1
و باناور نیب یگتسبمه یسررب کاخ تفاب
لیبدرا تشد رد
هدازیلعاقآ همطاف نیرمث
یسابع ادیآ ،1 2ولک
یروع یلعمسا رذابا ،
3
1 - یلیبدرا ققحم هاگشناد ،کاخ یسدنهم و مولع دشرا یسانشراک یوجشناد
2 - یلیبدرا ققحم هاگشناد یملع تئیه وضع
3 - یلیبدرا ققحم هاگشناد یملع تئیه وضع
هصالخ کاخ شیاسرف و باناور تارییغت یسررب اب
رییغت تا ریغتم تخانش و کاخ تایصوصخ نآ عوقو رب کاخ رثؤم یاه
یم هیصوت دوبهب رد دناوت و باناور تارییغت ندومن یمک و یتیریدم یاه
.دوش عقاو دیفم کاخ شیاسرف روظنم هب قیقحت نیا
نیب هطبار یسررب کاخ تفاب
هیبش زا هدافتسا اب باناور دیلوت نازیم و .تفرگ ماجنا لیبدرا تشد هقطنم رد ناراب زاس
نیا یارب
رد ادتبا روظنم 04
قمع زا هطقن 4
- 34 یتناس نییعت یارب کاخ یرتم کاخ تفاب
ظنم یلولس هکبش قیرط هب هنومن م
یرادرب
ناراب هاگتسد زا هدافتسا اب سپس .دیدرگ زاس
تدش اب یشراب ، 9
/ 23 یلیم رب رتم تعاس تدم هب و 14
رد هقیقد تالپ ره
1
× 1
رتم .دش داجیا عبرم رازفا مرن زا هدافتسا اب کاخ تفاب قیرط زا باناور دروآرب یارب ینویسرگر لدم
دیدرگ داجیا SPSS رد .
دعب هلحرم اب
سا زا هدافت Arc GIS نورد ،
هشقن و تفریذپ تروص گنیجیرک شور زا هدافتسا اب طاقن نیب یبای زا مادک ره ی
لماش اهرتماراپ ،Clay
و Sand سالک و هیهت Silt
،دندش یدنب زا اهرتماراپ نیا هشقن بیکرت زا
هلصاح لدم یور هشقن
باناور دیلوت لیسناتپ هنهپ تیاهن رد و هیهت
دش یدنب .
یاتن تلیس و نش ،سر رادقم اب باناور نازیم داد ناشن ج د
یگتسبمه یارا
ینعم یم یراد باناور نیگنایم .دشاب 20
/ 3 و رتیل دروم هقطنم رد باناور دیلوت لیسناتپ طسوتم رظن
دودح هک 5
- 1 رتیل .تسا
:یدیلک تاملک ناراب ،باناور
،زاس کاخ تفاب گنیجیرک ،
1 . همدقم ی بوسر و شیاسرف هدیدپ روشک زا یرایسب هک تسا یتالضعم زا یک
بجوم کاخ شیاسرف .دنتسه هجاوم نآ اب اه
کاخ ییاذغ رصانع یوشتسش یم هتفای شیاسرف یضارا دیلوت تردق و یزیخلصاح شهاک و یحطس یاه
دوش [ 6 ].
دنیآرف باناور
رصانع تفررده رد ،یزرواشک تایلمع یطیحم تارثا و کاخ تفررده قیرط زا هک تسا یمهم ییاذغ
م ؤ یم رث دشاب [ 14 ] .
طیحم و کاخ تظافح یارب یراکهار هئارا رد هقطنم کی رد کاخ بوسر و شیاسرف رب رثؤم یاهدنیآرف و لماوع تخانش یم یرورض ملاس تسیز دشاب
[ 3 ].
زا تیدودحم لیلد هب ،یفرط تاناسون زین و اهزیخبآ یکیزیف تخس طیارش ،ینامز و یلام یاه
ریغ شیپ لباق ینیب
یلاس کشخ دننام یمیلقا عمج ،تدم زارد یاه
هبنج هب طوبرم تاعالطا یروآ دنیآرف فلتخم یاه
یاه
رده هنهپ رد کاخ تفر یم راوشد یعیبط یاه
دشاب [ 0 ].
هیبش زا هدافتسا یایازم نیرتمهم تیلباق ،لمع رد تعرس ،ناراب یزاس
2
فاطعنا و لرتنک ناراب هب تبسن نآ رتشیب یریذپ
سا یعیبط یاه ت
[ 9 ].
نیمز تسا یناکم تارییغت یسررب یارب یوق یرازبا رامآ
ارا هب رداق هک ئ
رگنیمخت زا یعیسو هعومجم ه دروم یگژیو دروآرب روظنم هب اه
رد رظن ناکم هنومن یاه زا هدافتسا اب هدشن یرادرب
هنومن طاقن زا لصاح تاعالطا تسا هدش یرادرب
[ 1 ].
ناراکمه و زنیترام [
8 ] مین قطانم رد هنارتیدم کشخ ه
هوحن ایناپسا یا
هزوح رد ار باناور رب رثؤم لماوع و دیلوت لمعلا سکع اب کاخ هورگ ود زا ،کچوک یاه
یسررب توافتم یکیژولوردیه یاه
هدرک کاخ ساسا نیا رب .دنا زیر یاه
الاب باناور بیرض ،مک یلآ داوم و مک یریذپذوفن اب تفاب یرتمک باناور عورش هناتسآ و رت
سن هب تب کاخ .دنراد طسوتم یلآ داوم و رتشیب یریذپذوفن اب تفاب تشرد یاه ناراکمه و گنچ
[ 5 ] هیبش زا هدافتسا اب ، زاس
نیچ یسل تالف یروهام هپت قطانم رد کاخ تفررده و باناور رب کاخ حطس هلس و بیش هیواز هطبار یسررب هب ناراب بیش شیازفا اب هک تسا نآ رگنایب جیاتن .دنتخادرپ ،
–24 34 حطس هلس نتسکش اب و شیازفا کاخ تفررده و باناور ،هجرد
یم شهاک کاخ تفررده و باناور دیلوت ،کاخ .دبای
ناراب هاگتسد زا هدافتسا اب قیقحت نیا رد هزادنا هب مادقا یعونصم زاس
یریگ
باناور نازیم یسررب و دش
.
2 . شور و داوم اه
دروم هدودحم قیقحت نیا رد هعلاطم
تشد لیبدرا تعسو اب دودح
844 عبرم رتمولیک لوط(
04 ضرع و رتمولیک 24
)رتمولیک و ییایفارغج تیعقوم رد 33
و هجرد 13 / 50 ات هقیقد 38 و هجرد 86 / 13 و یلامش ضرع هقیقد 08
هجرد 90 / 5 هقیقد
ات 08 و هجرد 36 / 32 .تسا هدیدرگ عقاو یقرش لوط هقیقد راومه رایسب تشد نیا
هدوب یش یاراد و دودح رد یمیالم رعقم ب
5 / 4 دصرد و تشد طسوتم عافترا 1354
ایرد حطس زا رتم ا
.تس وتم هنالاس یگدنراب طس 6
/ 352 رتمیلیم .تسا طیارش عونت
راب و امد نازیم ،یعیبط تسا توافتم نآ فلتخم یحاون رد ش
.
رد 04 قمع زا هطقن – 4
34 اس تن ی نییعت یارب یرتم تفاب
هنومن کاخ هب یرادرب
.دیدرگ ماجنا مظنم یلولس هکبش قیرط
دروم هقطنم باناور یسررب روظنم هب سپس ناراب هاگتسد کی زا رظن
اب ییارحص زاس اب یعونصم شر
تباث تدش 9
/ 23 یلیم رب رتم
تدم هب و تعاس 14
هقیقد یرادرب هنومن طاقن مامت یارب باناور مجح ،شراب ره یارجا زا دعب .دیدرگ ارجا
یرطب رد یدیلوت و اه
هظفحم عمج هنومن .دیدرگ تبث رتمونرک طسوت باناور عورش هناتسآ .دیدرگ یروآ رد باناور یرادرب
هام تشهبیدرا 1396
رد
هقطنم ی لیبدرا تشد هنومن .تفرگ ماجنا
باناور یاه عمج
ینادیم تایلمع زا هدش یروآ تنا هاگشیامزآ هب
لاق هت زا سپ و ینیشن
ب بوسر و بآ طولخم ،تابوسر هناوتسا زا هدافتسا اب و نمتاو یفاص ذغاک ا
وت باناور مجح و دیدرگ یزاسادج جردم یاه رب یدیل
یلیم بسح یارب رتیل
هنومن هناوتسا رد اه ارق جردم یاه
ئ دیدرگ ت .
3 . ثحب و جیاتن هداد ندوب لامرن نومزآ رضاح قیقحت رد اه
رازفا مرن زا هدافتسا اب 16
امرن نومزآ .تفرگ تروصSPSS هداد ندوب ل
اه
ریغتم همه عیزوت هک داد ناشن اه
ی .دوب لامرن لدم رد هتفر راک هب و )سر ،تلیس ،نش( لقتسم ریغتم نیب هطبار نییعت یارب
.دیدرگ هدافتسا یطخ هناگ دنچ ینویسرگر هطبار زا )باناور رادقم( هتسباو قبط
لودج 1 رتماراپ ادبم زا ضرع لماش لدم یاه و
ب نویسرگر بیارض اب ربارب بیترت هب تلیس و نش ،سر یار
930 / 593 ، 909 / 5 - ، 958 / 5 - ، 936 / 5 - زا یکاح لدم نیا .دشاب یم
یم باناور اب تلیس و نش ،سر یفنم هطبار دشاب
رگنایب باناور اب سر یفنم هطبار هک تسا کاخ تفر رده شهاک رد سر شقن
اریز ذوفن شهاک ثعاب دعب هب دح کی زا سر ر شیازفا و یریذپ
دوش یم باناو یتاعلاطم هقطنم رد سر نیگنایم هک
52 / 21
دصرد یم .تسا هدش باناور شهاک و یفنم هطبار داجیا ثعاب لیلد نیمه هب دشاب یلو
ساسا رب یلو نومزآ
رد ریغتم هس رهt
3
ینعم رثا لدم رادقم اریز دنراد باناور رب یراد
زا رتمک ریغتم هس ره یاربsig.
45 / 4 یم دشاب . یاتن مآ تسد هب ج شهوژپ اب هد
ناراکمه و یظعاو یاه [
2 ] نایدهم و یباهو و [
11 ] هدرک هراشا باناور اب تلیس تبثم یگتسبمه هب هک اب و دراد تریاغم دنا
ناراکمه و رکیئود جیاتن [
3 ] هدرک هراشا باناور اب سر یفنم یگتسبمه هب هک دراد تقباطم دنا
. لدم یور زا ،لدم نییعت زا دعب
هلصاح تلیس و نش ،سر رتماراپ هس هشقن بیکرت اب باناور دیلوت لیسناتپ هشقن رازفا مرن رد
لصاحGIS دش هب تیاهن رد و 3
دیدرگ کیکفت باناور دیلوت لیسناتپ سالک لکش(
1 د ، ).
لودج 1 - هرامآ و باناور دروآرب یارب هتفای قاقتشا ینویسرگر هلداعم لدم یبایزرا یاه
رتماراپ
2 Sig ینویسرگر هلداعم R
Clay 0.018
0.174
Y = – 5.949 Clay – 5.958 Sand – 5.936 Silt + 597.974 0.018 Sand Silt 0.019
)فلا(
)ب(
)ج(
)د(
لکش 1 - یاهرتماراپ یدنب هنهپ هشقن دروم
هعلاطم . )د( باناور دیلوت لیسناتپ ،)ج( سر ،)ب( تلیس ،)فلا( نش
4
0 . جیتن ه یریگ
رد هعلاطم دروم هقطنم تفاب اب باناور نازیم داد ناشن هدمآ تسدب لدم و جیاتن ،
ینعم هطبار کاخ و دراد یراد
دیلوت لیسناتپ
رتشیب هک دراد رارق دایز و طسوتم ،مک سالک هس رد باناور هقطنم تحاسم
باناور دیلوت لیسناتپ رظن زا سالک رد
طسوتم 5 -
1 رتیل یم رطخ ینعی دشاب دروم هقطنم رد شیاسرف داجیا
یم طسوتم هعلاطم دشاب
باناور دیلوت لیسناتپ نازیم هک یقطانم رد
دروم هقطنم یربراک رتشیب هکنیا هب هجوت اب تسه الاب یم یعارز هعلاطم
دشاب یم دناوت تایلمع و راک و تشک لیلد هب
کاخ هنادکاخ بیرخت بجوم هک دشاب یزرو کاخ هب تشرد یاه
هناد اه زیر ی کاخ نیا هک هدش رت هناد
تارطق دروخرب ماگنه هب اه
شالتم ناراب و هدرک دودسم ار کاخ جرف و للخ و ی
ذوفن شهاک بجوم یم باناور شیازفا و یریذپ
دوش تایلمع یارجا اب هک
،هقطنم طیارش اب بسانتم یرادزیخبآ یم
ناوت دش شیاسرف تارطخ شهاک ای یریگولج بجوم .
5 . عبانم
1 . حم .ج ،یدم 1385 یناکم رامآ یرتمودپ . .کلپ رشن .
053 .ص
2 . .ح.م ،نایدهم ،.ر.ح ،یقداص ،.ع.ح ،یمارهب ،.ر.ع ،یظعاو 1383
کاخ زا یشخب رد باناور یناکم تارییغت . همین هیحان یکهآ یاه
لامش رد کشخ یبرغ
یعیبط عبانم و یزرواشک مولع هلجم .ناریا 15 .
: 213 - 225.3 . .ب ،مدقم یلیلخ ،.ا ،یزوریف نایخرف ،.ا ،یفسوی 1390
.
3 . هنادکاخ بیرخت یهاگشیامزآ یسررب سرف و اه
و تدش فلتخم طیارش رد ینامشاپ شیا تدم
کاخ رد یگدنراب دجسم لگتشد هضوح بختنم یاه
شهوژپ هیرشن .نامیلس کاخ و بآ تظافح یاه
ج. 22 ش ، 2
، 1390 .
4. Barthes, B., Roos, E. 2002. Aggregate stability as an indicator of soil Susceptibility to runoff and erosion, validation at several level. Catena. 47: 133-149.
5. Cheng, Q., Ma, W., Cai, Q. 2008. The relative importance of soil crust and slope angle in runoff and soil loss, A case study in the hilly areas of the Loess Plateau, North China. Geo. J. 71: 117-125.
6. Davie, DK., Lant, C.L. 1994. The effects of CRP enrollment on sediment loads in two southern Illinois streams. Soil and Water Conservation. 49: 407-412.
7. Duiker, S.W., Flanagan, D.C., Lal, R. 2001. Erodibility and Infiltration Characteristics of Five Major Soils of Southwest Spain. Catena.45: 2. 103-121.
8. Matinez, M. 1998. Factors Influencing Surface Runoff Generation in a Mediteranean Semi-arid Environment. Chicamp Watershed Spain. 12(5): 741 – 745.
9. Meyer, L.D. 1994. Rainfall simulators for soil conservation research. Soil and Water Conserv. Soc., Ankeny, Lowa. 83- 103.
10. Perez-Latorre, F.J., Castro, L.D., Delgado, A. 2010. A comparison of two variable intensity rainfall simulators for runoff studies. Soil and Till. Res.107 : 11 – 16.
11. Vahabi, j., Mahdian, M.H. 2008. Rainfall simulation for the study of the effects of efficient factors on runoff rate.
Current science. 95: 1439-1445.
5
Runoff and Soil Texture Correlation in Ardabil Plain
Fatemeh Aghaalizadeh Somarina,*, Ayda Abbasi Kalob, and Abazar Esmali Ouric
a: Master Student of Science and Soil Engineering, Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
b: Department of Science and Soil Engineering, Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
c: Department of Range and Watershed Management , Faculty of Agriculture and natural Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
*Corresponding author: [email protected]
ABSTRACT
Study of runoff and soil erosion variations with soil properties variations and recognizing the effective variables of soil on its occurrence can be useful to improve the management advices and quantify the runoff and soil erosion variations. This research was done to study the relation between soil texture and amount of runoff production by using rain simulator in Ardabil plain. For this purpose, first soil sampled at 40 points from the 0-30 cm depth through regular cellular network to determine the soil texture. Then, a 10 minute 23.9 mm/h intensity rainfall created in each 1×1 m2 plate using the rain simulator. Regression model was created for estimated runoff through soil texture by using SPSS. In the next step interpolation between points occurred using the kriging method by Arc GIS and map of clay, sand and silt parameters was prepared and classified, potential of runoff production map was prepared and finally the map zoned from combination of these parameters map through resulting model. Results indicated that runoff is significantly correlated with clay, sand and silt content. Runoff average 3.24 liter and potential of runoff production is average 1-5 liter in the desired area.
Keyword:Runoff, Rain simulator, Soil texture, Kriging
