den ontdug ile yao da COlllU1isJi~, nan Wto bet onderzoek der b~dQt:lde !luBk was taeverlrou\vd, de be- Beheiden s'u uoluleu harer werkza!unliedouj en nu eorst acht ik mij gerechtigd het atil~wijgen te verbreke-n, dut de kiesehuoid gebo{l\l ttl bewnren ZOO/BUg o[(ze quae::;- tie ill hauden was der heeren, die wij ons 'fertrouwen gesohouKen hl\dden.

Dat do fje~r vau Kestarcn rer·ds \'oor eenigB mnan·

den den uil8!ng YQU het onncrzoBk in zijnc conraut hll.:eJeelde is zijtlu zank; of hij zijo dOl!L bt!l'eilde, om bierdoor den itldruk le gevtlo, dil~ lld recht nnu tijne

-'~i;'~B ~~~Hlacht bt";t 'niet zal ontsonpt zijn, dnt de heer

"au Ke6t~rell. U~ ueachuldigde, 'l.ici) Diet tot i..H~ blooto kenoii:3gu.re zou b~p!\a!d hebben, indien ,-;ijne hn.:IJ8·

tingeu in een gunstiger dugiicht geg~eh{ wpren,. duor de bernooijingeu vall het op Zijll ver:.ot!k gl~l!01.lf,Lltueer ..

de eeregericht.

Nogthllo us wna die meded~cliog jUl:'ttj Lot l'el'egcricht is !liet tot eeU6 beslisslog kUtlnell kamen, omdat er yan Ilen be"i!lue af aan tus3cneu pnflijen eu ruacda·

tarissen ver~obil Leersehte, omtreut de al of !liet ou, BchClldbao.rbeid \'"no de nit~prou.k dezer lau.tstoll DOOn.

EEN DEn DETROKKEX l'J,.Hl'IJEN.

Nadat, :uot Wf:de"'~ijJ~cll gocd\'iodctl, door dt!D tleer van Ketltereu eu mij Rnll Y1U p~r80nCl1 het meor bu·

tIoslde E<imRatechup was nllr.g~bodcl) eu tl~ze d.it ft.1l11·

vanrd haddt"n, wer,! door hen bij lllcerdl!rhed 'VnU stelUmt)u oeu djf,Jen persoon gckozen OUl, lll~ tiiells he ..

willigiug, ~et prr.aidiuLll cler cOUlmi!!sio op ziclt ta nemeu.

Do hiertoe uitgeBoodigd6 stvhio (lu\1cmndel't'U l;L>t voorwaarue zijnel' toetrediIJg, dat bc-dJe p:\flijeu de bo"

lofte zoud~n ufldggcn, om zich vol[wU1cn IH\U do. nit·

spruBk HLll het eeregt3riclib tl;) ol)!lerwllrpeDj en Illerop later onder geeoorlei voorw(jIHLsel lllocht~1l tcrugkol~~'I.

De eitlou, door drie dtH Yi~r 1~lIdtH'O Iwaren' geb·lIIJI,t., wor.d in de eerBholgoodo verga-daring ann deu beer,

VAn Kes~ereu ell mij medegedeellL en Oil$: genu:lgd, of wij die-belortc wilden nf\!;!ggell. lk llutwoorlitilJ oDmid·

dalijk tuestolDUleud; d" heel' yaTJ Kd!tL'l'UU ,-erl.Ocht 24 ureu tijd tot berl"nkiug. DIU dun zijne Hn'Jdllrir:g 8chrif·

telijk te lOogen iudionell.

Des audereu daags werd die verldnling iogezouden, wilorbij de !!eer \·"u Kestareo, ill st.rij!l met den ge·

steldeu lIisch, I!:idl het recht vo'orbJoieldJ om Inter de nAuuf1ngi17e Zlll\k eo de uitspral1k tler con\U.li~Sic, vet·

Somtnigeu dier lezf'l's zulleo zich JUoge\JJk. horlD~e.

reo, dat or ceuige Ulun.o'dell geleden (25 ~11.11~t) m

i

dit blad een artikel ,'an mij 1"urs¢beeu, W8.Brtn ,k ji~:':':' .

a~~.JeiJillg van een gc\'pre\t mot den Uedocteur. del' Locomutief, geyoerd in' 't bijzijn va.n twa!) getulg:en, dieu beer baacbuldigde de moaning to ziju toegeda.lln ,

om goad te vinderi:

1 •. D.t. eoo publicist olg.me.ne C·volgtr"kking.n m.akt ond.r deu indruk en teu g.volge van' .eo aile.n·

met o::vne toelicMil1geJt1 ill dOll rorm eene-r bl'o.:hure

Ziedaar lezer cen getrol1w vet611\g V:lIl ell! blHn\1~ijin·

gen d~r cOlUlUisaie, die (lP verlangeu "~~\I d~~l III:!er '\'"/10 KeBb~r~u ill It \~\'en geroepell, onmhldehJk lloor hem gedood werd, door deu oubohoorlijk':-Hl ei~ch,.

{:Il

~ hare leden r.ieh ruoestt3Q onderwerpeu (\\\u de krllick bUllner cliCutt:lu, ll.odiftu do uit~prtluk lli~t nllar het genoeg en der l'lo,tsten loocht uitv:dleu .

• ~aand feit.

2e, Ddt hij d, eeno Autoriteit b.sohuldigt, omdat Di~ v.zelslof b.staat dan,. zoo al0 ge'.gd, uit door·

loopende v'"'tbundels, ·.D. ia ... nun.aHjk ·~rof, ruw en lomtijds OOGogHjk, lIIa8r altlJd .terk ell f"s.oh.

lI~t van .oud.: b.kende middeL om ce spiDbar. b":8j;, vel~l van d~ ~dog~re, plantenaoort~D, ~i~, J~ze .. opleve ..

reD, te 'feJ:,krijgen en bet hout. te verwlJ,dereot '8 de rootiog, :P"t i.: de ruwe st.og.l wordt. afgokapt, ?~

lDel en a.terk gedroogd, DABroa wordt die .met een hg;

te band in boosen geboodeo eo aan den lllvl?ed v&n bet 'wa\or e.n. de daardoor ontetaoe gistiDg·o •• rgegeven:

W~rdra.begiDt de •• gisting; in de .ig.naar~ige ~~oll'.n die d ••• 'ople.ert en die in d. rla.~ .. nw •• lg .'~I1. en h.t . ge.alg dliarvoo ie, da' d •••. i3 bet WllteroplOS8en en ••

ene. ·

gem.akkelijke e.b.iding van ba.tv~ •• l en bout

t~.weeg brelig.n,. tood.at b.t oowaardige hout .. g.mal<::

kelijkd~or wer"dadilie 't\liddel~n kan mwijder~ wor- do!!, 1 •.

AAt'

geBohieden

dAI'

v$wl, wei I. Waif In •• er

Het komt er hier op J·a,. vooral op aa" • .tat de wer~tuigen van de meeat eenvoudige couBtructie zijo, on albier door inlanders van .hout en dergelijk matedaal gem.kkelijk l. ?takon en t. h.rst.lI.!' zij~l: Aile werk·

tuigen Tau 8ubtlele metaBI,coDs~ructle zlJn daorvo~r uitgesloten e~ kuonen geen voorW'~rp van specul~tle worden voor Europescbe of Amerlkaansche mauhule ..

fabrikaoton.

utoli a.ndere ho.!lr tllicht lliet doet.

3e. Dat hij op be-richton vau ODvertr~uwbare corres- pondentAn redenerill~eD bouwt, krenb:end Toor de wa.r⁴ digh.id van Hoofdofficieren.

4., Dat hij foit.n publiceort en •• ..rat ti.arD$

onderzoekt.

Die 4 punten van b.oehulJiging, ,,18 olohom' van het meAged.eld gespr.k, werd.n beiiindigd m.t eene wl1afscbuwiug nan 'den lezer, -vaunt in de vo)gende woordcn o.a:il c!61~ beer van KeBterell:.

lis: doe Bf~tand yu.n elk \'oordecl, door hd ,,"o(l1'l1f·

gaaud a op dim heer, "an K.e8t.er~u \,erkre-?eu. Ik b.:~

dtit "Qordeel niet gezo!Jht en UlOt. 11omli:; tot be"lJi der r~ebLvau.rdigheiJ. wijner beschutdiglngj d()(.~h ik-lmn

~en beer nUl K~sl~"eu niet meel' toestllau,. ddon do verkr ... g_ell '" illnllnden Bchor:!ing \':HI liot publwk~ ~or.

deel, en herhnal nu Jo 4 p"uten \'an b\!schllllilgHlg, san het boofd van ,dib ~cht'ijven in heriuu.:ring Sa.

braebt en uoeg~r getUuti\'6I:'rd.

Wij. tropisehe plant.rB, zoowel io Oost· &1. We.t·

lodie eD. in Amctrika, hebben daatn'n genoeg.

Een planter kau en mag zich nieb inlate~ met proe ..

,en voor eigon reksning om, een nieuI# pruduct;.· op de wereld'mark~ t. bre~g.o, ton beboeve van deu w.reld·

I band.l, wannoe;, bij voo;:af ni.t v .... k.rd. ia, " .. t· bij

p De beer Roorda 'fan' EiaiDga noamde, voor eenige

I

^{maanden, uw} blad oen •• uw bij .iin tijd ten aohteren.

Lezers, voor ik verder ga., ('en!) ophelJerin~: . Mogolijk :mllen eenigen UWH lll~el\~U, d.lit de ~H~r beh.ndeld . . . . k niet in •• n .tagbl.,l to hUls behoor!;

opp~"I~kkig,

..

bij~t

dat 100,' eohet· ,'00 .waar.ijo

I

^De ililers diadeloberpte

~aD 1'lij~~11

toOD io

~~ .t '·,,-w. P~Itr.tI.,

K.

",,"~!,;c'"

all.

pI !.IJ"'''.rtlal

iI4 , '. d ... ' d nae.etia,. dan. porOOOD van don .h.e.er. .nn,. K, ea •. , .·vo .. orgaa, D .. de, Di.at voldoe.nde gOreob. t1'8ardlg

.d .. moo ..

~te

^{.. n ..} "'.1.1:1' .HIig

~O .IW

M,'''' .. am) •. M,Il. n. vas.th . . 0. uden. . .aa. 0 milO .. reobb ..

.

:~:oon

^{0 n1et dOD}' Rod.otear de;' . Locomotior botrof; .den; wordon

uitgeno~digd,

.. on bilk

. to

Ilaan ·opciI.et · beefb'.ee[l ganacbaDdere oonask dau

·irr~.k;' ~.

^{DOOm :}

ID dia laatotehoodanigbeid eohler: i. hij OBD publiek .' karakt';r .an· den .beor vaD Ke.tero~,. door ~e ,aa?- oleoblts t~~ gefAl/~.D.. . .. .. . . '. .

. ;,J .',

r .

Bttq./ruA,

~i4 ri .. ' ' it

viA 8a.ta",1a.. l\![all'tak.:afoit"";'1!h,

~Q"a.po"e.

'

Juli,

n.

~r.oon, die, miobruik makand., ':on .ijoe betrekkiog, Jaobtige la~iog d.r ·,olg.od ••• rkI8f1.og ~f brI.f; ....

?' ••. :

^{Ie: D •}. UJ~.praali d.r COblmlSOle , wor.dt. b~k'D~ .• ~ uit zijne oourant de wapenen .m.edt: .0moijD. per· o~bi.n zuUdn .e ook ·d.arID o.n :faotor VlodeD blIJn.r. n~ .• 0nlgeD tIJd.ergeteo •. ,Nu k~'nt er lemaD~, .. die Olt BODeeio oympathiiin of a"lipatbiiio te kuoDoD ve:dedi· .verontw.aardiging. . " dlo ul~praalt wapeooo tegan m~ "~~edt" ("It "IJ. ver·

geD of Moyanoo. Dit laat.t. i. te 18tbortiger Daar· H.t zoumij ttl v.r voe.ren die .erklaring in .ij. ge· y.len ult'l':aak IDapen""..,eaenl B'f1rllptfl6 h.t~ le:.,?) mate d. ..nge,aUen personen booger .tonn eD, om heel t. critiseereD, eo. ik bep •• 1 mij dl\llrom tot· de

?"

qu.est,e geheel verk.erd voor.telt.~de! en· ~.D IOU hUDne po.itie, de beleedigiDg ongeetrafli moeten toe· pl •• tsing vao eeoige opmerkingeo, t·usBehen b.akjeB, bij Ikmooten berusteD, omdat d. comml.I'e mlJ heet't I"ten; en jui.t nit de zoodanigen. neemt de reJactenr die vol.innen wnarop ik voor.1 de aanda.hl dier le.ers doen beloven, dat de ... ~'" nimm~rme.r door mij a~n.

de Looomotief bi' voorl,eur zijoe oloohtoft;,ro; onge· wenoch te v.stigen, hot overigens nan hon oordeel geroord ZOIl worden .. (Ntet f1ecrttUleerd). Zou dat .DlO'

m~ti

^I'eerd

beBohul~igt

hij, beden de

h~ofd.n

^{.• aoW a·} o.erlatende of .ij het Olet mij een. ziju, dat in dien onzed.Hjlt zij., :"1ijoe heerenr.

(N,;n mii'~~ ^{. •. K.}

^{d. lIit·}

terataat of Politis, morgen die der Recht'orlijke macbt brief onkieschboidj bejreiging, baloll's, beJeediging"io.. 'praak d~}' :omml88le ~014 uw vel'dedJglng, DVN/ ·oj fJree,det of van het Leger; (ziG S!un. Cour. 20 Mllftrt). Dom en silluatiea, gebrek Ran logika, .in»:. zicb op eelt intereBS8o- ge f.la'J met;) En ou zegge g.ee~ uw~.r, dat i~ het vera kWBBdaardig (ik •• 1 d.t a'rok. helVij1.eu) we.t hij van te wGze afwi .. elen, 001 hAt voorgost.lde doel te berei· o~d.retelde gev~1 de· comml... m~ ver~edlgeD 20U:

niota en heoordeelt alles usar eigcu bokrompou in- ken en later nltt wapen to kuoDeu dienoD. die COa1[r:'.ld81~. IS opgeheven eu welhcht ZIJD ,bas: le·

2icbten. Behal'fe vddoeoing aan wrlakzucht is zijn De Rtt-oleiding tot het 8cbrijvan fun dian brief 2a\ den to dler tiJI. oval' twae wereilldeelen yeratroold.- eeoig doel zij06 couraot zo:) locratief mogelijk te rna- (leD lut.er spoedig blijken. (1;'" Ilnal' ui(.'praakP) .

maken; of dn.t resultRlI,t moet. verkrageo worden door SalllarRDg 6 MQfl,r~ (moaL ziju il April) 1874. Een aDder geva1! De panoneD .ditt tll/lDB Dog met bet still en "~aD don verdo.melijken honger Daar leed· W.IEdeIG. Reer.". aile kenni. de , •• k b.oord.el.a kuooen, v.rl.ten

vermnak, ·bet zwak yan reteD, is hem OOl 't 6Htmj hij ludie; ter goeder of tel' kwader trouw wordt de

~ou alr; ~en tW(3~de Eroatratu6 het bciligat.e vernieti· Toen ik UBD H.B:. D. G. ·Wilken3 en ROfoldkopf' quaeBtie door een derda n", jartln we~r opgerakold gen, indien ook ziju \vensch beruikt werd, de onster- rerzocht ols ruijne lll6;odntorissen optflt,reuall in de en to roijuen nadeele of ten nn.doele van eeD mijoer f~Iijkheid te l'el'zekeren aRn .·de J.Jocomotief'. cl1 nlmigljie, die over een zaak. tURBchen den Hr. Keljeo ms-ndatarissen foo.rgesteld j van de couraDten Dommers, Door die meiMeeling kon het v~rkor.eu 6a lid y,ijn en Iuij bcslissstl mooab, wfJt'nde ik blijken Ii van dio over de z8a.k handelell, ziju g6en oxowplsreo.

mand8st niet nanY-Haruen, en was tusschen d~ 4 an.. Ollpill'tijdigheid tli geve[Jj eon c1~r B.H. tocb meor verkrijgbaar, wat met de T.Jocomot.ief Ilommer!

dert:) heeren dea tWlsl:ll-p:)Ol goworpen, voor/~J nu.dat Waf;! HQofdofficier, de Illldero burger. (Ctl beiden met altbans r;~er wflarschijnlijk is _ van hoeveel nut eon. del' ltlandD,tarissen nm den heer vn-ll Kest:eroll, dm nee!' v, E. meesler der LO!le t8 Bt1Jllarml.r1) Geen *) zou da.n een brocbure zijo, waurin men alles wat OV8r die .anvnukelijk: foOr eouo Yolk()rn~u bcruBting was, dol' heeren had ik hot voorreoiJt inijn vriend te de quaestie gescbreven werd en te 8clu-ijven WAS, af ..

van npinit;l rernllderde eu 1111 "erkInnrdo ~dch tl3 \'el'~ mogen noemeUj geen dol' HH. hnd mij "ooraf betuigd getlrultt' viDdt! Ik noem zulk een brochure eeo onmis ..

6enigen lDet de oprattiIlg V#i..U v.iju flliout., ':Vat bab'eft dnl;; hij btJt goed re.:!bt lUlU tnijoa zijde acbtee; beide bonr bulpmiddel tot recht.vaal'digiog. (Maar Mr. 1'. K.

heb later criti.!eerln der to belJlisseli znr..k.. haeten staan HId oerlijk~ wanDan bij buuno meJebur· "iem:In(/ liee/t 1# u)illim beletten lot lJckrijvell, van em, bro ..

Van. toen ftf nan stond~n beida partije!1 met gelijko gers b~keud, (ill le.qelulflliug mU'ler mantlatari.m:uJ of ab clmrt:, 'loanri" alles op de ZfJa!.· hetrekkiug hehbende floor- aterkte Hjnrecht togenOfel' elkll:.lder in hUlllle op",""t- coml'limellt r) Oll uen Hr. Ketjon scbroor il( dat hij, kloam, /;e.~(tl(1e 1f1Q en 1/~ij" critieN. Hadt gl) juist fill) kri ..

ting om trent hot pun!: nm nitgnngl do bo\"\)egdheid t!u Wltllnecr hij tcgoll mijll keus nil nrbiterB oenige be- tid noodifl (.ot ree/dvaardiginy?) En ik niet aileen! Da den Bard VIlD bet. ligchaamJ dat. !',ij tUm'shlll (!Ol:lstitncB4 danking mocbt hobbeD, mij door de mededeeling daar- H. H. Wilkeu8 en Rosskopf hebben mij hun adllaeeie ren, en Wl\.S del·halve ieuere oploH:liug Vfill bet gCijchi1J Viln verplichten 7.0U. (dn(ze~!dt! /,ad 7:/": de" B1·. Il. K. nno hot opgeworpen en verdedigde (! !) dcnkbeehl be.

door helJ, onllllJgdUk geworden. Die opmerkiog wfll'd De leur :del 7eed, elrm die inle-idinrl1 da..t die tuigdj voort! hab ik heden morgeu het advipH ioge- dan ook door een mijner gevollllnl!h~igd~n gemllll!tf;1 met VOOl' latere prr61iceeri'll{1 be6/emd 1M3} MaartoB rm;!r:r.j wounen VfUl .2 recbtsgeIeerden, 3 oudofficiurcn eD 4 bijvooging, nat het nededeggen vnn het lllundunL door al difm llOJiloa8(i dd (!Ollllll"iMil1 OijlJ. lOlt w,elelt, dll/' et!" pu.rticulier:.n, (2} :3, 4_J climaa.:, .f/lflool op !l1;!;;ac1~) allen de cowlllifl8ie , ~et eenig tntiOllcel ge\'ulg; Villi dien !tarn ledm hoo.fd~q.fli()ier 1~(J8.) Dt} HH. 3,osskopf en achtansw&lLrdi,ge en geachte pel'BOnen en eenstemmig toeatn.nd tijn iron. \\'el poogd.e nll

eol.l

ViUl de ll.'a.en '\Vilkens hebbon 'leer veel illsohikkelijkbeid betoOT1u.. (iu loelkm. f0011?) was hun oorlleeI: (EEXSTE:MMIH DOll.

dar tweede pnrtij eeoe andere oplo~sing te 'i'indeuJ IlII. lVi8~en IUfll.l1e 1.'Ioer{/ere itllchifd'elijkheid bOl:en DEEIJ!) Gij hebt het reoht um kritiek, VBIl eOn bezo..

door do nRng of lllijneer.ijtls uiet leon overgego.an wor· m(wd((illr;s.1t'1' lIiel opte.r;e/!t~# tOell h.lm dil door de digde, wanrdige kritiek

J eo gij 1Uoet het behoudeo.

den tot de ,'olkiezing vnu twee u.ucl~rB gorolruncbtig- l!Jatsim ge1;raa.qd merd.) Ik bel,rellr ((at thana in geone Ik weufIOb dezen raad te volgeD

J eo rerzoek den dell, doc!. dew paging sluiU:o nf Ill' de pertiuente deelt'; veeleer v~rhQllg ik mi.i nog daaroverj (.zeer lief, H.H. die zieb tag-an mijna zienswijr.e vel'zet hebbeD verkJaring "far. den eeT6ten spl·el<er. dat hij eeue zoo~ maar slechte alijl) wanneer echter uu de gcmacLtig<1en (verzette1t t~ge", e~ ZIENSW1J~E!!) dit mijn echrijven danige haudeliug van m~j zou woaten besohoU\\"en nl8 vnn den Hr. Ketjtlll io overoou8temming met den CfI,n- erustig te overwegen. (dat doell 'l08, 't is treurigl) llr eeu per800eeie beleeJigillg uelll anJlgednlHJ, en hij ?ich didanf:, well,e hot vl\ceorende lidmlllltsc!tap der COUl~ teekeD hier nag aaD, dllt d~ beer Kctjen, toen hij miju da.n dienovereeukollstig ZOli gedragen. miesie iB na,ogeboden, de \'oorwn.nrde stel~cn, dat ik voortltel 00\ ouze zj}ak door sen cOlDlDissie te doeh Rierdoor was dUB de cummissie f¢itelijk onLoonuen: zelfs niet de reeds in da Locomotief gepubliceerdo BESLIS$l:N (-ik olldersfrel!p) as!lDSm, de thanB te berde dab de Yllststdling dcr J]otull;lu nog oenige m£uwden op de znu.k betreltkiug hebbeude nrtikelen en bericb· g~bru.cLta cooditie niet gaopperd heert (itt 't b~DiJJ valt aanbield yo.od zjjn oorzaak "iu h(~t vCl'i:!cuH \Tau gevoe- ten met de uitsprl~ak dar oommissie en eenige t08^w dezeJl. brief is Iwl de schuld der matldatariafell,) ell dat het len Ollltretlt (Hlll pi~:.::t '!t;i' r.::dactie; ten der mandata- lichtingon daarop (e(fJti,qf!) ooit pllbliceeren zal - ul wij leed zou doen op dit zijnerzijda geheel Dicuwo l'iaaeu ran den heer Hl.ll K.,~t~l'en wilcLe er TI. 1. de \'erbind ik mij ooh: uit die toelichHoe,on alles te we~ bezwnu.r het reeds goedgekeurde Illiddel tut vereft'ening uitdrukkiIlg in 0pgeliomen. zieIl, dnt mijoe gevolltltl.ch- ren Wilt, hetzij . voor dOll .HI'. Kotj\JD, hetzij \,oor de vau oua geechil schipbreuk te zion iijden. (-merkt ge tigden zicb RRn hun manclunt W6lHlchten ta o1ttlrekktJll, cJffimiHsia c811iger ulft.te kwetseufl knn worden geacht. ·wet luer, dut IK dus oorzaak ben da( de hr. t' • .R.. ziC/, waartQgen laotstgeuoemden Zh:lh eehler l'ertt!ttou, met dan moeb ik mij: .luartogeu verz~tieb. Ik heb beloofd nist "I:!~rt kunll~u. rec!ltvuardigtll

l 1oaara.ckti(jl at sc1trijJt de de oprucrking, d&~ de nederlegging yun huu llIandn.a!:; en wit nndermllR,1 bcloo\~.enJ d~I, ik nn de uihprnnk 11UW 81ecltt, hij UJeet toch lint he( Zloaartttpunt ii/jer rede~

een noodzakeliJk gevolg WflS rUIl do bl:!fOpr~~e~\ w~jg:.. _~_t;l.r 5()!nmi~~ie

de

qu~e8ti.~._~~us!~~\e!:, __ (~~:.~~~~~ IF:t\~R

-

~'Ik' beb de eer

:n;.-···T . ... ..

.6ohrijt·en werd eindalijk bep:t.nld, (1"nl; die llitdrukkiug extHJlF~lofte met de wl:!este lojj:~ul;eit iu uon rlliu1·aten

.. lIe.n zou fOor:,omeu in het nf.chrif. der llotulen,

~::.~)

oakumen;

i~

'wil

o.~

.: 'het

pu~liceer~o

ran eon (IV. g.) C. E. VAN KESTEREN.

dat de Heel' vatt. KestereJl r.on {lut:Vn.r:gCI\, en dan C1\- _dCh,l tegon

~t~n

.Ht!er K't-ltjen gerlchto IOgezontlen En nu lijzur, tot

slo~

en verduidelijking, mijn Ant- kat .la qpmedi1l!l van ('en zijner maud.tad,eell. .tukken met .lle koaoht .t"geng".n; (1IIell zift "Ir&em woord, op bo,'en,tIlRuden brief, a." d. leden.do< com.

En.. ruen 1.011 zooln 1l1~1l nie~ mogcn bestrijdeu met de llr. t'. K. de hem, ,IIez.mdelt Jt/(kkell naar mate miesie:

iiju eigcn "i,"apeIl: de pun in gal gedoopt P 1IIen zon IlfW l:an mal·en. Arme illZetl- zicb aogBtvn.Uig moet~n afvragen: bon ik weI gOI~echw ders! lk denk dat HUlme slukA-en 11ft ei1ideZijk .nlllen !le~

tigd de handschoen opteu8meIJ, die zoo'n ovennoedige ui~ plaatst worden) ik zal Ilangannde de bedoelde zaak nim- .9tra.ffelooaheid, nil.l\l' welbeha-gen voor de voeton elin~ mer lUondering of .8ltbriftelijk: iets Ill.Jer ten Illate van

ge~~e~l~r d:~~::~~w!lna~rr~i::!~ I~~~::u:~e~'EEN nmElt

het den Hr, Ketjen te

b~rdo

u('(mgr.n, (de le:er merkt, dnt recht btHl die publieke uittll,l'tingcn in 4't puhliek te il..: er deS"Ve,.kitA~ellde !lofJd /tac! ~1I1m,.1t (ljkolll.e'lt) llat.uutlijk be&ntwoorden, da.n 7.OU

NIE~Ld.N.D

dab recht hebben, on wits de Hr. Kotjon

~ioh

enmzoo

jt~genB

n-:ij gedrngt:l;

mnar ik wil miju l'eout ·Mkeud zien, wnnneer mij znlks elk: onmacbtig l1loeteu llllllzieu, dnt OO?ie (IItgb(adlitterLL. goedduukt} r..llea \Vat d~. uitflpruak der commiasie \'oor~

tuur verlal1gd werd tot ptt.mflettellgeechrijf, dat bet nfging on ook die uitspra.lIk r,elve te public~ereD.

oordeel "an het publiek bedol'f,. door ten koste der (dut ;;0>1 ,e com",;,.i. dom.) Meer LOg, ik wil "'ij ook

:::r~~~:e!af:l~~~:~e:~:;~:~~.

to goveu Aan hen dio ga- bet rccht toogekond t.ieD,· om do uitspraak to

critiaee~

Vaal' manllden reeds st.ehle ik do LoCOtllotief op reu. (zeker tfit dnllkbaru·!teid 1:(lor de 1"Il,oeife dr.,' G.) De eene lijn met Asmodee c. 8.; da.b oordeal werd dOl:'r COUllllitH~iH, l\fijU6 Ht!eren~ \'orvnngt een reclitbank, 80mmigen ts hnrd geronden; ik becht nnn de rekeuiug (ri .I :::OO'U IIdlOoliilr:esti·,·) a·ell ·rechlbauk Kun de .han- der juiatheid dier orudat het ecnig miel. gende qtlll.eatie uiet be!ol!ilis·en, danrom is deze ~Olll~

del OUl /Jdd" oDB(;hadelijk ta mllken be- miBsie z8.111sngeatold, gedeelteJijk: volgeus mijn ver:Jan^w staat in .het doen kenuell v;ijner innerlijko waardej tot gen, gedeeltelijk Dn.tuurlijk togtln mijn wellschj (lk had bewijs dier bescbuldiging rIa-D, nog 8en v()orbeeld [lit v (fen briel va" dtm Tlr. 'P. K. onl,r;allgell, loam·i"

hondord : illf/euomellkeid b8tUi.'lt met Illijlle kells van nrbitera)

11\ de LOCOUlOLlOfyun den .. . . . (dus un 25 Mafl.rb) de begcerto der anuere pnrtij. Elk \-'onnis

~taat: "an een rcchtbauk moet gehoorzanmd woruen: (.1/1i'l)

fiDe .A.ssiatenc l'esidellt van pGlltie zockt nog altijd naar den steen del' wijzen." Nict moer, Diot minder, geen toeIier.ting, nietsJ toto.aj uleta andersJ dan dit politiek nieuws.

lB !Jet Diet, lozer, of ge ASlllodeo hoorllet; IIB·ofl'mans zoekt nog altljd moer licht"? .Ta, l1iet waa.r? Boun!\'e, i"1at A.~ruod"Je'e !.J.iturukking oorsprookelijker is en el'lDig raison d1etre heen, door he~ bekendo ge1.egde vnu Hofr.

manSj ma.llr ovorigens hotzelfJa k.Jeingo13stige kwehon en voorop 8tellen van porsou8u, in stede del' behtl.ll~

deling van zn.ken; even 8,18 A!3tOodoe, zit til) heel' "an E.esteren to grinueken achter zijll s-chrijftn.fel, en p;iet in zijn e verbeeltliog de yijandou eu antagoniston (wia heert ze niet) van den AnDgevalltme zich de handen wrijvon en hoar!; hue zij, op ziju courAnt wijtoude, olM

ka.ar

toeroepen: IIhebt ge ge~iun hoe du L1o(~wotlef Jen Assistent ReBidant IIdoorilalllt"" Doch ~lj die lazen kUDO en, zion in zulke uitdrukkingen niels LLodera dan de kwaadanrdighehi viln don Uedlttl!teur, en zijne dom.

heidJ die bij nen bet tegenovergeAt&hle uitwerkt VIlU 't geen in ziJu bedoeliug lag; iwwcrs bet pleit ze.er voor den Assil:ltent Resident, rinl do heer Van Keste- r~n met al zijo. vija.ndschap 3n gal, niets Ruden op dian Ambtenaar weeb.to zeggen, nan cone ban ilia uit.

drukkiDg die op iedereon kBU toeg.po.t worden.

Die laat.t. opm .. king bi.,1 ik den heer A"iotent XeaideDt van politie .an, ale amend. hooorable, dat ik zijn pereoon. of bater zijn raog noemde iu gezel ..

II'bap ,all dell :P,daot6ur der LooomoU.f.

:k r.nl de uittJprnok del' commiBsio "olkomen gehoor.

zaalll r.ijo. ]\Inar oak i8 geen rcchtscol!ege, zelftl het hoogste in clcn s~nat; uiet, aan kritiek onttrokken en ik zie geenziu8 in wnnrow deze rcchbprekendo commiS8itt van deu hUb der kritiek ontheven zou Illogen worden. (Eenvouclig lderom lIrA v. K.:

hd vounis der cOVl-misJie k01l ell~'et 1dt8praalr, f1l dus ~ou kritiek op d-ie a1lder& dJll rim, ve·r;et tegcll ltet tJOllii;$/ ids flllr:~urdet,) Zoowol de beer Ketjon ala ik bet reeht de uitaprnak dor comrcissie to beoordeelen; zoo w.ioig betwi.t ii< dea Hr. Ketjen dnt recht, dat ik hem tor uitoefening daarvnn zelre gaarne het koste.

loos gebruik mijner person aq,nbied. (fhi da,d~ voor 't a«flood.) ZoC/wel zijn wandntarjBs~n ale de tnijne stann bloot oan kritiekj miju wftodatarisseu hebben mij \-'er~

klaal'd, dut oardeal uiet te echroow6D.

. Ik weet niet wat <.10 toekoDl6t oplaveron tal_J maar Ik beb .. deo OlD te <leo ken dBt hot goen .a.k ie, het . bedooldo recht prijl te gov.n. J ^ft, ,ele red en en. Ik

\ ' crzeker

nogman.la dat ik na de uitaprnak del' com-

~~ tflgen den heer Kotjen beoogeu zal. (No.r;~

("') Men begrijpn dit gocd; de Leer y. K. moest een le9j~ hllbben li.oe don~. ,Ie crkennipg h, ht meD bet addu "IlD een eer!ijk' man 8rh8.nkehJ~ etcH '1an de bij%onderl!l potitie, wn~rill .bij tot zijn client gepla.ah~ 1&. AI, War~n de HeclleD W. en U. in oog honderd andere cflrp.oraheft, geliJktijlig lid I!'et d~D beer v. k., don z')u ilr H}~d.

daa/om even;,totld de '1eretfeDlI1g ';\0 ODI geschil durvtll toevtlrtrou~

Wen; maa~ onur;eke~td ligt e ... oor ueD. beer t"3r& Kestereo. ""~8trtkt

~::n e::r:it:t,:e n:::iibOt~~i~~~~diL}ii:,j:~.~e O;O;::II~~~ :i~t't:Qne~~'h~~

rut Of Mr .. f. Keetcrea.

Sarnarang, G A.pril 1874 WeIEde)(f. Heeren!

Door h.et 8chrijveo van den heer 'Van Keaterso, op. 5 April door uwe gedeeltelijke comDlisl:lie ontvangen CD vdrvoigtma nan mij ter hand geatald, is mij gable ..

ken, dll.t het, denkheeld \'nn een eeregericbt wet de gevolgeu \'au dieD, voor den beer Van KestereQ ge~eel it:t8 anders is tlaa Voor mij.

Volgeos mijoe opvatling beaten!; bet io een ODvoor.

waardelijk eo Dnaal toever~rouwen "Illl e"n twiatgediog aGU wimnao, die niet gebODtleu dool' de uitvluchten welke d& W&t kan oplevereu, alH eerlijke Heden recbt- sproken uaar hlluue innigo ovartlliging eu zonder allD~

zien des periwon~. .'.

Ik fefureer mij dus geheel Ball mijne Hoeger afgo.- legde verkl.riug eu Deem tot 'er<!uiuelijking hot 1'01.

gende go,·.1 aBU:

Stel, dat uwe OIJUlrniijljie geoordeeid. h3d , dat de heer 'VIIU Keateren of ik in hot publi.k moolt orken.

D(Wy d~t een of moer QUtoer handelingen onbehoorlijk geweeat warODJ dan zou di6 apologia hoo ook iuga.

kleed, volgoLla de opv&tting Vun den beer Van Keste.

tereD} de7<en zin krijgen:

De EerecolUmiseie heart lUij veroordeeld t'J erkeu- nen, dat eu datj om haar gohoorza.a.ru ta zijn, doe ik dit bij deze, docb ik .er",ij. h.t publi.k n .. r mijoo brochure, wRarin bet r.ieu kon hoevoeL waarde et' ""n bet oordeel van ZOOID ueregericht te bechtsD is.

Ik wil boch Wllg" uwe Cotnruissie tot ~ulk: eeDe si.ae.

cure vorlagan on bepaol lllij tot deze eenvoudige uloot- I leggiDg ruijuer gcyoeleus, zoud.er in verdere bel:lchou- ' w~"ger te trtlden over de chicanes venat. in de lLLahto missive van den Heel' Van KeBteren.

Ik h.b de eer 00'.

(w. g.) W. E. WILLINK KE1'JEN.

Wa.rdo ltedacteur, ik herh.al het compliment

'.0

dien brief, It dank zeggonde voor de welwiUeude pl •• t.

eing.

W. E. WILLINK KETJEN.

BiuD.enlaudsche Beriohte:n:-

SA.MAn.AN6/-.

Postkautoor Samarang.

viII.

Juli Aup;ulhu September.

Ocbbn November D .. OIJIb".

S/tliting va·n de Fran,r."he Mail, Ba"(;Avia SiUllupore.

: 7 e.

it

.. 4 ell 18 ,,1 eDI8 .. 1 atlosg

• 18 ... 87

·Augu,m. 11 •• 25.· .

September. 8 eD .91;

October. · 9 en ·SS.

Noumber. Ii tD··"!9.

,December, ... S tD 17 .. ;

~Iuitiog u.·Batavia: ~ijf :dag'll later:

S·l1niat;ra~8 We"tk~""t.

nl'"

"eg

eD IVen fau like· mlA.ftd.

Pale..nba.,u:.

Ueo·l'leDv"nelkoluftaod.

.Borneo·. We&ltkafLIft en BUllton.

JJtlIlJIlOftlnlllke1Jlland.

BandjerlD.a.iu en Daweau.

OtlO !lOeo VilO .Ike maud.

Ma.kasJiitar. Thnor-Koepftllg'.en <\0 MolukJ~en.

lleol'lvon.netkemaanli.

Atsjiu met elke Frauaebe eo Engel~ehe mail.

IntufI5cheo·"ordt ·a80 belaDghebbenden. vrijgetateD, ooi: op ,.dolo dagen bIlDO" brieVIID Rail het POltkaDtoor ttl doeD· be1.otg9ll. ':"'" De dooizencliDg .van hier heert stee,l. plut. per eent vertteklu'!Dda pod •. , Het nur vao sluiting voor de· post om de Ooat i.· de.· avoada ten 6 Ilr"; am de We9t dM morgeo! t~D· 8 \lQr, eo om. de Znid met elkeo apoortreiD des morgellil t"eD 6~ en ·'11 v:oor~ .. 1l nfl!.

Ned.- Iuil. !!ItQoUlv.-1UBat",ohapp.jJ.

Ilienstregeling der SloolllscheJlen over de Maand

20 , 2 0 , 20

20 22 23 251/

25, 28 30

ao

30

JULI 1874:.

DarOD :Macksy. flUl fl..ta,ia our Soerabo.yll. via Knltl'l. en Samnraog.

Buon Sloet van tie 8~cle, vao Sverabaya our Hatavia via Samaraog en Ku.'pl.

KooiD~iu Soph.ll, vau Balavj3 nur Atjeh \ ia Rionw, Sinl;apure, PtlD8ng, }~Ji eo Gigh~o ' Ministcr Fraoseo v. d. Pullu fan Ba!'lfia oaarPadug via

'reIQ\C-Betoog. Kroe, Benkoelen. en onu die plaataeu t~rug, Vice PIII!~ilbnt PriD~, VIO Batavia nUr SiDgapore via

?lIllDtok to Riouvr.

Atjeh, V30 Batavia naIr Adelo.ide1 ~ftlhollrne en Sydoeye"n aodere NO(l1"d·Alutrnli.~chf: baven •.

Koningin der Nederiulldeo, 'f3U Bota.via. Dll8r Palembang via .Muntok.

Mini"ter v. Stltat Rocl.wueD, V:lD Batnvio ollar Soetabnya viu SalliaTang

GOllverneur-Generaal Mijer" v,)o Soerabaya nnar Bato.via· via Samarang.

W. Core!! lIe Vries, VIIO SoerQ.baya nur llo.Djermuio via 13u.wl;!ao.

H!I~~~a~::~~n!llc, van Batatia noar S~erabaya via . Kustpl. eD.

BlI.ron .Mackay, van .9Q,:rabayo oaaf Ba.b'ia vi.a Samo.rllng

en Ku1!tpL '

BaroD. Slut!t VRO de Sule, vau 8atuia naa.r A~jeh ,iR Telok-Butoo:;,B~okoelt"D, Padang eo ("!fer aie plaat~eo lerog.

De ~hrioe-SllperiDteud. aor Ned"'Dd. Sloomv. Malb.

!!I. VAN ITULSTI.TN.

Vracht en Pa5;mge te be.ipreken: Ie Samarallg cn te t:wr;ra/;aija bij de Agcuton, de Hellron

!'lIe.

^{NEILL I\:; Co. eD} }'RASER, E,\TON & Co.

Batar:ia, 17 J uli. D~ b.~keude \'fiend en bewonueraar van den geuerual vao Swiate!! in het 1¹ijdschrift van Nederiand,eh·lndie gnat nu toch werkalijlt wat .1 te ver. IIij vraagt in de zoo jniBt per mail ontvangen zelide aflevering: y·Wa.t 1..:1 NederlolJd voor generaal von Swieten doeur)l1

Dat uij de scbromelijkste onwanrheden neerschrijft is zeer te veroordeelon. Zoo zest hij:

BlI.tavia en BuiLcL,;o;"I·~, .:I..:. vn!I'ig~ ut.~Ucu en Javlt,'·-

... _I.h~J .. ")5"' ... 0 do jvugste DlailberichteoJ buitI:!D"C'

wone aaustolteo Voor de plechtige ·ontvangst van ge:e . rlud vau Swieteu en de VLLa Atj~h terogkoerende over ..

wiuneude troepen. De vreugde, welke Jav.a'iJ ingezelo.

nen thanB betoonen IS de~ te grooler, omd&t de verBI,.

genheid, weer,10ed cn angst, die bet mi8Jukken der e~r6te e~peditie ,'olgden, DOg lli6t nit het gebeugen

~lJn g~wIscbt. Het welsJagen der tweede expeditie, bet Hlllerusn van den kraton, onze reatiging iu het centrum (u!l.qe h,t centTum. Red.) 'a" h"t ouo zoo lang vijaedi • ge landy Iweft H~dereea weer de oVtlrtuigiog gegeven dat de Nederl,nd.cbe macht in den Archipel niet .,~

hat tn[)ell itjJ mallr integeadeel ;t;ich .krachtiger daD ooi~

in giod~cbe dreven doet geldeD.

Dat de jODgste roemrijke wapeDf&iten in de eeret-s eu VooruaalllBte pi-aats de N ederlandecbe inaezetenen in Indie g~ve8tigd gerod stollen en in bo~ge mate

~erheuge~1 IS ze.~r ufttuurlijk, eve_Dal~ bet b£'grijpelijk 16, dat '1) er PrJJ' op .telleu huu InDlge dankbaarbeid ttl betuige-n aan dan grijton y&ldbeer.

:Mllar dat bij ons yor!tt~lijk buis VBn ~ranj8 denigreet.

en .. de d~d~n ,·an onzen dapperen PrIO! van Orsnje (w'JI"" ·W.lIeln II) gedur.nde don veldtocht in Belgiii verkJeint, om do ht>ldanrtn~len van den generaal van Swioten, die uitsluitend in zijfl verhitie verbeel- ding welke a!echts laffH vle:erij wt'et voortebrengen beataan, te tn~fft\l}(ler ta doen lIitkomen tin to mesr ta vBrheerlijkt:!ll,· zietJ dat gnat alletl wat do 8cherps~e afkeuring Ve{'dicut te bo,en.

Gt.I'uernal van Swieteu is, boo hij ook te v ... roordee~

leu zij, diep to beklagell. EreualH dt) heel' BU8ken Huet Lier, is oole te IS Huge een oahaudige friend bezig de M.ak vau den genersal nog meer te bederven dan zij reeds bedorven iu,

Het Tijd.chrift ·'.n N. I. k.n rn.t ""Ike Beti.eati ..

nale en ouwaardige ortikal~lI, wBtlrin de verdienate van uno voratenhuis \·erkh·ind wordeD om die 'an een ge.

~?ran\ ala d6 .heer vall Swieteo tlo\ verheerli.jkeD_J wasr-

llJk geeu eel' lDleggan. . '

- 10 het nummer .on den 4.n de,er ge.rt d. P ••

nang Ga:.t!ttt! zijn lezers eenige berichten nit Aljeo, en weI over de ~e"fechteo vall den 20tln endso·2S"n Juli.

Orntrent don Ameriitaoll die Dsar de) Atjehnezen BOU overg.loopcn ,ij", geeft het bl~d de ,olgonde bij.on.

J"rhtl(h:.c;

.. Hij noemde zleb Thomas Cart·, en werei veronder ..

.teld een A.merik •• n t. we.en. Blijkb.ar was bij vrOe.

go. reeds te A.tjeh geweeet, en hij belijdd. deo Mabo.

medosD8chen godedioc8t. Iemand ditJ fan PtmaDg ~er ..

trok naar AtjtJh ~m daar oen toko te 0POD.8D, ea die een bedieode zocht, DaIU hem in dieDst tegeD een trak- tement fa.U 10 donare '8 ca8Dds, en beida ,el'trokkeo d ... r met de Ardjoeno eanr hun beotemming. Gedurea.

de d. twee eer.te dagoo giDg ·.lIea goed; op deD der.

den dag, toen bet zeer warm WD.8, legde bij Bieh even ala zijo mee8ter en veraobeidene bewonera van betzeJf.

de buiB in de. veranda tar rUbt, en Yroeg yoortdurend BBn de. ander.nof .;j reeds lliepen. Ton 2 uur's D8ebl.

h.d men hom bet la.t.1 ge.ieo. Ooge.eer. ten 8 uur .r:oobt zijo meeater. hem, maar hij waR nergeo8 te .yjn.

den. De tokohouder, verooder.tellende dat bij Was nit- gagsan, verootrustte Bioh niet over bem; maar t.oen de man bij bet 'Be broken van deD dog niet. kwam opda.

gen! werd er,. doch t • • ergeefo, o •• r.hem g •• ocbt. Den A.B,.tent-Re.,dent werd. vau. bet verdwij .. en van C.rr k~nnie geg.ven, en bij onderoo.k ~I.ek bet dieD 8mb.

len.ar dBt de man wasovergeloopen DaBr do Atjoh.

DeB~D, om delen kruit. to leeren rD.akeG;. HYSnS weN 'erQOmeDI dat bij beiwukell W'I .an koortileo, diU~