نژیب و یتارب ،هداز
درکلمع و یازجا درکلمع هلاکیتیرت تحت ریثات دربراک یگرب نوکیلیس ...
534
یشهوژپ هلاقم
ازجا و درکلمع ی
ریثات تحت هلاکیتیرت درکلمع ،نوکیلیس یگرب دربراک
نژورتین دوک و
یبآ شنت
هلحرم رد یشیاز ی
یتارب دیحو
1
،*
نژیب ناسحا
2هداز
:تفایرد خیرات 60
/ 60 / 9911
:شریذپ خیرات 91
/ 96 / 9911
هدیکچ
نیا شیامزآ هب تروص تیلپسا لیروتکاف رد بلاق حرط کولب یاه لماک یفداصت اب هس رارکت رد هعرزم یشهوژپ هدکشناد یزرواشک و عبانم یعیبط
باراد هاگشناد– زاریش ماجنا یط لاس یعارز 19 - 9910 دش . ود لماش اهرامیت حطس
یرایبآ بولطم[
: یرایبآ رب ساسا زاین یبآ هایگ ات هلحرم یگدیسر
یبآ شنت و کیژولویزیف :
لگ هلحرم یاهتنا ات هایگ یبآ زاین ساسا رب یرایبآ هب ]یهد
ترک ناونع ود و یلصا یاه
حطس نوکیلیس یگرب دربراک [
رفص
یلیم )دهاش( رلاوم و
9 یلیم رلاوم ] و هس حطس دوک نژورتین رفص[
مرگولیک نژورتین رب راتکه ( دهاش ) دربراک ، 966 نژورتین مرگولیک رب
راتکه و دربراک
956 نژورتین مرگولیک رب
راتکه هب هک ] ترک رد لیروتکاف تروص .دنتفرگ رارق یعرف یاه
جیاتن شیامزآ نیا رد روراب هجنپ دادعت یبآ شنت هک داد ناشن
هناد رازه نزو و هلبنس رد هناد دادعت ،عبرم رتم رد و دیدش هناد رازه نزو رد شهاک نیا ،اما .داد شهاک ار
لااب نیرت نژورتین دوک حطس ریاس اب هسیاقم رد
نژورتین حوطس ( نیرتشیب
90 دصرد ) دوب . وطس رد ار هناد درکلمع یبآ شنت ،نینچمه هب نژورتین فلتخم ح
( داد شهاک یتوافتم روط 41
، 40 و 10 دصرد
هب شهاک ،دهاش رد بیترت 966
و 956 خر نژورتین دوک دربراک حطس نیرتلااب زا هدافتسا طیارش رد شهاک رادقم نیرتشیب و )راتکه رب نژورتین مرگولیک
.داد نوکیلیس یگرب دربراک زو دوبهب هجیتن رد و شنت تارثا شهاک ببس
،هناد رازه ن صخاش
تسیز درکلمع ،لیفورلک و هدوت
تیاهن رد تشادرب صخاش
هناد درکلمع و .دش
( هناد درکلمع نیرتشیب 5649
( هناد درکلمع نیرتمک و دوب نوکیلیس دربراک و بولطم یرایبآ رامیت هب طوبرم )راتکه رب مرگولیک 4606
هدافتسا مدع و یبآ شنت رامیت رد )راتکه رب مرگولیک هب نوکیلیس
.دمآ تسد ب ه یلک روط
، هلحرم رد نوکیلیس یگرب دربراک .تسا هیصوت لباق یهدلگ ی
،نینچمه هتوب تیساسح شیازفا هب هجوت اب حطس دربراک ،نژورتین دوک یلااب حوطس رد یبآ شنت هب اه
966 رد نژورتین مرگولیک طیارش
سپ یرایبآ عطق
زا یم هیصوت یهدلگ .دوش
هژاو یاه :یدیلک تسیز درکلمع ،تشادرب صخاش ،هدوت
لیفورلک
، نزو رازه هناد
همدقم
1
اب هک سراف ناتسا بونج هلمج زا ناریا کشخ و مرگ قطانم رد بآ عبانم تیدودحم بور یگدنراب و ینیمزریز یاه
ه ،دنتسه ور لحارم
( هلاکیتیرت یشیاز
Triticosecale Wittmack
) ثات تحت ی یبآ شنت ر
یم رارق
،نینچمه .دریگ هدننکدودحم لماوع زا زین نژورتین رصنع
یا یبونج قطانم رد درکلمع خساپ .تسا نار
تلاغ دوک هب یهد
نآ زا شیب نژورتین و رادقم هب هک
ب ،دشاب هتسباو دوک دربراک نامز ا
لباق تی سرتسد هب ی میقتسم هطبار یگدنراب عیزوت و رادقم ،کاخ رد بآ
( دراد
Barati et al., 2015
هدرک تابثا یدایز نارگشهوژپ .) هک دنا
رد ومن و دشر رم
هیلوا لحا یگدنز
تلاغ
، هلحرم دننام هجنپ دیلوت ی
،
9 - رایداتسا هورگ هاگیشناد ،باراد ییعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ،یژولوکاورگا
زاریش ،زاریش 4 - هورگ رایشناد هاگیشناد ،باراد ییعیبط عباینم و یزرواشک هدکشناد ،یژولوکاورگا
زاریش ،زاریش
*(
- :لوئسم هدنسیون Email: [email protected]
)
DOI: 10.22067/jcesc.2020.88386
هتسباو نژورتین و بآ یمهارف هب تسا
لحارم رد بآ دوبمک ،نینچمه .
دلگ هناد ندش رپ و یه هچلگ یمیقع ببس اه
شهاک تیاهن رد و اه
دادعت هناد هلبنس رد
، هجنپ دیلوت رورابان یاه
نزو شهاک و کت
هناد اه
یم ( دوش
Barati et al., 2016; Hay and Walker, 1989
.)
،نیاربانب کرد بآ هب یسرتسد تیلباق شنکمهرب نژورتین و
کاخ رد
ب ه هدش یفرعم هزات هایگ اب هطبار رد هژیو ی
نازرواشک هب هلاکیتیرت
.تسا مهم قطانم نیا رد درکلمع تابث هب یسرتسد یارب ناریا بونج هب هب یبایتسد یارب ناریا یبونج قطانم نازرواشک یتنس روط
درکلمع لااب ، ب ار هدش هیصوت نژورتین دوک رثکادح ه
یم راک ای و دنرب
یتح هقطنم فرع ریثات تحت زا هایگ ینژورتین زاین زا شیب
دوک
یم هدافتسا نژورتین دننک
رد نژورتین دوک یلااب حوطس دربراک .
یرایبآ یارب بآ یمهارف رد نانیمطا مدع اب هک یقطانم لحارم رد
یهدلگ زا سپ هجاوم
دنتسه رب هولاع ، هنیزه شیازفا
اب تسا نکمم اه
دشاب هارمه تلاغ ییاهن درکلمع رد یبولطمان تارثا (
Ercoli et al.,
2008; Barati et al., 2015
).
رظن ساسا رب زا نارگشهوژپ زا یخرب
و کیردرف هلمج ( وتاربماک
Frederick and Camberato, 1995
) رد
نان مدنگ هناد درکلمع نیرتلااب یتبوطر بولطم طیارش (
Triticum
دلج 18 هرامش ، 4 ، ناتسمز 1399 ص ، . 449 - 435
aestivum L.
) ب نژورتین دوک یلااب یاهرادقم فرصم اب ه
.دمآ تسد
شنت طیارش رد ،اما شیازفا ببس نژورتین یلااب حوطس دربراک یبآ
.دش هناد درکلمع شهاک و یبآ شنت هب تیساسح و ندراوره نو
( ناراکمه
Van Herwaardenet al., 1998
) نیا ناهایگ تیساسح
تفایرد هدننک ی نژورتین دوک یلااب حوطس یبآ شنت هب
قرعت هب ار
رتشیب ب ه هطساو هیلخت و دایز یشیور دشر ی ی
زا تبوطر رتشیب
.دنداد تبسن کاخ لیافورپ لحارم رد یرایبآ یارب بآ یمهارف زا نانیمطا مدع طیارش رد
بور دیدرت نیا اب هراومه نازرواشک ،یهدلگ زا سپ ه
هک دنتسه ور دوک
هب ار نژورتین رادقم
کاخ نومزآ هب هجوت اب( نکمم رثکادح فرع ای
هقطنم ب یتبوطر بولطم طیارش یارب ) ه
نیا ای و دنربب راک رادقم هک
شنت طیارش یارب هدش هیصوت رادقم زا رتمک ار نژورتین دوک فرصم یبآ هار زا یکی .دننک هدافتسا یاه
تسا نکمم هک داهنشیپ لباق
دشاب
هنیهب رادقم نازرواشک هک تسا نیا طیارش یارب ار نژورتین دوک ی
یتبوطر بولطم تلاغ یشیور دشر لحارم رد
ب ه راک دنربب اب رگا ،اما .
بآ دوبمک یرایبآ یارب
بور یهدلگ زا سپ لحارم رد ه
،دندش ور اب
دربراک ییایمیش داوم هدنهاک
شنت حطس ی تارثا نوکیلیس دننام
شنت برخم هدش دیدشت
ب ه هطساو زا هدافتسا ی دوک یلااب حوطس
نژورتین .دنهد شهاک ار نوکیلیس دربراک اب نازرواشک ،رگید ترابع هب
.دننک تعنامم نژورتین دوک یلااب حوطس رد درکلمع دیدش شهاک زا نوکیلیس دربراک یم
شنت برخم تارثا دناوت زا هدنز ریغ یاه
هب ار یکشخ شنت هلمج هلیسو
،یکیژولویزیف یاهراکوزاس ی
.دهد شهاک یکیزیف و ییایمیشویب هب
،لاثم ناونع زا یخرب
( نارگشهوژپ
Hattori et al., 2005
) هداد ناشن هک دنا
زا هدافتسا
نوکیلیس رثا رد موگروس هایگ صلاخ نویسلایمیسآ نازیم شهاک
.درک رتمک نآ زا هدافتسا مدع طیارش هب تبسن ار یبآ شنت ،نینچمه
نآ هک دندرک هدهاشم اه شیازفا و هشیر هب هراسخاش تبسن شهاک
هدام عمجت اب هدش رامیت موگروس رد هشیر کشخ ی
نوکیلیس .داد خر
ببس هشیر هب هراسخاش تبسن شهاک شیازفا و قرعت شهاک
هدش هایگ بآ یبسن یاوتحم و
ببس هناد درکلمع رتمک شهاک
ب ه هطساو دش دهاوخ یکشخ شنت ی (
Hattori et al., 2005
).
ب ه ،هولاع ( ناراکمه و گناگ
Gong et al., 2005
) هک دنداد ناشن
مدنگ رد ار زتنسوتف نازیم یکشخ شنت ک
زا هدافتسا ،اما .داد شها
نوکیلیس نآ .دناسر بولطم دح هب ار نآ
طسوت زتنسوتف دوبهب اه
نوکیلیس یغ لماوع هب ار ر
هنزور دنداد تبسن زتنسوتف رد رثوم یا .
نیا دوجو اب هک
هدنهاک ییایمیش داوم یبآ شنت بولطمان تارثا ی
زا هلمج نوکیلیس تسا نکمم بونج نازرواشک هغدغد شهاک رد
نژورتین دوک فرصم تهج سراف ناتسا یکشخ شنت طیارش رد
شقن ب
ه دشاب هتشاد ییازس یسررب هب هک یعماج شهوژپ ،
ک رثا و نژورتین دو
یگرب دربراک نوکیلیس
یهدلگ زا سپ یبآ شنت طیارش رد تلاغ رد
ب ه هلاکیتیرت هایگ هژیو ناریا یبونج قطانم رد
،دزادرپب بایمک رایسب
،نیاربانب .تسا یسررب هب شهوژپ نیا
رثا شنکمهرب فلتخم حوطس
و نژورتین دوک نوکیلیس
درکلمع رب هناد
ازجا و ی درکلمع هناد ی
.تسا هتخادرپ لصف یاهتنا یبآ شنت طیارش رد هلاکیتیرت
شور و داوم اه
رد رضاح شیامزآ هعرزم
یشهوژپ عبانم و یزرواشک هدکشناد
باراد یعیبط -
زاریش هاگشناد یایفارغج لوط(
51°
′ و 96 و یقرش
ییایفارغج ضرع 46°
′ و 56 عافترا اب و یلامش 9966
حطس زا یرتم
)ایرد یعارز لاس رد 19
- 9910 هقطنم رد سراف ناتسا باراد ی ارجا
دش . زارد نیگنایم .تسا کشخ یاوه و بآ یاراد باراد هقطنم تدم
هنایلاس یگدنراب هقطنم نیا ی
456 یلیم رادقم نیا هک ،تسا رتم
یشیور دشر هلحرم رد ًاتدمع یگدنراب تلاغ
ناتسمز و زییاپ لصف رد
یم خر .دهد طیارش لاس رد هقطنم ییاوه و بآ 19
- 9910 رد لکش 9
یگژیو یسررب روظنم هب .تسا هدمآ هنومن ،کاخ یاه
قمع( بکرم یا
96 - 6 یتناس )رتم هعرزم کاخ زا هب
روط هتشادرب یفداصت دش
و
یگژیو هزادنا نآ ییایمیش و یکیزیف یاه دش یریگ
لودج . 9 جیاتن
یم ناشن ار کاخ نومزآ .دهد
نیا هب شیامزآ پسا تروص
یل ت لیروتکاف کولب حرط بلاق رد
رد یفداصت لماک س
ه رارکت .دش ماجنا :لماش شیامزآ نیا رد اهرامیت
یرایبآ حطس ود هب
[ یلصا لماع ناونع 9
- یبآ شنت نودب یرایبآ
یگدیسر هلحرم ات هایگ یبآ زاین ساسا رب یرایبآ :)بولطم(
و کیژولویزیف 4
- ساسا رب یرایبآ :)یرایبآ مک( یبآ شنت اب یرایبآ
هلحرم یاهتنا ات هایگ یبآ زاین هلحرم زا سپ یرایبآ عطق( یهدلگ ی
])یهدلگ لوا یعرف لماع ،نینچمه .دوب
دوک حطس هس لماش
هب نژورتین ( هروا تروص
10 )نژورتین دصرد [
9 - مرگولیک رفص
،)دهاش( راتکه رب نژورتین 4
- دربراک 966 ،راتکه رب نژورتین مرگولیک
9 - دربراک 956 لماش مود یعرف لماع و ]راتکه رب نژورتین مرگولیک
نوکیلیس دربراک حطس ود [
و رفص 9 یلیم نژورتین دوک .دوب ]رلاوم رد
هلحرم هس [
یگرب هس ( سکادیز دک 99
هجنپ ،) ینز ( سکادیز دک 49
) و
نتفر هقاس (
سکادیز دک 99
( ])
Zadoks et al., 1974
رادقم هب و )
طساوا رد نوکیلیس دربراک .دش هدوزفا هعرزم کاخ هب یواسم هلحرم یهدلگ ی (
ZGS65
) (
Zadoks et al., 1974
) .دش ماجنا رد
رامیت لامعا نامز هب ،نوکیلیس
بذج یبناج تارثا زا یریگولج روظنم
،رامیت نیا رد بآ ترک
دهاش یاه زین
یلومعم بآ اب نوکیلیس نودب
نوکیلیس رامیت لداعم یمجح اب لولحم
دش یشاپ .دن
لکش 1 - هنیشیب و هنیمک نیگنایم ،ییانشور هرود لوط ،ریخبت تشت زا ریخبت ،هنایهام یگدنراب لوط رد یبسن تبوطر و اوه یامد ی
یعارز لاس 1931
- 1931
Figure 1- Monthly rainfall, pan evaporation (E), sunshine duration, mean minimum and maximum air temperatures (Tmin
and Tmax, respectively) and relative humidity (RH) during 2017- 2018 growing season لودج
1 - یگژیو ییایمیش و یکیزیف یاه قمع رد کاخ
93 - 3 یتناس رتم
Table 1- Physical and chemical characteristics of the soil in 0-30 cm depth رادقم Amount دحاو
Unit یگژیو
Characteristics
38.67 نش %
Sand
44.54 تلیس %
Silt
16.79 سر %
Clay
0.99 یلآ نبرک %
O.C
1.70 یلآ هدام %
O.M
1.08 dS.m-1
یکیرتکلا تیاده تیلباق EC
7.47 هتیدیسا
pH
0.09 لک نژورتین %
Total N
325 mg.kg-1
میساتپ لباق سرتسد Available K
11 mg.kg-1
رفسف لباق سرتسد Available P
5.55 mg.kg-1
نهآ Fe
16.31 mg.kg-1
زنگنم Mn
1.46 mg.kg-1
سم Cu
0.73 mg.kg-1
یور Zn
هدامآ تهج رک یزاس
ت اه و زا یریگولج تشن
یبناج بآ و دوک
نژورتین فارطا ره یعرف ترک هتشپ
یا رتم مین ضرع هب داجیا
دش .
یبناج تکرح مدع زا رتشیب نانیمطا یارب بآ
، هلصاف ی رک نیب ت یاه
یلصا ( یرایبآ بولطم شنت و رتم ود )یبآ دش هتفرگ رظن رد
. هزادنا ی
ترک یعرف یاه 5
/ 9
× 4 رتم عبرم دوب کاخ نومزآ جیاتن هب هجوت اب .
( لپیرت تافسف رپوس دوک 06
مرگولیک رب تشاک زا لبق )راتکه
هب .دش هدافتسا رذب ریز یراون تروص ب
رذ هلاکیتیرت مقر(
دابانس ) زا
تاقیقحت هسسوم دابآ نسح هاگتسیا( رذب و لاهن هیهت و حلاصا ،
)باراد هنیهب خیرات هب هجوت اب و هیهت رد تشاک
هقطنم ( مود همین رد )هامرذآ
46 فیدر رد رذآ هلصاف هب یاه
45 یتناس رتم رد 0 فیدر هب
لوط 9 رتم رادقم ساسا رب هیصوت
هدش ( 156 عبرم رتم رد رذب )
ک ا هتش
دش . تهج یرایبآ ترک رد یرایبآ ره زا لبق ،نیمز هب طوبرم یاه
یرایبآ رامیت ،بولطم
کاخ یتبوطر یاوتحم هب
هلیسو ینزو شور
(
Alizadeh, 2001
) لصاوف رد 96
یتناس قمع ات یرتم 06
یتناس یرتم کاخ هزادنا یریگ دش قمع زا شور نیا رد . هراشا یاه
هنومن هدش هنومن ندرک نزو زا سپ و دش تشادرب هتم اب یا
ی
تدم هب ار نآ ،بوطرم 41
یامد( نوآ رد تعاس 965
هجرد
یتناس نزو و ندش کشخ زا سپ .دوش کشخ ات میداد رارق )دارگ
هزادنا کاخ تبوطر رادقم ،هرابود ندرک ( دش یریگ
Alizadeh,
هطقن و هعرزم تیفرظ تلاح رد کاخ تبوطر یمجح دصرد .)1999
شور هب مئاد یگدرمژپ هعرزم و یهاگشیامزآ یاه
هزادنا یا یریگ
هعرزم تیفرظ تلاح رد کاخ تبوطر یمجح یاوتحم .دندش رد یا
قمع یاه 96 و 06 یتناس هب یرتم بیترت 44 / 6 و 49 / 6 یتناس رتم
یتناس رب بعکم ه .دوب بعکم رتم
تبوطر یمجح یاوتحم ،نینچم
قمع رد مئاد یگدرمژپ هطقن رد کاخ یاه
96 و 06 یتناس یرتم
هب بیترت 99 / 6 و 96 / 6 یتناس یتناس رب بعکم رتم .دوب بعکم رتم
تیفرظ تلاح رد تبوطر رادقم لضافت زا سرتسد لباق بآ رادقم هب مئاد یگدرمژپ هطقن و هعرزم ( دمآ تسد
Hanson et al., 2004;
Alizadeh, 1999
.) شرازگ ساسا رب یتبوطر زاجم هیلخت رثکادح
وئاف 50 (
Allen et al., 1998
اب ربارب ) 55 لباق بآ لک زا دصرد
یماگنه ،نیاربانب .دش هتفرگ رظن رد دشر لصف رد سرتسد هک
رادقم
سرتسد لباق بآ زا رتمک هب کاخ
55 زا دصرد نآ دیسر
، یرایبآ
قمع تبوطر و تفرگ ماجنا 6
ات 06 یتناس رتم کاخ ی تیفرظ هب
هعرزم دش هدناسر هب زاین دروم بآ رادقم .
هلیسو ( هطبار 9 ) و هبساحم
هب ترک ره یارب یدربراک بآ رادقم یمجح شور هلیسو
- ینامز
(
Barati et al., 2017; Grimes et al., 1987
هزادنا ) رد .دش یریگ
هب هدش هبساحم بآ رادقم شور نیا هلیسو
( هطبار 9 ) ساسا رب هک
یلیم دوب رتم
، یبد هب هجوت اب سپس و دش ترک ره رد رتیل هب لیدبت
هلول زا یجورخ یارب زاین دروم نامز ،ترک ره یارب هدش هیبعت یاه
ترک رد .دش صخشم نآ یرایبآ هب طوبرم یاه
شنت رامیت یبآ
ات زین
و تفرگ ماجنا تروص نیمه هب یرایبآ یهدلگ هلحرم زا سپ
گ یهدل
هب یرایبآ .دش عطق لماک روط ب بآ رادقم
ه رامیت رد هدش هدرب راک
هب )یهدلگ زا سپ یرایبآ عطق( یبآ شنت و بولطم بیترت
9 / 091 و
0 / 964 یلیم .دوب رتم هلحرم زا سپ هک تسا رکذ هب مزلا ات یهدلگ ی
.دادن خر یگدنراب یگدیسر یاهتنا ( 9 ) ∑
یلیم( یرایبآ بآ قمع:D
،)رتم ،هیلا کی :i
هیلا دادعت:n
،کایخ یاه
θfci
یاوییتحم:
یییمجح تییبوطر کاییخ رد تییلاح تیییفرظ هییعرزم
( یتناس رتم بعکم رب یتنایس ریتم بیعکم ) رد ،کایخ هییلا نییماi θi
:
یاوتحم یمجح تبوطر کاخ ( یتناس رتم بعکم یتناس رب )بیعکم رتم
رد ،کاخ هیلا نیمi
تماخض:ΔZi
ره هیلا یلیم(
.)رتم
هب هزادنا روظنم یرییگ
صخایش هیلحرم رد مدریپ پریب لییفورلک
سکادیییز دییک( یریییش 95
( )
Zadoks et al., 1974
هاگتییسد زا )
لیفورلک ( رتم .دش هدافتسا )SPAD
هتوب خیرایت رد هیلاکیتیرت یایه 46
تشهبیدرا هب
کیژولویزیف یگدیسر هلحرم هلحرم نیا رد .دندیسر
یارب
تسیز و هناد درکلمع( ییاهن درکلمع نییعت صخایش و )هدویت
تیشادرب
تسیز هب هناد درکلمع تبسن(
ترک طسو فیدر ود یلوط رتم ود )هدوت فک ساد اب
( دندش رب 56 یتناس هب ترک ره فارطا رتم هیشاح رثا ناونع
.)دش هتفرگ رظن رد دادعت
96 هلحرم رد هتوب ود ی
هب یگرب روط یفداصت
باختنا ترک ره زکرم زا ب و
ه هلییسو هیقلح ی د یراذیگ ریایس زا نآ رو
هتوب و دش زیامتم اه هلحرم رد
کییژولویزیف یگدیسر ی
، وب نییا هیت ایه
تهج هزادنا هلبنس لوط و هلبنس رد هناد دادعت یریگ دروم
هدافتسا راریق
تفرگ مه . هجنپ دادعت ،نیند ریتم کیی زا روراب یاه
فییدر ود یلویط
هیجنپ دادیعت نآ سایسا رب و تفرگ رارق شرامش دروم ترک ره طسو هییناد رازییه نزو هبییساحم یارییب .دیییدرگ هبییساحم عییبرمرتم رد رورایب نیگناییم و نیزویت روذیب زا ییایترازه هتسد جنپ )مرگ بسحرب(
یرییگ
.دندش هزادنا تهج عایفترا ،هیتوب عایفترا یریگ
96 تریک ریه زا هیتوب
هب تروص صت هزادنا یفدا .دش یریگ
هداد یرامآ هیزجت هب اه
مرن زا هدافتسا اب سنایراو هیزجت شور رازفا
SAS 9.1
(
SAS Institute, 2004
) نیگناییم و تفرگ تروص ایب ایه
هنماد دند نومزآ زا هدافتسا دیصرد جنیپ لایمتحا حطیس رد نیکناد یا
مسر .دندش هسیاقم لکش
مرین زا هدافتیسا ایب اه رازیفا
Excel
ترویص
.تفرگ ثحب و جیاتن
صخاش مچرپ گرب لیفورلک لودج( سنایراو هیزجت جیاتن 4
هک داد ناشن ) صخاش
لیفورلک
هب مدرپ پرب ینعم روط
لامتحا حطس رد یراد کی
ریثات تحت دصرد
.تفرگ رارق نژورتین دوک فرصم
966 و 956 نژورتین مرگولیک رب
راتکه صخاش هب ار مدرپ پرب لیفورلک رادقم هب بیترت
99 و 14
لودج( داد شیازفا دهاش هب تبسن دصرد 9
.) و زیات رظن ساسا رب
رگیاز (
Taiz and Zeiger, 2010
) یرورض رصانع هلمج زا نژورتین
دشر رد و لکش رد یمهم شقن و تسا ناهایگ ومن لوکلوم یریگ
یاه
.دراد لیفورلک ،نینچمه
صخاش زا بوخ صخاش کی پرب لیفورلک
پرب رد دوجوم نژورتین رادقم و تسا
شیازفا نژورتین دوک دربراک اب
یم دبای (
Li et al., 2009
).
صخاش تفرگن رارق یرایبآ میژر ریثات تحت مدرپ پرب لیفورلک
لودج(
4 و 9 یبآ شنت ،اما .) صخاش
هب ار لیفورلک شیازفا یئزج روط
لودج( داد 9
ًلاامتحا .) لولس مجح ندش مک لیلد هب شیازفا نیا ، اه
تسلاپورلک مکارت شیازفا و یبآ شنت طیارش رد حطس دحاو رد اه
( تسا هدوب
Siosemarde et al., 2014
شهوژپ .) زین یرگید یاه
شیازفا صخاش فورلک وج هایگ رد ار لی (
Hordeum vulgare L.
)
(
Niazi-Ardakani et al., 2020
( مدنگ و )
Bredemeier, 2005
)
هداد ناشن ار یتبوطر بولطم طیارش هب تبسن یبآ شنت طیارش رد .دنا
هب نوکیلیس یگرب دربراک ینعم روط
شیازفا ببس یراد صخاش
نازیم هب مدرپ پرب لیفورلک 1
دربراک نودب طیارش هب تبسن دصرد
لودج( دش نآ 9
شیازفا .) صخاش
ب لیفورلک ه
هطساو فرصم ی
رد نوکیلیس ( مورود و نان مدنگ
Reza-beigi, 2019
ترذ و )
(
Mussa, 2006
،تسا هدش هدهاشم زین شنت و بولطم طیارش رد )
هتفای اب هک ( ناراکمه و نیی .دراد تقباطم شهوژپ نیا یاه
Yin et
al., 2014
شیازفا لیلد ) صخاش
رد ریخات نآ لابند هب و لیفورلک
یلپ نازیم شیازفا ار یریپ نیمآ
ایگ رد اه اب هدش رامیت موگروس ه
.دنتسناد نوکیلیس هتوب عافترا هب هتوب عافترا ینعم روط
تحت دصرد کی لامتحا حطس رد یراد
لودج( تفرگ رارق نژورتین دوک ریثات 4
فرصم .) 966 و 956 مرگولیک
هب ار هتوب عافترا راتکه رب نژورتین ینعم روط
هب و راد رادقم هب بیترت 69
و 960 تبسن دصرد لودج( داد شیازفا دهاش هب
9 نژورتین یمهارف .)
هرگ دادعت شیازفا تیاهن رد و یلولس میسقت دایدزا ببس یم اه
.دوش
مه نژورتین ندوب سرتسد رد هچناند ثعاب ،دشاب بآ یمهارف اب نامز
لولس ندش لیوط هرگنایم لوط شیازفا ،اه
هتوب عافترا تیاهن رد و اه
یم ( دوش
Wallace et al., 2017
.)
ریثات تحت ار هتوب عافترا یرایبآ میژر و نوکیلیس یگرب دربراک لودج( دندادن رارق 4
،هتوب عافترا رب رامیت ود نیا ریثات مدع تلع .)
نآ لامعا هلحرم رد اه هلحرم( هایگ ومن زا یا
هک دوب )یهدلگ ی
هنیشیب نارگشهوژپ زا یخرب جیاتن هدرگا .تشاد دوجو هتوب عافترا ی
یثات ( نوکیلیس تبثم ر
Gong et al., 2003
یبآ شنت یفنم ریثات و )
یم ناشن ار یشیور دشر لحارم رد هتوب عافترا رب هعلاطم جیاتن ،دهد
ی
( ناراکمه و یزاین
Niazi-Ardakani et al., 2020
هک داد ناشن )
هلحرم زا سپ یبآ شنت لامعا هایگ هتوب عافترا رب یریثات یهدلگ ی
.تشادن وج لوط هلبنس
جیاتن هیزجت ناشن سنایراو داد
هک هب هلبنس لوط ینعم روط
یراد
رد لامتحا حطس نژورتین دوک ریثات تحت دصرد کی
تفرگ رارق
لودج(
4 دربراک .) 966 و 956 هلبنس لوط راتکه رب نژورتین مرگولیک
هب ار ینعم روط هب و راد رادقم هب بیترت 999
و 909 هب تبسن دصرد
د شیارفا دهاش لودج( دا
9 یم رظن هب .) یمهارف شیازفا هک دسر
هلحرم رد نژورتین هلحرم لوط رد نآ زا سپ و هناگود یگتسجرب ی
ی
کلبنس شزاغآ تعرس شیازفا ببس یزیگنا لگ لوط ًاتیاهن و هدش اه
لکش هلبنس یور رب غلاب کلبنس یرتشیب دادعت و هتفای شیازفا هلبنس یم ( دریگ
Hay and Walker, 1989
.) رب تاعلاطم زا رگید یخرب
( مدنگ یور
Ajam-Norozi et al., 2016
( وج و )
Niazi-
Ardakani et al., 2020
هداد ناشن زین ) رد نژورتین دربراک هک دنا
.تسا هدش هلبنس لوط شیازفا ببس تلاغ یشیور لحارم هناد درکلمع
جیاتن هیزجت سنایراو لودج(
4 ناشن ) داد هک شنکمهرب رامیت
میژر یرایبآ
× نژورتین دوک رد
لامتحا حطس کی
دصرد ینعم .دوب راد
درکلمع نیرتشیب ( هناد
9616 مرگولیک رب )راتکه طوبرم هب رامیت یرایبآ
بولطم و هدافتسا زا 956 مرگولیک دوک راتکه رب نژورتین و دوب
نیرتمک درکلمع هناد ( 9999 مرگولیک رب )راتکه رد رامیت یبآ شنت و
مدع هدافتسا ا ز دوک نژورتین هب لودج( دمآ تسد 1
شنکمهرب رثا .)
یرایبآ میژر ×
رد ار هناد درکلمع یبآ شنت هک داد ناشن نژورتین دوک
؛داد شهاک بولطم یرایبآ هب تبسن نژورتین دوک حوطس همه نیا ،اما
( دوب توافتم یدوک فلتخم یاهرامیت رد شهاک 41
، 40 و 10 دصرد
هب شهاک ،دهاش رد بیترت 966
و 956 )راتکه رب نژورتین مرگولیک
لودج(
1 حطس نیرتلااب زا هدافتسا طیارش رد شهاک رادقم نیرتشیب .)
.داد خر نژورتین دوک دربراک ب هناد درکلمع رتشیب شهاک ه
هطساو نیرتلااب رد یبآ شنت ی
هک داد ناشن ،نژورتین رتمک دربراک اب هسیاقم رد نژورتین دوک حطس رتین دوک هک یناهایگ هدرک تفایرد یدایز نژو
هب یرتشیب تیساسح ،دنا
هتفای .دنتشاد یکشخ شنت دروم رد نارگشهوژپ زا رگید یخرب یاه
( نان مدنگ
Pandy et al., 2001a
( مورود مدنگ ،)
Triticum durum
( )L.
Ercoli et al., 2008
( وج و )
Niazi-Ardakani et al.,
2020; Barati et al., 2015
جیاتن زین ) دروم رد رضاح شهوژپ
یم دییات ار هلاکیتیرت و کیردرف ،شیامزآ نیا جیاتن اب دنورمه .دنک
( وتاربماک
Frederick and Camberato 1995
) یور رب یشهوژپ رد
هجیتن نان مدنگ نیرتلااب یتبوطر بولطم طیارش رد هک دندرک یریگ
ب نژورتین دوک یلااب یاهرادقم فرصم اب هناد درکلمع ه
مآ تسد ،اما .د
شیازفا ببس نژورتین یلااب حوطس دربراک یبآ شنت طیارش رد هب هجوت اب ،نیاربانب .دش هناد درکلمع شهاک و یبآ شنت هب تیساسح شهوژپ جیاتن و هلاکیتیرت دروم رد رضاح شهوژپ جیاتن رد رگید یاه
هنیهب حطس ،تلاغ ریاس دروم میژر هب یگتسب نژورتین دوک دربراک ی
ف و یرایبآ .دراد نژورتین دوک و بآ لباقتم رثا هب هایگ خساپ قیقد مه
شنکمهرب رثا رامیت
یرایبآ میژر
× رد نوکیلیس لامتحا حطس
کی
دصرد ینعم لودج( دوب راد 4
درکلمع نیرتشیب .) ( هناد
5649 مرگولیک
رب )راتکه طوبرم هب رامیت یرایبآ بولطم و نوکیلیس دربراک و دوب
نیرتمک درکلمع هناد ( 4606 مرگولیک رب )راتکه رد رامیت یبآ شنت و
مدع هدافتسا نوکیلیس هب لودج( دمآ تسد 5
ناشن شنکمهرب نیا .)
مدع و دربراک طیارش رد هناد درکلمع شهاک ببس یبآ شنت هک داد ( دربراک مدع طیارش رد شهاک رادقم ،اما .دش نوکیلیس دربراک 19
طیارش رد شهاک رادقم زا رتشیب )دصرد ( نوکیلیس دربراک
46 )دصرد
لودج( دوب 5
نیا هب هتسب نوکیلیس دربراک .) هلحرم هد رد هک
زا یا
ازجا تسا نکمم ،دوش هدافتسا شنت طیارش رد تلاغ ومن و دشر ی
زا سپ لحارم رد نآ زا هدافتسا .دنک رثاتم ار هناد درکلمع زا یتوافتم یم یهدلگ ا ببس یبآ شنت برخم تارثا شهاک اب دناوت
بذج شیازف
داوم لاقتنا و زتنسوتف نازیم ،نآ ماود و پرب حطس صخاش ،رصانع هناد درکلمع و هناد نزو رب تیاهن رد و هدش هناد هب یزتنسوتف .دشاب راذگریثات
لودج 4 - یرایبآ میژر شنکمهرب رثا
× دوک تسیز درکلمع ،هناد رازه نزو رب نژورتین هلاکیتیرت هناد درکلمع و تشادرب صخاش ،هدوت
Table 4- Interaction effect of irrigation regime × nitrogen on 1000-grain weight, biomass yield, harvest index and grain yield of triticale
درکلمع هناد Grain
yield (kg.ha-1) صخاش
تشادرب Harvest index
(%) درکلمع
تسیز هدوت
Biomass yield (kg.ha-1) نزو
هناد رازه 1000-grain weight
(g) نژورتین دوک
N fertilizer آ میژر
یرایب Irrigation
regime
2301 d 43.2 a
5342 d 40.2 a
£دهاش N0
نودب یبآ شنت
Without water stress
5592 b 41.9 a
13350 bc 40.2 a
966££
N100
7098 a 41.2 a
17228 a 40.4 a
956¥
N150
1737 e 36.2 b
4756 d 33.1 b
£دهاش N0
اب شنت یبآ
With water stress
4128 c 32.7 c
12576 c 31.6 b
966££
N100
3833 c 28.0 d
13720 b 25.8 c
956¥
N150
نیگنایم هنماد دند نومزآ ساسا رب نوتس ره رد هباشم فورح اب یاه ینعم فلاتخا نکناد یا
لامتحا حطس رد یراد 5
.دنرادن دصرد : £
،)دهاش( راتکه رد نژورتین مرگولیک رفص
:££
966 ،راتکه رب نژورتین مرگولیک :¥
956 .راتکه رب نژورتین مرگولیک
The Means in each column followed by the same letters are not significantly different at 5% probability level using Duncan's multiple range test. N0, no nitrogen fertilizer (control); N100, 100 kgN.ha-1; N150, 150 kgN.ha-1.
اب ار یگتسبمه نیرتشیب هناد درکلمع ،یبآ شنت نودب طیارش رد ( عبرم رتم رد روراب هلبنس دادعت 194**
/ 6 هبترم رد سپس و ) اب یدعب ی
( هلبنس رد هناد دادعت 949**
/ 6 شنت اب طیارش رد لباقم رد .تشاد )
( هناد رازه نزو اب ار یگتسبمه نیرتشیب هناد درکلمع ،یبآ 061*
/ 6 و ) ( هلبنس رد هناد دادعت اب یدعب هبترم رد سپس
196ns
/ 6 داد ناشن )
لودج(
0 .)
لودج 9 - تارثا میژر دوک ،یرایبآ نژورتین
و نوکیلیس رب صخاش ،لیفورلک ،هتوب عافترا ،هلبنس لوط عبرمرتم رد هلبنس دادعت
رد هناد دادعت و
هلاکیتیرت هلبنس
Table 3- Effects of irrigation regime, N fertilizer and silicon on chlorophyll index, spikes length, plant height, spike no. m-2 and seed no. per spike of triticale
هناد دادعت هلبنس رد Grain no. per
spike هلبنس دادعت
عبرمرتم رد Spike no.
m-2 عافترا
هتوب Plant height
(cm) لوط
هلبنس Spike length (mm) صخاش
لیفورلک Chlorophyll
index یرایبآ میژر
Irrigation regime
33.6 a 374.1 a
83.9 a 74.7 a
52.2 a یبآ شنت نودب
Without water stress
30.3 a 352.0 a
79.1 a 72.1 a
53.6 a یبآ شنت اب
With water stress
نژورتین دوک
N fertilizer
23.4 b 242.5 c
49.6 c 38.0 c
42.6 c دهاش£
N0
34.9 a 397.7 b
91.5 b 81.0 b
55.6 b 966££
N100
37.5 a 449.1 a
103.4 a 101.3 a
60.5 a 956¥
N150
نوکیلیس دربراک
Silicon application
30.7 a 364.4 a
80.4 a 70.9 a
50.7 b دهاش
0 mM
33.1 a 361.7 a
82.5 a 75.9 a
55.1 a 9
یلیم رلاوم 3 mM
نیگنایم هنماد دند نومزآ ساسا رب نوتس ره رد هباشم فورح اب یاه ینعم فلاتخا نکناد یا
.دنرادن دصرد جنپ لامتحا حطس رد یراد :£
نژورتین مرگولیک رفص رب
،)دهاش( راتکه
:££
966 ،راتکه رب نژورتین مرگولیک :¥
956 .راتکه رب نژورتین مرگولیک
Means in each column followed by the same letters are not significantly different at 5% probability level using Duncan’s multiple range test. N0, no nitrogen fertilizer (control); N100, 100 kg N ha-1; N150, 150 kg N ha-1 and mM, millimolar.
لودج 5 - مهرب رثا یرایبآ میژر شنک
× دربراک یلیس نوک تسیز درکلمع ،هناد رازه نزو رب هلاکیتیرت هناد درکلمع و تشادرب صخاش ،هدوت
Table 5- Interaction effect of irrigation regime × silicon application on 1000-grain weight, biomass yield, harvest index and grain yield of triticale
درکلمع هناد Grain
yield (kg.ha-1) صخاش
تشادرب Harvest
index (%) درکلمع
تسیز هدوت
Biomass yield (kg.ha-1) نزو
هناد رازه 1000-grain
weight (g) یلیس دربراک
نوک Silicon application آ میژر
یرایب Irrigation
regime
4973 a 41.5 a
12115 a 40.4 a
£نوکیلیس نودب Without silicon نودب
یبآ شنت Without
water stress 40.1 a 11831 a 42.7 a 5021 a
اب££
یلیس نوک With silicon
2860 c 29.7 c
9994 c 28.6 d
£نوکیلیس نودب Without silicon اب
یبآ شنت With
water stress 31.7 c 10706 b 34.8 b 3604 b
اب££
یلیس نوک With silicon
نیگنایم نوتس ره رد هباشم فورح اب یاه هنماد دند نومزآ ساسا رب
ینعم فلاتخا نکناد یا لامتحا حطس رد یراد
5 .دنرادن دصرد رد نژورتین مرگولیک رفص :£
،)دهاش( راتکه :££
966 ،راتکه رب نژورتین مرگولیک :¥
956 راتکه رب نژورتین مرگولیک
The Means in each column followed by the same letters are not significantly different at 5% probability level using Duncan's multiple range test. N0, no nitrogen fertilizer (control); N100, 100 kg N ha-1; N150, 150 kg N ha-1
هلبنس دادعت روراب
عبرم رتم رد
سنایراو هیزجت جیاتن (
لودج 4 رثا هک داد ناشن ) دوک
نژورتین ریب
هلبنس دادعت روراب
ینعم دصرد کی لامتحا حطس رد عبرمرتم رد .دوب راد
دربراک 966 و 956 مرگولیک نژورتین عبرمرتم رد هلبنس دادعت راتکه رب
دهاش هب تبسن ار هب
ینعم روط و راد هب بیترت رادقم هب 01 و 65 دصرد
هلبنییس دادییعت نیرتییشیب .داد شیازییفا روراییب
( عییبرمرتم رد 9
/ 111 رد )
حطس نیرتلااب دش لصاح نژورتین دوک
ینعم فلاتخا هک رامیت اب یراد
966 دهایش و راتکه رب نژورتین مرگولیک تیشاد
( لودیج 9 شیازیفا .)
هایییگ سرتییسد رد نژورییتین نازیییم و هییناگود یگتییسجرب لییحارم رد
لگ یزیگنا ت ثعاب هیجنپ شیازفا و یشیور دشر کیرح هیتوب رد یینز
یم ( ددرگ
Hay and Walker, 1989
.)
یبآ شنت عیبرمرتم رد هلبنیس دادیعت ار
یراییبآ رایمیت هیب تبیسن
هب بولطم ( یئزج روط 0
شهاک )دصرد داد
لودج(
9 شنت .) ییبآ یاه
لحارم رد ه یشیور ی هجنپ نتفای زیامت رد للاتخا داجیا ببس
ایی و ایه
طقس هجنپ ندش یم روهظ ون یاه
( دویش
McMaster et al., 1994
.)
دوبمک ،نینچمه هلحرم رد تبوطر
هجنپ دادعت ،یهدلگ ی ار رورایب یاه
هب ًلاامتحا هچلگ بسانم حیقلت مدع لیلد شهاک اه
ییم یهد د (
Barati
and Ghadiri, 2016
رد ،ایما .) زا سیپ ییبآ شنیت ریضاح شیایمزآ
هلحرم یهدلگ ی .دش لامعا
یینعمریغ و ییئزج ریثثیت ،نیاربانب یب راد
ر
تشاذگ عبرمرتم رد هلبنس دادعت .
دادعت هناد رد هلبنس
هیک داد ناشن سنایراو هیزجت جیاتن ریثا
دویک نژوریتین حطیس رد
لامتحا کی ینعم دصرد دوب راد
( لودیج 4 نیرتیشیب .) دادیعت
هیناد رد
طوبرم هلبنس هب
رامیت 956 مرگولیک نژورتین راتکه رب ( 5 / 99 هیناد رد
)هلبنس و نیرتمک نآ طوبرم هب ( نژورتین دهاش 1
/ 49 هلبنیس رد هیناد )
دوب ( لودج 9 ).
هچلگ دادعت هلیصاف رد هلبنیس ریه رد اه
نییب ینایمز ی
هلحرم یم نییعت هلبنس روهظ و هقاس ندش لیوط ی دویش
(
Li etal.,
)2001
یم هلبنس رد هناد دادعت ،نیاربانب . دناوت
ریثات تحت هیب یسرتسد
نژورتین و بآ نارگیشهوژپ زا ریگید ییخرب ،ایما .دیشاب هرود نییا رد
(
Christen et al., 1995; Bindraban et al., 1998
هیک دندقتعم )
ساسح هیلحرم نیریت هلبنیس رد هیناد دادیعت یریذیپریثات ی
زا لیماوع
هلحرم لصاف دح یطیحم .تیسا یهدلگ یاهتنا ات مدرپ پرب روهظ ی
شیامزآ رد رضاح
نیا اب هک هلحرم زا سپ یبآ شنت یهدیلگ ی
لایمعا
شهاک اما ،دش یئزج
یم هلبنس رد هناد دادعت شنیت ریثات زا یشان دناوت
هلبنس رب یبآ هیوناث روهظ ون یاه
رد هک دشاب یا تمیسق
ینییایپ یایه
هتفرگ لکش هایگ .دنا
نزو رازه هناد
نزو رازه هناد هب ینعم روط لامتحا حطس رد یراد
دصرد کی
تحت ریثثت مهرب شنک میژر یرایبآ و دوک نژورتین لودج( تفرگ رارق
4 ).
مهرب رامیت شنک یرایبآ
هک داد ناشن نژورتین دوک × طیارش رد
یرایبآ
،بولطم نژورتین دوک دربراک ریثات
ینعم راد رب ی هناد رازه نزو
تشادن . ،اما ،یبآ شنت طیارش رد نژورتین دوک حطس نیرتلااب دربراک
( 956 مرگولیک نژورتین راتکه رب ) هب ار هناد رازه نزو وط
ر ینعم راد و
رادقم هب 44 دصرد داد شهاک نژورتین دهاش هب تبسن لودج(
1 ).
ببس یبآ شنت هک داد ناشن ،رگید یرظنم زا شنکمهرب نیا یسررب شهاک دوک فلتخم یاهرامیت رد شهاک نیا ،اما .دش هناد رازه نزو
( دوب توافتم نژورتین 96
، 49 و 90 هب دصرد ،دهاش رامیت رد بیترت
966 و 956 )راتکه رب نژورتین مرگولیک هک
رد شهاک نیرتشیب
لودج( داد خر نژورتین دوک حطس نیرتلااب 1
.)
ًلاومعم ، اب هک یقطانم رد هناد رازه نزو شهاک یتبوطر شنت
بور ییاهتنا ه
دنتسه ور عبنم تیدودحم تلع هب ، یم خر
.دهد دربراک
نژورتین دوک یلااب حوطس هب
هطساو پرب حطس شیازفا ی لابند هب و
هیلخت تعرس شیازفا نآ تبوطر ی
زا کاخ لیفورپ دیدشت ببس
یبآ شنت برخم تارثا لصف یاهتنا
یم دوش (
Frederick and
Camberato, 1994
).
رتشیب شهاک ببس هدش دیدشت یبآ شنت نیا
زا هدرورپ داوم ددجم لاقتنا و زتنسوتف نازیم مادنا
یاه ر هناد هب یشیو
د و هدش رازه نزو رتشیب شهاک ببس تیاهن ر دش دهاوخ هناد
(
Frederick and Camberato, 1994; Ercoli et al., 2008
).
هناد درکلمع نیب یگتسبمه اب
هناد رازه نزو رد
ش یبآ شنت طیار
*( 061 / 6 ) ینعم یگتسبمه زا رتشیب و راد نآ
هلبنس رد هناد دادعت اب
ns( 196 / 6 ( عبرم رتم رد روراب هجنپ دادعت و ) 650ns
/ -6 ( دوب ) لودج 0
.) یم ناشن جیاتن نیا ب درکلمع شهاک هک دهد
ه هطساو یبآ شنت ی
ًاساسا هب هطساو .تسا هناد رازه نزو رد شهاک ی هجیتن نیا
یریگ
یم رظن هب یقطنم دسر
. اریز
، اب یرایبآ عطق یهدلگ زا سپ
یبآ شنت ،
هتفرشیپ لحارم رد یگدنز زا یرت
هجنپ هک هایگ هس ای ود هجرد یاه
رد
لکش لاح دنتسه یریگ
، دیدشت هدش و هناد یطیارش نیند رد یاه
هجنپ نیا رد هتفرگ لکش یمن اه
هب دنناوت رپ لماک روط رد و دنوش
تیاهن هناد نزو اه هناد درکلمع و یم شهاک
.دبای زا لماوع رگید
هدنهاک هناد رازه نزو ی لولس دادعت شهاک
یاه ا ب مرپسودن ه هطساو
ش رد تلایمیسآ دوبمک ر
( تسا شنت طیا
Voltas et al., 1997
) .
ب تلایمیسآ ددجم لاقتنا ای و لاقتنا رد للاتخا ،نیا رب هولاع هناد ه
اه
لوط ندش دودحم ای هرود
هناد نزو شهاک لماوع زا لاقتنا ی تسا اه
(
Voltas et al., 1998
.)
تسیز درکلمع تشادرب صخاش و هدوت
تسیز درکلمع هب هدوت
روط ینعم لامتحا حطس رد یراد کی
دصرد
تحت مهرب ریثثت شنک
یرایبآ میژر
× دوک نژورتین رارق تفرگ ( لودج
4 .) نیرتشیب تسیز درکلمع رد هدوت
رامیت و بولطم یرایبآ نیرتلااب
حطس ( نژورتین دوک 99446
مرگولیک رب نیرتمک و )راتکه درکلمع
تسیز زین هدوت رد رامیت دهاش و یبآ شنت ( نژورتین
1950 مرگولیک رب
راتکه ) هب دمآ تسد ( لودج 1 .) داد ناشن شنکمهرب نیا یسررب هک
تسیز درکلمع شهاک ببس یبآ شنت دوک حوطس همه رد هدوت
دش نژورتین ،اما .
شهاک نیا رادقم نژورتین دوک فلتخم حوطس رد اه
( دوبن ناسکی 99
، 0 و 46 هب دصرد ،دهاش رامیت رد بیترت 966
و 956
)راتکه رب نژورتین مرگولیک هک
دوک حطس نیرتلااب رد شهاک نیرتشیب
لودج( داد خر نژورتین 1
.) تسیز درکلمع شهاک ب هدوت
ه هطساو ی
یبآ شنت دیدش یم یهدلگ زا سپ هب دناوت
هطساو ی شهاک زتنسوتف رد
نیا شاب طیارش ( د
Wall et al., 2011
.) ،هعلاطم نیا جیاتن اب دنورمه شهاک زین نارگشهوژپ زا رگید یخرب
تسیز درکلمع رادقم هب هدوت
نت تلع هدرک شرازگ ار یهدلگ زا سپ یبآ ش ( دنا
Niazi-Ardakani
et al., 2020
) تسیز درکلمع رتشیب شهاک . حطس نیرتلااب رد هدوت
نژورتین دوک یم ار
ناوت هب تیدودحم و هایگ رتشیب تیساسح رتشیب
( داد تبسن رتنسوتف
Frederick and Camberato 1995
.)
یرایبآ میژر شنکمهرب
× رب نوکیلیس تسیز درکلمع
رد هدوت
دصرد جنپ لامتحا حطس ینعم
دوب راد لودج(
4 .) ناشن شنکمهرب نیا
هک داد ینعم شهاک ببس یبآ شنت تسیز درکلمع راد
طیارش رد هدوت
نوکیلیس دربراک مدع و دربراک دربراک طیارش رد شهاک رادقم ،اما .دش
( دوب توافتم دربراک مدع و 96
و 96 هب دصرد دربراک طیارش رد بیترت
نوکیلیس دربراک مدع و .)
زا هدافتسا طیارش رد رتمک شهاک نوکیلیس
هتوب رتشیب لمحت زا ناشن اه
هدوب رتشیب زتنسوتف و یبآ شنت هب .تسا
گ هلمج زا نارگشهوژپ زا رگید یخرب ( ناراکمه و گنا
Gong et al.,
زین )2005
.دش زتنسوتف شهاک ببس یتبوطر شنت هک دندرک هدهاشم
لودج 1 - یتبوطر توافتم طیارش رد نآ اب طبترم تافص و هناد درکلمع نیب هداس یگتسبمه
Table 6- Simple correlation between grain yield and its related traits under different irrigation regimes
درکلمع تسیز هدوت
Biomass yield (kg. ha-1) صخاش
تشادرب Harvest
index (%) نزو
هناد رازه 1000-grain
weight (g) هناد دادعت
هلبنس رد Seed no. per
spike هلبنس دادعت
روراب رتم ردعبرم
Spike no.
m-2 عافترا
هتوب Plant height (cm) لوط
هلبنس Spike length (mm) صخاش
لیفورلک Chlorophyll
index یرایبآ میژر
Irrigation regime
0.930**
0.175ns 0.361ns
0.727**
0.912**
0.960**
0.951**
0.755**
یبآ شنت نودب without water stress
0.492ns 0.872**
0.689* 0.438ns
-0.056ns 0.392ns
0.162ns 0.533ns
اب یبآ شنت
with water stress
،ns ،*
هب**
ترت ی ب ریغ نعم ی راد ینعم و راد لامتحا حطس رد 5
و 9 دصرد .
ns,* and ** are non-significant and significant at 5% and 1% probability levels, respectively.
