سررب ی طبار ة ب نی عسوت ة یامرس ة یناسنا و
نارحب تیریدم
( هعلاطم دروم لام روما نامزاس :
یتای )روشک
یزیزع دیعس
1
یدیشر یدهمدمحم ،
، 2
یلین ربکا روپ
ییابطابط
3
1 . یرتکد یًجشواد ةدکشواد
،تیریدم ژپ
ٌاگشهي صخاش ژپ ناریا ،ناهفصا ،ٌي
2 . رایداتسا ةسسؤم هیب تاعلاطم روا یللملا
ناریا ،نارهت ،تفو تازي ،یژ
3 . رایداتسا ةدکشواد عیاىص یسدىهم ـ
ىف ا کلام یتعىص یري ناریا ،ناهفصا ،رتشا
رات(
خی رد تفای : 18 / 01 / 1397 ـ رات خی ذپ شزی : 19 / 04 / 1397 )
ُد٘کچ
نامساس اَ
رد ٍب ندیسر صلاچ اب فادَا اَ
ٍجاًم تيافتم ی یم
دوًض نازحب راچد تسا هکمم نآ یپ رد ي دوًض
یازـب نامساـس تیزیدم .
نامساس نآ ظاخ راشبا دىمسایو نازحب زب ٍبلغ .تسا
هکیل
، رد ةمَ
نامساس اَ
ةیامزـس لماـا یواـسوا ی
ار نامساـس ٍـ تـسا زتـطم رد
تیزیدم نازحب اب ٍُجاًم یم یرای
یسرزب قیقحت هیا فدَ .دى ةطبار
ي نازحب تیزیدم هیب ةیامزس ةعسًت
یواسوا تسا . صَيژپ شير
سا
ٍوًمو مجح .تسا یگتسبمَ عًو
، ،ناز ً لًمزف سا ٌدافتسا اب 379
یتاـیلام رًـما نامساـس ناى را سا زفو رًـط
.دـض دريآزـب یازـب
ٍوًمو ا .دض ٌدافتسا ٌداس یفداصت شير سا یرادزب يد صَيژپ راشب
صسزپ ةماو ققحم تخاس ة ةیامزس ةعسًت نازـحب تیزیدـم ي یواسوا
.دًـب
ِبیزض یسرزب جیاتو مَ
ِیگتسب نًسزیپ ةطبار تبثم ي راداىعم ناشیم ٍب
668 0/
هیب ي نازحب تیزیدم ةیامزس ةعسًت
یواسوا داد ناـطو ار .
هیىچمَ
، نایم
ٍفلؤم ةیامزس ةعسًت یاَ
نازحب تیزیدم ي یواسوا ةطبار
.دراد دًجي راداىعم ي تبثم شير اب تایضزف نًمسآ
ناطوPLS
داد ةیامزس ةعسًت ب تیزیدم زب یواسوا
نازح زیثأت ي دراد ةیامزس ةعسًت یواسوا
6 67/
یم هییبت ار نازحب تیزیدم تازییغت سا دصرد .دى
د٘لک ىبگژاٍ
،نارحب یامرس ة یناسنا ، تیریدم ب نارح یناسنا یورین ، .
سیون ةمبنبیار
:لوئسم ةدن
S.aziizi@gmail.com Online ISSN: 2423-608X
http://jscm.ut.ac.ir
ةرود 6 ةرامش ، 1 راهب ، 1331
تاحفص 141 ـ 121 )یشهوژپ هلاقم(
ىب٘ب سه ئ
ِل
ًبجلبغ ىبهظبؾ بّ
ِث ىس٘ؾض ٕاطث فلبچ بث ًٖبهظبؾ بٗ ٕزطف فاسّا
بّ
ِهخاَه تٍبفته ٕ ٖهه
سًَهق ٍ
ٖپ ضز ىآ ِث تؾا يکوه ىاطحث
سًَق ضبچز1
. ىاطحث
ٖه ىبهظبؾ ضز للاتذا ظٍطث تجؾ .زَق
طث يهٗا
ؼبؾا
، ه
ٖ ىاَت تفگ ىاطحث ًلاٍا ظا ٖقبً
ِهبًطث ِؼقاٍ کٗ
ض
ٗ ع
ٕ ِک تؾا ُسكً
ِث سٌٗاطف ظ٘حه ٍ بّ
ؾآ ىبهظبؾ
٘ ت
ٖه سًبؾض ٍ ىبٌکضبک
ٍ ظذ كه
ٖ بّ
ٕ لک
٘ س
ٕ ش ٍ
ٕ ىبهظبؾ ىبؼفً
تحت اض ط٘یثهت ضاطهق
ٖه سّز
ًبی .
٘
ًبهظبؾ طّ ضز تؾا يکوه ىاطحث ًب
ٖ
ٍض
ٕ سّز (
Liu & Gua 2012: 67
).
ثبخ ،ٕس٘لک ىبٌکضبک ٍ فًاز ىزاز تؾز ظا ،ىبهظبؾ ىٍضز ؼطت زبدٗا
ِ ،ضبک ٍٕطً٘ ضز لابث ٖٗبخ
ٍ ِ٘حٍض ىاسقف تلػ ِث ف٘ؼض زطکلوػ ٓع٘گًا
ٌِٗعّ فٗاعفا ،مظلا بهّ
تٗبکهق ،ٖتهقاسْث ٕ بهّ
ٕ
طَثطه ٌِٗعّطپ مسهػ ،تهؾضزبً تبهػلاعا ،ىبهظبؾ ٖفٌه ٖهَوػ ضبجتػا ٍ تطْق ،ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ِث
ىبهٌ٘وعا
مسػ ،ٕطجّض ِث ماسرتؾا َغل ،تؾبٌه َٖٗگرؾبپ ىاسقف ٍ ًٖاٍض تلاکكه کضز
، ٍ
ِهبًطث َغل بّ
ٖهقظَهآ ٕ
ِهبًطث
ٕعٗض ُسق ظا ٖذطث تاط٘یثت ىبهظبؾ ضز ىاطحث تؾا
Vardarlıer 2016( ىبهظبؾ تٗطٗسه .)
ِهجلغ ٕاطهث
ِث لبذ ِخَت سٌهظبً٘ ىاطحث طث ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا تؾا تٗطٗسه . ٔٗبهطؾ
ٖهه ًٖبهؿًا ِههبًطث بهث سهًاَت
ٕعهٗض
ث تبهاسقا ٍ سهآضبک
ِ مبگٌّ
، زطکلوػ ،ىاطحث بث ِْخاَه ضز
ٕ سقبث ِتقاز تؾبٌه (
Lockwood 2005: 67
.)
فٍّػپ ٍ تبؼلبغه حٗبتً
بّ
تضَن ٕ ىبهظبؾ ضز ِتفطگ
بّ
ٖٗبؾبٌق ِث
ِقجع ٖفطؼه ٍ ٕسهٌث
بهّ
ٕ
ىاطحث ظا فلتره
ٍ ُس٘هبدًا
ًبؼغق
ِقجع يٗا ظا کٗ طّ
ٕسٌث بّ
طهث ٍ ٕضَحه ٖگػٍٗ کٗ ٕبضتقا ِث
.تؾا ُسهآ سٗسپ ىاطحث ظا لبذ ٕزطکٍٗض ؼبؾا ضَهها ىبهظبهؾ فاسّا ٍ ت٘لبؼف عًَ ِث ِخَت بث
،ضَكک ٖتب٘لبه ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا
،
ُبگٗبخ ضز نْه
ًٖبهظبهؾ ههبػ يٗطت
، هث ِ ٖهه َُقلبهث ضَهع بهث سهًاَت
ىاطحث بّ
ٕ ،فلتره ِلوخ ظا
ىاطحث
ٖتبػلاعا (
ٕبكفا ،ِهًبهطحه ٍ ٖهنَهذ تبػلاعا ظا ُزبفتهؾا
مسػ ،تؾضزبً تبػلاعا
ٖفبک تبػلاعا ِث ٖؾطتؾز ،
ٌف غثبٌه کلاْتؾا
ٖ تبػلاعا ٍ
ٖ
، )... ٍ
ٍ ىاطحث
ًٖبؿًا غثبٌه ىاطٗسه ىزاز تؾز ظا(
ٍ ىبٌکضبک
ٕس٘لک
ٖث ، ع٘گًا ،ٕضبهک الاهذا لَهفا ،ىبهٌکضبک ٖگ
لبوتحا ةبکتضا
ِث لبؼف
٘ ت بّ
ٕ غ
٘
ًًَبقط
ٖ ٍ َُقض صذا
َٕؾ ظا ث ىبٌکضبک ٕلابث ت٘ؾبؿح ِث ِخَت ب
ضبک
، ،ًٖبهظبهؾ ضبتذبؾ عًَ تلػ ِث ةبهتًا ٍ بقتضا ضز نلبؾبً تثبقض مسهػ
ضز تکضبهكه ِهث هٗبوت
ن٘وهت ،ٕط٘گ
ِزَجً
مبدًا ضز ت٘قلاذ ىزاز
ِلَحه فٗبظٍ
ت ، ِهث ِهخَت بهث ىبهظبؾ ظا جٍطذ ِث ٗبو
ضبک ٖترؾ ظا ٖقبً ؼطتؾا
، )... ٍ .زَق ِخاَه
1. Crisis
ىاطحث طث ِجلغ ٕاطث ىبهظبؾ تٗطٗسه ِث
ضاعثا هاَػ ٍ ىبهظبؾ ىآ لبذ
زضاز ظبهً٘
ِهتجلا ِهک ضز
ٔوّ
ىبهظبؾ بّ
ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا لهبػ
ٖ اض ىبهظبهؾ تٗطٗسهه ىاطهحث بهث ِهْخاَه ضز ِک تؾا کطتكه
ٖه ٕضبٗ
سٌک .
ٖوً ىاطٗسه قٍض ظا سًٌاَت
ٖ ىبؿکٗ
ٔوّ ضز ىٍطث ظٗاطق .سٌٌک ُزبفتؾا ظٗاطق ًٖبهظبؾ
ىٍضز ٍ ي٘٘ؼت ًٖبهظبؾ سٌٌک
ٓ
ٖػضاظ( تؾا ىاطٗسه ضبتفض ٍ زطکلوػ عًَ
ي٘هته 1390 .) ضَهها ىبهظبهؾ
نكچ سٌؾ ققحت ٍ ضَكک ٕزبهتقا سهآضبک تٗطٗسه ضز ٖتب٘لبه ظاسًا
1404 كقً ٖله
ٖ ٖتبه٘ح ضب٘ؿث
ضاز ىبهظبؾ يٗا .ز
، مبقه ضز ٖلهنا ،سقض لبح ضز ىبهظبؾ کٗ
يٗطهت ي٘هثهت سهٌٌک
ٓ ضاسهٗبپ ٕبّسههآضز
ٖه ةَؿحه تلٍز تًٍبؼه .زَق
،فٍّػپ
ِهبًطث
ٕعٗض
،
ٍ ضَهها ي٘هث هلولا ىبهظبهؾ ضَهها
ٖتبه٘لبه
ضَكک
، سه بث ّ نكچ سٌؾ ىزاز ضاطق طظً
ظاسًا تؿ٘ث تؾب٘ؾ ٍ ٖؾبؾا ىًَبق ،ِلبؾ بّ
ًَبق ،مبظً ٖلک ٕ ى
هبًطث
ٔ ِهث ماسهقا ٖهٗاضاز ٍ ٕزبههتقا ضَها تضاظٍ ٕزطجّاض ٕبّضَحه ٍ ِخزَث ىًَبق ،ِؼؾَت ندٌپ
ضَكک ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ ٕزطجّاض سٌؾ يٍٗست طک
ُز تؾا تَٗلٍا ي٘ث ظا .
بّ
ٕ تفّ
ًبگ
ٔ ٕزطجّاض
ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ (
« ي٘هثت تلٍز ضاسٗبپ ٖلبه
» ،
« نّ
ىٍضز ٖٗاعفا ٕضبکوّ ٍ ًٖبهظبؾ
ًٖبهظبهؾاطف
» ،
« تٍطی ىاَت فٗاعفا ضَكک ٌٖٗطفآ
» ،
« تهلاؾ ،طبجضًا تَٗقت
، ٕضازا ٍ ٖلبهه ت٘فبفهق ٍ
» ،
« ٔؼهؾَت
سٌوفسّ
ٔٗبهطؾ
ًٖبهظبؾ ٍ ًٖبؿًا
» ،
« تؾب٘ؾ ضز لبؼف تکضبكه ىًَبق ٍ ٕضاصگ
ٕضاصگ
»
، ٍ
« ٍ زبهدٗا
ِچضبپکٗ
ًِبهبؾ ٕظبؾ بّ
ٖتب٘لوػ ٍ ٖتٗطٗسه تبػلاعا ٕ
» ) ٔؼؾَت سٌوفسّ
ٗبهطؾ ٔ ًٖبهظبؾ ٍ ًٖبؿًا
ٌثطٗظ تَٗلٍا طٗبؾ ققحت ٕب بّ
ٕزطجّاض ٕ تؾا
ٖتب٘لبه مبظً ٕزطجّاض سٌؾ(
1393 .)
ضَكک ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ
، مبقه ضز ىبؿًا ىبهظبؾ کٗ
،ضَحه ظقف مههرته ًٖبهؿًا ٍٕطً٘ طث
طث .زضاز ِ٘کت
ِئاضا تبػلاعا ٍ ضبهآ ؼبؾا ي٘هث ضَهها ٍ فٍّػهپ عکطه ظا ُسق
ىبهظبهؾ هلولا ضَهها
،ٖتب٘لبه ىاع٘ه ضاسكّ ت٘ؼضٍ ضز ٖتب٘لبه ٕبّسهآضز ققحت (
89 )%
.تؾا يٌ٘چوّ
، ىاع٘ه ،ضبهک کطت
جاطذا ،بفؼتؾا
، ٍ ٔوتبذ تؾا فٗاعفا ِث ٍض ىبهظبؾ يٗا ضز زازضاطق لٍسخ(
1 ) ٕاطهث ِهک بدًآ ظا ٍ
ىبهظبهؾ سههآضبک ٍ مهرته ؼبٌقضبک کٗ ـضٍطپ ٍ ت٘ثطت سهٗبث
ِهٌٗعّ
بهّ
فطهن اض ٕزبهٗظ ٕ
ماسرتؾا ٍ
ِث ٍ ـظَهآ ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ٕظبؾ
سٌک ِهٌٗعّ ىبهظبؾ ىبٌکضبک ظا طفً کٗ ٖتح جٍطذ ، ٕا
ىاطجخ
ٖه زضاٍ ىآ ِث طٗصپبً
طٗبهؾ ٕاطهث ٖهًاٍض ٍ ٖهٌّش تلاکهكه ٍ ئبهؿه زبهدٗا تجؾ ٍ زظبؾ
ىبٌکضبک
ٖه زَق
ٖفطع ظا .
،
ِک بدًآ ظا لبؾ ضز
بهّ
سهقض مضَهت طه٘ذا ٕ
ٕ اَهقح ٍ ِتهقاز ُسهٌٗاعف
کضبک طث ىاطگضبک ٍ ىبٌ
ؼبؾا ىاع٘ه ىبؿکٗ سقض مضَت
ِتقاسً
تؾا
، ضَهكک ضز ٖهَهوػ ُبهفض حغؾ
ِث ٍ ُسهآ ي٘ٗبپ لبجًز
تلاکهكه ٍ ئبهؿه ِهث لاتهثا وطؼه ضز عً٘ ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ ىبٌکضبک ىآ
ٕزبهتقا ا سً
. يٗاطثبٌث
، زبهؿف ظٍطهث لبهوتحا ٍ ٌِ٘هظ ،ىبهظبؾ ضز غبكه ت٘ؾبؿح ٍ عًَ ِث ِخَت بث
ًِبكً ضَکصه تلاکكه .زضاز زَخٍ فلتره حَغؾ ضز ٕضازا بّ
ضَهها ىبهظبهؾ ضز ىاطحث ظٍطث ظا ٖٗ
ٖتب٘لبه تؾا ٘لز ي٘وّ ِث .
، طهظً ِهث ٖههاعلا ىاطهحث بهث ِهلثبقه ٍ ٕط٘گهك٘پ ٕاطث ىاطحث تٗطٗسه
ٖه يٗا ٍ سؾض عَضَه
ةبٌتخا ضَكک ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ ٕاطث طٗصپبً
تؾا . ىبهظبؾ بّ
ثبقه ٕاطث ِهل
ًٖاطحث ظٗاطق بث سٗبث
ىاطحث سٌٌک تٗطٗسه اض (
Loizou et al 2012
)
( ٔهبًطث ضَكک ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ ٖتب٘لوػ 1395
)
ضز ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ٖتب٘ح فقً ِث ِخَت بث ٔوّ
ىاطحث حاطه ف٘پ(
ثبقه ،عَقٍ ،ٌٖ٘ث
ِل
،
ِث )ٕظبؾ
ًٖبهظبؾ غثبٌه طٗبؾ تٗزٍسحه ٍ
،
ٖه تهفطگ ُطهْث سهٌوًاَت ًٖبؿًا ٍٕطً٘ زٍسحهبً ت٘فطظ ظا ىاَت
ِک ىآ ٔهظلا ٖتب٘لوػ ٍ ٖولػ ٕزطکٍٗض ظا ُزبفتؾا تؾا
،ط٘ؿه يٗا ضز . ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
هت٘وّا ًٖبؿًا
ٖ هثبق
ِخَت زضاز ت ىبققحه ٖذطث ؼبؾا يٗا طث ٍ ث
ط٘ی مذبق بّ
ٕ ؼؾَت
ٔ بهطهؾ ٔٗ
ىاطهحث تٗطٗسهه ضز ًٖبهؿًا اض
ُزطک ٖؾضطث سًا
( يقٍض لز ٍ ًٖبغثضا ىاضبهکوّ
1388 ٍ ًٖبهوٗا ؛ ىاضبهکوّ
1390 ٖٗبهضض ؛ تهلٍز
ٕزبهثآ
ٍ
ىاضبکوّ
1392
؛
Fodor & Poór 2009
؛
Holtskog & Ringen 2013
يک٘هل .)
، زاز ىبهكً عَهضَه ٌٔ٘هك٘پ ِهث
ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت ًٖبؿًا
ٍ ىاطحث تٗطٗسه
َت ٍ ٖفبک ِخَت مأ
تؾا ُسكً
(
Hutchins & Wang 2008
.)
لبجًز ِث ق٘قحت يٗا ضز
ًآ ِک ن٘
نً٘اسث ي٘ث بٗآ ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت ىاطهحث تٗطٗسهه ٍ ًٖبهؿًا
ٔهغثاض
؟زضاز زَخٍ ضازبٌؼه ي٘ث بٗآ
ِفلؤه ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت ٕبّ
ىاطحث تٗطٗسه ٍ ًٖبؿًا ٔغثاض
زَهخٍ ضازبٌؼه
؟زضاز بٗآ ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
ًٖبؿًا تاط٘٘غت
ٗطٗسه ىاطحث ت ف٘پ اض
ٖه ٌٖ٘ث سٌک
؟
ٍ ٕرظً ًٖببه صٍّژپ ٌٔ٘ط٘پ
ٔٗبهرس
ًٖبسًا
ًٖبؿًا ٍٕطً٘
مبقه ضز ، ـظضابث
ٌه يٗطت غج ٖلَته ،ًٖبهظبؾ ىبهظبؾ
ٖه ضبوق ِث
ٍض ِهث ًٖبهؿًا غثبٌه .ز
مَْفه ٍ بٌؼه ىبهظبؾ
ٖه سكرث
ٌِ٘هظ ٍ بّ
ًٖبهظبؾ فاسّا ققحت ٕ اض
ٖه نّاطف ف٘هث ُظٍطهها .زضٍآ
ليدج 1 . دا ناىکراک جيرخ ناسیم یتایلام رًما ٌرا
لبس جارخا
بفعتسا دٗرخزبب
نئاد لبصفًا عوج
1391 7
7 3
0 17
1392 6
27 16
3 52
1393 6
42 4
2 54
1394 21
20 11
6 58
ظ طّ ظا ٍ سقض ِک تؾا ُسق مركه ٕطگٗز ىبه ؼؾَت
ٔ ىبهظبؾ بّ
ٍ ضز ىآ ٖپ ؼؾَت
ٔ ِهؼهبخ کٗ
ٍ ضَكک بث زبفتؾا
ٓ ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ظا ح٘حن
ٖه نبح
؛زَق ىبؿًا بهّ
ِهک ٖٗ
زَهذ
، ِهث غهؾاٍ
ٔ ضز
ن٘ظػ يتقاز ضب٘تذا تضسق غجٌه يٗطت
،
ٖه ،طکفت ٌٖؼٗ
ٍ سقض تبجخَه سًٌاَت
ُطْث
ٕضٍ
ىبهظبؾ بهّ
اض
ضٍآ نّاطف
ً ث .س ِ ٍ ته٘ف٘ک زَهجْث ؼبهؾا ٍ ِهٗبپ اض ىبهٌکضبک سهٗبث ،طهگٗز تضبجػ ُطهْث
ٕضٍ
ه٘لک
ٔ
طف ا ٕبّسٌٗ
.تؿًاز ًٖبهظبؾ وّ
ٔ ضبهک ِهث ٖلهنا فسهّ ِهث ٖهؾطتؾز تْخ ضز سٗبث ىبهظبؾ غثبٌه
ًَق ِتفطگ س
ًٖبهظبؾ ٖكرثطیا ٍ ٖٗاضبک لَهح . ظقف
ٖهه هنبح ًٖبهؿًا غثبهٌه قهٗطع ظا زَهق
.
يٗاطثبٌث
، ظا جق ازطپ يتذ ِث لَقه
ٔ ٖكرثطیا ٍ ٖٗاضبک
ٗبث س ِهث ؼهؾَت
ٔ ًٖبهؿًا غثبهٌه
، ٕبهٌثطٗظ ِهک
ٖؾبؾا
ُطْث
ٕضٍ
،تؾا زَق ِتذازطپ ٍ ٕسهوحا(
ىاضبهکوّ
1391
؛ ٍ ِلَهؾبه ٕطکهؿػ ىاضبهکوّ
1395 .) نْه ًٖبؿًا غثبٌه يٗطت
ٔٗبهطؾ ىبهظبهؾ ٖهه ضبوهق ِهث
.زٍض ىبهظبهؾ يک٘هل بهّ
ٕزٍسهؼه ٕ
ٖه سًٌاَت هبک تضَن ِث يٗا
ِهػَوده ًٖبهؿًا غثبهٌه نتؿ٘ؾ .سًضٍآضز لطتٌک تحت اض ٘ؿًبتپ
ٕا
ت٘لبؼف بث اعده بّ
ٍ ٍ بّزطکضبک سٌٗاطف
ث ٕبّ
ِ نّ
ِتهؿثاٍ
تهؾا ِهک َٕهؾ ِهث ةصهخ
ٍ ٍ ِؼهؾَت
ىبهظبؾ ًٖبؿًا غثبٌه ٕضاسْگً
ٖهطث مبگ ( زضاز
Ahmad & Schroeder 2003
).
ًٖبهظبؾ غثبٌه
،
ًٖبؿًا غثبٌه عخ ِث
، زٍسحه سً
دت ٍ ىآ سٗس ىبهظبؾ ٕاطث بّ
زضاز ٌِٗعّ
ٍٕطً٘ .
ٖه اض ًٖبؿًا ىبهظبؾ زٍسحهبً غجٌه ىاَت
تؿًاز ٍ ىبهظبؾ بّ
ٍ ىٌَف ظا ٕظٍطها سهآطؾ ٕ
کٌ٘کت بّ
ِث ٍ ِؼؾَت ،ٕضاسْگً ،ةصخ ،ماسرتؾا تْخ فلتره ٕ
ٕظبؾ
، ىآ ٕظبؾاسخ ٖتح ٍ
ٖه ُزبفتؾا
ً٘بکه .سٌٌک ؿ
ن بّ
یا طتوک تثبقض ٕاطث ٖتٌؾ ٖتثبقض ٕ فرثط
ا سً
. وَػ ضز ىبهظبؾ
بّ
ِث
ٖگك٘وّ طتسٗسخ غثبٌه لبجًز
،
ٖتثبقض تٗعه ىاٌَػ ِث
، سٌتؿّ
. ظا ٖکٗ
غثبٌه يٗا
ٗبهطؾ نْه
ٔ ًٖبؿًا
ِؼؾَت ًٖبؿًا غثبٌه .تؾا ـظضا ٍ ِتفبٗ
نْه يٗطفآ يٗطت
ٔٗبهطؾ ىبهظبؾ طّ
تؾا ضبهآ ؼبؾا طث .
حَلبگ ىبهظبؾ بکٗطها 1
ىبهظبؾ ، بّ
ٕظٍطها ٕ ظقف
ظا 20 بت 30 سنضز غثبٌه ٖٗبًاَت ٍ ت٘فطظ
ٖه ُزبفتؾا زَذ ًٖبؿًا تؿک ٕبً٘ز ضز .سٌٌک
ظٍطها ضبکٍ
، ىبهظبؾ بّ
ٖه ٖٗ
ظا ِک سٌٌک تثبقض سًٌاَت
ٔوّ
ىبهظبؾ .سًط٘گ ُطْث زَذ ًٖبؿًا غثبٌه ت٘فطظ بّ
طث ٌٖتجه ،تٗطٗسه ٖتٌؾ ٕبَّگلا ِک ٖٗ
تؾا ىبٌکضبک ٕطجًبهطف ٍ طٗسه ّٖسًبهطف
،
ٖهطث اض سٌٌٗعگ
ٖه تؿکق سًضَذ
ًٖبغلؾ(
1392 .)
ًبتسوػ ًٖبؿًا غثبٌه زاطفا تٗطٗسه بث ظجتطه تبػَضَه ِلؿلؾ کٗ ٕاطث ٕزبوً
ىبهظبؾ ٍ بّ
،سٌتؿّ
ٖتب٘ح فرث ضبک ظ٘حه ٍ ضبک ٍٕطً٘ .ًٖبؿًا سحاٍ کٗ ًٍٖضز تبػَضَه ٕاطث ظقف ًِ
1. Gallup
ٕاطث ىبهظبؾ کٗ ٕسٌوًاَت فاسّا ِث ٖثب٘تؾز
تؾا ٍ فٗطلٍا(
وّ
ىاضبک 1388 .) ًٖبؿًا غثبٌه
نْه زطکلوػ سٌوقظضا غجٌه ٍ ٖٗاضاز يٗطت ىبهظبؾ
تؾا نْه ىبٌکضبک . .سًا
فًاز اطٗظ ٍ
ٍ ِثطدت
ىآ تضبْه بّ
ُبگٗبخ ضاظبث ضز اض ىبهظبؾ لابث
ٖه زطث (
Batarliene et al 2017: 110-116
).
ٔٗبهطؾ
ُزبؾ ىبثظ ِث ،ًٖبؿًا
، طّ ِث ِچًآ ظا ط٘غ ٔٗبهطؾ کٗع٘ف
ٖ
،تؾا ظا لاَها ٘جق ٍ
ٍ تاعْ٘دت ٔٗبهطؾ
ٖلبه
،
ٖه ِتفگ زَق (
Menzies 2003
ي٘ؿح ٍ ىبجؾبپ ؛ زاظ
ٓ
ًَ
غ ُز 2016 .) نْؾ ،ِتقصگ ىطق ضز ٔٗبهطؾ
ٖکٗع٘ف
ٕسٗسق تفا ِتفطك٘پ ٕبّضَكک زبهتقا ضز ٖلذاز ملبذبً س٘لَت ظا تقاز
ٖلبحضز ؛ نْؾ ِک ٔٗبهطؾ ًٖبؿًا
تفبٗ فٗاعفا ط٘گوكچ ضَع ِث (
ىبٗسوحه ٍ زطوًاَخ 1389
.) ٔٗبهطؾ تؾا ضازضَذطث ٖتاش زاسؼتؾا ظا ًٖبؿًا
ٖه ِک زبًْ طٗبؾ ٗسؼت بٗ ًَٖگطگز ِث نّ سٌک ىَگطگز اض زَذ نّ سًاَت بّ
سٌک کوک (
Kartikh & Basak
2006: 381-393
).
ىبهظبؾ بّ
سٗبث
، قض ىب٘ه ٖتثبقض تٗعه کٗ ظفح ٕاطث ،بج
مهرته ضبک ٍٕطً٘
ت٘ثطت سٌٌک
(
Batarliene et al 2017: 110-116
).
کٗػتاطتؾا تٗطٗسه ىبههرته بهطؾ
ٔٗ
ًبؿًا
ٖ كرث اض
ٖ
ً ظا
٘
ٍط
ٕ ضبک
طؼت
ٗ ف ه
ٖ ِک سٌٌک ٕضاسْگً ٍ زبدٗا ضز اض ىبهظبؾ عه
ٗ ت تثبقض
ٖه کوک ٖ
ک سٌ
(
Bogdanowicz & Bailey
2002: 125-129; Meszek 2015: 213-219; Aledo Ruíz et al: 16-22
).
ضز زا تب٘ث
ًبهظبؾ ضبتفض ،ٖ
ٔٗبهطؾ ًٖبؿًا
ٖفٗطؼت
ُزطتؿگ طت .زضاز ٔٗبهطؾ ًٖبؿًا ٓسًط٘گطثضز فًاز
ٍ
تضبْه بٗ
ٔثطدت ىبٌکضبک تؾا (
Dimova & Shepherd 2005: 1-22 Čiutienė & Railaitė 2015 ؛
؛
Sensusea et al 2015: 233-243
؛
Koroglu & Eceral 2015
؛
Muda & Rahman 2016
؛
Estrin et al
؛2016 Karpova & Julmukhamedova 2016: 267-271
ٔٗبهطؾ ،عً٘ .)
ًٖبؿًا ٖگتؿٗبق ٍ ،زاسؼتؾا ،تضبْه
ٍُطگ ٍ زاطفا بّ
فٗطؼت
ٖه زَق تکطق ظا ىبٌکضبک کطت بث ِک
ٖه تؾز ظا زٍض
(
Özer & Çam 2016;
Meritum 2002
.)
ِث ضَع
ٖلک
ٖه ىاَت تفگ
ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا
ِػَوده
ٕا ندؿٌه ظا
ٖگػٍٗ
بّ
ٕ
ٖف٘ک
ٖتلا٘هحت
ٍ
ٖتضبْه
ٍ
ٖگٌّطف زاطفا ىبهظبؾ تؾا
ِک
ٕاطث ىبهظبؾ ـظضا
ُزٍعفا
ٖه زبدٗا سٌک
( يؿح
ٖلػ تزبؼؾ ٍ ُزاظ 1390
Liepė & Sakalas 2014 ؛ ؛
Koroglu & Eceral 2015
؛
Chang & Shi
؛2016 Namasivayam & Denizci 2006 Liepė & Sakalas 2014 ؛
؛
Pasban & Nojedeh 2016
.)
ِٗبهطؾ ٍٕض ٕضاصگ ٔٗبهطؾ
اض ًٖبؿًا ٍٕطً٘ س٘لَت ت٘فطظ ًٖبؿًا
،
ٖگتؿٗبق سقض تلػ ِث
ّ ب ٕ
ىبٌکضبک
،
ٖه طتك٘ث ِث ٍ سٌک
ٕبقتضا
ُطْث حغؾ ضز ٍ زطف ٕضٍ
ىبهظبؾ تٗبًْ
ٖه طدٌه زَق (
Giziene
& Simanaviciene 2015
؛
Harpan & Draghici 2014
؛
Alexe & Alexe 2017
.)
تٗطٗسه ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا سٌٗاطف ِک تؾا ٕ ـظضا ىبهظبؾ ٕاطث
ٖه ٌٖٗطفآ سٌک
ت٘ؼضٍ يٗا ٍ
ه ،ىاضاسهبْؾ ٕاطث مزطه ،ىبٗطتك
، تؾا سٌهزَؾ ىبٌکضبک ٍ (
Andrea & Lantu 2015: 303-311
؛) ِث
ِک ٕضَع ٖتثبقض تٗعه تؿک نْه هبػ
ضبوق ِث
ٖه ( سٗآ
Cahyaningsih et al 2017
) ِث ٍ ٔ٘لک
ٖه ُزاز تجؿً ىاطٗسه زَق
. ِث اطٗظ ٔوّ
ىبٌکضبک طَثطه
تؾا
Kucharčíková 2013; (
Kucharčíková et al 2015
)
، ٔؼؾَت زضاز ٖپ ضز اض ًٖبؿًا ٍٕطً٘
ًٖبغلؾ(
1392 )
، هاَػ ظا ٖکٗ ٍ
ت٘قفَه ٕس٘لک ىبهظبؾ
ٖه ضبوق ِث زٍض
Čiutienė & Railaitė 2015( .)
سٗبث ِک تقاز ِخَت
ه تٗطٗس ٔٗبهطؾ ًٖبؿًا ٕضَف ط٘یثت زضاسً ىبهظبؾ ٖلبه زطکلوػ طث
ٍ تسهسٌلث ضز ضاصگط٘یثت
تؾا
(
Iwamoto & Takahashi 2015
.)
ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
ِٗبهطؾ معلتؿه ًٖبؿًا
ِػَوده کٗ ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ٍٕض ٕضاصگ
، لابهث ضَهظٌه ِهث
ىزطث
ٖٗبًاَت ىآ بّ
ضز ٔئاضا ٌٔ٘هظ لابک س٘لَت بٗ تبهسذ
، تؾا (
ٕضسث ٍ ضَپ ىاضبکوّ
1396 .) ٔؼهؾَت
ٔٗبهطؾ عخ ًٖبؿًا ء
ِٕس٘لک
ُزبهآ ضز ٍ تهؾا ىاطهحث تٗطٗسهه ؽپهؾ ٍ َٖٗگرهؾبپ ٕاطهث ٕظبهؾ
ىبهظبؾ بّ
ِهؼهبخ فهلتره ضبكقا لبجق ضز ٖػبوتخا ت٘لَئؿه زَجْث ٕاطث ٕطتؿث ٖتلٍز ٕ ضبوهق ِهث
ٖه زٍض يٌ٘چوّ .
، طیا ضز ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
ٖه ىبٌ٘وعا ىبٌکضبک ًٖبؿًا ٖگسهًظ ته٘ف٘ک ِث ىبهظبؾ سٌثبٗ
ىآ ٕضبک .زضاز لبذ ِخَت بّ
ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت هوػ ٍ کضز ت٘کطت ِث ًٖبؿًا
، ِهث ٔهلعٌه ِهٌ٘هظ ظبهؾ
ىاطحث بث ِلثبقه ٕاطث ٖضتقه فٌه ٍ فٌ٘ث
،
ٕزطف حغؾ ضز ظبً٘ ،
.زضاز ىبهظبؾ بّ
ظا ٔٗبهطهؾ ٔؼهؾَت
ًٖبؿًا ضز تْخ غوخ فًاز ٕضٍآ ٍ
تضبْه
ٍ
ٖٗبًاَت بّ
بفتؾا
ٖه ُز سٌٌک مههرت ٕبهٌؼه ِهث ِهک
( تؾا
Monica & Raluca 2008
) .
ٔؼؾَت
ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا
ٕسٌٗاطف بهث تؾبٌته تؾا ٕسهٌهظبً٘
بهّ
ٍ
تْخ
ٕط٘گ بّ
ٕ
ٕزطجّاض ىبهظبؾ
بّ
ٍ بث ث
ِ
ٕط٘گضبک تاسْ٘وت
مظلا
ٖغٗاطق اض ٖهه نّاطهف سهٌک
ِهک
ٖگتؿٗبق بّ
ٍ
ٕبّزاسؼتؾا
َٓقلبث ىبٌکضبک ؼفلبث زَق
ٍ ؽپؾ ضز ققحت فاسّا
ِث ضبک
ِتفطگ زَق .
ىارحب تٗرٗده ٓغاٍ
ُغاٍ ظا ٖکٗ ىاطحث تضَهن ِث ِک تؾا ٖٗبّ
ُزطتهؿگ ضب٘هؿث ّٖبگهكًاز تبه٘ثزا ضز
زبفتهؾا ُ
ٖه زَق تهؾا تهحث زضَهه ظَهٌّ ىآ قه٘قز ٌٖؼه ٍ (
Fischbacher-Smith & Fischbacher-Smith
ىاطحث .)2013
بّ
ِث ِک سٌتؿّ ٖؼٗبقٍ
ف٘پ ٕبّط٘غته طیا ضز تضسً
ٌٖ٘ث طٗصپبً
ٖه ٍٕض ٍ سٌّز ٔههظلا
ىآ ِث َٖٗگرؾبپ غثبٌه ط٘٘غت بّ
ىبهظبؾ تؾا (
Loizou et al 2012
ٖه ىاطحث .) کهق ِهث سًاَت
بهّ
ٕ
ٍ ستف٘ث ابفتا فلتره ٕبّسهب٘پ
؛سقبث ِتقاز زسؼته ،ٖهَهوػ تهٌ٘ها ٕاطهث ُطعبهره زبهدٗا ٘جق ظا
ٖلبه تضبؿذ
، تطْق ِث ِهسن ٍ
ِث .
ِث ًٖبهظبؾ طّ تؾا يکوه ٍُلاػ ُسٌٗآ ضز بٗ ٕزٍظ
ِهث تجهؾ
ىاطحث بّ
زَهق ت٘هؾآ ضبهچز (
Milis & Van de Walle 2007
؛
Coombs 2007
؛
Yang & Cui 2008
؛
Germain 2010
؛
Vardarlier 2016
.) ت٘ؼضٍ ىاطحث
ٖ ضاسٗبپبً
ِک تؾا
ٖع ط٘٘غت ىآ
ًٖبْگبً
کهٗ ضز
فرث سٌچ بٗ
ظا ٕاعخا نظٌه ا
ٖه زبدٗ
زَق ٖٗاعذ ٍ ٕضًَ(
1396 ).
ت٘ؼهضٍ طه٘٘غت طیا ضز ىاطحث
ُطعبره ٍ ٖلَوؼهط٘غ ت٘ؼضٍ ِث ٖلَوؼه زبهدٗا ع٘هآ
زَهق ٖهه (
Rousseaux & Lhoste 2008
؛
Liu & Guo 2012
؛
Shrivastava et al 2013
).
ههت٘ؼقاٍ ىاطههحث
ٖ
ٖٗاسههخ ءعههخ ٍ ًٖبههْخ طٗصههپبً
تؿک ضبکٍ
تؾا (
Prewitt et al 2011
؛
Shrivastava et al 2013
.)
دًآ ظا
ٖوً ِک ب ىاطحث عَقٍ لبوتحا ىاَت
بّ
زطث ي٘ث ظا اض
، سٗبث بهث ِلثبقه ٕاطث ٕضبکّاض لبجًز ِث
ىآ زَث بّ
(
Milis & Van de Walle 2007
) . هبًطث
ِ ٕضبهک تهَٗلٍا ضز ىاطهحث بهث ِْخاَه ٕاطث ٕعٗض
ىبهظبؾ ظا ٕضب٘ؿث ضاطق بّ
زضاز . ف٘پ ٍ ٖگزبهآ ىاسقف بها ضز ٖگٌّبهوّبً زبهدٗا تهػبث تهؾبٌه ٌٖ٘ث
ٖه ىاطحث بث ِلثبقه ضز ىبهظبؾ فلتره حَغؾ
زَق (
Germain 2010
).
ف٘پ هبق ىاطحث تٗطٗسه
ِهبًطث ٍ ٌٖ٘ث ،ٕعٗض
ىبٌکضبک تٗاسّ
، ٍ ٕضبهکوّ
کهٗ لطهتٌک ٕاطهث
تؾا ىاطحث (
NyBlom 2003
؛
(Lalonde & Roux-Dufort 2013
. تٗطٗسه ىاطحث طظبً
طث حٌپ
ٔفلؤه
،ّٖسًبهظبؾ
،تبعبجتضا ن٘وهت
،ٕط٘گ بٌق تذ هاَػ ىاطحث
،
ٍ ٖهحاطع تهؾا . ي٘هٌچوّ
تٗطٗسهه
ىاطحث
ٕبٌؼه ِث
ِهبًطث
ٕعٗض ح٘حن
ٕاطث
ٖگزبهآ ىاطحث تؾا ( ٖٗبهضض تهلٍز ٕزبهثآ
ٍ ىاضبهکوّ
1392 .) سه تٗطٗ
ىاطحث
ٖولػ زطثضبک تؾا
ٕ ث ِک ب سّبكه
ٓ مبظً
ىاطهحث سهٌه بهّ
ٍ عدت ِهٗ
لحتٍ
ه٘
ىآ تؿخ ضز بهّ
ٍ
َخ
ٕ يتفبٗ
ضاعههثا
ٕ ظا ِک تهؾا
ٗطع ق ىاطحث ظٍطث ظا ىاَتث ىآ پ بّ
ٕط٘گك٘
زطک
( ٌٖ٘ؿحبقآ ٍ ٕسًٍبکقا
ىاضبکوّ
1395 .) ىاطحث تٗطٗسه سٌٗاطف
ٕ حاطه ِک تؾبَٗپ ٍ ک٘تبوتؿ٘ؾ
دؾبپ ،ٖگزبهآ ،ٕط٘گك٘پ
، ضز اض ٖثبٗظبث ٍ ٖهه طث
زطه٘گ (
Fink 1986
؛
Preble 1997
؛
Pearson & Clair
؛ 1998 Pauchant & Mitroff 1990
؛
Spillan & Crandall 2002
؛
Milis & Van de Walle 2007
) ٍ
ىبهظبؾ سٗبث
ِؼخبف ٕبّزاسٍٗض تٗطٗسه ٕاطث ىآ ؼبؾا طث ماسقا ع٘هآ
سٌک (
Vardarlier 2016
.)
ىبهظبههؾ ظا ٖکسههًا ضبوهق بهّ
ىاطههحث بهث ِههْخاَه تضٍطههض بههّ
ُزطهک کضز اض ىآ ٖههپ ضز ٍ سههًا
ٕبّضبکٍظبؾ تؾبٌه
اض
ٕاطث
ٖٗبؾبٌق عاًَا نئلاػ
ىاطحث بّ
ِههبًطث يٍٗسهت ٍ بهّ
ٕ مظلا ضَهظٌه ِهث
ِلثبقه ىآ بث بّ
ف٘پ
ُزطک ٌٖ٘ث سًا
فاطت٘ه(
ؽًبگًا ٍ1
1381 .) ٖتب٘ح ٍ يٗزبٌ٘ث تحبجه ظا ٖکٗ ىاطحث
مرهكه ىاطحث ِث َٖٗگرؾبپ ٖٗبًاَت ىاع٘ه .تؾا ٕظٍطها ٕبً٘ز ضز سهٌٌک
ٓ ىبهظبهؾ ٕبهقث تهؾا
.
1. Mitroff
فرثطیا تٗطٗسه ُظٍطها ىاطحث
نهْه ٍ ِخَت زضَه ًٖبهظبؾ فٗبظٍ ىًَبک ضز ( تهؾا
Liu & Guo
).2012
تفگهق ىبهٌکضبک ٍ ىاطٗسهه ٕاطهث ىاطحث عَقٍ ،ٖگزبهآ سقبف ىبهظبؾ کٗ ضز عه٘گًا
؛تهؾا
ٖلبحضز
ًبهظبؾ ضز ِک
ٖ ىضسه زطکٍٗض ِک
ٌٔ٘هظ ضز ٖهه ٘کهكت غٗطهؾ ىاطحث ن٘ت زضاز ىاطحث
زَهق
Vardarlıer 2016( .)
ىبهظبؾ بّ
سٗبث تب٘ثطدت ث
ِ تؾز
ُسهآ
ٍ
ِتذَهآ بّ
زَذ ٕ ظا ىاطحث ىبهظبؾ بّ
اض
ؾضطث
ٖ سٌٌک
ٍ
َٕلخ عَقٍ
ىاطحث
ِثبكه ضز
ُسٌٗآ سًط٘گث اض (
Hernantes et al 2013
.)
تٗطٗسه ىاطحث
،
ِث
ٔلعٌه کٗ
ٓظَح ؼلبغه
ٖتب
ٍ ق٘قحت
ٖتب ضز
ٔنطػ تٗطٗسه
ٍ لطتٌک ،،زطهجّاض
ضبقطؾ ظا
ِٗطظً
بّ
،
،بَّگلا بّضبکٍظبؾ
،
ٍ ـٍض بّ
ٖٗ
تؾا
ِک
ِث ىاطٗسه ىاطحث ٖهه زظَههآ ِهًَگچ
ىاطحث بّ
اض ف٘پ ث ىٌ٘
،سٌٌک
،سًط٘گث اض ىآ َٕلخ بٗ
،اطث
ِلثبقه بث ىآ ىگزبهآ اس٘پ سٌٌک
ٍ ضز تضَن
عَقٍ
ِث
ًَِگ
،ا طیؤه بث ىآ
ِلثبقه سهٌٌک ( ٖٗبهضض تهلٍز ٕزبهثآ
ٍ ىاضبهکوّ
1392 .) بث ُضاَهوّ
هٗ
س
ِػَوده ا
ٕ حطع ظا بّ
ِهبًطث ٍ بّ
ٕ لوػ
ٖ اطث
ٕ لبهوتحا تلاَحت بث زضَذطث
ٖ آٗ
ُسهٌ
ىبهظبهؾ ضز بهّ
ظٌت
٘ ن سه ٍ زَق
ٗ ىاط بث
ٗ س لبوتحا تبقبفتا ٓضبثضز
ٖ آٗ
ُسٌ
ث
٘ سٌ
ٗ سٌك
ٍ گزبهآ
ٖ ذطث بّزاسهذض بهث زضَ
ٕ
غ
٘ ط سٌٌک تؿک اض ِجقطته .
اطثبٌث
ٗ
،ي سه
ٗ ط
ٗ ت پ تضٍطض طث ىاطحث
٘ ف ث
ٌ٘
ٖ گزبهآ تؿک ٍ نظٌه
ٖ اطث
ٕ
ٍٖٗضبٍٗض بؿه ظا ِتؾز ىآ بث
ئ لذاز
ٖ خضبذ ٍ
ٖ سخ ضَع ِث ِک ّ
ٕ تطْق بٗ
ضٍآزَهؾ
ٕ هٗ
ب ح ه٘
تب
سْت اض ىبهظبؾ
ٗ س ه
ٖ سٌٌک ت ث ک
٘ س زضاز ىب٘ٗبضض(
1392 .)
ٍ ٍ لقتسه ٕبّر٘غته
ِتسبا
ق٘قحت يٗا ضز
، ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
ًٖبؿًا
،
ِث
ٔلعٌه قتهؿه طه٘غته
، ىاطهحث تٗطٗسهه ٍ
، ِهث ٔهلعٌه طه٘غته
ِتؿثاٍ
،
ٖه ٖؾضطث زَق
ِک
ِفلؤه ٕبّ
طّ
ىآ ظا کٗ
لٍسخ حطق ِث بّ
2 تؾا .
ليدج 2 . ریغتم اَ
قیقحت ی
ریغتم عون ریغتم ناونع
هفلؤم
لقتسم ٔٗبهطؾ ٔؼؾَت
ًٖبؿًا ٔؼؾَت
ٕزطف
ت ٔؼؾَ
ٍّٖطگ ٖگٌّطف ٔؼؾَت
ِفطح
ٕا
ٔؼؾَت
ٖتٗطٗسه ٔؼؾَت
ًٖبهظبؾ
هتسباو ىاطحث تٗطٗسه
پ ف٘
ث
ٌٖ٘
ٖگزبهآ
ِلثبقه
ٕظبؾظبث
ٌٔ٘ط٘پ ق٘قحت
لبؾ ضز بّ
ط٘ذا ٕ
،
ُزطتؿگ تبؼلبغه ،ىاطحث تٗطٗسه ت٘وّا ِث ِخَت بث ٕا
ضز جضبذ ٍ ذاز
ِتفطگ تضَن لٍسخ ضز .تؾا
3
ِنلاذ نْه ظا ٕا
ِث ٍ يٗطت ضز تبق٘قحت يٗطتظٍض
ٌٔ٘هظ تٗطٗسه
ىاطحث
ٖه سٗآ .
ليدج 3 . ةىیشیپ قیقحت
ناققحم /ققحم قیقحت ناونع
قیقحت جیاتن
ي٘هز
ٍ بپَپلالا ( 2013
ٖؾضطث ) طبجتضا اَقح ضز تٗطٗسه
غثبٌه
ًٖبؿًا آضبک ضز
ٓضٍز ىاطحث
ٖه تؾبٌه ـازبپ نتؿ٘ؾ زطکلوػ زَجْث ِث سًاَت
کضبک ىاطحث ضز ىبٌ
.زَق طدٌه
ٍ ضَکظا ىاضبکوّ
( 2013 ٖؾضطث )
ط٘یثت ضز ىبٌکضبک تکضبكه
ىاطحث ظا ُزبفتؾا بث
بّزبٌْك٘پ
ٖه ىبٌکضبک تکضبكه ٍ ىاَت
ضَع ِث ىاطحث ضز طیؤه
.زطک وػ
ض ٍ گَکؿتلَّ
يدٌٗ
( 2013
ٖٗبؾبٌق ٍ ي٘٘ؼت ) لثبق
ت٘
بّ
ٕ اطث مظلا
ٕ
ىاطحث بث ِلثبقه لثبق
ت٘
بّ
ٕ مظلا تضبجػ ظا سًا ؼؾَت
ٔ بپ
،ضاسٗ
َّ
تٗ
بپ ضبک کطت ،تضسق ٍ ي٘ٗ
ىبٌکضبک لک
،ٕس٘
ؼؾَت
ٔ
،لَهحه دًظ
ٓط٘
ک ،ـظضا ت٘ف٘
، صپضبگظبؾ ٍ
ٕطٗ
ًبهظبؾ
ٖ
ٍ بتؿک ىاضبکوّ
( 2013 ؾضطث )
ٖ ط٘یثت تضبْه ـظَهآ بّ
ٕ
وهت ن٘
گ
ٕط٘
ؼقَه ضز زاطفا ِث ت٘
بّ
ٕ
ًاطحث
ٖ ٔئاضا
ؾ نتؿ٘
ِک اضٍسًبپ کٗ
حه ظ٘
ـظَهآ
لاذ تؾا ًِبق .
ضلاَتؾا کٗ
ضَک ٍ سٗ
بّ
تکل
( 2013 ؾضطث )
ٖ ٔغثاض قلاذ ت٘
ىاطحث ٍ
َق عکطوت
ٕ قلاذ طث ت٘
ضز تٗطٗسه ىاطحث طیؤه
تؾا .
ىاسگَث ( 2013 ) ؾضطث
ٖ تنطف ٍ ىاطحث بث بّ
سٗ
اطث
ٕ ضازا
ٓ ػتاطتؾا ظا ىاطحث
ٕ بّ
ِهبًطث ، بّ
، ٍ
ٍض
ِٗ
بّ
ٕ
ٌف
ٖ زطک ُزبفتؾا تؾبٌه .
ٕضٍطؿلا
ٍ ىاضبکوّ
( 2012 ) ؾضطث
ٖ
ًبؿًا غثبٌه ىاطحث
ٖ ٍ ًٖبؿًا ٍٕطً٘ تؾبٌه ّٖسًبهظبؾ ظا ُزبفتؾا بث
ٖه ٖلغق فذطچ ًٖبؿًا ٍٕطً٘ ٖٗآضبک يٗطتْث ِث ىاَت
تؾز .تفبٗ
ىبگبتبٗ
ٍ ىاضبکوّ
( 2010
ٖؾضطث ) ط٘یثت ـظَهآ طوتؿه غثبٌه
ىاطحث ضز ًٖبؿًا نْه ـظَهآ
غثبٌه ٕظبؾسٌوًاَت ضز هبػ يٗطت ضز ًٖبؿًا ىاطحث بث ِْخاَه .تؾا
ضٍزَف ( 2009 ٖؾضطث )
تث ی ط٘
زبهتقا ىاطحث
ٕ لبه ٍ
ٖ طث
سه تٗطٗ
ًبؿًا غثبٌه
ٖ سه ٍ تٗطٗ
فًاز ٍ فًاز فقً
بهطؾ
ٔٗ
ًبؿًا
ٖ ضز ضٍز
ٓ ثبق ىاطحث
تؾا ِخَت .
چبّ
عٌ٘
گًاٍ ٍ ( 2008 ؾضطث )
ٖ ط٘یثت ؼؾَت
ٔ
ًبؿًا غثبٌه
ٖ ضز
سه تٗطٗ
ىاطحث بث
ٔؼؾَت تٗطٗسه ًٖبؿًا غثبٌه ىاطحث
ًٖبهظبؾ
فرثطیا
ٖه طت زَق .
ٕسٗظ ( 2006 ؾضطث )
ٖ
ًبؿًا غثبٌه فقً
ٖ سه ضز تٗطٗ
ىاطحث
ًبؿًا غثبٌه
ٖ بقتضا ضز
ٕ لثبق ت٘
بّ
ٕ سه تٗطٗ
ىاطحث
بؾبٌق تبهاعلا ٍ
ٖٗ
اطث ُسق
ٕ کٗ
ؾ نتؿ٘
سه تٗطٗ
فقً فرثطیا ىاطحث از
.زض
َکؾَک ( 2004 ٖؾضطث )
ط٘یثت
ُضٍز بّ
ٕ طث ىاطحث
بّزطکضبک
ٕ سه طٗ
تٗ
ًبؿًا غثبٌه
ٖ سه
تٗطٗ
ًبؿًا غثبٌه
ٖ
ُضٍز ضز بّ
ٕ ىاطحث
تث ی ضاصگط٘
.تؾا
ا که ٍ کبثاضز طٗبتٌٗ
( 2003 ٖؾضطث )
ط٘یثت تٗطٗسه ضز زاطفا تکضبكه
ىاطحث تکضبكه
ىبٌکضبک اعفا تجؾ فٗ
،تػطؾ
علاعا
ًبؾض
ٖ ث
ِ مبگٌّ
، ٍ بقتضا
ٕ ضبکوّ
ٕ گٌّبوّ ٍ
ٖ ضز
ه ىاطحث بث ِْخاَه
ٖ زَق .
ةمادا يدج ل 3 قیقحت ةىیشیپ .
ناققحم /ققحم قیقحت ناونع
قیقحت جیاتن
يهضٍاطث ( 1999 ؾضطث )
ٖ ط٘یثت وهت ن٘
گ
ٕط٘
سه ضز تٗطٗ
ىاطحث فبک تبػلاعا يتقاز
ٖ
ٍ ٍ مهرت ثطدت
ٔ ٍ مظلا
ٌچوّ
ي٘
ه ىبٌکضبک تکضبكه ظا ُزبفتؾا
ٖ ِث سًاَت
وهت ن٘
گ
ٕط٘
فرثطیا ق طدٌه زَ
سه ِث ٍ ىاطٗ
لطتٌک ضز
کوک ىاطحث
ٌک .س
کزبگلا ( 1996 ) ؾضطث
ٖ سه زطکلوػ ىاطٗ
ىاطحث ىبهظ ضز طع ظا
قٗ
ه سٌوفسّ ـظَهآ
ٖ سه ِث ىاَت ىاطٗ
ضز
کوک ىاطحث لطتٌک .زطک
ه ٍ تًبچبپ فاطت٘
( 1995 ) ط٘یثت
ىاطحث لطتٌک ضز ًٖبهظبؾ ٕط٘گزبٗ
ْت
٘
ٔ
ٖتؾطْف ظا ً
ٕسٌهظب٘
بّ
ٕ قظَهآ
ٖ ٍ ىاطحث
ٍض زطکٗ
بّ
ٕ پ
ًِاط٘گك٘
طع ظا قٗ
ً ـظَهآ
٘
ٍٕط
ًبؿًا
ٖ
.زضاز تضٍطض
ىبثَک ( 1995 تث )
ی ط٘
ِث ظبؾ
ٕ سه ىاطٗ
سه ضز تٗطٗ
ىاطحث ٍ زَجْث
ؼؾَت
ٔ تضبْه بّ
ٕ سه
ٖتٗطٗ
تجؾ
ٍٖٗضبٍٗض ه ىاطحث بث تؾبٌه
ٖ زَق .
طپ
ٕ
ً ٍ گ٘
( 1985 ؾضطث )
ٖ ط٘یثت
ِهبًطث ض
ٕعٗ
ـظَهآ ٍ
سه ىاطٗ
ىاطحث بث ِخاَه ضز لنا تبهاعلا ظا ـظَهآ
ٖ
ِهبًطث ضز ض
ٕعٗ
سه تٗطٗ
ىاطحث .تؾا
ًاسوّ
ٖ ٍ ىاضبکوّ
( 1395 گٌّطف ٍ ـظَهآ فقً )
ظبؾ
ٕ ضز
سه تٗطٗ
ىاطحث اعفا
فٗ
ّبگآ
ٖ گاطف ٍ
ٕط٘
ـظَهآ بّ
ٕ تؾبٌه
ه
ٖ سًاَت ىاطحث ضز بّ
ه ؤ طی سقبث .
لبجقا
ٖ ٍ ىاضبکوّ
( 1395 ) آ
ُسٌٗ
ٍّػپ
ٖ
ٍض بث زطکٗ
سه تٗطٗ
ىاطحث سه
تٗطٗ
ً طیؤه ىاطحث سٌهظب٘
ٍض زطکٗ
ٕ ٍ نظٌه
مبظً
ٌتجه ِک تؾا سٌه
ٖ قَّ طث
ٕضب٘
ؾبؿح ٍ ت٘
سه
ٖتٗطٗ
کضز ٍ تؾبٌه وّا ظا ت٘
ِهبًطث ض
ٕعٗ
قز ق٘
ٍ
گزبهآ
ٖ
ًبهظبؾ
ٖ سقبث .
طکق
ٍ ٕ حلاف ( 1395 ٖؾضطث )
ط٘یثت گٌّطف ٍ ـظَهآ ظبؾ
ٕ
سه ضز تٗطٗ
ىاطحث فّبک ضز تؾبٌه ٍ طوتؿه ـظَهآ
تاضبؿذ
ٖوْه فقً ىاطحث .زضاز
ؼؾ
ٕس٘
ؿه ٍ ٌِ٘
ىاضبکوّ
( 1395 ٖؾضطث )
ط٘یثت
ًبهظبؾ تبعبجتضا
ٖ طث
سه تٗطٗ
ىاطحث قتؿه طبجتضا
ن٘
سه بث ىاطٗ
غ طبجتضا ٍ سقضا ط٘
قتؿه ن٘
بؾبٌق ضز ىبٌکضبک بث
ٖٗ
لاػ ئ ن لٍا
ٔ٘
ىاطحث پ ٍ
ٕط٘گك٘
ظا
ؿث ىآ ضب٘
ه ؤ طی تؾا .
ق٘قحت شٍر ٖگتهؿجوّ عَهً ظا فٍّػهپ يهٗا ضز ق٘قحت ـٍض زَهث
. ظا
ٍز فهؾطپ ههبً
ٔ قهقحه ِتذبهؾ اطهث1
ٕ
غوخ ضٍآ
ٕ قحت تبػلاعا
٘ ق ُزبفتؾا سق . فؾطپ ٔٗبهطؾ ٔهبً
ًٖبؿًا حٌپ ٔؼهؾَت هبق ؛تقاز ِفلؤه
،ٕزطف ٔؼؾَت گٌّطف
ٖ ه
ٍّطگ ،ٖ
ٔؼؾَت
ِفطح ،ٕا ٔؼؾَت
ٖتٗطٗسه
، ٍ ٔؼؾَت بث ًٖبهظبؾ 89
لاؤهؾ .
فؾطپ ٔهبً
ىاطحث تٗطٗسه ضبْچ
هبق ؛تقاز ِفلؤه ف٘پ
ِلثبقه ،ٖگزبهآ ،ٌٖ٘ث
، بهث ٕظبهؾظبث ٍ 16
لاؤؾ . ٔؼهبخ ىبٌکضبک ٕضبهآ
ٖتب٘لبه ضَها ىبهظبؾ ضَكک
سًزَث
ًَِوً ٕاطث . ٖفزبهت ـٍض ظا ٕضازطث
ٕاطث ىاطکَک لَهطف .سق ُزبفتؾا ُزبؾ ٔجؾبحه
زاسؼت ًَٔوً
ٕضبهآ تهفض ضبهک ِهث .
طهث ا ؼبهؾا هٗ
ي
1 . ىبٗبپ ظا ِتفطگطث ىاٌَػ بث ،ٕعٗعػ س٘ؼؾ ٕاطتکز ٔهبً
« ئاضا
ٔ سه لسه تٗطٗ
ٍض بهث ىاطهحث زطهکٗ
ِهث ٍ ِؼهؾَت ظبهؾ
ٕ بهطهؾ
ٔٗ
ًبؿًا
ٖ .»
لَهطف
، ا ِث ِخَت بث
ٗ
ِکٌ
زاسؼت ؼهبخ
ٔ ضبهآ
ٕ ؾضطث زضَه
ٖ 26208 هظً ضز بهث ،سهًزَث طهفً
تفطهگ ط ي
بغذ
ٕ 05 0/
زاسؼت ، 379 فؾطپ فبک ِهبً
ٖ ث .زَث ضَظٌه يٗس 455
فؾطپ
ِهبً
طقت(
ٗ ًبهج 20
% ث
٘ طتهك ظا
ً زضَه زاسؼت
٘ ظب ث )
٘ ي ظَت ىبٌکضبک
ٗ غ بًْ ضز ٍ
ٗ ت 440 فؾطپ غوخ ِهبً
ضٍآ
ٕ ق س ِهک ضز قحت ه٘
ق ظا
ىآ بّ
ُزبفتؾا سق . مطهً
ضاعفا ٕبهّ
ٍSPSS PLS
ٍ ـٍض بهّ
،ىَهؾط٘پ ٖگتهؿجوّ ٕضبههآ ٕ ه٘لحت
،ىَ٘ؾطگض کت t
ًَِوً
ٕا
،
ٍ يهسٗطف تفض ضبک ِث .
ٖٗاٍض ٖؾضطث ٕاطث فؾطپ
ِهبً
بّ
اَهتحه ٖٗاٍض ظا
ٍ ٍ اطگوّ ٖٗاٍض ٖٗاٍض
اطگاٍ
( ـٍض ِث بّ
ضبث ٕ ٕبّ
ٖلهبػ ثبقته
ٍ طکضلا ٍ ًضَف )1
.سهق ُزبفتؾا
ظا ٖؾ
ًٖبهظبؾ ٍ ّٖبگكًاز مهرته اَتحه ٖٗاٍض ٖؾضطث ٕاطث
ِتفطگ کوک سق
. ِهک ٖتضَن ضز
اَتحه ٖٗاٍض ٖجؿً تجؿً ضاسقه قاسح 33
0/
سقبث
، َِٗگ ىآ س٘ٗثت
ٖه زَق . ضز تٗبًْ
، ِهث ِهخَت بث
ٕاطث ضاسقه يٗا ِکٌٗا تلااؤؾ ٔوّ
ظا طتك٘ث 33 0/
،سهآ تؾز ِث اَهتحه ٖهٗاٍض
سهق سه٘ٗثت .
ضاسهقه
جاطرتؾا ؽًبٗضاٍ ي٘گًب٘ه
ُسق ( )AVE
ٔوّ
ه ؤ
ِفل بّ
مذبق ٍ بّ
ث ف٘
ظا 5 0/
َث .ز اطثبٌث يٗ
، اٍض ٖهٗ
اطگوّ
ٕ
ِهبٌكؾطپ بّ
ت ث س٘ٗ
ه
ٖ
َق ز . ٖلهبػ ٕبّضبث ٔوّ
مذبق بّ
طث ض ضاسهقه سهق مرهكه ٍ ٖؾ
ىب٘ه ٖگتؿجوّ
ِفلؤه بّ
بث ىآ ىب٘ه ٖگتؿجوّ ظا زَذ ِث طَثطه ٕبّط٘غته طتهك٘ث بهّط٘غته طٗبؾ ٍ بّ
تؾا يٗظا .
،ٍض ـٍض ِث اطگاٍ ٖٗاٍض ثبقته ٖلهبػ ٕبّضبث
ت ث سه٘ٗ
ٖهه زَهق . ِهک بهدًآ ظا يٗطتهك٘ث
طّ ٖگتؿجوّ
ظا کٗ
ِفلؤه بّ
ـزَذ بث تؾا
، اطهگاٍ ٖٗاٍض طهکضلا ٍ هًضَف ـٍض ِهث
ت عهً٘
ث سه٘ٗ
ٖه زَق . ضاسقه ٖهج٘کطت ٖٗبٗبپ ٍ خبجًٍطک ٕبفلآ تٗطض اطهث
ٕ ٔٗبهطهؾ ٔؼهؾَت تٗطٗسهه ٍ ًٖبهؿًا
ٍ ىاطحث
ِفلؤه ٕبّ
ىآ بّ
ضز لٍسخ
ٕبّ
4 ٍ 5
ٖه .سٗآ
ليدج 4 . ییایاپ س ةعسًت ةیامر ي یواسوا
ٍفلؤم یاَ
نآ
ریغتم لقتسم یافلآ
خابنورک ییایاپ
یبیکرت هفلؤم
دادعت لاؤس یافلآ
خابنورک یبیکرت ییایاپ
ٔؼؾَت ٔٗبهطؾ
ًٖبؿًا 97
/ 0 97
/ 0 ٔؼؾَت
ٕزطف 15
87 / 0 89
/ 0
ٔؼؾَت ٖگٌّطف
ٍّٖطگ 26
91 / 0 92
/ 0
ٔؼؾَت
ِفطح
ٕا 13
89 / 0 91
/ 0
ٔؼؾَت
ٖتٗطٗسه 17
91 / 0 92
/ 0
ٔؼؾَت
ًٖبهظبؾ 18
89 / 0 90
/ 0
1. Fornell & Larcker
