بررسی مجموعه سفالینه های منقوش تپه گیان و گودین تپه موجود در موزه دفینه

نیدوگ و نایگ هپت شوقنم یاه هنیلافس هعومجم یسررب

*

هنیفد هزوم رد دوجوم هپت

2یناریاربجنر ههلا ،^1**رجاهمراشفا نارماک .ناریا ،نارهت ،رنه هاگشناد ،یریوصت طابترا یشزومآ هورگ رایشناد ¹ .ناریا ،نارهت ،رنه هاگشناد ،یریوصت طابترا دشرا یسانشراک ² )92/9/3 :ییاهن شریذپ خیرات ،92/6/25 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ هرازه یدوخن لافـس ندمت هب هتـسباو شوقنم هنیلافـس ددع 100 دادعت ،هدیدرگ یـسررب رضاح شهوژپ رد هک یا هعومجم ،دنا هدمآ تسدب ناریا برغ زکرم رد هپت نیدوگ و نایگ هپت زا یرافح یط هک دنمشزرا راثآ نیا .دشاب یم .م.ق لوا ات مراهچ تروص اهنآ یور رب یـشهوژپ هنوگ چیه نونکات و دنوـش یم یرادهگن هنیفد هزوم نزخم رد مومع دیدزاب زا رود هب کنیا مه .دراد دوجو اه هنیلافـس نیا یور رب هک تـسا ییاه هیامـشقن یرصب رصانع یـسررب ،شهوژپ نیا ماجنا زا فده .تـسا هتفرگن .دزادرپب روکذم شوقن هدش یدنب هقبط هعلاطم هب ،هنایارگ مرف یدرکیور اب و یلیلحت -یفیصوت شور اب تـسا هدیـشوک ققحم ناگدنرپ هیامشقن ددعت و عونت هک دنتسه یناویح دصرد 16/1و ،یسدنه و یدیرجت شوقن دصرد 76/3 دنهد یم ناشن جیاتن ،طخ .تسامرف مکح زاجیا و یگداس ،شوقن میسرت هوحن رد .دنریگ یم رارق یهایگ هتسد ردزین شوقن دصرد 7/6 .تسا دوهشم نوچ ییاه یگژیو .دراد دوجو شوقن بـلاغ رد ،بروم یاتـسار و یا هریاد ،جاوم ،ینحنم طوطخو دنک یم افیا ار یـلصا شـقن اهنآ میسرت لحم نینچمه .دنا هتفرگ یاج یسدنه هدودحم 6 رد شوقن و هتفر راکب یدایز نازیم هب زین متیر و تفاب ،نراقت .دنشاب تیؤر لباق یرتشیب یایاوز زا هک هتفرگ تروص یطاقن رد

یدیلک یاه هژاو .هنیفد هزوم ،هپت نیدوگ ،نایگ هپت ،شوقنم هنیلافس

نیدوگ ،نایگ هپت(هنیفد هزوم رد دوجوم ناتساب ناریا یاه هنیلافس شوقن یسررب " :ناونع تحت مود هدنراگن دشرا یسانشراک همان نایاپ زا هتفرگرب هلاقم نیا*

.دشاب یم ")هپت E-mail: afshar@art.ac.ir،021-66759381 :ربامن ،021-66482732 :نفلت :لوئسم هدنسیون **

تقوم یاه هاگ تنوکس و اهراغ رد ناسنا هک ینامز ،شیپ لاس نارازه هتخپ صقان روط هب هک راومهان و زاـس تسد یفورظ ،درک یم یـگدنز .درب یم راک هب ار دوب هدمآرد هایس گنر هب یگدروخ دود طرف زا و هدش بوـسحم ناریا خیرات رد نیلافـس فورظ یاه هنومن نیلوا فورظ نیا ناریا برغ رد عقاو هرد جنگ رد یـسانش ناتساب یاه شواک .دنوـش یم لافس یعون زا زین تشد رد رارقتسا نامز رد ناسنا هک دهد یم ناشن هب تبسن هک درک یم هدافتسا گنر یا هوهق و نشخ ،هدننکش ،میخض همین هب هاگتسیز نیا تمدق .دوب هدید یرتهب ترارح ،هیلوا یاه لافس شوقنم فورظ نیلوا .)10،1382،یدیحوت( دسر یم .م.ق متشه هرازه بوسحم یرگ هزوک نف رد تفرشیپ نیتسخن نمشریگ داقتعا هب هک .)12 ،1375،نمـشریگ(دش هتخاس .م.ق مـشش هرازـه رد ،دوـش یم یاه هنیلافس ای لافس هکت تروصب فورظ عون نیا زا یرایسب یاه هنومن نیریز یاه هیلا هلمج زا یناتساب قطانم یخرب یاه یرافح رد کچوک هغاز ،نایگ هپت ،هپت نیدوگ ،دابآرفعج ،شیماغچ ،شوش هپت ،کلیس هپت یور تانیئزت.)346 ،1385 ،نابهگن(تسا هدمآ تسد هب یلع همشچ و هدوب ییارخا زمرق ای هایس هب لیام یا هوهق گنر هب ًامومع لافس هنوگ نیا اب نیلافس فورظ تخاس و دیلوت تازاوم هب ،.م.ق مجنپ هرازه رد .تسا ناریا قرش لامش و لامش و یزکرم قطانم رسارس رد هک زمرق شقن ،ناریا برغ بونج و برغ رد ،تـشاد جاور ناتـسچولب و ناتـسیس ات هدش هتخپ بوخ هک ،دش لوادتم هایـس شقن اب یدوخن لافـس یعون فورظ نیا دیلوت زاغآ هطقن .دوب یرتایوگ مـیهافم یاراد نآ شوـقن و رنه .)107 ،1382،یدـیحوت(دنناد یم ناتـسزوخ تـشد ار نارـیارد

هب ؛تفای هار طاقن ریاس هب هقطنم نیا زا نیلافس فورظ ندرک شوقنم مامت رد شوقنم یدوخن لافس ،.م.ق 5500 لاس دودح رد هک یا هنوگ لماوع و قوذ ریثأت تحت ،هقطنم ره رد اما .تفای جاور هنایمرواخ طاقن زا .داد ناشن ار دوخ صاخ یاه یگژیو یا هزادنا ات ،یلحم و یا هقطنم ،.م.ق 3000 دودـح ات ینعی لاـس رازه ود زا شیب تدم هب نامز نـیا یرنه یاه تیلاعف نیرت یلصا زا یکی ،لافس یور یشاقن و یرگلافس خیرات زا یا هلحرم رد یتح و هدش یم بوسحم ناریا یاه هدکهد مدرم هیلوا عماوج داصتقا رد ،دتس و داد یارب یتراجت یلااک تروص هب ،رشب نیا لصاح .)113 ،1382،یدیحوت(تسا هدرک یم یزاب یا هدمع شقن ماگنه هک تسا یا هدنزرا راثآ ،یدوخن لافس ندمت هوکش و قنور هرود .تسا هدمآ تسد هب ناریا فلتخم طاقن زا ،یسانش ناتساب یاه شواک نیا عاوـنا نیرتابیز تخاـس و دـیلوت هب هـک یزـکارم هدـمع زا .دنتسه هپت نیدوگ و نایگ هپت قطانم ،دنا هتشاد لاغتشا اه هنیلافس رایسب یشوقن یواح ،دنا هدش تفای قطانم نیا رد هک ینیلافـس راثآ فلتخم یاه هبنج زا یتاعلاطا یواح کش یب هک تسا رابرپ و ابیز ،هدش یعس شهوژپ نیا رد .تسا ناریا برغ یحاون ناگتشذگ لاوحا اهنآ یرصب یاه هبنج فیصوت و یسررب هب قوف راثآ یفرعم رب هولاع هتخادرپ -یرنه رثا ره تخانش و لیلحت رد ماگ نیتسخن ناونع هب- تخانش تهج رد یدعب یاه شلات و اه ماگ زاس هنیمز هک دیما .دوش .دشاب راثآ نیا رگید یاه هبنج و داعبا

قیقحت شور

یفیصوت قیقحت کی ،شور و تـیهام ساـسا رب رضاح شـهوژپ -یفیصوت هنوگ هب ،قیقحت هلئـسم هب نتخادرپ عون و شرگن هویـش و هدوب هجوت دروـم قیقحت نیا ماجنا رد هـک یدرکیور .تـسا یـلیلحت ،تاعلاطا یروآدرگ شور .تسا یتسیلامرف ای هنایارگ مرف درکیور ،تسا قباوس و تایبدا هعلاطم شخب رد هک یا هناخباتک رازبا زا تسا یبیکرت هدهاشم لیبق زا ینادیم یاه شور و هتفرگ رارق هدافتسا دروم یشهوژپ رد هعلاطم دروم یرامآ هعماج یروآدرگ رد ریخا شور .یرادربسکع و لماش ،یرامآ هعماج هک تسا رکذ نایاـش .تـسا هتفر راک هب قیقحت ،.م.ق لوا ات مراهچ یاه هرازه هب طوبرم ،شوقنم هنیلافـس ددع 100 زا نونکات هـک دـشاب یم هپت نیدوگ و نایگ هـپت قـطانم زا هفوـشکم نیا .تـسا هتفریذپن تروص اهنآ دروم رد یا هعلاطم یرصب یاه هبنج نارهت رهش دامادریم نابایخ رد عقاو هنیفد هزوم رد دنمشزرا هعومجم هیلک ،هنیفد هزوم لافـس نزخم راثآ همه نایم زا .دوـش یم یرادهگن هپت نیدوگ و نایگ هپت ندمت ود هب طوبرم هک یشوقنم یاه هنیلافس .دندش یفرعم یرامآ هعماج ناونع هب و یرادربسکع ،ییاسانش دنا هدوب شوقن ،Adobe Photoshop رازـفا مرن زا هدافتـسا اب ،هلحرم نیا رد حرط اب ققحم نآ زا سپ .دندیدرگ ارجا ًاددجم و جارختسا اه هنیلافس ،یروآدرگ هب ،تسا هدرب هرهب نآ زا شجنس رازبا ناونع هب هک یلودج

همدقم

زا و هتخادرپ شوقن یرصب یاه یگژیو و اهریغتم ندومن یّمک و تبث .تسا هتفای یمک هویش هب ار شوقن لیلحت و هیزجت ناکما رذگهر نیا

شهوژپ هنیشیپ و تایبدا هعلاطم

هدمع زا ناریا برغ هقطنم ،.م.ق لوا ات مجنپ یاه هرازه للاخ رد .تشاد ترهش شوقنم یاه هنیلافس دیلوت و تخاس هب هک دوب یقطانم یاه هیاپهوک و سرگاز تاعافترا یزکرم یاه تمـسق هک هقطنم نیا عقاو یاه هرد و دنولا و سرگاز یاه هوک نیبام ،دوـش یم لماـش ار نآ هتفرگ رارق هتشذگ یم هاشنامرک قرـش زا هک ،¹مـشیربا هداج لوط رد ،نیرهنلا نیب ندمت اب یگیاسمه لیلد هب و )80،1368،هدازدیجم(تسا هراومه نیاربانب .تسا هدش یم بوسحم ندمتم یایند دیلک هلزنم هب ناریا تلاـف جراخ و لخاد فـلتخم طاقن یـگنهرف یاهدرواتـسد زا .تسا هدوب رادروخرب یدایز ییافوکش و قنور زا و هدوب دنم هرهب هب نآ زا )83 ،1368(هدازدـیجم هـک قطانم نـیا یاـه یگژیو زا کاخ و عیسو و زاب ًاتبسن یاه هرد دوجو ،دنک یم دای »ینورد سرگاز«

،قطانم نیا ندش بوطرم و اوه یجیردت ندش مرگ .تسا نآ بوخ و ناوارف یاه همـشچ رانک رد زیخلصاح یاه تـشد دوجو نینچمه

دـش ییاه هنیمز ندمآ مهارف بـجوم ،تمعنرپ یاـه هوک ینابیتـشپ هکنانچ .دزادرپب لوصحم دیلوت و ینیشناجکی هب رگراکش ناـسنا هک ناریا یبرغ قطانم رد ،یزرواـشک هب هتـسباو عماوج راثآ نـیرت میدق دش رکذ هک یلماوع هعومجم ،دعب هب .م.ق مـشش هرازه زا .دنـشاب یم و دیدرگ قطانم نیا رد یریگمشچ زرط هب تیعمج شیازفا بجوم رد هک اجنآ ات تفرگ لکـش قطانم نیا رد جیردت هب ندمت یاه هقراب تنـس یاه نوناک نیرت مهم زا یکی هـب ،.م.ق مود و موـس یاـه هرازه نیدوگ رد هدش ماجنا یاه یسررب .دوب هدش لیدبت ناریا یزاس لافس ،هقطنم نیا رد رگید ینوکسم هطوحم یدایز دادعت و نایگ هپت ،هپت ،شوقنم یدوخن لافس گنهرف .دهد یم ناشن یبوخ هب ار عوضوم نیا یمیلقا و یلحم صاخ یاه یگژیو اب و مه تازاوم هب قـطانم نـیا رد هک تشگ یلحم گنهرف کی داجیا بجوم و درک ادیپ هعسوت و دشر تلع هب .دوـش یم لماـش ار ^III هقبط نیدوگ و ^IV ات ^II تاقبط نایگ تخاـس کینکت و شوقن تهابـش رت مهم نآ زا و ییایفارغج یکیدزن نیا زا هدش تفای یاه هنیلافس ناققحم بلغا ،هقطنم ود نیا یاه لافس کی هب طوبرم ار اهنآ فارطا کچوک یناتـساب یاه هپت یخرب و زکارم .)343 ،1388،نارگید و لوه( دنناد یم ریگارف گنهرف یاتسور یبرغ بونج رد و دنواهن یکیدزن رد نایگ هپت :نایگ هپت نآ زا نایگ بارـس هب نتفر یارب نامدرم هک یا هداج هرانک رد ،نایگ .)86 ،1381،تسودناریا(تسا هدنام اج هب نهک راودا زا ،دننک یم روبع و دـشوج یم دنواهن بونج رد سرگاز یاه هوک هنماد زا نایگ بارـس یا هنوگ هب تسا هتـشاد دوجو هقطنم نیا رد رود رایـسب یاه نامز زا نایگ ندمت شیادیپ رد رثؤم لماوع زا ،ناـققحم بلغا هدیقع هب هـک حطـس زا رتم 19 دودح ناـیگ هـپت سأر .)77 ،1379،یفیـس(تسا .تسا یبونج -یلامش نآ تهج و هتفرگ رارق رتلااب فارطا یاه نیمز یزنرب یایشا و لافس دورو قیرط زا یدلایم 1928 لاس رد ناکم نیا زا یمازعا تأیه کی نآ زا سپ .دـش یفرعم اپورا هقیتع یاهرازاب هب دندش رومأم ³نمشریگ نمور تنواعم و ²ونتنک ژرژ تسایر هب هسنارف لاـس رد اه شواک نیا .دنهد ماجنا هقطنم نـیا رد ار یـیاه شواک اـت رد اهنآ شرازگ و تـفرگ تروص روول هزوـم فرـط زا 1932 و 1931 رد یدلایم 1935 لاـس رد ⁴دنواهن نایگ هپت رد شواک مان هب یباتک ییاسانش یناتساب هقبط جنپ ،نایگ هپت رد .دیدرگ رشن و پاچ سیراپ دادعا اب ،تسا هیلا نیرت یمیدق هک مجنپ هقبط زا بیترت هب هک هدش .)372 ،1382،یدازریمهش کلم(تسا هدش یراذگ هرامش یمور یرتمولیک 1 دودح رد و رواگنک هرد رد هپت نیدوگ :هپت نیدوگ

یاه نیمز حطس زا نآ عافترا .تسا هدش عقاو نیدوگ یاتسور لامش تحاـسم و رتم 1400 دودح ایرد حطـس زا و رتم 30 دودح فارطا نارود رد هپت نیا .تـسا هدـش دروآرب راتکه 15 یلا 14 نیب نآ لک و تسا هدوب رادروخرب یا هژیو تیمها زا یشیجلا قوس رظن زا ناتساب و شوـش هگلج نایم یراجت تابـسانم اب طابترا رد یا هدنزرا کرادم نیدوگ .تسا هدمآ تسد هب هقطنم نیا زا ناریا تلاف یلامش قطانم رد و دش فشک ناتـسرل یقرش یاه تمـسق یـسررب همانرب یط هپت ترازو یسانش ناتساب لک هرادا یمازعا تئیه طـسوت .م1967 لاـس هزوم هب هتـسباو ⁵وتنروت هاگـشناد یملع هورگ و تقو رـنه و گـنهرف یرافح اداناک و ناریا طلتخم تئیه کی ناونع هب ، ⁶ویراتنوا یتنطلس نیا تسرپرس .)1 ،1349،گنای( تفریذپ ماجنا نآ رد ییاه شواک و لاس رد زین تئیه نیا یاه یرافح شرازگو دوب ⁷گنای رلیاک اه شواک پاچ هب وتنروت رد ⁸»هپت نیدوگ رد شواک« ناونع اب یدلایم 1969 صخشم هقطنم نیا رد یگنهرف هرود تفه ،یرافح نیا یط .دیسر .تفریذپ تروص نآ یراذگ هرامش یمور دادعا اب نییاپ هب لااب زا هک دش رانک رد .ش.ه1346 لاـس رد رت عیـسو سایقم اب یراـفح مود لـصف زا عبرمرتم 1350 دودـح لصف نیا رد .دـش ماجنا یـلبق یاـه هنامگ یرادربکاخ III هرود یایاقب زا عبرمرتم 550 دودـح و IIهرود یاـیاقب

.)Young,1969, 1( دش

شهوژپ ماجنا ی هوحن و رازبا

دروم شهوژپ نیا رد هک ینیلافس راثآ ،دش هراشا هک هنوگنامه اب هک دنتـسه یریواصت هب شوقنم یگمه ،دنا هتفرگ رارـق هـعلاطم یدوخن هب لیام درز حطس یور رب زمرق هتیلانوت دنچ و هایس گنر شوقن ددجم یارجا یط .)4 ات 1ریواصت( دنا هدـش میـسرت لافـس .دیدرگ جارختـسا شقن 118 دادعت ،اه هنیلافـس رت قیقد یـسررب و .تفرگ رارق یـسررب دروم یلودج یط اهنآ یرصب تایئزج سپـس ندرک صخشم رب هولاع هک هدش هیبعت ییاه نوتس ،لودج نیا رد نوچمه یرصب یاه هبنج ریاس هب تبسن ،عوضوم رظن زا شقن عون یگنوگچ ،بلاغ یاتسار و طخ ،لافس یور رب شقن یریگرارق لحم تـسا هتفرگ رارق یـسررب دروم اهنآ هدودحم و متیر ،تفاب ،نراـقت .تسا هدیدرگ هئارا یّمک یاهرادومن تروص هب جیاتن ،تیاهن رد و

.هپت نیدوگ .م.ق موس هرازه رخاوا -1 ریوصت .نایگ هپت .م.ق موس هرازه -2 ریوصت

اهرامآ جیاتن

ریوصت هــب هچنآ ای عوــضوم رظنم زا شوــقن لک :شقن عوــن یناویح و یهایگ ،یدیرجت شوقن یلصا یاه هخاش تحت ،هدش هدیشک تسا یا هنایامنزابریغ شوقن ،یدیرجت شوقن زا روظنم .دندش یدنب میسقت هب یهاگ هک دنا هدش هصلاخ و هزیلیتسا ردقنآ دوخ یلصا مرف هب تبسن هک .داد صیخشت اه هورگ ریاس هب تبسن ار ناشتهابش ناوت یمن ناونع چیه دنشاب یم حوطس و طوطخ عونتم تابیکرت لماش هک زین یسدنه شوقن طابترا یعارز نیمز و نامــسآ و هوک نوچمه یناهیک میهافم اب بلغا و ،هدمآ تسد هب رامآ هب هجوت اب .دنا هدش یدنب هتسد هورگ نیا ءزج ،دنبای یم :زا تسا ترابع شقن عون ره یناوارف نازیم 76/3 اب ربارب و دوــش یم لماــش ار شقن 90دادعت هک :یدیرجت-1

.دشاب یم شوقن لک دصرد لک دصرد 7/6 ربارب و دوش یم لماش ار شقن 9 دادعت هک :یهایگ-2

.دشاب یم شوقن دصرد 16/1 ربارب و دوش یم لماش ار شقن 19 دادعت هک :یناویح-3

.دشاب یم شوقن لک :زا دنترابع زین یناویح شوقن یدنب میسقت یناویح شوقن لک دصرد 73/7 ربارب و شقن 14 دادعت :ناگدنرپ-1 یناویح شوقن لک دصرد 15/8 اب ربارب و شقن 3 دادعت :نایاپراهچ-2 یناویح شوقن لک دصرد 10/5 ربارب و شقن 2 دادعت :ناگدنزخ-3 و نیلوا ءزج نآ تابیکرت و یدومع ،یقفا ،ینحنم ،هتسکش طوطخ هدیقع هب .دنا هتسب شقن اه هنیلافس یور رب هک دنتسه یشوقن نیرتشیب یمایا زا راگدای هب دیاش ،شوقن هنوگ نیا زا هدافتسا ،)18 ،1375(نمشریگ یریصح تفاب عقاو رد و هتفرگ یم رارق هدافتسا دروم یدبس فورظ هک تسا طوطخ نیا دربراک .تسا هدوب رگلافس دنمرنه شخب ماهلا ،فورظ هنوگ نیا رد هک هتخاس زاون مشچ و عیدب یتابیکرت بلغا ،رگیدکی رانک رد ای ییاهنت هب میسرت نانچ یهاگ طوطخ نیا .تسا رادروخرب رامش یب یعونت زا هقطنم ره .دنا هدروآ دوجوب ار یریظن یب یگنهامه فورظ یرهاظ مرف اب هک دنا هدش بیلص و ویتاگن یقانج و یجنرطش یاه تروص هب نایگ رد یسدنه رصانع«

.)101 ،1381،تسودناریا( »دنوش یم هدهاشم لکش یا هلپ طوطخ و یفنم رب هولاع هک دنتسه یــشوقن هلمج زا تاتابن و تاناویح شوقن هدیقع هب .دنوش یم هدید اه هنیلافس یور رب ،یسدنه و یدیرجت شوقن یشهج هدننک نایب ،لافس یور یــشاقن هلحرم نیا ،درف شخبماک

یواح ًلاامتحا هک تماص یسدنه طوطخ هضرع زا نارگلافس هک تسا ،روراب کاخ ،بسانم یزرواشک نیمز لیبق زا یطیحم تسیز یاه مایپ اه هتساوخ یاراد و هدرک رذگ ،تــسا هدوب رطخ یب ناکم و ناوارف بآ یاهرارقتسا نیا یاقب و ماود همزلا هک دنا هدیدرگ یدیدج یاهزاین و همادا و یتــشیعم یاهزاین هلمج زا و هدوب هیلوا عــماوج و کچوک ببس هب یهاگ تاناویح نیا .)31 ،1380،درف شخبماک(تسا یگدنز هکنیا ای دندوب سونأمان دنمرنه یارب راکش ای یزرواشک رد ناشدربراک اما .دندمآ یم رامش هب تانئاک زا یرصانع ای نایادخ زا ییاهدامن اهنآ لیکــشت ار یرنه شنیرفآ ی هنادواج نومضم ،دندوب هچره دومنزاب یسررب رد هک یا هتکن .)11 ،1379 ،رطاشرایو نزواهگنیتا(دنداد یم ندرک ریوصت ددعت ،دنک یم رظن بلج نیدوگ و نایگ یاه هنیلافــس بلغا ،تاناویح نیا لاکشا .تسا تاناویح ریاس نایم زا هدنرپ هیامشقن کیدزن و یعقاو رایسب هاگ ،هدروخروشاه ای رپوت ،یطخ یاه هویش هب اه هنیلافس یور رب هدش هزیلیتــسا تروص هب ًلاماک هاگ و تعیبط هب نهذ هب هک یرظن نیلوا ،بلطم نیا حیضوت و ریبعت رد .دنوش یم هدید ناشفارطا طیحم و تعیبط اب نادنمرنه کیدزن طابترا ،دوش یم ردابتم ،یمئاد یاه هناخدور و یبآ عبانم رانک رد ناتسهوک هک ییاج .تــسا نیمه ًلامتحم و هدوب یزبآ و یهوک ناغرم عاونا ناکسا و یگدنز لحم ،دراد دوجو هیامشقن نیا سپ رد هک ینیدامن یناعم رانک رد عوضوم زا هراومه ناگدنرپ هکنانچ .تسا هدوب رگلافس نادنمرنه شخب ماهلا ياه گنهرف رد و دنا هدوب رادروخرب يدایز تیمها زا ناشنیدامن ي هبنج هب دوعص ،ناگدرم حاورا ،يــهلا يلجت ،حور ،ناج ،يلاعت هب فلتخم هشیدنا ،دوهش يلاع ي هبترم هب لوخد ای نادزیا اب طابترا ناوت ،نامسآ ملاع لیکشت زاغآ زا هدنرپ دامن .)71،1379،رپوک(دنا هدش ریبعت لیخت و ناهج یمامت هک ینامز رد هک تروص نیا هب تسا هتشاد دوجو انعم رهاظ یتخرد ی هخاش رب یا هدنرپ لکش هب دنوادخ ،هدوب بآ زا هدیشوپ زاورپ هب عورش و دوب هتفر ورف اوه رد تخرد نیا یاه هشیر هک دوش یم نیا .)203 ،1378،ناربرگ و هیلاوش(دنک یم نیتسخن یاه بآ زارف رب رگید تاعوضوم رانک رد ییاهنت هب هاگ ،اه هنیلافس یور رب هیامــشقن ای هدــش رارکت فرظ رود ات رود یهورگ تروص هب هاگ و تــسا هدمآ .دنا هتفرگ رارق هنیلافس یور رب ینوتس شیارآ اب اهنآ زا یدادعت هکنیا میتسه یزیگنا تریح حرط دهاــش شوقن نایم رد نآ رب هولاع نیا .)82 ،1381،دلفستره(دناوخ »ناویح-هناش« ناوت یم ار نآ هک

.نایگ هپت .م.ق موس هرازه -3 ریوصت .نایگ هپت .م.ق موس هرازه -4 ریوصت

رد یدننام هناش لکش و ناویح ی هنت ود زا تسا یبیکرت هیامــشقن رد لکش یا هناش طوطخ ،)15-22 ،1364(ماهرپ هتفگ هب .نآ زکرم رد تسا دقتعم وا .تسا ناراب ی هناشن ،خیرات زا شیپ یاه هراگن لافس ناریا ياه نیمزرس يخیرات نارود و خیرات زا شیپ ياه هروطسا رسارس دنویپ .تسا هدوب »ناراب کیپ« ای ناراب و ربا دامن هدنرپ ،نیرهنلا نیب و زا شیپ ياه هراگن لافــس رد نکمم تروص نیرتهب هب ناراب و هدنرپ ناشن ،»يا هناش غرم« ای »ناراب ي هناش« ي هراگن نتسب راک هب اب ،خیرات هناش ياه لاب اب ناگدنرپ هک تساه هراگن لافس نیا رد .تسا هدش هداد ببس ناراب هک اجنآ زا .دزیر يم ورف نانآ زا ناراب ای و دنزاورپ رد يدننام هب يــساسا لماع تایح ی همادا رد هجیتن رد ،دوــش یم هایگ شیور دشر دامن هایگ .تسا هتشاد هارمه هب دوخ اب ار يگدنز و هتفر يم رامش هناشن ود نیا و تــسا هدوب ناراب و ربا دامن زین هدنرپ و يزیخلصاح و یاهاج رد هیامشقن نیا .تایح و يگدنز زمر هب دنتسه يا هراشا دوخ ،1381(دلفستره .تسا هدش هدروآ هایگ زا یدامن اب هارمه یرایــسب لت لافس یور یاه حرط اب بیجع حرط نیا هک تــسا دقتعم )83 ینعی ،ناریا برغم رد« :دسیون یم وا .دشاب یم طوبرم اروگ هپت ای فلح رب هک تسا ییاهدامن هلمج زا هناش رضاح لاح رد ،نیشندرک یحاون ار دامن نیا ،راظتنا فلاخ هب اما دننک یم یراجح ربق یاه گنس یور یدرک ره .اه نز ربق یور رب هن و دنرب یم راک هب اهدرم ربق یارب ًلاومعم هیامشقن نیا .دنک یم لمح یا هناش ،دوخ دنلب هلاک ریز هشیمه زین شیارآ کی رد و دراد اپ ود و رس ود انثتسا نودب و هــشیمه نایگ رد .تسا هدش رارکت راب هس ای ود گرزب هب کچوک زا بیترت هب ینوتس یهوک زب ،دوــش یم هدید شوقن نیا نایم رد هک یرگید ناویح ییاجرد .تسا هتفر راکب نآ مسر یارب ینوگانوگ یاه هویش هک تسا میسرت زب یاپراهچ هکنیا ای و تسا هدش هدروآ زب یاپود و خرمین طقف ناویح ،تسا هدش هجوت زین تایئزج هب موس هنومن رد و تسا هدــش تمسق و اهاپ و تسد یانثتساب نآ ندب نورد و تــسا شیر یاراد .تسا هدش یزادنا شقن گازگیز طوطخ ای مظنم یاهروشاه اب ،رس رپوت هویش هب ود ره هک دنتسه کلومرام و رام یدعب یاه هیامشقن یا هخاش لکش هب بلغا زین یهایگ شوقن .دنا هدش شقن هداس رایسب و رارق یقفا طخ کی یور رب هک بروم طوطخ ای لخن گرب نوچ مظنم .دنوش یم هدید ،دنا هتفرگ لحم رظن زا یسررب دروم فورظ یلک روط هب :رارقتــسا لحم

:دنوش یم میسقت هتسد هس هب شقن یریگرارق یاه هزوک .دوش یم هدید اهنآ هناش یور رب شوقن هک یفورظ -1

.دنریگ یم رارق هورگ نیا رد ⁹راد هناش یاه هرمخ و داشگ هناهد ،اه نادلگ بلغا .تــسا شوقنم اهنآ یناقوف همین هک یفورظ -2

.دنریگ یم رارق هتسد نیا رد هیاپ نودب ای راد هیاپ یاه یروخبآ و اه ناجنف فورظ ؛تسا شقن یریگرارق لحم اهنآ یلصا هندب هک یفورظ -3 دنریگ یم رارق هتسد نیا رد اه نادلگ یخرب و اه هساک ،لکش یا هرقرق

.تسا هدش شوقنم اهنآ هندب زا یتمسق ای لک بلغا هک :زا دنترابع جیاتن ،یدنب میسقت نیا قبطرب دصرد 65/3 اب ربارب شقن 77 دادعت :فرظ هناش -1 دصرد 23/7 اب ربارب شقن 28 دادعت :فرظ یلصا هندب -2 دصرد 11 اب ربارب شقن 13 دادعت :فرظ یناقوف هبل -3 ،یسررب دروم فورظ موس ود زا شیب ،دوش یم هدهاشم هک نانچ

هدید اهنآ هناش یور رب ،شوقن و دنتسه راد هناــش هقطنم ود نیا رد ناوت یم دوجوم عبانم هب هعجارم اب نینچمه اهرامآ جیاتن ربانب .دوش یم ات مراهچ هرازه ینامز هلصاف رد فرــظ صاخ هنوگ نیا هک تــفایرد برغ قطانم یاه هنیلافس جیار و بلاغ مرف ،.م.ق نیتسخن یاه هرازه دقتعم زین )89 ،1345(گربندناو هکنانچ .تسا هتفر یم رامش هب ناریا هناهد گرزب یاه هرمخ ،لکش ثیح زا فورظ نیا نیرت مهم« :تسا یقفا طوطخ .تسا فرظ هناش و ندرگ یور ،نآ شقن هک تسا داشگ راون کی و تسا فرظ ندرگ یور رتشیب هک راد جوم طوطخ و راد هنادند نیا رد هک یرگید هتکن .»تسا هتفرگ رارق فرظ هناش یور هک نهپ رب شوقن یریگرارق لحم ًامومع هک تسا نیا دوش یم تفایرد یسررب ،فرظ مرف هب هتسب هک انعم نیدب ؛تسا هنیلافس مرف عبات ،فورظ یور شوقنم ،دنراد رارق دید ضرعم رد رتــشیب هک هندب زا ییاه تمــسق زا هک تسیا هطقن نیلوا فرظ هناش ،راد هناش فورظ دروم رد ؛دنتسه تمسق نیا ،اه هنومن همه رد نیاربانب .دوش یم هدید لااب و وربور هیواز دنمرنه هجوت دروم للادتسا نیمه اب زین فرظ یناقوف هبل .تسا شوقنم رعقم ای فاص اهنآ ی هندب هک یفورظ دروم رد اما .تسا هتفرگ رارق شاقن .دنوش یم هدید هندب لک رد شوقن ،درادن یگتسجرب هنوگچیه و تسا هب طخ دربراک ،یرصب یاه یگژیو لیلحت اب طابترا رد :بلاغ طخ رثا ره رد طخ« .تسا تیمها زئاح ،شوقن داجیا رد یلصا رصنع ناونع هب و هدش بوسحم دیرجت هب ندیسر یاهرازبا نیرت یلصا زا یکی یرنه تروص هب ار اهزیچ و دراد هنوگزاجیا یدربراک ،دوش هدافتسا هک یقیرط ره هب طخ عون هب هجوتاب .)91 ،1390،نسنج(»دهد یم ناشن زجوم و هداس :زادنترابع هک دنا هدش میسقت هتسد 3هب جیاتن ،شوقن میسرترد هتفرراک 39/8 ابربارب و دوش یم لماش ار شقن 47 دادعت هک :میقتسم -1

.دشاب یم شوقن لک دصرد 19/5 ابربارب و دوش یم لماش ار شقن 23 دادعت هک :هتسکش -2

.دشاب یم شوقن لک دصرد 40/7 ابربارب و دوش یم لماــش ار شقن 48 دادعت هک :ینحنم -3

.دشاب یم شوقن لک دصرد ود زا ،هدافتسا دروم طوطخ رثکا هک دنهد یم ناــشن جیاتن نیا یرتمک نازیم هب هتسکش طوطخ زا و دشاب یم ینحنم و میقتسم عون زا شیب نادنمرنه هک تسا نآ دیؤم بلطم نیا .تسا هدش هدافتسا تشاد هجوت هتــسکش طوطخ و زیت کون و راد هنادند ریواصت هب هکنآ .دنراد لیامت ینحنم و راو هریاد یاهاضف هب دنشاب زین طخ یاتسار ای ریــسم ،طخ عون رانکرد :بلاغ یاتــسار نایم رد .دنزب نماد طخ ویسرپسکا و یرگنایب یاه تلاح هب دناوت یم رد هک دنهد یم ناشن ار یصاخ یاتسار شقن 114 دادعت ،شوقن لک .تسا بلاغ تهج ود زا شیب ای کی یخرب

شقن 32 دادعت :یقفا -1 شقن 37 دادعت :یدومع -2 شقن 55 دادعت :لیام -3 لیام و دصرد 28/9 یدومع ،دصرد 25 یقفا یاتسار ،عومجم رد لیام یاتسار دوجو ترثک .دوــش یم هدهاــشم شوقن رد دصرد 43 رد هفطاع و ییایوپ ،تکرح دوــجو هدنهد ناــشن دناوت یم شوقن رد

ناشن ار یصاخ یاتــسار زین شوقن زا دصرد 3/1 .دــشاب شوقن نیا .دنهد یمن هتسد 4 هب نراقت رظن زا یــسررب دروم شوقن :نراقت تیعضو

:دنشاب یم لیذ حرش هب هک دنوش یم میسقت ات شقن 4و شقن 52 دادــعت :دومع روحم هب تبــسن نراقت -1

.دننراقتم روحم نیا هب تبسن یدودح ات زین شقن 1و شقن 4 دادعت :قــفا روحم هب تبــسن نراقت -2

.تسا نراقتم قفا روحم هب تبسن یدودح شقن 34 دادعت :قفا و دومع روحم هب تبسن نراقت -3

شقن 24 دادعت :نراقتمان -4 دشاب یم نراقت یاراد اه هنیلافس زا دصرد 79/6رد شوقن نیاربانب یاراد شوقن دصرد 47/5 ،لماک نراقت یاراد اهنآ زا دصرد 28/8 هک تبسن نراقت یاراد دصرد 3/4 و دنتسه دومع روحم هب تبسن نراقت ینراقت هنوگچیه زین ،شوقن زا دصرد 20/3 .دنتــسه قفا روحم هب نیا هدنهد ناــشن ،شوقن زا دصرد 80 دودح رد نراقت دوجو .دنرادن هجوت نراقتم شوقن هب قطانم نیا رد رگلافــس نادنمرنه هک تسا .دنا هتشاد هژیو یمهوت دناوت یم هک تسا یمسجت یرصنع ،تفاب زا دارم :تفاب و عونت ،قمع نوچ یتایفیک و دنک اــقلا ار سمل لباق حطــس کی زا نتفرگ رارق مه رانک زا دناوت یم تفاب نیا .دنک داجیا یرصب تیباذج ندز روشاه هک دوــش داجیا لیام ای یقفا ای یدومع یزاوم طوطخ تاهج رد یطوطخ نــینچ نتفرگرارق مه یور .دوــش یم هدیمان .دوش یم هدیمان عطاقتم یاهروشاه ،فلتخم اهنآ دربراک هک هدش هدهاشم شوقن بیکرت رد تفاب هنوگ 6 دادعت

:دشاب یم ریز تروص هب .دوش یم لماش ار شقن 11 دادعت هک :یزاوم یدومع طوطخ -1

.دوش یم هدید شقن 3 دادعت رد هک :یزاوم یقفا طوطخ -2 .دوش یم هدید شقن 12 دادعت رد هک :لیام روشاه -3 .دوش یم هدید شقن 20 دادعت رد هک :عطاقتم لیام روشاه -4 .دوش یم هدید شقن 6 دادعت رد هک :یجنرطش -5 .دوش یم هدید شقن 6 دادعت رد هک :گازگیز -6 تفاب یقبام و دنتسه تفاب یاراد شوقن دصرد 46/4 یلک روط هب ،دصرد 8/8 یزاوم یدومع طوطخ زا هدافتــسا نازیم .دنرادن یصاخ عطاقتم لیام روشاه و دصرد 9/6 لیام روشاه ،دصرد 2/4 یزاوم یقفا 4/8 کی ره زین گازگیز و یجنرطش یاه تفاب .دــشاب یم دصرد 16 .دراد دوجو شوقن رد دصرد زارتحا ای ندش کیدزن هب لیامت نوچ یلماوع هب تفاب یلک روط هب تاریثأت شیازفا و قمع مهوت نینچمه .دبای یم طابترا نتسج یرود و ظاحل زا اه تفاب هکنآ رب فاضم تسا تفاب یاهدرکراک رگید زا یفطاع .)100،1390،نسنج(دندرگ یم رثا رد عونت بجوم و دنباذج یرصب رارکت یانعم هب مظنم رارکت متیر هورگ ود هب متیر اجنیا رد :متیر هب هدنبای دــشر متیر و ؛ناــسکی لصاوف اب تهج کی رد رصنع کی هدش میــسقت موادم یرارکت رییغت کی ندوزفا اب رصنع رارکت یانعم :زا دنترابع کیره نازیم هک تسا 61/4 اب هک ،دوش یم هدید شقن 73 دادعت رد مظنم رارکت متیر -1 .دراد ار دربراک نیرتشیب دصرد

6/7 اب ربارب هک ،دراد دوجو شقن 8 دادعت رد هدنبایدشر متیر -2 .تسا شوقن دصرد متیر زین دصرد 31/9 دودح ،اهنآ ددع 38 ینعی شوقن هیقب -3

.دنرادن یصخشم بوانتم و مظنم رارکت هب نادنمرنه لیامت هدنهد ناشن رامآ نیا گنهآ و نزو رد هک ییاه متیر تسا یهیدب .تسا لاکــشا و طوطخ ،دنا هدش رارکت ناــسکی و مظنم لصاوف اب و هدوب صاخ یمظن یاراد کمک یگنهامه داجیا هب ،ماگ هب ماگ تکرح ســح یاقلا رب هولاع تکرح ،هدنبایدشر یاه متیر نینچمه .)111،1390،نسنج(دننک یم .دننک یم یعادت ار سکعلاب ای نوریب هب نورد زا هک تــسا ییاضف تفگ ناوت یم هدودحم فیرعت رد :هدودحم یاضف ،هدودحم رگید نایب هب .دنوش یم یدنب باق نآ رد یرصب رصانع

.)19 ،1387،ناولهپ(دنک یم میسقت ینورد و ینوریب شخب ود هب ار رثا :دنا هتفرگ رارق هدودحم هنوگ7 رد شوقن یلک روط هب روداترود اه شقن ،تسا دصرد 33/7 اب ربارب هک 40 ات 1 فیدر زا

.دنریگ یمن رارق یصاخ هدودحم رد نیاربانب ،دنا هدش رارکت فرظ هک هتفرگ رارق هورگ 6 رد دعب هب 41 فیدر زا ،شوقن هیقب هدودــحم

:زا دنترابع ربارب هک دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 16 :یقفا لیطتسم -1

.دصرد 13/9 اب تسا هک دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 21 :یدومع لیطتــسم -2

.دصرد 17/8 اب تسا ربارب تــسا ربارب هک دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 21 :ثلثم -3

.دصرد17/8اب دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 10 :نیقاسلا یواستم هقنزوذ -4 ربارب هک دشاب یم نیقاسلا یواستم ریغ هقنزوذ زین شقن کی هدودحم و

.دصرد 7/9 اب تسا اب تــسا ربارب هک دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 8 :هرــیاد -5

.دصرد 6/9 2 اب تــسا ربارب هک دریگ یم رارق هدودحم نیا رد شقن 2 :یزول -6

.دصرد

شوقن یدنب بیکرت لیلحت

رب شوقن یلک شیارآ هب رگا ،ییاهنت هب هیامشقن ره لیلحت رب هولاع یجاّوم ای میقتسم یزاوم طوطخ هجوتم ،مینک هجوت اه هنیلافس یور شخب نیدنچ هب ار نآ یاضف و هدش میسرت فرظ رود هک میوش یم هدیچ طوطخ نیا نایم رد اه هیامــشقن ریاس و تسا هدومن میسقت رایسب راد هناش فورظ دروم رد صوصخ هب شیارآ هنوگنیا .دنا هدــش یدنب بیکرت هنوگ نیا زا یدادعت دهاش ،5ریوصت رد .تــسا لومعم دهد یم ناشن ار هنیلافس رود ات رود شوقنم یاضف ریواصت نیا .میتسه هب اهنت ،هنیلافس حطس بدحت و ویتکپسرپ نتفرگ رظن رد نودب هک .دنا هدش میسرت ،شوقن یدنب بیکرت هوحن نداد ناشن روظنم عون ،دنک یم رظن بلج اه یدنب بیکرت نیا رد هک یرگید هتکن

،شیارآ هنوگ نیا رد .تــسا رگیدکی رانک رد اه هیامــشقن یریگرارق .تسین یربخ هدیچیپ تابیکرت زا و تسامرفمکح ینشور و یگداس دراد دوجو شقن نودب و دازآ یاضف کی ،رگید شقن اب شقن ره نایم عومجم رد ار دوخ یعقاو شزرا ،هیامشقن ره هدش بجوم اضف نیا هک هب مظنم یشور اب اه هنیلافس نیا رد رگلافس .دیامن ظفح یدنب بیکرت رظن دروم هراومه اه یدنب بیکرت لداعت و یگداس و هتخادرپ دوخ راک نیا یاقلا هب ییات هس ای ییاتود یاه بیکرت و نراقت لصا .تسا هدوب وا راک یاضف ،یسدنه طوطخ ندادرارق اب یهاگ .تسا هدرک کمک لداعت هداد رارق اهاضف نیا نورد ار اه هیامشقن ریاس و هدومن یدنب میسقت ار زا هک دراد دوجو زین یرت هدیچیپ یاه یدنب بیکرت نایم نیا رد .تسا یدنب میسقت هک توافت نیا اب .)6ریوصت( دننک یم یوریپ وگلا نیمه زا کی ره و هدش رارکت راب هس ای ود هنیلافس درگادرگ یزاوم طوطخ زا هک هدش هدناشوپ یعونتم یاه شقن زا هدمآ دوجوب یاه شخب نیا هصرع دنمرنه اجنیا رد نیاربانب .تسا لقتــسم و ازجم رگید شخب

،یدنب بیکرت هنوگ نیا زا .تسا هدرک مهارف ار یرتشیب یزادنا شقن .دراد دوجو یسررب دروم هعومجم رد یعونتم و ابیز یاه هنومن رامش هب انثتسا کی ،هعلاطم دروم یاه هنیلافس نایم رد ،7ریوصت دنک یم یوریپ یلصا یوگلا نامه زا یلک راتخاس رد هچ رگا .دور یم هک تــسا یزاوم طوطخ عبات هنیلافــس یور رب شوقن شیارآ ینعی یلصا یاه هیامشقن رد زین یگنیرق لصا و هدش میسرت فرظ روداترود دسر یم رظن هب لاح نیا اب ،دوش یم هدید ،دنا هدش میسرت رت گرزب هک هک تسا هتخادرپ یعیبط هرظنم کی میسرت هب اجنیا رد دنمرنه هک .تسا هدوب هدرک یم یگدنز نآ رد هک یعیبط طیحم زا مهلم دیاــش ندرک رپ روظنم هب دیاش و هنادازآ ،رت کچوک یاه هیامــشقن و رصانع راتخاس تیاعر دیق رد نادنچ دنمرنه و هدش میسرت یلاخ یاهاضف .تسا هدوبن رگید یاه هنومن رد دوجوم یسدنه و مظنم

هجیتن

شوقن دصرد 75 زا شــیب هک دوــمن صخــشم رضاح شهوژپ لیکشت هنایامنزابریغ و یدیرجت شوقن ار هعلاطم دروم یاه هنیلافس بلغا و هدمآ دیدپ طوطخ عاونا عونتم تابیکرت زا هک یشوقن .دهد یم لماک یگنهامه رد فرظ هزادنا و مرف اب و هتفرگارف ار فرظ درگادرگ .دنراد صاصتخا یهایگ و یناویح تاعوضوم هب زین شوقن یقبام .تسا بلغا هعلاطم دروم یاه هنیلافس رد تاناویح تخادرپ و تخاس ی هویش ناویح راو هیاس یزادنا حرط هب نادنمرنه هک بیترت نیا هب تسا ناسکی روط هب هک ،یخیراتاشیپ یرگلافــس رنه رد اهنت هن هک دنتخادرپ یم رد .دوش یم هدید زین یطسو نورق یناریا یاه هنیلافسرد یریگمشچ زاورپ لیبق زا یعیبط یاه تلاح رد ناگدنرپ عاونا هیامشقن نایم نیا کت کی تروصب ای هناخدور رد ندرک انش ای ناتسهوک زارف رب ندرک

یا هتکن ،دنک یم ییامندوخ شوقن ریاس رانک رد هلصاف اب و ازجم شقن یهیدب .تسا شیوخ یگدنز طیحم اب دنمرنه قیمع طابترا رگنایامن هک صاخ یوج طیارش و یطیحم تسیز یاه یگژیو دوجو اب هک تــسا و یسرتسد ،ینایم سرگاز روبعلا بعص یاه ناتــسهوک رد یگدنز تشد نوچمه هیاسمه قنوررپ و ندمتم قطانم اب نامدرم نیا طابترا یراوشد اب بونج رد تــشدورم هگلج و برغ بونج رد ناتــسزوخ یگنهرف زکارم یاهدرواتسد زا رتمک یبرغ تاعافترا نیاربانب .دوب وربور دوخ صاخ یلحم کبس هب رتشیب و دنتسج هرهب شیوخ هیاــسمه و هداس هاگن و ییارگ تعیبط زا دایز نازیم هب هک یکبس .دنتفای تسد

.نایگ هپت .م.ق لوا ات موس هرازه -5ریوصت

.نایگ هپت .م.ق موس هرازه -6ریوصت .نایگ هپت .م.ق موس هرازه -7ریوصت

اه تشون یپ

،هاشنامرک قیرط زا ار دادغب هک هنایمرواخ یبرغ-یقرش هداج نیرت مهم 1 و ناتسناغفا هب ناسارخ قیرط زا قرش تمس هب اجنآ زا و یر هب هواس و نادمه فورعم زین ناسارخ گرزب هداج هب ریسم نیا .درک یم لصتم نیچ هب تیاهن رد .)123 ،1368،هدازدیجم(تسا 2 G. Contenau.

3 R. Ghirshman.

4 Fouilles de TepeGiyan.

5 Torronto.

6 Royal Ontario Museum.

7 T. Cuyler, Jr. Young.

8 Excavation at Godin Tepe.

ینعی نآ تمسق نیرت نهپ هک تـسا یفورظ ،راد هناـش فورظ زا روظنم 9 مه هب یبیجع یانحنا اب تمسق ود نیا .تسا فرظ رس ربارب ود دودح ییلااب هبل

.)79 ،1381،دلفستره(تسا لکش یوضیب زین فورظ نیا نییاپ تمسق .دنلصتم

عبانم تسرهف

،یـسانش هناـشن زادنا مـشچ زا یریوصت طابترا ،)1387(همیهف ،ناوـلهپ .نارهت ،رنه هاگشناد .نارهت ،تمس ،یرگلافس رنه و نف ،)1382(قئاف ،یدیحوت :همجرت ،یمـسجت یاهرنه راثآ لیلحت و هیزجت ،)1390(زلراچ ،نـسنج

.نارهت ،تمس ،نایکاوآ یتب .نارهت ،سونقق ،ناریا رد یرگلافس و لافس ،)1380( للها فیس ،درف شخبماک

،نیعم دمحم :هـمجرت ،ملاـسا ات زاغآ زا ناریا ،)1375(نـمور ،نمـشریگ .نارهت ،یگنهرف و یملع تاراشتنا ،مهدزای پاچ .نارهت ،تمس ،ناریا رد ینیشنرهش زاغآ ،)1368(فسوی ،هدازدیجم نامزاـس ،خیرات زا شیپ رد نارـیا ،)1382( قداـص ،یدازریمهـش کـلم

.نارهت ،روشک یگنهرف ثاریم ،ناریا یسانش ناتساب لاـس هاجنپ رب یرورم ،)1385( للها تزع ،نابهگن

.نارهت ،روشک یگنهرف ثاریم نامزاس یسیع :همجرت ،ناتساب ناریا یـسانش ناتـساب ،)1345(ییول ،گربندناو

.نارهت ،نارهت هاگشناد تاراشتنا ،مانهب نویامه :همجرت ،ناتساب قرش رد ناریا ،)1381(لیما تسنرا ،دلفـستره دیهـش هاگـشناد و یگنهرف تاعلاطم و یناـسنا مولع هاگـشهوژپ ،هداز یتعنص

.نارهت ،نامرک رنهاب ارهز :همجرت ،ناریا برغ یسانش ناتساب ،)1388(نارگید و کنارف ،لوه

.نارهت ،تمس ،یتساب ،3هرامـش ،ناگنهرف ،نایگ هپت رد یرافح ،)1379(دومحم ،تـسودناریا

.92-121صص ،3هرامـش ،ناگـنهرف ،ناـیگ هـچخیرات ،)1379(یـلعدمحم ،یفیـس

.67-91صص Young,T.C., Jr., )1969), Excavation at Godin Tepe First Progress Report, Occasional Papers 17, Royal On- tario Museum )ROM), Toronto.

کرتشم یاوتحم و نیماضم هچرگا.دریگ یم هرهب تعیبط هب هیاریپ یب هدوب نامدرم نیا نایم رد راتفگ و هشیدنا تلادابت زا یکاح شوقن نیا ره میسرت هوحن رد صاخ و درفب رصحنم ییاهدومن لاح نیع رد تسا یاه طختسد و اه کبس اب دحاو یرصنع هب ییوگ.دوش یم هدید عوضوم رد هک یصخش یراثآ قلخ نمض دنمرنه و هدــش هتخادرپ توافتم نوناق هب رادافو ،تسا ریگمشچ و لماک یسانش ییابیز ظاحل هب وا رظن .تسیا هژیو رصانع زا هدافتسا هب زاجم اهنت نآ رد هک تــسیا هتشونان اه هنیلافس یرهاظ لکش رد ،شوقن میسرت هوحن رب هولاع اه توافت نیا رامشرپ دیلوت دهاــش قطانم نیا رد هکنانچ دنک یم ییامندوخ زین .میتسه راد هناش هب موسوم یاه هنیلافس و میقتسم طوطخ دربراک ،یرصب یاه یگژیو لیلحت اب طابترا رد ییاضف قلخ بجوم هک تسا تیمها زئاح شوقن میسرت رد ینحنم یاتسار ،نآ رانکرد .تسا هدیدرگ هنیلافــس هندب یور رب مارآ و زجوم .دیامن یم اقلا ار شوج و بنج و تکرح ساــسحا ،شوقن بلغا لیام هدومن داجیا ار ییاه تفاب ،فلتخم یایاوز زا طوطخ بیکرت نینچمه ،یزاوم یقفا طوطخ تابیکرت عاونا .دشخب یم قمع و عونت شوقن هب هک ،عطاقتم لیام یاهروشاه و لیام یاهروشاه ،یزاوم یدومع طوطخ طوطخ یلاوت زا هک گازگیز یاه تفاب اهنآ رب هولاع .دنا هدومن تفاب داجیا رگید زا .دوش یم هدید زین یجنرطش تفاب و دنوش یم لصاح هتسکش ،تسا هدهاشم لباق شوقن دصرد 76 دودح رد هک یزراب تاصخشم دومع روحم هب تبسن نراقت هچرگا .دشاب یم نراقت عاونا زا یکی دوجو روحم هب تبسن نراقت نوچمه نراقت رگید عاونا ،هدوب هجوت دروم رتشیب رارکت نینچمه .دوــش یم هدید شوقن نایم رد زین لماک نراقت و قفا دودح رد هک تسا یرگید یرصب لصا ،شقن ره رد رصانع کیمتیر

لیکشت مظنم رارکت متیر ار نآ بلغا هک دراد دوجو شوقن دصرد 70 یسررب زا سپ ،تیاهن رد .دنتسه هدنبای دــشر متیر یقبام و دهد یم هدودحم رد ،شوقن زا یدایز دادعت هک دش صخشم اه هیامشقن هدودحم لیطتسم نوچ ییاه هدودحم .دنریگ یم رارق ثلثم و یدومع لیطتسم رارق یدعب تاجرد رد یزول و هریاد ،نیقاــسلا یواستم هقنزوذ ،یقفا .دنراد هب ،میرگنب اه هنیلافــس یور رب مه رانک رد شوقن بیکرت هب رگا هنیلافــس رود ات رود هک میروخ یمرب یلکــش ینارود یزاوم طوطخ رارق نآ رد یلصا شوقن ًادعب تسا رارق هک یا هدودحم و هدش هدیشک چیه رد ،شوقن و تسا هدرک کیکفت هندب یاه تمسق ریاس زا ار دنریگ ییوگ .دنوــش یمن هدید یا هریاد طوطخ نیا زا جراخ اه هنومن زا مادک درادن ینایاپ هک دنهد یم ناشن ار یتــسه لک زکرملادحتم ریاود نیا ساسا رب اه هنیلافس یلک راتخاس .تسین نآ زا جراخ یدوجوم چیه و ،زیچره زا شیب نراقت و لداعت نوچ یلماوع و تسا راوتسا تدحو لصا ییاه یدنب بیکرت .دنتسه تدحو یاقلا بجوم اه یدنب بیکرت نیا رد زکرم رد هطقن کی لوح ،رصانع مامت هک یا هنوگ هب یزکرم لداعت اب نیا رد ،نراقتم ًلاــماک تروص هب رصانع نامدیچ و دنا هدــش عیزوت و شمارآ سحو دنناسر یم یرای یگنهامه داجیا هب اه یدنب بیکرت یدنب بیکرت هنوگ نیا دسر یم رظن هب .دننک یم اقلا هدننیب هب ار تیدبا دروم اهراب ،یهلا نییآ ای تنــس کی هلزنم هب رگلافس دنمرنه یارب هتشونان نیناوق نیا زا هک هدوب نیا رب وا یعــس و هتفرگ رارق هدافتسا .دنکن لودع