ناریا رد یفرصم هروا دوک تایح هخرچ یبایزرا
نیما هاوخکین
، 1
یزوریف دیعس
*
،2
دیس نامیپ نیسح لد مرخ رورس و3
4
1 - يوجشناد
،نویسازیناکم يرتکد هورگ
یسدنهم کیناکم
،متسیسویب هاگشناد
یسودرف دهشم
2 - رایشناد هورگ تعارز و حلاصا و
،تاتابن دحاو
،تشر هاگشناد دازآ
،یملاسا
،تشر ناریا
3 - رایشناد نیشام هورگ نلایگ هاگشناد ،يزرواشک ياه
4 - رایداتسا هورگ
،تاتابن حلاصا و تعارز هدکشناد
،يزرواشک هاگشناد
یسودرف دهشم
( تفایرد خیرات :
3 / 7 / 5363 - بیوصت خیرات :
51 / 2 / 5361 )
هدیکچ لاس رد هدمع مهس ریخا یاه تسیز تارثا رما نیا هک تسا هدش نیمأت هروا دوک عبنم زا ناریا رد یعارز ناهایگ زاین دروم نژورتین زا یا
تسا هتشاد لابند هب ار یهجوت لباق یطیحم .
یتط رد ییایمیتش هداتهن نتیا فرتصم یتطیحم تتسیز تارثا یسررب ،هعلاطم نیا زا فده
لاس یاه 65 - 5339 اب یم ناریا رد تایح هخرچ یبایزرا شور زا هدافتسا دشاب
. فادها شخب راهچ رد تایح هخرچ یبایزرا و
هزوتح لتمع
دیدرگ ارجا تارثا ریسفت و تارثا یبایزرا ،تایح هخرچ یزیمم ،هعلاطم .
شیاتمرگ لماش مهم ریثأت هورگ هس بلاق رد یطیحم تسیز تارثا
یکشخ نویساکیفیرتوا و هتیدیسا ،یناهج دنتفرگ رارق یسررب دروم
. هداد لیلحت و هیزجت جیاتن دودح رد هک داد ناشن اه
1 / 5 ، 9 / 3 و 3 / 82
هورتگ بلاق رد بیترت هب ناریا روشک رد یطیحم تسیز تارثا عومجم زا دصرد نویتساکیفیرتوا و هتیدیتسا ،یناتهج شیاتمرگ ریثأتت یاته
دوب ییایمیش هداهن نیا فرصم هب طوبرم یکشخ .
خاش نیگنایم ص
نزو یاه هدش یهد هورتگ نتیا رد یسررب دروم هرود رد
هتب ریثأتت یاته
اب ربارب بیترت 5591731
، 55331199 و
21338173 شیب هروا دوک فرصم و دوب
هورتگ بتلاق رد ار یطیحم تسیز برخم تاریثأت نیرت
تسا هتشاذگ اج رب یکشخ نویساکیفیرتوا ریثأت .
زگیاج و هروا دوک فرصم تیریدم ،نیاربانب ییایمیتشریغ و یلآ عبانم اب نآ زا یشخب ینی
موب رد ماظن یاه یگدولآ شهاک روظنم هب یزرواشک تسا ریذپان بانتجا و یرورض یرما ناریا یطیحم تسیز یاه
.
ناگژاو دیلک
: نژورتین و یناهج شیامرگ ،ییایمیش دوک ،نویساکیفیرتوا ،یطیحم تسیز تارثا
لوئسم هدنسیون ؛
نفلت : 16553392189
لیمیا firoozi@iaurasht.ac.ir :
1 . همدقم
و یزرواشک تلاوصحم یارب اضاقت شیازفا
تیدودحم نیمز یاه
هب هجوت هب رجنم یعارز یاه
تسا هدش دیلوت شیازفا .
شیازفا یاهدربهار هلمج زا
یم دیلوت هداهن شیازفا هب ناوت
دحاو رد یفرصم یاه
شیازفا ،حطس هرهب
یرو زا هدافتسا و دیلوت لماوع
هتیراو هراشا لااب درکلمع اب ییاه درک
( Nikkhah et
al., 2015 .)
هار زا یکی راک
،درکلمع شیازفا یاه
تسا ییایمیش یاهدوک زا هدافتسا .
،اتسار نیا رد
تلاوصحم دیلوت رد مهم رصانع زا یکی نژورتین یم رامش هب ایند رسارس رد یزرواشک دور
( Hamzei
et al., 2015 .)
مهم ،نژورتین تهج هدافتسا دروم رصنع نیرت
هب شیب و تسا کاخ یزیخلصاح و یروراب دوب نیرت
دراد لوصحم دیلوت شیازفا رب ار ریثأت (
Mengel and
Kirby, 1978 )
. فرصمرپ و یرورض رصنع نیا دوبمک
زا هدافتسا اب هایگ بولطم دشر هب یبایتسد تهج شور تسا ناربج لباق یفلتخم یاه (Mohammadi
and Sohrabi, 2014) لاس رد .
،هتشذگ یاه
موسرم زا ناریا رد هروا دوک زا هدافتسا شور نیرت
اه
رد و یعارز ناهایگ زاین دروم نژورتین نیمات تهج تسا هدوب اهنآ درکلمع شیازفا هجیتن (
Ministry of
Jihad-e-Agriculture of Iran, 2012 )
. دوک نیا
یواح 89 یم نژورتین دصرد دشاب
( (Erdal et al.,
تیامح هب هجوت اب و2007 ناریا یزرواشک داهج یاه
دیسر دوخ جوا هب دوک نیا فرصم هتشذگ ههد رد ( Ministry of Jihad-e-Agriculture of Iran,
).2013 دوک هک دندرک شرازگ نارگشهوژپ زا یرایسب
هدمع مهس هک نژورتین نیمأت هروا دوک عبنم زا نآ
یم فرصمرپ زا ،دوش رد هدش فرصم یژرنا عبانم نیرت
یم ناریا یزرواشک تلاوصحم دیلوت دشاب
(Mohammadi et al., 2008; Mohammadi et al., 2010; Mousavi-Avval et al., 2011) نیا
تارثا یفرصم ییایمیش یاهدوک هک تسا یلاح رد هورگ بلاق رد تسیز طیحم رب یبرخم ریثأت یاه
یناهج شیامرگ هلمج زا فلتخم هتیدیسا ،
و
یکشخ نویساکیفیرتوا یم اج رب
دنراذگ
.(Khorramdel et al., 2014) هب تارتین ییوشبآ
بآ عبانم و ندشروش ،ینیمزریز و یحطس یاه
یدیسا کاخ ندش یاهزاگ عاونا راشتنا ،یعارز یاه
هناخلگ زا ییایمیش داوم یایاقب تشابنا و یا رگید
یاهدمایپ مهم
هداهن عاونا فرصم رد یژرنارپ یاه
ماظن یم بوسحم جیار یاه دنوش
( Kirchmann and
Thorvaldsson, 2000 .)
رد یشهوژپ Fallahpour
ناراکمه و (
)2012 هب ،
دوک فلتخم ریداقم زا هدافتسا تایح هخرچ یبایزرا یارب نژورتین دنتخادرپ ناسارخ رد وج و مدنگ دیلوت
.
یسررب جیاتن نآ یاه
ریداقم فرصم هک داد ناشن اه
درکلمع شیازفا هب رجنم اهنت هن نژورتین دوک دایز یمن لوصحم تسیز بقاوع هکلب ،دوش
یدج یطیحم
تشاد دهاوخ لابند هب لوصحم دیلوت رد ار .
Khorramdel ناراکمه و
( )2014 تارثا یبایزرا اب
تسیز ماظن یطیحم راهظا روشک مدنگ دیلوت یاه
دنتشاد ات نژورتین فرصم هک 221
و 91 رد مرگولیک
موب یارب بیترت هب راتکه ماظن
هچرگا ،مید و یبآ یاه
زا شیب ندوزفا یلو ،دیدرگ هناد درکلمع دوبهب بجوم تشادن هناد درکلمع رب یدایز ریثأت ،نازیم نیا .
،نژورتین دوک زا ریداقم نیا زا شیب هدافتسا ،نیاربانب تسیز برخم تارثا اهنت م
دهاوخ یپ رد ار یطیح
* Global warming
† Acidification
‡ Terrestrial eutrophication
تشاد . هعلاطم رد ،رگید یا
Brentrup ناراکمه و
( 2004b ) اب فرصم 588 مرگولیک نژورتین
رد راتکه
،هناتسمز مدنگ دیلوت یارب ادتبا
رییغت یربراک نیمز و
سپس هتیدیسا و
ار نویساکیفیرتوا زا
مهم نیرت تارثا
تسیز یطیحم یفرعم دندومن .
رد تایح هخرچ یبایزرا دیلوت
هجوگ یگنرف رد
،ایبملک Bojaca و
ناراکمه (
)2014 راهظا دنتشاد
هک یهددوک ییایمیش
تارثا طیحم یتسیز لباق
یهجوت رد بلاق هورگ یاه ریثأت نویساکیفیرتوا و
هتیدیسا تشاذگ یاجرب کاخ
. ناراکمه و هاوخکین
( 2014a ) دوک زین نژورتین یفرصم زا عبنم هروا یارب
دیلوت ینیمز ماداب ناونع هب ار نلایگ ناتسا رد
هداهن اب یا تارثا هورگ بلاق رد تسیز طیحم رب یفنم
ریثأت نویساکیفیرتوا هتیدیسا و یکشخ
یفرعم
دندومن . رد تاعلاطم و Liu
ناراکمه (
2151 ) و
Abeliotis و
ناراکمه (
)2013 دیدرگ صخشم هک
هرهب تیریدم زا یریگ کیناگرا
فرصم شهاک و
هداهن بجوم ییایمیش یاه شهاک
تارثا تسیز
یطیحم یزرواشک تلاوصحم دیلوت یم
دوش .
اب هجوت هب مهس هدمع دوک هروا رد یفرصم
رد اب و تسیز طیحم یگدنیلاآ رد یزرواشک رظن
رد هروا دوک دح زا شیب و یداعریغ فرصم نتفرگ تسیز تارثا دنور هک تسا یرورض ،ناریا یطیحم
روشک سایقم رد ییایمیش هداهن نیا فرصم برخم دریگ رارق هعلاطم و یسررب دروم .
فده ،ساسا نیا رب
تسیز تارثا یسررب ،هعلاطم نیا زا هروا دوک یطیحم
موب رد یفرصم ماظن
یعارز یاه لاس یط رد ناریا
یاه
65 - 5339 دوب تایح هخرچ یبایزرا شور هب .
2 .
شور و
داوماه
1.2 . هعلاطم لمع هزوح و فادها تسیز تارثا یسررب هب تایح هخرچ یبایزرا شور ات دیلوت دنیآرف یادتبا زا لوصحم کی دیلوت یطیحم
یم نآ فرصم دزادرپ
Finnveden et al., 2009(
.)
فادها هلحرم راهچ یط ،شور نیا و
هزوح لمع
تایح هخرچ یزیمم ،هعلاطم (
یدورو نییعت و اه
یجورخ هناماس یاه )
تارثا ریسفت و تارثا یبایزرا ،
یم ماجنا دریگ
Brentrup et al., 2004a; (
Khoshnevisan et al., 2014 .)
یبایزرا روظنم هب
بلاق رد ناریا رد یفرصم هروا دوک تایح هخرچ هورگ و هتیدیسا ،یناهج شیامرگ ریثأت یاه هب نژورتین فرصم ریداقم ،یکشخ نویساکیفیرتوا
لاس یط رد هروا دوک لکش یاه
65 - 5339 و رامآ زا
ورین ترازو و یزرواشک داهج ترازو تاعلاطا دش جارختسا Ministry of Jihad-e-Agriculture (
of Iran, 2013; Ministry of Energy of Iran,
)2013 .
2.2 . يزیمم هخرچ تایح
هتفرگ رظن رد یدورو نازیم ،هعلاطم نیا رد هدش
موب رد هروا دوک فرصم ماظن
یاه رد ناریا یزرواشک
لاس یط یاه
65 - 5339 دوب . لودج رد 5
نازیم
لاس نیا یط رد ناریا رد هروا دوک تادراو و دیلوت اه
تسا هدش هداد ناشن .
* Agro-ecosystems
لودج 5 . لاس یط ناریا رد هروا دوک تادراو و دیلوت نازیم یاه
65 - 5339
نازیم لاس ( نت )
5349 5341
5344 5346
5361 5365
یلخاد دیلوت 5159597
2579337 5619351
5965936 5139732
5232933
تادراو 339881
1 1
1 1
1
لاس یط رد یاه
65 - 5339 دوک دیلوت رب هولاع
تروص زین دوک عون نیا تادراو ،ناریا رد هروا یم لاس زا نآ تادراو هک تفرگ 5337
فقوتم دش .
هدنیلاآ هدش رشتنم یاه (
هناماس یجورخ )
دنیآرف رد
هدنیلاآ هروا دوک روگ ات هراوهگ زا کاینومآ یاه
( NH3 ) دیسکاورتین ، (
N2O )،
درگوگ ید
دیسکا
( SO2 ) نژورتین دیسکا ، (
NOx ) ید ، نبرک دیسکا
CO2( ) ناتم و CH4(
) دندوب . هدنیلاآ راشتنا یاه
زا جراخ تاراشتنا شخب ود هب هتفای هعرزم
( جارختسا
لمح و دیلوت دنیآرف ،هیلوا داوم و
لقن ) هدنیلاآ و یاه
هعرزم رد هتفای راشتنا دندش میسقت
. راشتنا رادقم
هدنیلاآ یسیئوس سیباتید زا هعرزم زا جراخ یاه
SPINE@CPM
دش جارختسا
(CPM, 2007)
. یارب
راشتنا بیارض زا زین هعرزم لخاد تاراشتنا هبساحم دش هدافتسا هروا دوک .
راشتنا رادقم ،ساسا نیا رب
هدنیلاآ NH3-N دودح
57 دصرد زا لک نژورتین
یفرصم رد بلاق دوک هروا یم دشاب Goebes et al., (
2003; Brentrup et al., 2000 .)
ساسارب شرازگ
نیب تأیه کی دودح رد ،ییاوه و بآ تارییغت لودلا
دوک نژورتین لک زا دصرد نی
ورت هنژ فرصم هدش رد
تروص هب راتکه N2O-N
راشتنا م ی ی دبا
Snyder et (
al., 2009
.)
راشتنا نازیم NOx
هب رد زین رفسمتا
دودح 51 نازیم دصرد N2O
دش هتفرگ رظن رد
Gasol et al., 2007(
.)
* Off-farm
† On-farm
3.2 . تارثا یبایزرا
1.3.2 . يدنب هقبط هقبط هلحرم رد یور رب هدنیلاآ ره ییاراک ،یدنب
هورگ دش هداد ریثأت فلتخم ریثأت یاه .
،رگید ترابع هب
ییاراک برض اب هدنیلاآ
هورگ بلاق رد اه ریثأت یاه
فلتخم (
لودج 2 ) هدنیلاآ فرصم نازیم رد ،اه
هقبط صخاش دش هبساحم ریثأت هورگ ره یدنب
( لودج 2 .)
2.3.2 . لامرن يزاس
صخاش نییعت زا سپ ،هلحرم نیا رد هقبط یاه
-
صخاش نیا ،یدنب لامرن روتکاف رب اه
میسقت یزاس
دندش ( Khojastehpour et al., 2015 .)
یاهروتکاف
لامرن دندوجوم اپورا و ناهج یارب یزاس (Brentrup
et al., 2004a) .
راب نیلوا یارب ،هعلاطم نیا رد
لامرن یاهروتکاف زا هدافتسا اب ناریا طیارش رد یزاس
هطبار ( 5 ) دندش نییعت و هبساحم .
،روظنم نیدب
لاس یط رد ناریا تیعمج یاه
5365 - 5339 زکرم زا
دش ذخا ناریا رامآ یلم (Statistical Centre of
Iran, 2014) .
هلداعم ( 5 )
،هلداعم نیا رد NFi,j
: لامرن روتکاف ریثأت هورگ یزاس
i
لاس رد ما ،ماj
CIi,j : لامرن صخاش ریثأت هورگ یزاس
لاس رد ماi و ماj
Yearj : لاس یم ماi دشاب .
لودج 2 . هدنیلاآ عاونا و تسیز طیحم هب هتفای راشتنا یاه
روتکاف یاه صخشم یزاس هورگ هعلاطم دروم ریثأت یاه
ریثأت هورگ تابیکرت
بیکرت ره ییاراک عبنم
یناهج شیامرگ CO2 , N2O وCH4
CO2=1, CH4=21, N2O=310 (Snyder et al., 2009)
هتیدیسا SO2 , NOX وNH3
SO2=1.2, NOX=0.5, NH3=1.6 (Brentrup et al., 2004a)
یکشخ نویساکیفیرتوا NOX وNH3
NH3=4.4, NOX=1.2 (Brentrup et al., 2004a)
لودج 3 . لامرن یاهروتکاف هورگ یزاس
ناریا رد فلتخم ریثأت یاه
لامرن روتکاف لاس یناهج شیامرگ ریثأت هورگ یزاس
(kg CO2 equiv.) لامرن روتکاف
ریثأت هورگ یزاس
هتیدیسا (kg SO2 equiv.) لامرن روتکاف
نویساکیفیرتوا ریثأت هورگ یزاس یکشخ (kg NOx equiv.)
5339 7552
33 38
5337 7833
88 83
5333 7131
88 85
5336 7819
33 36
5361 7855
37 39
5365 7816
36 39
3.3.2 . نزو یهد
نزو شور رد تارثا یبایزرا شخب رخآ هلحرم ،یهد
یم تایح هخرچ یبایزرا دشاب
. برض اب ،هلحرم نیا رد
لامرن صخاش نزو روتکاف رد یزاس
صخاش ،یهد
نزو دش هبساحم یهد .
هطبار رد (
2 ) طوبرم تابساحم
تسا هدش هداد ناشن تارثا یبایزرا هب :
هلداعم ( 2 )
،هطبار نیا رد Ej, Rj
: بیکرت راشتنا عبنم فرصم ایj
j
،عجرم دحاو ره رب CFij
روتکاف هقبط یدنب یارب
بیکرت عبنم ای j
میهس j هورگ رد ریثأت
،i NFi
:
روتکاف لامرن یزاس هورگ یارب ریثأت
،i WFi روتکاف : نزو
یهد هورگ یارب ریثأت
و i :FI صخاش زین نزو
هدش هداد هورگ یارب
ریثأت یم i دشاب .(Mirhaji et
al., 2012)
3 . جیاتن
هدنیلاآ راشتنا رد هروا دوک فرصم زا یشان یاه
لاس یط رد ناریا یاه
65 - 5339 لودج رد 8
هئارا
تسا هدش .
لودج 8 . هدنیلاآ نازیم موب جراخ و لخاد رد یفرصم هروا دوک زا هتفای راشتنا یاه
ماظن لاس یط ناریا یزرواشک یاه یاه
65 -
5339
لاس راشتنا لحم
راشتنا نازیم (
نت )
NH3 N2O
NOx CO2
CH4 SO2
هعرزم زا جراخ 5339 571
362 533
732325 785
559
هعرزم لخاد 578715
29815 2981
1 1
1
هعرزم زا جراخ 5337 211
895 519
656231 371
539
هعرزم لخاد 211279
35122 3512
1 1
1
هعرزم زا جراخ 5333 571
813 537
318667 792
556
هعرزم لخاد 576791
27599 2757
1 1
1
هعرزم زا جراخ 5336 519
313 525
758339 979
519
هعرزم لخاد 516129
28513 1
1 1
1
هعرزم زا جراخ 5361 511
231 73
813629 838
93
هعرزم لخاد 512838
51833 5186
1 1
1
هعرزم زا جراخ 5365 553
275 62
185913 153
31
هعرزم لخاد 521617
53276 5323
1 1
1
نیگنایم هعرزم زا جراخ
51 / 513 11
/ 313 11
/ 556 113114
999 51 / 518
هعرزم لخاد 91
/ 513915 91
/ 33353 31
/ 5436 1
1
هدنیلاآ راشتنا NH3
رد هروا دوک فرصم زا یشان
هعرزم لخاد 578715
لاس یارب نت 5339
هبساحم
لاس رد رادقم نیا هک دش 5365
لداعم 521617 نت
دوب . هدنیلاآ راشتنا نیگنایم یاه
NH3
، N2O و NOx
لاس یط هعرزم لخاد رد یاه
5365 - 5339 هب
بیترت 91 / 513915 ،
91 / 23252 و
21 / 5336 نت
هب دمآ تسد (
لودج 8 .)
هقبط صخاش لاس رد یناهج شیامرگ یدنب
5339 رد
دودح Ton CO2 equiv.
6513771 هب
دمآ تسد
لاس رد هک 5365
هب Ton CO2 equiv.
9313513
دیسر . شیب هقبط صخاش نازیم نیرت شیامرگ یدنب
لاس رد یناهج 5337
دمآ تسد هب .
صخاش
هقبط لاس رد زین هتیدیسا ریثأت هورگ یدنب 5337
شیب نیرت رادقم ( Ton SO2 equiv.
331118 )
دوب .
ید لداعم نت نبرکدیسکا
لداعم نت درگوگ ید دیسکا
هقبط صخاش لاس رد ریثأت هورگ نیا یدنب
5365
لداعم Ton SO2 equiv.
568777 دش هبساحم
.
هقبط صخاش یکشخ نویساکیفیرتوا ریثأت هورگ یدنب
زا Ton NOx equiv.
772793 لاس رد
5337
هب Ton NOx equiv.
131139 لاس رد
5365
دیسر ( لودج 1 .)
دیسک لداعم نت نژورتین
لودج 1 . صخاش هقبط یاه هورگ یدنب
ناریا رد هروا دوک فرصم یطیحم تسیز ریثأت یاه
هقبط صخاش لاس یناهج شیامرگ یدنب
(Ton CO2 equiv.) هقبط صخاش
هتیدیسا یدنب
(Ton SO2 equiv.uiv.) هقبط صخاش
یکشخ نویساکیفیرتوا یدنب (Ton NOx equiv.uiv.)
5339 6513771
235321 772793
5337 51967157
331118 613118
5333 6397983
236878 761592
5336 3352665
219338 711936
5361 1381897
591123 813321
5365 9313513
568777 131139
نیگنایم 4541111
313119 968641
فرصم زا یشان یطیحم تسیز برخم تارثا مهس ،یناهج شیامرگ ریثأت هورگ هس رد ناریا رد هروا دوک لاس یط نویساکیفیرتوا و هتیدیسا
یاه 65 - 5339
لودج رد 9
تسا هدش هئارا .
لودج 9 . تسیز تارثا لک هب تبسن هروا دوک یطیحم تسیز برخم تارثا مهس
یطیحم لاس یط ناریا رد یاه
65 - 5339 ( دصرد )
هروا دوک یطیحم تسیز برخم تارثا مهس لاس (
دصرد )
یناهج شیامرگ هتیدیسا
یکشخ نویساکیفیرتوا
5339 31
/ 5 86
/ 51 33
/ 35
5337 66
/ 5 83
/ 51 11
/ 26
5333 96
/ 5 66
/ 3 12
/ 29
5336 12
/ 5 22
/ 6 19
/ 28
5361 69
/ 1 61
/ 1 11
/ 57
5365 55
/ 5 11
/ 9 32
/ 56
نیگنایم 15
/ 5 91
/ 3 76
/ 28
یط رد یناهج شیامرگ ریثأت هورگ مهس نیگنایم لاس یاه 65 - 5339 لداعم ناریا رد 1
/ 5 هب دصرد
دمآ تسد .
رد هتیدیسا ریثأت هورگ یارب رادقم نیا
دودح 9 / 3 دوب دصرد .
هروا دوک فرصم زا یشان مهس بلاق رد ناریا رد
یکشخ نویساکیفیرتوا ریثأت هورگ
3 / 28 دیدرگ نییعت دصرد (
لودج 9 .)
صخاش نزو یاه هورگ یهد
شیامرگ ریثأت یاه
لکش رد یکشخ نویساکیفیرتوا و هتیدیسا ،یناهج 5
تسا هدش هدروآ .
لکش 5 . صخاش نزو یاه هداد هدش هورگ هروا دوک فرصم ریثأت یاه لاس یط ناریا رد
یاه 65 - 5339
نامه لکش رد هک هنوگ 5
،تسا هدش هداد ناشن
شیب ،ناریا رد هروا دوک فرصم بیسآ لیسناتپ نیرت
نویساکیفیرتوا ریثأت هورگ بلاق رد ار تسیز طیحم هب یکشخ (
21338173 )
دراد لابند هب .
زا سپ
هورگ ،یکشخ نویساکیفیرتوا هتیدیسا ریثأت
( 55331199 )
شیب طیحم رب ار یفنم تارثا نیرت
یم یاج رب تسیز دراذگ
( لکش 5 .)
4 . هجیتن و ثحب يریگ
ا رد هخرچ یبایزرا شور زا هدافتسا اب هعلاطم نی
تسیز تارثا تایح رد هروا دوک فرصم نازیم یطیحم
لاس یط رد ناریا یاه
65 - 5339 دش یسررب .
جیاتن
هقبط صخاش نیگنایم هک داد ناشن شیامرگ یدنب
ناریا رد هروا دوک فرصم زا یشان یناهج Ton CO2
equiv.
3537117 دیدرگ هبساحم
. رب هولاع هتبلا
تخوس فرصم نازیم ،راشتنا نیا رد یلیسف یاه
یم هفاضا رادقم نیا هب زین یزرواشک شخب دوش
. هب
یوحن جیاتن هک یضعب
زا یسررب اه صخشم هدومن
هک تسا یزرواشک
مهس یدایز رد راشتنا یاهزاگ هناخلگ
یا دراد لابند هب تسیز طیحم هب هک
عبنم
اشتنا هدمع ر
نآ اه تخوس یاه یلیسف دنتسه
Laegreid et al., 1999( رد هروا دوک فرصم مهس ).
یناهج شیامرگ ریثأت هورگ بلاق رد ناریا 1
/ 5 دصرد
دیدرگ نییعت .
هقبط صخاش نیگنایم ریثأت هورگ یدنب
ناریا رد هروا دوک فرصم زا یشان هتیدیسا Ton SO2
equiv.
213119 دش هبساحم
. Khorramdel
(2011) اب
یبایزرا ةخرچ تایح ماظن دیلوت ترذ رد
طیارش بآ و ییاوه دهشم راهظا تشاد هک شیب نیرت
مهس ماظن یدیلوت ترذ
هناد یا رد طیارش بآ و
ییاوه دهشم یارب هورگ ریثأت لصاح هتیدیسا دش
.
هقبط صخاش نیگنایم نویساکیفیرتوا یدنب
یکشخ Ton NOx equiv.
968637 دوب
. فرصم
نیا بلاق رد یهجوت لباق شقن ناریا رد هروا دوک یوحن هب ،دراد ناریا رد ریثأت هورگ هک
3 / 28 زا دصرد
زا یشان ،ناریا رد ریثأت هورگ نیا هب طوبرم تارثا دوب هروا دوک فرصم .
هدنیلاآ ود NH3
NOx و شقن
دنراد یکشخ نویساکیفیرتوا داجیا رد یساسا ( Finnveden & Potting, 1999;
0 5000000 10000000 15000000 20000000 25000000 30000000 35000000
5339 5337 5333 5336 5361 5365
ییاهن صخاش
لاس
یناهج شیامرگ هتیدیسا نویساکیفیرتوا
Khojastehpour et al., 2015 Brentrup .)
و
ناراکمه 2004b(
) راشتنا نازیم هک دنتفایرد
NH3
هب
؛تسا نژورتین دوک فرصم نازیم هب هتسباو یدایز نازیم یروط هب نیا راشتنا نازیم ،نژورتین فرصم شیازفا اب هک
تفای شیازفا زین طیحم هب زاگ .
نینچمه ناققحم نیا
یزاسدازآ لیسناتپ هک دنتشاد راهظا
NH3
طیحم هب
نازیم اب یوق یگتسبمه فرصم
تروص هب نژورتین
دراد ییایمیش Barker-Reid .
ناراکمه و 2005(
)
زاگ هنلااس راشتنا
N2O
مید مدنگ دیلوت عرازم زا
اب ربارب ار ایلارتسا 27
/ 1 - 2 / 1 kgN2O-N/ha (
55 / 1 -
19 / 1 یفرصم نژورتین دصرد )
دندومن شرازگ .
نآ اه
ییایمیش یاهدوک فرصم هب ار رما نیا هدمع لیلد دنتسناد طوبرم هنژورتین .
Nikkhah ناراکمه و
( )2014 یکشخ نویساکیفیرتوا هک دندوب دقتعم
شیب رد ار تسیز طیحم هب بیسآ لیسناتپ نیرت دیلوت
ماداب ینیمز رد ناتسا تشاد . Iriarte ناراکمه و
( )2010 دیلوت ماظن یطیحم تسیز تارثا یسررب اب
تارثا نیرتلااب هک دنتشاد نایب ازلک و نادرگباتفآ هورگ یارب یطیحم تسیز و یناهج شیامرگ ریثأت یاه
دیدرگ لصاح نویساکیفیرتوا .
هب ار رما نیا لیلد اهنآ
یارب ییایمیش یاهدوک دح زا شیب فرصم و دیلوت دنداد تبسن یعارز تلاوصحم نیا دیلوت شیازفا .
موب هچرگا ،بیترت نیدب ماظن
اب یعارز دیلوت یاه
تسیز تلاکشم اب ًامازلا لااب درکلمع داضت رد یطیحم
هداهن دح زا شیب یریگراکب یلو ،دنتسین تایلمع و اه
و میقتسم شیازفا اب هنژورتین یاهدوک هژیو هب یعارز هدنیلاآ عاونا راشتنا میقتسمریغ تسیز طیحم هب اه
زورب دیدشت ببس ،نآ فرصم و دیلوت دنیآرف یط یم یطیحم تسیز تارثا دوش
. اذل زا یتسیاب
تسیز تارثا شهاک تهج بسانم یاهراکهار یطیحم ماظن
یزرواشک دیلوت یاه روظنم هب
ءاقترا
هرهب و یرو دحاو ره یازا هب لااب درکلمع هب یبایتسد عبانم فرصم ییاراک شیازفا قیرط زا نیمز
هدافتسا
دوش ( Brentrup et al., 2004b .)
نامه ط لکش رد هک یرو 5
هدش هداد ناشن زین
ریثأت هورگ هس بلاق رد یطیحم تسیز تارثا ،تسا رد یکشخ نویساکیفیرتوا و هتیدیسا ،یناهج شیامرگ لاس 5361 دنتفای شهاک یهجوت لباق روط هب .
اب
هنارای یزاسدنمفده حرط لوا زاف یارجا هب هجوت و اه
تیامح شهاک هنارای دوک شخپ زا یتلود یاه
ا رد ی
هب ،تفای شهاک لاس نیا رد هداهن نیا فرصم ناریا لاس یط رد هک یوحن 5361
دودح رد 5139732
دش فرصم ناریا رد هروا دوک نت .
هب هجوت اب اما
هروا دوک ریثأت اب هطبار رد نازرواشک تسردان یاهرواب رد دوک نیا فرصم ،یزرواشک تلاوصحم درکلمع رب لاس 5365 فا لبق لاس هب تبسن تفای شیاز
. نیدب
یطیحم تسیز برخم تارثا نتشاد رظن رد اب ،بیترت یم داهنشیپ هروا دوک فرصم تیامح ،دوش
یتلود یاه
نژورتین عبانم زا و دبای شهاک ناریا رد هروا دوک زا اب بوانت ،یلآ یاهدوک دننام نژورتین نیزگیاج لیسناتپ اب ییایمیش یاهدوک و موگل تلاوصحم مک یگدولآ سا رت
ددرگ هدافت .
ماجنا موزل نینچمه
حرط مود زاف یارجا ریثأت یسررب روظنم هب یتاعلاطم هنارای یزاسدنمفده لاس رد اه
5363 دوک فرصم رب
دراد دوجو ناریا رد هروا .
هب هجوت اب ،بیترت نیدب
هناخلگ یاهزاگ راشتنا یلااب مهس هژیو هب و یا
N2O
زا
یم ،عرازم یاهراکهار زا ناوت
و رادیاپ یتیریدم
فرصم و یزروکاخ تایلمع شهاک ریظن کیژولوکا هدننک تیبثت ناهایگ ندرک دراو و یلآ یاهدوک رصانع دوبمک ناربج تهج یعارز بوانت رد نژورتین یاهدوک یارب ینیزگیاج ناونع هب کاخ ییاذغ تسج هرهب ییایمیش (
Braschkat et al., 2003 ).
References
Abeliotis, K., Detsis, V., Pappia, C., 2013.
Life cycle assessment of bean production in the Prespa National Park, Greece. Journal of Cleaner Production 41(0), 89-96.
Anonymous, Statistical Centre of Iran. 2014.
Available at amar.org.ir
Anonymous. Annual agricultural statistics.
Ministry of Jihad-e-Agriculture of Iran. 2012.
[Available from. http://www.maj.ir].
Anonymous. Ministry of Energy., 2013.
Energy balance in Iran. Available on http://www.moe.gov.ir (In Persian).
Bojacá, C.R., Wyckhuys, K.A.G., Schrevens, E., 2014. Life cycle assessment of Colombian greenhouse tomato production based on farmer-level survey data. Journal of Cleaner Production 69, 26-33.
Braschkat, J., Patyk, A., Quirin, M., Reinhardt, G.A., 2003. Life cycle assessment of bread production–a comparison of eight different scenarios. In: Proceedings of the Fourth International Conference on Life Cycle Assessment in the Agri-Food Sector, October 6-8, Bygholm, Denmark. p. 9-16.
Brentrup, F., Küsters, J., Kuhlmann, H., Lammel, J., 2004a. Environmental impact assessment of agricultural production systems using the life cycle assessment methodology:
I. Theoretical concept of a LCA method tailored to crop production. European Journal of Agronomy 20, 247-264.
Brentrup, F., Küsters, J., Lammel, J., Barraclough, P., Kuhlmann, H., 2004b.
Environmental impact assessment of agricultural production systems using the life cycle assessment (LCA) methodology II. The application to N fertilizer use in winter wheat production systems. European Journal of Agronomy 20(3), 265-279.
Brentrup, F., Küsters, J., Lammel, J., Kuhlmann, H., 2000. Methods to estimate on- field nitrogen emissions from crop production as an input to LCA studies in the agricultural
sector. The International Journal of Life Cycle Assessment 5(6), 349-357.
CPM., 2007. SPINE@CPM database.
Competence Center in Environmental Assessment of Product and Material Systems (CPM), Chalmers University of Technology, Goteborg.
Erdal, G., Esengün, K., Erdal, H., Gündüz, O., 2007. Energy use and economical analysis of sugar beet production in Tokat province of Turkey. Energy 32, 35-41.
Fallahpour, F., Aminghafouri, A., Ghalegolab- Behbahani, A., Bannayan, M., 2012. The environmental impact assessment of wheat and barley production by using life cycle assessment (LCA) methodology.
Environment, Development and Sustainability 14, 979-992.
Finnveden, G., Hauschild, M.Z., Ekvall, T., Guinée, J., Heijungs, R., Hellweg, S., Koehler, A., Pennington, D., Suh, S., 2009. Recent developments in Life Cycle Assessment.
Journal of Environmental Management 91, 1- 21.
Finnveden, G., Potting, J., 1999.
Eutrophication as an impact category. State of the art and research needs. Int. J. LCA 4, 311–
314
Gasol, C.M., Gabarrell, X., Anton, A., Rigola, M., Carrasco, J., Ciria, P., Solano, M.L., Rieradevall, J., 2007. Life cycle assessment of a Brassica carinata bioenergy cropping system in southern Europe. Biomass and Bioenergy 31(8), 543-555.
Goebes, M.D., Strader, R., Davidson, C., 2003. An ammonia emission inventory for fertilizer application in the United States.
Atmospheric Environment 37(18), 2539-2550.
Hamzei, j., Babaei, M., Khorramdel, S. 2015.
Effects of different irrigation regimes on fruit production, oil quality, water use efficiency and agronomic nitrogen use efficiency of pumpkin. Agroecology, 7 (1): 99-108.
Iriarte, A., Rieradevall, J., Gabarrell, X., 2010.
Life cycle assessment of sunflower and rapeseed as energy crops under Chilean conditions. Journal of Cleaner Production 18:336–345.
Khojastehpour, M, Taheri-Rad, A., Nikkhah, A. 2015. Life cycle assessment of cotton production in Golestan province based on the production of biomass, energy and net income, Iranian Journal of Biosystems Engineering, 46, 2: 95-104. (In Persian).
Khorramdel, S., 2011. Evaluation of the potential of carbon sequestration and life cycle assessment (LCA) approach in different management systems for corn. PhD Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian).
Khorramdel, S., Rezvani-Moghaddam, P., Amin-Ghafori, A., 2014. Evaluation of environmental impacts for wheat Agroecosystems of Iran by using Life Cycle Assessment methodology. Cereal Research 4(1), 27-44 (In Persian).
Khoshnevisan, B., Rafiee, S., Omid, M., Mousazadeh, H., Clark, S., 2014.
Environmental impact assessment of tomato and cucumber cultivation in greenhouses using life cycle assessment and adaptive neuro-fuzzy inference system. Journal of Cleaner Production 73, 183-192.
Kirchmann, H., Thorvaldsson, G., 2000.
Challenging targets for future agriculture.
European Journal of Agronomy 12, 145–161.
Laegreid, M., Bockman, O.C., Kaarstad, O., 1999. Agriculture, Fertilizers and the Environment. CABI Publishing, Wallingford, XXIV 294 pp.
Liu, Y., Langer, V., Høgh-Jensen, H., Egelyng, H., 2010. Life Cycle Assessment of fossil energy use and greenhouse gas emissions in Chinese pear production. Journal of Cleaner Production 18, 1423-1430.
Mengel, K., and Kirby, E. 1978. Principle of Plant Nutrition. International Potosh Institute, Berne. p. 150-159.
Mirhaji, H., Khojastehpour, M., Abaspour- fard, M.H., Mahdavi Shahri, S.M., 2012.
Environmental impact study of sugar beet production using life cycle assessment in Khorasan province. Agroecology 4, 112-120.
(In Persian).
Mohammadi A, Rafiee S, Mohtasebi SS, Rafiee H., 2010. Energy inputs – yield relationship and cost analysis of kiwifruit production in Iran. Renewable Energy 35, 1071-1075.
Mohammadi, A., Tabatabaeefar, A., Shahin, S., Rafiee, S., Keyhani, A., 2008. Energy use and economical analysis of potato production in Iran a case study: Ardabil province. Energy Conversion and Management 49, 3566-3570.
Mohammadi, K., Sohrabi, Y., 2014. Effects of integrated methods of fertilization on soil nitrogen, phosphorus, biological properties, and canola traits. Iranian Journal of Soil Research 28(1), 27-38 . (In Persian).
Nikkhah, A., Khojastehpour, M., Emadi, B., Taheri-Rad, A., Khorramdel, S. 2015.
Environmental impacts of peanut production system using life cycle assessment methodology. Journal of Cleaner Production, 92, 84-90.
Snyder, C.S., Bruulsema, T.W., Jensen, T.L., Fixen, P.E., 2009. Review of greenhouse gas emissions from crop production systems and fertilizer management effects. Agriculture, Ecosystems and Environment 133(3–4): 247- 266.
Soltanali, H., Emadi, B., Rohani, A., Khojastehpour, M. Nikkhah, A. 2015. Life Cycle Assessment Modeling of Milk Production in Iran. 2015. Information Processing in Agriculture, 5 (1), 51-58.
Life cycle assessment of urea fertilizer consumption in Iran
Amin Nikkhah1,Saeed Firouzi2 , Sayed Hossein Payman 3, Surur Khorramdel 4
1- PhD Student of Mechanization, Department of Biosystems Engineering, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2- Associate Professor, Department of Agronomy and Crop Breeding, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3- Associate Professor, Department of Agricultural Machinery, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
4- Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
Received: 30-Sep.-2014 Accepted: 29-Apr-2016
Abstract
In recent years, a major contribution of the nitrogen needed for agricultural production was supplied from urea chemical fertilizer in Iran; this issue would lead to the serious environmental impacts. The aim of this study was to investigate the environmental impacts of the use of this important agricultural input through Life Cycle Assessment (LCA) methodology during 2007-2012. LCA in four sections including "the goal and scope definition”, “inventory analysis (inputs and outputs of the system)”, “impact assessment, and interpretation of the impacts were calculated. Investigation was performed on three impact categories such as global warming, acidification and eutrophication for terrestrial ecosystems.
The obtained data analysis showed that approximately of 1.5%, 8.6% and 42.8% of the environmental consequences of impact categories including global warming, acidification and eutrophication for terrestrial ecosystems in Iran were related to the this input consumption, respectively. The amounts of weighted indices during the period for these impact categories were calculated 1160785, 11330566 and 25384073, respectively. Urea fertilizer consumption had the highest environmental hazards in terms of eutrophication for terrestrial ecosystems impact category. Therefore, management of the urea fertilizer consumption to minimize its environmental impacts and its replacement by non-chemical nitrogen resources is vital in agriculture sector of Iran.
Keywords: Environmental impacts, Eutrophication, Chemical fertilizer, Global warming, Nitrogen
Corresponding author; Tel:+98-9113362546 Email: firoozi@iaurasht.ac.ir
