[دوّمین همایش ملّی روانشناسی مدرسه]

(1)

1

شنادراک هخاش رد تراهم لیصحت هب نازومآ شناد شیارگ

دنک هجقآ دمحمداژن همطاف نایبارض انیم ،1

دابآریج یدمحم تردق ،2 3

هدیکچ هخاش رد اهنآ بذج زین و نازومآ شناد یلیصحت تیاده رد راذگریثات یساسا لماوع زا یکی ناونع هب هسردم نارواشم شنادراک

یم اچ هب هلاقم نیا رد .دنشاب شل

ناتسرنه رد مان تبث هب نازوما شناد تبغر مدع و تبغر للع و ور شیپ یاه شور .دش هتخادرپ اه

هاگشزومآ راهچ زا تاعلاطا .دوب سرادم رد ناراکمهو نازومآ شناد اب هبحاصم و همانشسرپ شهوژپ رازبا .دوب یفیصوت قیقحت نت ندوب دودحم .دش یروآ عمج ناتسرنه ود و ناتسریبد ود لماش لیصحت هوحن هب تبسن یفاک علاطا مدع ، نارتخد یارب هتشر عو

ناتسرنه رد مان تبث هب نازومآ شناد بذج رد لکشم زورب ثعاب یلاع عطاقم رد لیصحت همادا هوحن و ناتسرنه رد رد .دوب اه

ناتسرنه هتشر تمس هب نارسپ رثکا شیارگ اه مز اب یاه هتشر تمس هب نارتخد و تعنص هنیمز اب ییاه

نازومآ شناد .دوب تامدخ هنی

یم هک ییاه هتشر هب رتخد یم رتشیب ار درک داجیا یلاغتشا دوخ هناخ رد اهنآ اب ناوت

.دندیدنسپ

هژاو دیلک : اه

رواشم ،ناتسرنه ،یلیصحت تیاده ،شنادراک

لیبدرا کی هیحان شرورپ و شزومآ راهب ناتسریبد یشرورپ نواعم ،یتیبرت مولع سانشراک.1

لیبدرا کی هیحان شرورپ و شزومآ سجرن ناتسریبد یلیصحت رواشم ،یتیبرت مولع سانشراک.2

وئسم سانشراک ،یزرواشک دشرا سانشراک . 3

،لونسم هدنسیون و لیبدرا ناتسا شرورپ و شزومآ لک هرادا شنادراک شزومآ ل

29122521292 ،

[email protected]

(2)

2

همدقم و شزومآ ترازو یاه همانرب نیرتمهم زا یکی شنادراک و یا هفرح و ینف یاه شزومآ هعسوت دانسا ققحت یاتسار رد شرورپ

هک یددعتم فادها مغر هب هطسوتم هرود یشزومآ ماظن رد لوحت .تسا هطسوتم شزومآ رد نزاوتم هعسوت داجیا و روشک یتسدارف عقاو شرگن اب راک رازاب ینایم شخب رد صصختم و رهام یاهورین ءلاخ ندرک رپ و نیمأت هجوتم تیاهن رد ،هدش روظنم نآ یارب هنانیب همانرب یارجا هب تبسن تعیرش( تسا روشک رد هعسوت یاه

،هداز 1331 .)

یم صخشم رتزیامتم ار یناهج داصتقا هچنآ نیب و یلم راک یاهرازاب دنک

توافتم زور ره هک تسا یللملا هزورما .تسا شیپ زا رت

هدامآ یاهماظن داجیا اب ات دنتسه شلات رد تخس اهروشک نم ،لاغتشا یارب دارفا یزاس

رد .دنهد رارق هنیهب هدافتسا دروم ار دوخ عبا

یم یطرش هب هعسوت لاح رد یاهروشک مدرم یتح دارفا ةمه تقیقح یژولونکت رد هک دننک تباقر راک رازاب رد دنناوت

نیون یاه

،یگیبدمحم( دنشاب رادروخرب یصصخت یاهتراهم زا و هتشاد تراهم 1333

هفرح شزومآ ماظن ًلاومعم .) روشک ره یا

كی دننام

هدامآ لوئسم ،داهن یم دادملق راک یارب دارفا یزاس

، نایغاب هرق( دوش 1311

.)

هتشر یاراد هک تسا شنادراک هخاش هفرح و تراهم یریگدای یارب هتشر باختنا دراوم زا یکی ام روشک رد داشابیم یدداعتم یااه

ب یم نآ باختنا هب زاجم هطسوتم لوا لاس زا دعب نازومآ شناد همه هک و لاااب لداعم اب نازومآ شناد شیارگ لیبدرا ناتسا رد .دنشا

هیضرف نیا قیقحت نیا رد نیاربانب ،دشاب یم مک هخاش نیا هب طسوتم :تفرگ رارق شهوژپ دروم اه

هیضرف 1 - رتلاااب و یسانشراک عطاقم ات ار دوخ هک یناگتخومآ شناد صوصخب شنادراک یاهشزومآ لیصحت رد رترب یوگلا یفرعم

ناسر هتشر باختنا هب نازومآ شناد لیامت رب دنا هد .تسا رثوم شنادراک یاه

هیضرف 2 - نارتخد یارب ارجا دروم یاه هتشر مک عونت ،شنادراکو یا هفرحو ینف یاه هتشر زا رتخد نازومآ شناد مک لابقتسا تلع

.دشابیم یلیصحتلا غراف زا دعب اههاگراک رد راک هب اهنآ تبغر مدع زین و هیضرف 3 - و نارواشم،ءایلوا( اهنآ نایامنهارو نازومآ شناد یوسزا شنادراکو یا هفرحو ینف یاه هتشر هب تبسن یفاک تخانش مدع

.ددرگیم شنادراکو یا هفرحو ینف هتشر باختنا هب نازومآ شناد لیامت شهاک ثعاب )...

شور هدیدپ ای طیارش ندرک فیصوت فده قیقحت نیا رد هکیئاجنآ زا ررب دروم یاه

تخانش یارب یفیصوت قیقحت شور زا تسا یس

میمصت دنیآرف هب نداد یرایو دوجوم طیارش رتشیب هچره رظن دروم یرامآ هعماج یاهیگژیو عیزوت یارب نینچمه .دش هدافتسا یریگ

.دیدرگ هدافتسا یشیامیپ شور زا لماش یرامآ هعماج 3123

ا كی هیحان رد هک دوب یمومع هطسوتم لوا لاس زومآ شناد دادعت نیا زا هک دندوب لیصحت لوغشم لیبدر

2213 ورتخد رفن 2091

.دندوب رسپ رفن لماش قیقحت هنومن هعماج

141 لماش هسردم راهچ زا هطسوتم لوا لاس نازومآ شناد زا رفن

ب لیبدرارهش فلتخم هطقن راهچ زا هک .دوب شنادراکو یا هفرحو ینف ناتسرنه ود و مود هرود هطسوتم ناتسریبد ود هب هجوت ا

(3)

3

توافت .دیدرگ هدافتسا سرتسد رد یریگ هنومن شور زا و دیدرگ باختنا یداصتقا و یگنهرف یاه 34

زومآ شناد هنومن نیا زا رفن

و رتخد 34 .دندوب رسپ زومآ شناد رفن

هیضرف نومزآ و هعلاطم دروم دارفا تارظن شجنس یارب شرگن همانشسرپ نیودت و هیهت هب مادقا قیقحت یاه

جنس اب هتخاس ققحم

هجرد لماش ترکیل هناگجنپ ماکحا و یدنب

“ مقفاومًالماك

”

،

“ مقفاوم

”

،

“ متسین نئمطم

”

،

“ مفلاخم ” و “ مفلاخم ًلاماک ”

نینچمه و

هنیزگزین و مکو طسوتم ، بوخ یلب یاه

لیبق زا )اهیندومزآ( نایوگخساپ یدرف تاعلاطا هب طوبرم نآ لوا شخب .دش میظنت ریخ–

پ و نس ،سنج یم یلیصحت هتشر و یلیصحت هیا

لماش نآ مود شخب و دشاب 11

.دوب لاؤس

نارواشم و رظن بحاص ناراکمه زا یدادعت زا یهاوخرظن اب شهوژپ همانشسرپ ،همانشسرپ تلااؤس ییاور نییعت و یبایرابتعا یارب یم نیاربانب .دمآ رد ییاهن تروص هب و هدش حلاصا لیبدرا ود و كی یحاون سرادم ناوت

یروص ییاور زا همانشسرپ هک تفگ

و تلااؤس ،دوب هدش عورش نآ هب ییوگخساپ ةوحن زین و فادها زا ینشور و هداس حرش اب همانشسرپ هکنیا هب هجوت اب .دوب رادروخرب هنیزگ راتخاس ییاور یاراد همانشسرپ نیاربانب ،دنیوگ خساپ اهنآ هب یتحار هب نایوگخساپ هک دندش یحارط یروط نآ یاه .دوب زین

نیب یشیامزآ روط هب هدش هیهت همانشسرپ 39

عمج زا سپ و عیزوت هعماج دارفا زا رفن ،خابنارک هبساحم لومرف زا هدافتسا اب یروآ

ددع لوا هیضرف یارب بیترت هب هک هبساحم همانشسرپ لک و تایضرف زا كی ره رد نومزآ رابتعا بیرض 11

% ددع مود هیضرفو 01

%

ددع موس هیضرفو 13

% ددعراهچ هیضرفوو 11

% .دمآ تسدب

هبحاصم نینچمه ناتسریبد نارواشم زین و نازومآ شناد اب ناگدنراگن یاهوگتفگ و اه

ناتسرنه و اه گنتاگنت و رمتسم هبرجت زین و اه

.دشابیم هلاقم نیا رد قیقحت یاهرازبا وزج شنادراک و یا هفرحو ینف یاهشزومآ اب حت نیا رد مکاح طیارش هب هجوت اب یفیصوت رامآ شور رد .تسا یطابنتسا رامآ و یفیصوت رامآ شخب ود لماش یرامآ یاهشور قیق

هیضرف نومزآ یارب .تسا هدش هدافتسا رایعم فارحنا ،نیگنایم و یرامآ رادومن و یناوارف دصرد ،یناوارف لوادج زا نومزآ زا اه

T

تایضرف زا كی ره رد اهیندومزآ لک تارمن هسیاقم تهج یهورگ كی نومزآ زا ،

هورگ ود نیگنایم دروآرب یارب یهورگ ودT

(هفرط كی سنایراو لیلحت نومزآ و تیسنج ود نیب توافت هسیاقم تهج )نارسپ و نارتخد( لقتسم A NOVA

هب ) ةسیاقم روظنم

نیگنایم هورگ یاه هتشر و ینس یاه

دیدرگ هدافتسا شنادراکو یا هفرح وینف یاهشزومآ هب شیارگ رد یلیصحت یاه كلام .تسا ه

اهنومزآ 3

% α = هداد لیلحت و هیزجت رد و دشابیم هنایار همانرب زا تاعلاطا و اه

SPSS یا - 13 .دش هدافتسا

ثحب و جیاتن لودج 1 نومزآ جیاتن . كی هرامش هیضرف ياربT

نومزآ لماع T

ینعم حطس DF یراد

نیگنایم هجیتن

قفوم یوگلا هئارا 34

/ 34 230

999 / 9 13

/ 4 ینعم

راد تسا

لودج 3 كی هیضرف رد نازومآ شناد یسنج ياههورگ ساسارب سنایراو لیلحت .

(4)

4

ینعم حطس یراد

سنایراو F یدازآ هجرد

تاروذجم عومجم تارییغت عبانم

999 / 9 03 / 13 29

/ 3 3

11 / 21 اههورگ نیب

49

% 231

31 / 134 اههورگ نورد

230 03

/ 133 عمج

ندوب گرزب هب هجوت اب هبساحمF

زا هدش حطس رد نیبمF

93 / 9 یم تیسنج نیب یرامآ رظن زا هک تفرگ هجیتن ناوت و فلتخم یاه

رد مه یمومع لوا لاس نازومآ شناد یرامآ رظن زا هک تفگ ناوتیم .دراد دوجو یراد ینعم فلاتخا ندوب یناتسرنه ای یناتسریبد ف یاهشزومآ رد قفوم یوگلا هئارا راتساوخ نارسپ رد مه و نارتخد رد دننک باختنا ار هتشر نیا ات دنتسه شنادراک و یا هفرحو ین

دوبن مهم دایز وگلا نیا هئارا اهناتسرنه نایوجرنه یارب هکیلاح .

لودج 2 هورگ ساسارب هفش نومزآ . كی هیضرف رد شهوژپ دروم ي اه

اهنیگنایم فلاتخا )ینس تاقبط(اههورگ

999 / 9 49

% - تخد نازومآ شناد نیب

لوا لاس رسپو ر

999 / 9 41

/ 9 - اهناتسرنهرسپو رتخد نایوجرنه نیب

999 / 9 31

/ 9 اهناتسرنه نایوجرنه و لوا لاس نازوما شناد نیب

هنیمز توافت نییعت روظنم هب نیگنایم هسیاقم و هفش نومزآ هب رگیدکی اب یلیصحت یاه

حطس رد هدش هبساحم یاه 93

/ 9 .دش تخادرپ

لودج 4 سنایراو لیلحت . هنیمز ساسا رب

كی هیضرف رد یلیصحت ياه

F عومجم نیگنایم

)اهسنایراو(تاروذجم یدازآ هجرد

999 / 9 33 / 1 11

/ 3 2

13 / 3 هورگ نیب

اه

43

% 233

20 / 111 هورگ نورد

اه

230 03

/ 133 عمج

لودج 9 هنیمز ساسارب هفش نومزآ . رد یلیصحت ياه

كی هیضرف

نیگنایم فلاتخا اه

هورگ اه

920 / 9

* 39 / 9 - تامدخ

تعنص

911 / 9

* 43 / 9 - یزرواشک

تعنص

999 / 9

* 31 / 9 یزرواشک

تامدخ

(5)

5

نیگنایم نیب فلاتخا دیدرگ صخشم ینعم یزرواشک هنیمز اب تامدخ و یزرواشک هنیمز و تامدخ یاه

یرامآ رظن زا .تسا راد

نازومآ شناد شیارگ شزومآ هب

ینعم روطب شنادراک و یا هفرحو ینف یاه زا رتشیب و تامدخ هنیمز زا رتمک تعنص هنیمز رد یراد

.دوب یزرواشک هنیمز زا رتشیب تامدخ هنیمز رد زین و یزرواشک هنیمز لودج 6 نومزآ جیاتن . ود هرامش هیضرف ياربT

نومزآ لماع T

ینعم حطس DF راد

نیگنایم هجیتن

شر تیدودحم رد ندرکراک و اه هت

لیصحت یارب هدنرادزاب لماع هاگراک نارتخد یارب ناتسرنه رد 23

/ 23 113

999 / 9 91

/ 4 ینعم

تسا راد

لودج 7 هنیمز ساسا رب سنایراو لیلحت . ود هیضرفرد یلیصحت ياه

ینعم حطس F یراد

سنایراو اه یدازآ هجرد

999 / 9 11

/ 3 04

/ 3 2

اه

39

% 121

اه

121 32

/ 230 عمج

لودج 8 هنیمز ساسا رب هفش نومزآ . ود هیضرف رد یلیصحت ياه

هنیمز اه

923 / 9

* 30 / 9 - تامدخ

991 / 9

* 33 / 9 تعنص

ا دعب هکنیا زا رتخد نازومآ شناد دیدرگ صخشم یرامآ رظن زا دنهدیمن ناشن تبغر نادنچ دننکب راک هاگراک رد یلیصحتلا غراف ز

شناد نیا هک دوب نیا هدنراگن تشادرب زومآ شناد نارتخد اب هبحاصم زا نینچمه . دندوب اه هتشر رد رتشیب عونت راتساوخ نینچمه و ینیرفآ راک دوخ یارب هناخ رد ناشدوخ هک دنتسه ییاه هتشر رد لیصحت راتساوخ نازومآ ، هنانز سابل یطایخ یاه هتشر لثم دننک

نینچمه ... و یرگشیارآ و یرتویپماک كیفارگ ، هداوناخ روما تیریدم نیگنایم نیب فلاتخا

تامدخ ةنیمز اب تعنص ةنیمز یاه

ینعم یم ینعی .تسا راد ینعم روط شنادراکو یا هفرحو ینف یاهشزومآ هب رتخد نازومآ شناد شیارگ تفگ ناوت

ز رد یراد ةنیم

.تسا هدوب تامدخ ةنیمز زا رتمک تعنص لودج 5 هنیمز ساسا رب سنایراو لیلحت . هس هیضرفرد یلیصحت ياه

حطس ینعم F یراد

عومجم نیگنایم )اهسنایراو(تاروذجم یدازآ هجرد

999 / 9 30

/ 1 12

/ 3 2

اه

(6)

6

30 / 9 231

اه

231 39

/ 231 عمج

لودج 11 هنیمز ساسا رب هفش نومزآ . هس هیضرف رد یلیصحت ياه

یلیصحت یاه هنیمز

994 / 9

* 43 / 9 - تامدخ

تعنص

133 / 9

* 11 / 9 - یزرواشک

تعنص

139 / 9

* 11 / 9 یزرواشک

تامدخ

هنیمز و اههورگ نیب یرامآ رظن زا شیارگ رد یلیصحت یاه

مدع بجوم هب شنادراکو یا هفرحو ینف یاهشزومآ هب نازومآ شناد

ینعم توافت ،یمومع لوا لاس رد یناتسرنه یاه هتشر هب تبسن یفاک تخانش هنیمز و اههورگ ینعی .دراد دوجو راد

رد یلیصحت یاه

لیصحت زا سرت و یفاک تخانش مدع بجوم هب شنادراکو یا هفرح و ینف یاهشزومآ هب نانآ شیارگ یتوافتم ریثأت ،اهناتسرنه رد

نیگنایم نیب فلاتخا .تسا هتشاد ار ینعم یزرواشک ةنیمز اب تامدخ و یزرواشک ةنیمز و تامدخ ةنیمز اب تعنص ةنیمز یاه

راد

یم ینعی .تسا رد اهشزومآ نیا زا یفاک علاطا تلع هب شنادراک و یا هفرحو ینف یاهشزومآ هب نازومآ شناد شیارگ تفگ ناوت

لاس ینعم روط هب یمومع لوا رتشیب تامدخ هنیمز رد زین و یزرواشک هنیمز زا رتشیب و تامدخ هنیمز زا رتمک تعنص ةنیمز رد یراد

.تسا هدوب یزرواشک ةنیمز زا همانشسرپ زا هک یتاکن ناتسرنه رد لیصحت همادا هب دنمقلاع نازومآ شناد رتشیب هک تخاس صخشم دیدرگ جارختسا اه

یاراد اه

عم لوا لاس مین لد 3

/ 14 ات 12 نیا تبغر مدع لماوعزا یکی نارتخد یارب هتشر عونت ندوب دودحم واه هتشر ندوب یصاصتخا.دنراد

یاه هتشر ،ناتسرنه رد لیصحت هوحن هب تبسن یفاک علاطا مدع.دشابیم اهناتسرنه رد لیصحت همادا هب نازومآ شناد زا هتسد یلوا طسوت لیصحت همادا هوحن و یلیصحت لکشم زورب ثعاب نازومآ شناد دوخ و نازومآ شناد یایلوا، هسردم نارواشم، هسردم یا

.ددرگیم اهناتسرنه رد مان تبث هب نازومآ شناد بذج رد یم داهنشیپ لهس یبایتسد تهج شنادراکو یا هفرحو ینف یاهشزومآ هب قلاخو دنمقلاع نازومآ شناد شیارگ ببس هبدوش

هب رت

مضت و داجیا هب ،لغش غراف بسانم لاغتشا و نی

یصاخ هجوت اههاگتسد ریاس یگنهامه اب لیصحت زا سپ روکذم هخاش نلایصحتلا

.ددرگ لوذبم یم داهنشیپ هتشر دوش

هدودحم و هقطنم زاین و شیامآ اب بسانتم شنادراک و یا هفرحو ینف یاهناتسرنه رد بوصم یتراهم یاه

ص راک رازاب بسانتم و یشزومآ دحاو ییایفارغج هدامآ هب راک رازاب یاهیدنمزاین اب بسانتم ات دریگ ترو

ات دنزادرپب نایوجرنه یزاس

هدامآ بسانت مدع زا .ددرگ هتساک راک رازاب یارب دارفا یزاس

(7)

7

یم داهنشیپ ینادراک حطس ات لیصحت همادا روظنم هب شنادراکو یا هفرحو ینف یاهشزومآ هب نازومآ شناد شیارگ ببس هب دوش

ت ،هتسویپ هتشر و زکارم سیسأت و داجیا هلمج زا مزلا تلایهس هدکشزومآ رد اه هتشر عونت و راک رازاب اب بسانتم ییاه

ینف یاه

هفرحو .ددرگ داجیا یا

عبانم

(سنوی،روپ جروا 1334

شناد بیغرت یگنوگچ.) هتشر هب نازومآ

هفرح و ینف یاه یا

قرش ناجیابرذآ شرورپ و شزومآ لک هرادا ،قیقحت حرط . .ی

( همطاف ،درفم ملاک ابیز 1314

هفرحو ینف شزومآ یقیبطت یسررب و هسیاقم .) ناتسودنه و ناریا رد یا

نایاپ . یسانشراک همان .نارهت هاگشناد ،دشرا

شرورپو شزومآ نیداینب لوحت دنس هامرذآ .

1309

یراعش یلع ،داژن ( .ربکا 1333 ناور.) یگدنز یانخرف رد نلااسگرزب دشر یسانش نارهت .

.شهوژپ یایند تاراشتنا :

تعیرش (.یدهم ،هداز 1331

یتساک .) نومزآ رد شهوژپ یاه هفرحو ینف یاه

یا ةرامش ،شرورپ و شزومآ ترازو یربخ همانلصف . 10

هحفص ، 1 .

یلع ،یناف (رغصا 1331 تسادیدج ماظن مایپ نیرتمهم شناد راک هخاش سیسأت .) ةرامش ،شنادراک یربخ همانلصف .

20 .

رم نایغاب هرق ( یضت

1311 هعسوتو دشر داصتقا ) -

.ین رشن تاراشتنا ،متشه پاچ ، لوا دلج

هطسوتم شزومآ دیدج ماظن تایلک

،شرورپ و شزومآ ترازو ، 1332

.

هطسوتم شزومآ دیدج ماظن درکلمع و داجیا هفسلف زا یلامجا شرازگ (

1333 .شرورپ و شزومآ ترازو .)

ناهج رترب سرادم (

1331 درادناتسا .) مآ دیدج یاه .شرورپ و شزو

:نارهت نیب یهیراکمه رتفد وکسنوی تاراشتنا ،یللملا

.

یلع ،یگیبدمحم ( مظعا

1333 شزومآ،) هفرح راذگ لاح رد یا .هسردم تاراشتنا :نارهت ، )همجرت( .

( اضر ،همیچ یریم 1334

شناد ندروآ یور للع یسررب .) شناد هاگدید زا شنادراک یاهشزومآ هب نازومآ

نارهت رهش نازومآ

، نایاپ ،دشرا یسانشراک همان

.نارهت یملاسا دازآ هاگشناد