مهانلصف تاعلاطم و
تاقيقحت يعامتجا
/ هرود لوا هرامش 2 ناتسبتا 1931 : 29 - 45
نفلت هارمه و ياهدرکراک نآ
ارب ي ناربراک ا ی نار ی
اب کأت ی د رب توافت اه ی سنج یت ی
اضردمحم یداوج
هناگي
، دوعسم یرثوک
، هرهاط هاوخریخ
( رات ي خ رد ي تفا : / 7 / 09 رات ي خ ذپ ي شر : / 9 / 09 )
هديکچ نفلت هارمه هولاع رب نیمات زاین یطابترا نایم یدرف رد لاح رضاح هب ناونع هلیسو مرگرس ی و هلیسو
طابترا یعمج زین هب راک م ی دور و هدافتسا زا نآ یناعم یددعتم ار یارب شناربراک دراد
. هلاقم رضاح
م ی دشوک ات فرص رظن زا دربراک یطابترا نفلت
،هارمه یاهدرکراک نيا
هلیسو ار رد نایم ناربراک دروم
هعلاطم رارق دهد . نيدب روظنم شيامیپ ینيلانآ زا ناگدنراد نيا
هلیسو تروص هتفرگ تسا و
وگخساپ ي نا هرابرد یاهدرکراک فلتخم
نيا هلیسو رد نیمات ناشياهزاین راهظا
رظن هدرک دنا . جياتن نيا
شهوژپ ناشن م ی دهد هک نفلت هارمه هولاع رب یياهدربراک ریظن
لیهست تاطابترا نایم
یدرف هب
هطساو رایس ندوب و یهارمه همه ینامز و همه یناکم
،نايوگخساپ یياهدرکراک
نوچ نیمات
،تینما
،دم زاربادوخ ی
،
،تيوه یگنهامه و مرگرس ی ار زین هب هارمه هتشاد تسا .
تاملک يديلک یژولونکت :
،یطابترا نفلت
،هارمه مایپ
،هاتوک یاهدرکراک نفلت
،هارمه
،تيوه دادتما
،دوخ
،دم تینما .
. رایشناد هورگ هعماج یسانش هاگشناد نارهت myeganeh@ut.ac.ir
. شناد ی را هورگ تاطابترا هاگشناد نارهت
. سانشراک دشرا تاطابترا هاگشناد نارهت
همدقم رد لاح رضاح رض ي ب ذوفن ناکرتشم نفلت
هارمه رد ا ي نار 0 1 ملاعا هدش هک اب باستحا
عمج ی ت 7.1 م یل ی نو رفن ی اي نار و رد رظن نتفرگ صخاش قوف م ی ناوت تن ی هج تفرگ هک مه
نونکا ب ی ش زا 86 م یل ی نو کارتشا نفلت هارمه رد ا ي نار دوجو دراد .
رظن هب ناربراک سب ی را ننفلت هارنمه رد ،ناهجرنسارس
ننفلت هارنمه منه هنب ناوننع هطنساو
تاطابترا نایم
،یدرف مه هب ناونع
،هناسر و مه هلینسو یمرگرنس
هنعلاطم و ینسررب هدنش
تسا . ارچ هک هولاع رب یياهدربراک یارب
لیهست تاطابترا نایم
،یدرف هدافتنسا تکرنش یانه
یراجت یارب تاغیلبت
،یناگرزاب تاغیلبت
یسایس یاهاديدناک تنساير
،یرونهمج نلجم
و
،اهاروش لاسرا رابخا یضعب زا هنمانزور انه زا نيرط يورنس مانیپ
هانتوک یارنب ،ناکرتنشم
یجنسرظن اه
و تاقباسم ويدار
ینويزيولت ار
یم ناوت زا هلمج یاهدربراک طابترا
یعمج مانیپ
هاتوک
؛درمشرب
،ويدار ناکما تفايرد همانرب یاه ینويزيولت ،
ناکما لانصتا هنب تننرتنيا و اني
تفايرد تاحفص همانزور
یم دناوت هعومجم یاهدربراک هناسر
یعمج ار رد نفلت هارمه لماش
دوش و یزاب یاه
،یليابوم ناکما تفايرد و لاسرا لياف یاه یتوص و یريوصت
،بلاج بنض
و شخپ
،یقیسوم یساکع
و یرادربملیف زین
یمرگرس یاه یدنيدج
،ار انب هدافتنسا زا ننفلت
،هارمه لکش هداد تسا .
نفلت هارمه زا رظنم تاناکما ( رد باختنا کرام و لدم یشوگ و تياضر ناربرانک فنيرعت
م ی دوش )
، اهدربراک و یاهدرکراک نآ
رد هاگشناد اه و تاسسؤم یتاعلاطم
انیند ینسررب هدنش
تسا . اي ن تاعلاطم اب
حمطم رظن رارق نداد توافت اه ی ناربراک رد رسارس ند نی ا مانجنا هدنش
،تسا لاثم توافت نانز و نادرم رد دربراک و اهدرکراک ی نفلت هارنمه نانشن هداد تنسا هنک
تیسنج اه هتفر هتفر زرط هدافتسا زا ليابوم ار رییغت یم دنهد . هننوگنامه هنک
کانف (2
99 )
،
. رهم 931 هب لقن زا رازگربخ ی سراف
2 .Media
3 .Intertainment
4. Fox
هتفگ
،تسا نانز هب ليابوم هب ناونع کي « ظفاحم یصخش » هاگن یم دننک ( 99 .) اهنآ ليابوم
ار هلیسو یا یارب تيامح زا دوخ رد لباقم تلامح ینوریب و ینورد یم دنناد . اهنآ ليابوم ار
هکبش یا ملاس یم دنناد و یرایسب زا مناخ اه نودب ليابوم یياج یمن دنور . اهنآ سانسحا ینم
دننک هک یم دنناوت اب ره
،صخش رد ره ناکم و رد دروم ره یزیچ هنک زانین دننراد تبحنص
دننک . نفلت
،اه شور طابترا اب نارگيد ار زا سامت یاه مهم هب تمس تاعياش رییغت یم دنهد .
تبیغ و هعياش نارازه لاس تسا هک یيزج زا تاموزلم یعانمتجا
ار نلخ ینم دنننک : انم زا
یروانف رصع اضف یارب تشگزاب هب تاعياش رصع رجح هدافتسا یم مینک . نيا بنلطم نانشن
یم دهد هک ليابوم اه یشور ار یارب تاطابترا لخ
یم دننک هک زا شور یاه لبق رایسب نانسآ
رت تسا ! نانز و نادرم زا یروانف ليابوم یارب همانرب یزير اب نارنگيد نانسکي هدافتنسا ینم
،دننک اما نانز رتشیب هب سامت اب دارفا یارب روما یعامتجا ليامت دنراد .
هب ناونع لاثم یسررب ل ی گن رد لاس 99 ناشن هداد تسا هک نانز بلغا نيزگياج یاه لقن
و یلاقتنا هدیچیپ و
ًابقاعتم یدودحم
،دنراد هک
ًاقیقد هب لنیلد دنهعت یگداونانخ ؛تنسا
ناننز
کيدزن هب هناخ راک یم دننک و هب نيا لیلد هننيزگ یانه یرنتمک یارنب طانبترا انب رازانب رانک
یيایفارغج رد
شیپ ور دنراد . کرحت نانز لوکوم هب تیلوونسم یگداونانخ
تنسا و نيارباننب
یاهرفس اهنآ بلغا یبیکرت زا دنچ راک تسا . نيا
،رما هب هژيو رد دروم هداوناخ یياه هک هنچب
یاه شیپ یناتسبد اي یناتسبد
،دنراد قداص تسا . رگا نيا عوضوم ار رد تفاب هنشيدنا یانه
کلاف و رلبا رارق میهد ( 069 ) میهاوخ ديد هک ناننز « لنصاوف شلانت » یرتنشیب تبنسن هنب
نادرم دنراد .
اب هاگن هب شخب تاطابترا زا
هار رود نيا
،هعومجم یم
ناوت هب ننيا نح دینسر هنک ننفلت
یعون زا یگراکدنچ ار
مهارف یم دنک و نانز ار رداق یم دزاس هک مه زا هناخ رود دنشاب و مه
هب تیلووسم یاه یگناخ دوخ دنسرب . وکار و وراوان و نینچمه یبتسو نيا رنما ار یردانم زا
هار رود یم دنمان . ینعي هدافتسا زا نفلت یارب طابترا اب ینادنزرف هک
زا هسردم هتنشگزاب دننا و
زاین دنراد هک نيدلاو اهنآ ار لرتنک دنک ( وکار و وراوان : 00 .) هب نفلت هارنمه رد ننيا هننیمز
زین هجوت هدش تسا رد عقاو وکار و وراوان هب روط صاخ نيا یژولونکت ار
دم رظن هتشاد دنا .
اب یهاگن ماع رت دياب هب ثحب رد باب نيا رما
،تخادرپ نوچ
ليابوم هب ناکم ینصاخ دننویپ
هدروخن تسا (
،گنلا 00 .) رد یتفاب هک اجنيا دم رظن ،تنسا لانثم یيانه ینبرجت رد تنسد
ميراد هک رد اهنآ ليابوم هب صخش هزاجا یم دهد هب تيرومام یگداوناخ
دوخ دسرب رد نینع
لاح رد تلاماعت یراک زین روضح هتشاد دشاب . نيا رما اب هجوت هنب هقبانس هدافتنسا هدننيازف
یصخش زا یاضف یمومع ماجنا یم دوش (
،گنیک 999
؛
،گنیل 007 )
نيا هلاقم زین هب ناونع دعب مهم ی زا تاعلاطم طوبرم هب نفلت
،هارمه یانهدرکراک ننيا
هلینسو
یطابترا ار دروم هعلاطم رارق هداد تسا . رد همادا تسخن هب لامجا هب یاهدربراک نفلت
هارمه
هراشا یياه یم دوش ات توافت موهفم ی نیب دربراک و درکراک یطابترا نشور ددرگ پس دراو
ثحب اهدرکراک میهاوخ
دش و یم میشوک هب نيا لاؤس خساپ میيوگ هک لیابوم نمض نيماات
زاين یطابترا دارفا هچ ياهدرکراک يارب
ناگدنراد اب
رظندم رارق نداد تواافت یيياسنج
دراد
؟ ایآ یتوافت نيب شور هدافيسا زا يژولونکت یطابترا
لیابوم نادرم و ناانز دواجو
؟دراد ینامز هک ام شور طابترا انب رگيدنکي ار
،مینمهفب ینم میناونت یگچرانپکي و
راتخانس
یعامتجا ار کرد مینک . نيا یقحت رب ساسا یجنسرظن نيلانآ
و هبحاصم اب ناگدننراد ننفلت
هرابرد هدافتسا زا نفلت هارمه ماجنا هتفرگ تسا . نيا هعلاطم اتدمع رب زرط هدافتسا زا یروانف
نیب ود نج هجوت دراد و اب ضرف ی ه دوجو توافت رد اهدرکراک ی نفلت هارمه ارنب ی ناننز و
نادرم ا ي نار ی شهوژپ رضاح ار ماجنا هداد تسا .
فلا ) ياهدربراک نفلت
هارمه
دربراک نفلت هارمه رظان رب هدافتسا یرازبا نيا هلیسو
،تسا و نيرتمهم دربراک
نآ لیهست
تاطابترا یدرفریغ
زا هار رود تسا و هب ناونع هلیسو یرارقرب هطبار شقن افيا م ی دنک : همان
نیلوا هلیسو تاطابترا ریغ
هرهچ هب هرهچ هدوب و پ زا نآ نفلت و لیميا و لااح نفلت
،هارمه
هک نيرتمهم هجو
زيامت نآ زا نفلت
،تباث و روطنیمه رگيد
هطساو یاه
،یطابترا یسرتسد
1. Application
2. Function
ینامزره و
یناکمره و
زین یرارقرب طابترا مئاد ی و یگشیمه تسا
. یياهدربراک ریظن
دوبهب
تیفیک تاطابترا نایم
،یدرف یسرتسد
،یگشیمه رایس
ندوب ( ناچ و ی و نارگيد 99.
:
7 )
، زتاپ ( 992 : 6 )
، ( زرتیپ و
2چولآ 99.
: 9 .) رد نایم عبانم فلتخم هديد م ی دوش هک
ارصتخم هب یخرب زا اهنآ هراشا م ی دوش . رد لباقم درکراک نفلت هارمه حرطم م ی دوش هک کي
حطس زا لیهست تاطابترا همه
ینامز و همه یناکم رتارف م ی دور و یجياتن هک هدافتسا زا نيا
هلیسو یارب ربراک لصاح یم دنک یياهزاین ریغ زا طابترا ار نیمات م ی دنک : دننام ح تینما
ناگدنراد
،نآ دامن هاگياپ یعامتجا و
اي درکراک دوخ یراهظا .
رثوک ی و د ي نارگ ( 6.
: . ) رب یانبم یرووت هدافتسا و
،یدونشوخ هب
یياهدربراک هراشا
یم دننک هک هب ببس یدنمتياضر زا
نتشاد نفلت هارمه لصاح یم دوش . نيا اهدربراک دنترابع
زا : . زاین علاطا
.یيوج : هک رد ليذ نيا رما تاعلاطا
،یکیفارت تاقافتا
و
،اهدادخر رتیت
همانزور
،اه یتاعلاطا طوبرم
هب تمیق اه و عاونا یمرگرس اه ار یم ناوت دناجنگ هک زا رظنم
هدافتسا یاه یرازبا هعلاطم یم دوش و اي نیمات یاهزاین یتاعلاطا
،یصخش لثم
ندادربخ و
نتفرگربخ زا
تاقافتا هناخ .
. دياوف یعامتجا :
،هعياش
،تچ تذل ندرب زا تبحص
،ندرک نارذگ تقو و ساسحا
،شمارآ هک هزیگنا یاه هدافتسا ار رد رب یم
؛دریگ ناکما یرارقرب طابترا هب هناهب یياه نوچ
درد لد ندرک اي نارذگ تقو و نینچمه یرارقرب طابترا اب ناتسود و هداوناخ و زا یيوس
یزاب اب یشوگ نفلت هارمه اي مرگرس ندش اب تاناکما نآ هب ماگنه یياهنت اي رد عمج
،ناتسود لثم
لاقتنا تاعلاطا زا
يرط ثوتولب اي 8
کع نتفرگ اب هدافتسا زا نیبرود
یشوگ .
1. Permanent access
2. Chan
3. Potts
4. Peters and S. Allouch
5 .Information seeking
6 .Bluetooth
. یدنمتياضر یاه
یفطاع : هک لیهست طابترا اب
،هداوناخ ساسحا
یکيدزن اب یاضعا
،هداوناخ شيامن تبقارم زا
،رگيدکي و نتسناد ینارگن نارگيد تبسن هب ام ار لماش یم دوش .
2 . کرحت و رد سرتسد
،ندوب هب یترابع فذح تيدودحم نتشگ
هب لابند نفلت یمومع و
رد فص نفلت نداتسيا : یب یقلعت هب ناکم یارب رد طابترا ندوب اب
،نارگيد یسرتسد
یگشیمه نودب
هغدغد
،ناکم یسرتسد ینامزره
و
،یناکمره ظفح
طابترا یگشیمه و
رد
سرتسد ندوب یارب یاضعا نسم رت اي رامیب
،هداوناخ هک نيا ود هنيزگ رخآ یدنمتياضر هزات
و رصحنم هب درف نفلت هارمه رد نایم لياسو یطابترا نایم یدرف هب رامش یم ديآ .
ب ) مها ي ت هعلاطم اهدرکراک ي
نفلت هارمه
رد لاح رضاح یطابنتسا هک
زا ليابوم دوجو
،تشاد لاحرد رییغت
؛تسا ليابوم یانعم
یديدج هب دوخ هتفرگ تسا و هدافتسا زا نآ
،زین هب ناونع یرازبا قف یارب هملاکم
،ینفلت
نوگرگد هدش تسا . ليابوم رد یدنور نوزفازور هب
ناونع هلیسو یا دنچ یدرکراک هتخانش
م ی دوش .
رد حیضوت دنچ یدرکراک ندوب
نيا هلیسو نامزمه اب روهظ هلاسم یاهدمایپ یعامتجا
یژولونکت یاه
یطابترا
،یصخش زتاک
و سوخآ هيرظن
« حور هاگتسد
» ار حرطم هدرک دنا هک
یم دشوک یلکش زا تاطابترا یجنایم
زا يرط یژولونکت یاه
یصخش ریظن نفلت هارمه ار
حرش دهد . هيرظن حور هاگتسد م ی ديوگ :
« نيا حور نیشام تسا هک مه رب یور یحارط یاه
یژولونکت و
زین رب یور تیمها هیلوا و هيوناث ( دربراک و درکراک ) کي هلیسو یارب
،ناربراک
ریثات م ی دراذگ
» ( زتاک و سوخآ 1 99 : 9.
.) فده نيا هيرظن هبلغ رب تيدودحم یاه
هيرظن
یاه ارگدرکراک و
تخاس یدنب
،تسا زا يرط هجوت هب یلئاسم دننام هویش یا هک مدرم زا
یژولونکت
،یاه ليابوم هب ناونع یرازبا رد یگدنز هرمزور دوخ هدافتسا م ی دننک و هطبار نیب
نيا یژولونکت
،اه ندب و شقن یعامتجا و
تغلاب و یزاسانعم یا
هک اب لماعت یعامتجا نایم
1 .Apparatgeist theory
ناربراک خر م ی دهد (
،نامه . .) هب نایب
،رگيد هيرظن حور هاگتسد نایب م ی دنک هک ناربراک
یناعم یفلتخم ار هب نآ صیصخت م
ی دنهد . رد
،هجیتن نيا هيرظن نيا لاؤس ار حرطم م ی دنک
هک هچ عون یناعم و هب هلیسو هچ یسک هب اهنآ تبسن هداد م ی دوش . اب دم رظن رارق نداد نيا
،هلاسم هتکن مهم نيا تسا هک هب هدافتسا زا یاهرازبا یطابترا
رد هنیمز تيوضع یهورگ
و
تيوه یعامتجا هجوت
مینک (
،زتاک 99 .)
زا نيا
،ور مزلا تسا ات گنهرف یاه نوگانوگ ار
یارب یوجتسج یناعم
نيدامن یژولونکت
یاه یطابترا
،یصخش هسياقم
مینک .
هچرگا شهوژپ عجار هب ليابوم و دم رد کي هنیمز یگنهرف صاخ لاحرد دايدزا تسا
( یارب
،هنومن
،یتانوتروف 99
؛ گنیل و
،یرتي 99 )
، هب رظن م ی دسر هک تاعلاطم هسياقم یا
نیب گنهرف یاه نوگانوگ زونه
بایمک
؛تسا هب
،هژيو گنهرف یياه هک هب روط یتنس
« زيامتم
» زا رياس گنهرف اه - رب ساسا شزرا اه و راتفر یاه یعامتجا فلتخم
- یقلت هدش
،دنا
زونه دروم هعلاطم رارق هتفرگن دنا .
نلاپ و نمزلاس رد لاس 99 اب هعلاطم 0 رفن هک هب گزانت ی زا ننفلت هارنمه هدافتنسا نم ی
،دندرک رد ي دنتفا هک ا ي ن دارفا رد ادتبا هب تسرد ی من ی دنناد هک ارچ هب ا ي ن سو ی هل ن ی زا
،دنراد اما
اب رذگ
،نامز هتفر هتفر اهدربراک ی اي ن سو ی هل ار رد عقوم ی ت اه ی فلتخم مرد ی ي دنبا . هنب رنظن
م ی دسر ارگ ي ش هدرتسگ ا ی ارب ی دبت ي ل نفلت هارمه زا سو ی هل ا ی ارنب ی دراونم رارطنضا ی هنب
رازبا ی ارب ی هدافتسا اه ی لومعم و رارقرب ی طابترا هب ش ی هو ا ی رتاسر دوجو دراد . گنا نی هز ی
لوا ی ه هدافتسا زا نفلت هارمه ارب ی بی دارفارتش اهدربراک، ی طانبترا ی نآ تنسا . هنب ناوننع لانثم
ابوم ي ل اه ناکما تسدب ندروآ تانعلاطا مطا
ی نانن شنخب هرانبرد عنضو ی ت زع ي نانمناز و ني ا
تساوخرد کمک
ارب ی دراوم رارطضا ی لثم تافداصت خ
ی نابا ی ار هب انم نم ی دنهد (ل ی گنن و
ي رت ی
، 00 و 99
؛ نلاپ و
،نمزلاس 99 .) روصت سب ی را ی زا ناربراک لوا ی ه نفلت اه ی هارمه
هراومه ا ي ن هدوب تسا هک ا ي ن سو ی هل ار اهنت رد دراوم رارطضا ی هب دننهاوخراک ،تنسب
و هنن
ارب ی اهدربراک ی داع ی هرمزور . اما اب رذگ نامز م ی ناوت غت یی تار ی ار هک رد هونحن هدافتنسا زا
نفلت اه ی هارمه خر م ی دهد هدهاشم درک :
. ابوم ي ل اه زورره ب ی رتش و ب ی رتش هب لاعف ی ت اه ی هرمزور ام رد همه مز ی هن اه هلمح م ی دننروآ .
هلحرم لوا ذپ ي شر تسا . ذپ ي شر رد نب ی دا ی رت ي ن لکش
،دوخ هب اننعم ی هدافتنسا زا ابوم ني ل
ارب ی لح لکشم تسا . لاثم رد دراوم ی هک فداصت ی خر هداد
،تسا ي ک سامت هب ندنادرگزاب
ح نما ی ت هب ام کمک م ی دنک . اي ن راک اب رارقرب ی سامت و لماعت اب اهاضف یي مص ی هنام رت و
يا زکارم ی هک تامدخ ناژروا هئارا م ی دنهد ماجنا م ی دوش . هچره هدافتسا زا ابوم ي ل لومعم
رت
،دوش لاکشا عونتم رت ی زا گنهامه ی اب ارش ي ا ي داج م ی دوش (ل ی گن و ي رت ی
، 000 .)
. پ زا ا ي ن هلحرم هتفر هتفر سامت اه یي ازفا ي ش یم دنباي هک نادنچ هبنج درکراک ی درادن و
بی رتش دصاقم ی فطاع ی و عامتجا ی
،دنراد لثم ناشن نداد نارگن ی
، گتسبمه وی دهعت دزن، ي ک ی
،
تقفش
، دردمه و ی شع خر م ی امن ي د ( نلاپ و
،نمزلاس 99 .) نامز ی هک طوطخ ننفلت تنباث
رد نرق 0 هعسوت پ ی اد م ی دندرک ن ی ز م ی دش وگلا ی هبانشم ی ار رد هدافتنسا زا انهنآ هدهانشم
،درک ا ي نم ی
، بسک و راک و طابترا اب وخ ي ناش لاد يل ی دندوب هک مدرم ار هنب هدافتنسا زا ننفلت
ماو ی تشاد ( فی
،ش 00 .) اب ا ي لاحن دياب هراشا درک هنک نسب ی را ی زا انهدرکراک ی
ابوم ني ل انب
نفلت اه ی تباث توافتم تسا و هدافتسا زا اهنآ زونه اب گنا ی هز یياه تسا دننام ثنحب رنب رنس
تلاکشم لا
ي
،لحن غت ی تار ناهگان ی رد همانرب اه و ي ا نداد تاعلاطا ح
ی تا ی هب
،بطاخم هک
هاگ
م ی دناوت زا عوقو هعجاف یا ربخ دهد ( ندلگ
،ناس 999 .) اب ي د هفاضا درک ابوم ني ل انه نانکما
رارقرب ی لاکشا دج ي د ی زا سامت دننام نداتسرف ا ي م ی ل و پ ی کما ار ارب ی ام مهارف هدرنک دننا
هک اب طوطخ نفلت تباث رودقم دوبن . رد ي تفا سامت اه ی ابوم ي ل هب دونخ ی دونخ و رانف زا
هکنآ سامت هرابرد هچ رما ی
،دشاب ناشن هدنهد نآ تسا هک ي ک درف و طانبترا هنب نشومارف ی
هدرپس هدشن تسا (
،لادوتسا 000
؛ لی ونک و ترنه ی
،ن 98: 99 .)
نسب ی را ی زا سانمت انه ی
نفلت هارمه اهنت عون ي ی روآدا ی دنمتردق زا دوجو ي ک طابترا دنا . اي ن رما رد ماان ی د ی دارنفا ی
دوخ ار ناشن م ی دهد یتقو هک ه ی چ پ ی ما ی رب ور ی هاگتسد پ ی ما گ ی ر اهنآ تبث هدشن تسا و هنب
اي ن انعم بعت ی ر م ی دوش هک ه ی چ ک هتساوخن اب اهنآ تبحنص دننک
و ني ا نسامت ی زا نانشفرط
هتشاد دشاب ( کوک و ل ی
،دران 009 .)
نيا هلاقم هب لابند کرد نيا عوضوم تسا هک ليابوم هچ یيانعم یارب دارفا
،دراد مه هب
ناونع کي هلیسو و مه زا رظن یياهدرکراک هک
دراد .
،هکنانچ یماگنه هک ليابوم یارب
نیتسخن راب هب رازاب
،دمآ رد لصا نامه دربراک ار تشاد ینعي اهنت هلیسو یا دوب یارب نفلت
ندز . یماگنه هک حوطس ذوفن ليابوم شيازفا
،تفاي ناکما ماجنا یاهراک رگيد اب نآ زین
ینوزف تفاي . . ليابوم م ی دناوت هب ناونع طابترا رگ یارب نفلت ندز و لاسرا پ ی ما
،هاتوک هب
ناونع هلیسو مرگرس ی زا يرط یزاب یاه دوجوم رد
،نآ و نینچمه هب ناونع تعاس گنز راد
و هچرتفد سردآ هب راک دور . هاگديد یاه یفلتخم هرابرد شقن و درکراک ليابوم رد لاح
لکش یریگ
،تسا یياهدرکراک ریظن
: تیوه يدرف (
،یلماع 6.
)
، ( ملوه و زرتیپ 99 ) و
( یو و نو یو 997 )
؛ يزاربادوخ (
لبمک 997 )
؛ داديما دوخ ( ملوه و
،زرتیپ 99 ؛ ناچ و
،نارگيد 99.
)
؛ ییارگدم ( زتاک و
،امایجوس 998
؛ ديويد و
،نارگيد 99
؛
،یتانوتروف 99
و
،لبمک 997 ) و یگنهامه (
زتاک 000
؛ گنیل 006
؛ گنیل و یرتي 000 و 99 ) هک رد
هدافتسا زا ليابوم هب مه هرگ هدروخ
؛دنا ار م ی ناوت هب ناونع یاهدرکراک ليابوم
درمشرب .
) تیوه
رد ا ي اجن هيرظن یاه زندیگ ( 00 ) هرابرد هژورپ یساکعنا تيوه
یصخش هرابرد
هکنيا
هنوگچ ليابوم م ی دناوت ثعاب داجيا اهتيوه ( ی نوگانوگ )
،دوش راکب م ی آي دن : زندیگ م ی
،دسيون کي تيوه یصخش دياب شیبامک هب روط موادم رباربرد هدرپ تشپ هنحص براجت
ریغتم یگدنز هرمزور و شيارگ یاه
« هکت هکت
» هدننک داهن یاه نردم لخ دنوش ( . ملوه و
زرتیپ 99 : )
هکیتقو لاترپ یاه دنمشوه ليابوم
رد سرتسد رارق
،دنریگب ربراک رداق دهاوخ دوب ات
باختنا دنک هک هب هچ یسک و یزیچ یسرتسد یرتهب
زا يرط نيا هلیسو رایسب یصخش
هتشاد دشاب . ليابوم تبسن هب ره هلیسو یرگيد زا رظن یصخش
،ندوب رد هاگياج یرتلااب
رارق م ی دریگ . زا رظن
،زندیگ ناربراک ليابوم یدارفا
،شوهاب یب هغدغد و راچد یاهديدرت
تسپ نردم دنتسه و رد ساکعنا
،تيوه یاراد تراهم دنتسه ( ملوه و
،زرتیپ 99 :
؛ یو
و نو
،یو 997:..
)
زا یوس رگيد هکنانچ یلماع ( 62 ) حرطم م ی دنک : ليابوم زا یدرف نيرت رازبا یگدنز زورما
تسا هک ناکما
« دوخ یراهظا یتيوه » ار مهارف م ی دروآ . یتقو درف زا هناخ جراخ م ی
،دوش
دیلک
،لزنم فیک لوپ و ليابوم ار اب دوخ هارمه م ی دنک . یرازبا تسا هک تیلباق یفاطعنا
تاطابترا ار
مهارف هدرک تسا . لباق ی ت اه ی فاطعنا ی نوچمه : ) ناکما طابترا ود هيوس اي
دنچ هيوس
؛یمئاد ) لباق همانرب یزير ندوب
؛تاطابترا )
یباختنا ندوب شريذپ
؛تاطابترا
2 ) یباختنا ندوب رد سرتسد ندوب و رد سرتسد
؛ندوبن . ) هداقتسا یاه دنچ هروظنم هناسر
،یا شوگ نداد هب
،ويدار یقیسوم و یاشامت نويزيولت و
دورو هب ناهج یزاجم تنرتنيا .
نيا تیلباق اه تلصخ یياه تسا هک ینوناک ندوب درف و هتساوخ یاه درف ار انعم م ی دشخب .
هصرع یاه یرگيد هک باختنا درف و تيوه یدرف ار رد لماعت اب ليابوم مسجت م ی دشخب
دنترابع زا : ) یباختنا ندوب گنز
؛ليابوم )
یباختنا ندوب ريوصت اي هبعج یريوصت
؛نآ )
یباختنا ندوب هاگتسد و دلج ليابوم و یتح عون طابترا اب هاگتسد زا يرط یشوگ یاه اب
میس اي یب میس هک یاهدامن یتيوه زا صخشت و اي یگژيو یاه یدرف ار کعنم م ی دنک .
2 ) داديما دوخ
ليابوم طابترا رایسب یکيدزن اب تيوه ادیپ هدرک تسا و یرایسب زا یدارفا هک نفلت هارمه
،دنراد ات هزادنا یا هب نآ هتسباو هدش دنا هک نآ ار شخب یرورض و یطسب زا دوخ اهنآ یقلت
م ی دننک : « ليابوم یشخب زا نم تسا
» . چیه هلیسو یرگيد ات نيا نازیم عیسو و ردقنيا
،عيرس
دننام
،ليابوم هب هعماج ذوفن هدرکن تسا هک دناوتب هب هزادنا ليابوم کبس یاه یگدنز ار
رییغت دهد و چیه هلیسو
،یرگيد هب زج
،ليابوم ار من ی ناوت
ًامئاد هدافتسا درک . ليابوم رد
لاح زاب ندرک یاج دوخ رد هعماج تسا و رد عقاو ليدبت هب یشخب زا گنهرف عماوج
رخاتم نردم م ی دوش . اکتا هب نيا هلیسو رایسب فرژ و یمع تسا : « رگا هب ام هتفگ دوش هک
تسرد ادرف
،حبص ام نفلت ليابوم امش ار زا امش م ی
،ميریگ نکمم تسا ساسحا دینک هک
تسد تسار دوخ ار زا تسد م ی دیهد . » مگ ندرک چیه هلیسو یصخش یرگيد دننام ليابوم
1. Extension of self
یگمیسارس
داجيا یمن
؛دنک مگ ندش ليابوم مدرم ار هب یریبعت رادازع م ی دنک . زا نيا رظن زا
تسد نداد ليابوم هباشم یشلاتم ندش یکيزیف تسا . ايآ ناکما دراد نیمه راهظا رظن رد
دروم رتویپماک زین نایب
؟دوش یيوگ هک نفلت ليابوم یزاین کيژولویب ار
فرطرب م ی
،دنک
ليابوم رد لاح ليدبت ندش هب یشخب زا ندب تسام و نياربانب زا دوخ ام م ی دوش ( ملوه و
زرتیپ 99 : .)
نچمه ی ن ناچ و نارگيد ( 99.
: 7 ) زین زا کم ناهول ( 082 ) لقن م ی دننک هک : دمایپ
یعامتجا و
یدرف هدافتسا زا ره هناسر یا - دادتما ره مادک زا ام - زا نزاوت یديدج هجیتن
م ی دریگ هک ره مادک زا روما ام ار هب هلیسو ره مادک زا دادتما ساوح ام و اي ره یژولونکت
ناشن م ی دهد . وا هراشا م ی دنک هک ره هاگ زا هلیسو یا هدافتسا مینک رد دادتما دوخ لمع م ی
مینک . هب ترابع
،رگيد ره درف نمضتم یريوصت زا
دوخ رد ره ینامز هب ماگنه هدافتسا زا
هناسر تسا .
3 ) دم و نفلت هارمه
لاس هک یشهوژپ رد زتاک 998
تسا هداد ماجنا اکيرمآ رد یهاگشناد نايوجشناد یور رب
یم ناشن هزیگنا زا یکي دهد ،ناربراک مهم یاه
« دم ناونع هب هارمه نفلت »
یگتسب هک تسا
هب
« گنهرف هنیمز »
ناربراک دراد . ليابوم زا نارگيد زا شیب ارگدم مدرم یقحت نيا بط
یم هدافتسا یم هدافتسا هلیسو نيا ندوب دم لیلد هب قف ليابوم زا مدرم رثکا و دننک
دننک .
نارگيد و ديويد (
99 : ) دننام ،هارمه نفلت لکش و حرط رد ار هارمه نفلت رد دم یلجت
باق گنر ،ندوب یيوشک اي ندوب رادرد و
...
هنيزگ رد زین و ثوتولب ،ینفلت یشنم دننام یياه
و ...
یم ناونع دننک
.
زتاک و امایجوس (
998 : ) زا يويد ( 06.
: 2 ) لقن م ی دننک هک هب ثحب هرابرد
یگناگود یساسحا
هک مدرم هرابرد دم هبرجت م ی دننک یم دزادرپ . باطم هتفگ
، يويد نینچ
یگناگود یا لماش شنت ینهذ ناناوج رد لابق
،نس رکذم ندوب رد ربارب ثنوم
،ندوب راک رد
1. Fashion
ربارب
،یزاب یلحم ندوب رد ربارب یناهج
،ندوب یرگاشفا رد
ربارب
،ءافتخا زاجم ندرمش رد
ربارب
،تعنامم و
یياونمه رد ربارب شروش تسا .
نيا شنت یاه هناگود
ًلاامتحا ماگنه ی خر م ی دنهد هک مدرم
« دوخ
» ناش ار نورد هورگ یاه
یعامتجا نیعم
رارق م ی دنهد . رزياک ( 007 ) هراشا م ی دنک هک یگناگود (
ماهبا ) یتيوه ار م ی
ناوت هب هژيو رد یرایسب زا گنهرف یاه یزورما هک رد نآ هعماج و دم هب تعرس رییغت م ی
،دنک هدهاشم درک . نيا عوضوم رد
،لباقم نایب م ی دنک هک نيا یعون ماهبا هرابرد دم تسا هک
زا زاین یفطاع مدرم یارب ظفح یياونمه اب
تارییغت
،دم هب روظنم ظفح تيوه یعامتجا
،نانآ تأشن م ی دریگ . نيا ماهبا هجوت مدرم هب تارییغت دم ار عيرست م ی دنک . نورد نيا
ِ یحم
دم هب تعرس رد لاح
،رییغت رد یایند نردم تسا هک یژولونکت اه
هب ناونع عيرست هدننک اه
رد شيامن
« دوخ » ام هب راک هتفرگ م ی دنوش و نياربانب نورد هعومجم یا زا
« هولج یصخش »
بیکرت م ی دنوش . هویش یا هک مدرم حرط و کرام تعاس یچم ناش ار باختنا م ی
،دننک لاثم
یبوخ
،تسا هب رظن م ی دسر نینچ هديدپ یا هب هویش یا هک مدرم نفلت یاه ليابوم دوخ ار
باختنا م ی دننک زین شرتسگ هتفاي تسا ( هب لقن زا زتاک و امایجوس 998 : .)
یتانوتروف (
99 : .2 ) زین تللاد یاه یعامتجا نفلت
ليابوم رد ایلاتيا ار اب ندشزکرمتم رب
دعب یيابيز یتخانش
،نآ یسررب هدرک تسا . یتانوتروف تیقفوم
ليابوم ار هب
« دم ندوب » نآ
بستنم م ی دنک . رد هجیتن وا دقتعم تسا هک ليابوم ليدبت هب کي
« هلیسو یفاضا یرورض »
هدش تسا . هولاع رب نيا وا دقتعم تسا هک نتشاد ليابوم رگناشن لعت هب تاقبط رتلااب رد
هعماج ایلاتيا تسا . زا نيا
،ور هب هتفگ
،یتانوتروف ليابوم
کي هلیسو هارمه تسا هک یناسک
هک ارنآ ار دنراد ار دنمناوت م ی
،دزاس اريز ناشن م ی دهد هک هچ رادقم اهنآ زا یوس نارگيد هب
اهنآ هجوت یطابترا یم دوش و نارگيد تبسن هب اهنآ ليامت دنراد . یتانوتروف هب
کي هتکن
بلاج هراشا م ی دنک ینبم رب هکنيا نتشاد ليابوم و دربراک
،نآ هرابرد صخش یتاعلاطا ار
لقتنم م ی دنک . نيا عوضوم هب نيا رجنم م ی دوش هک ام نفلت ليابوم ار هن اهنت هب ناونع هلیسو
یا یارب
،وگتفگ هکلب هلیسو یا یارب لاقتنا یيانعم هرابرد نامدوخ هب تروص نيدامن یقلت
مینک . نفلت ليابوم رب یور هکنيا مدرم هنوگچ نارگيد ار کرد م ی دننک و روطنیمه هکنيا
ايآ
مدرم دياب راودیما دنشاب هک هطبار یا یصخش ار لکش
،دنهد ریثات م ی دراذگ و رد
،لباقم
ليابوم هرابرد هکنيا هنوگچ مدرم میمصت م ی دنریگ ات نآ ار اب یاهژاميا ناشدوخ
بیکرت
،دننک شقن دراد .
درکراک یزاربا ليابوم هب طابترا یفطاع و یعامتجا هراشا
م ی
،دنک زا لیبق وگتفگ اب ناتسود .
هویش یاه بسانم یفرعم دوخ هب عون نفلت یهارمه هک بسانم
،تسا هویش یا هک رب یور
ندب لمح م ی دوش و ناکم یياه هک ليابوم رد اجنآ هدافتسا یم
،دوش هراشا م ی دنک . اهنآ رد
شرازگ هبحاصم یياه هک اب ناناوجون یژورن
ماجنا هداد
،دنا اب رکذ هتفگ یاه کي ناوجون 7
هلاس هک هنوگچ یو هرابرد کي یشوگ ليابوم گرزب زا دم هداتفا تبحص هدرک
،تسا هب نيا
هتکن هراشا م ی دننک هک زا رظن ناناوجون دربراک
یطابترا ليابوم رد هجرد مود تیمها رارق
دراد . گنیل و یرتي شرازگ هدرک دنا هک نتشاد کبس و عون بسانم نيا هلیسو کي هتکن
یتایح یارب یزاربادوخ ناناوجون
تسا ( نامه .)
یتانوتروف (
99 : .2 ) زین هب تیمها
« هکنيا هنوگچ زا ليابوم هدافتسا مینک » ات
« هتسياش » هب
رظن میسرب و رد هجیتن
« باطم دم زور » میشاب هجوت هدرک تسا . وا راهظا م ی دنک هک زا کي
،فرط نتسناد هکنيا هنوگچ اب یگدوسآ زا ليابوم هدافتسا
،مینک هب ناربراک ژیتسرپ م ی
؛دهد زا
یوس
،رگيد هدافتسا زا نآ اب یب یگظحلام اي
اب شيوشت یشان زا سامت یپ
،یپرد هناماوع و
هدننز هتسناد هدش تسا . نيا رما رگنایب نيا تسا هک نتشاد
،ليابوم و یعس رد
« باطم دم
زور ندوب »
،نآ تيافک من ی دنک . هویش یا هک مدرم زا یشوگ ناشليابوم هدافتسا
م ی
،دننک هبنج
یمهم تسا هک رب یور کرد نارگيد زا
« دم ندوب » ریثات م ی دراذگ .
عس ی د ی ( 62 ) رد ضوت ی ح نفلت هارمه و ارگدم یي زا بعت ی ر
« فرصم رهاظت ی » هدافتسا م ی
دنک : م ی ناوت تلع ا ي هکن هدافتسا ناگدننک زا نفلت هارمه ار فرصم ناگدننک یرهاظت م ی مان ی
،م
اب هدافتسا زا حلاطصا
« فرصم یرهاظت » هک رد رظن ي ه هقبط هفرم اتشروت ي ن نلبو ( 07.
[ 600 )]
هب راک هتفر
،تسا ضوت ی ح داد : تلع امندوخ یي رد هدافتسا یرهاظت زا نفلت هارمه
بسک اپ ي هاگ عامتجا ی تسا .
هولاع رب ا ي ن اب ي د ناشنرطاخ تخاس
هک دارفا اب بشت ی ه لدم اه ی دق ي م ی شوگ ی هب
،رجآ زا فرصم اهنآ بانتجا م ی دننک . رد
،ضوع هدافتسا زا شوگ ی اه ی کچوک ج یب ی هک
تاناکما ب ی رتش ی
،دراد لومعم
،تسا رد لاح ی هک هدافتسا زا شوگ ی اه ی دق ي م ی هتسبراگنز
رد طوطخ نفلت تباث هناشن رود ندوب زا دم قلت ی من ی دوش .
4 ) یگنهامه درخ
یکي زا یاهدرکراک یلصا
نفلت هارمه ار گنیل و یرتیي ( 000 ) یگنهامه درخ
یگدنز
هرمزور م ی دنناد . هب ماگنه یفرعم نيا
،موهفم مزلا هب رظن م ی دسر هک هنیمز یا هک رد نآ
یفرعم م ی دوش ار زین فیصوت مینک . زاین یارب گنهامه ندرک
تیلاعف اه یدرکراک یعامتجا
یساسا تسا . یرایسب زا یاهداهن یعامتجا
گرزب هب ناونع یشخب زا تیلاعف
،ناشياه
یگنهامه لماعت
ار زین دنراد . یگنهامه یتیمها
یدیلک
،دراد هب ماگنه دم رظن رارق نداد
لمح و
،لقن هب هژيو رد هنیمز تابیترت یرهش نردم .
نونکا نفلت
،ليابوم لمح و لقن
ًابيرقت موادم و همه اج رضاح ار ناکما ريذپ هدرک تسا . نيا
عنام هتخيرورف تسا
و یياهنآ هک رد لاح دنتکرح اي زا کي ناکم « تباث » هتخانش هدش
،دنرود زین ینفلت رد دنسرتسد . نيا عوضوم ببس یم دوش نيدنچ عون فلتخم یگنهامه
روهظ دباي ( زتاک 000 و گنیل 006 .)
نیلوا عون یگنهامه ار
م ی ناوت هب ناونع یگنهامه کیتسجل
یلصا فیصوت درک . رد اجنيا
م ی ناوت تهج نداد هرابود هب یياهرفس هک
ًلابق زاغآ هدش تسا ار هدهاشم
،درک کي رفن هب
شرسمه نفلت
م ی دنز و زا وا م ی دهاوخ هک رد کي هزاغم رد رس شهار هب هناخ فقوت دنک .
نيا عوضوم نکمم تسا هب همه هار اه هب هزاغم شرتسگزین دباي
هک رد نآ رهوش هب شرسمه
نفلت م ی دنک رد یلاح هک وا رد هزاغم هداتسيا تسا و م ی دهاوخ دنادب هک رد تسیل
،ديرخ هک
وا نآ ار رب یور زیم هناخزپشآ اج
هتشاذگ
،تسا ریش برچرپ اي ریش یب یبرچ هتشون هدش
تسا .
1. Basic logistics
هنومن رگيد « مرن ندش » نامز
،تسا ینعي ریگ ندرک رد کي نادنبهار و
نفلت ندز هب لحم
هسلج یارب هکنيا نارگيد علطم دنوش هک امش ریخات دیهاوخ تشاد . ریغتم موس بیترت نداد
یقد کي هسلج هب تروص یجيردت تسا . نکمم تسا ود فرط یقفاوت دننک هک رد یياج
رد کي نامز یبيرقت رگيدمه ار تاقلام دننک . یتقو هک ره یود اهنآ رد
،دنهار م ی دنناوت هب
رگيدکي گنز دننزب و نامز و ناکم تاقلام ار نییعت دننک . هرخلااب هکنيا رگا نيا ود رفن
دنناوتن رگيدمه ار رد لحم فاوت هدش و رد نامز فاوت هدش ادیپ
،دننک م ی میناوت کي رود
یموس زا سامت اه رارقرب مینک ات لحم یياهن تاقلام اهنآ اب رگيدکي ار نییعت مینک . نياربانب
تاطابترا ليابوم
تخاس یدنب و ینلاقع ندرک
،لماعت هب هژيو رد دروم تکراشم ناگدننک ازجم
ار ناکما ريذپ م ی دزاس (
،گنلا 00 : 92 .)
نيا عون زا یگنهامه هتسه
یزکرم هديا یگنهامه درخ
ار لیکشت م ی دهد . یدراوم هک
هدافتسا زا نفلت ليابوم یارب گنهامه ندرک
تیلاعف یاه کي درف ار فیصوت م ی
،دنک زا
هبحاصم یاه یهورگ اب نيدلاو ود هلغش رد تاقیقحت گنیل
یرتيو هب تسد هدمآ تسا
( گنیل و یرتي 000 .)
گنیل و یرتي هيرظن
« ارف - یگنهامه »
ار زین رد لاس 99 حرطم هدرک دنا هک هب هبنج
نيدامن
،ليابوم هب هولاع هبنج یاه یدرکراک و
یرازبا
،نآ هجوت هدرک دنا . هب هتفگ گنیل و
،یرتي یگنهامهارف ود
دعب ار هب یگنهامه یرازبا
هفاضا م ی دنک :
« دربراک یزاربا نفلت
ليابوم » و « ثحب نورد یهورگ و فاوت درومرد هویش یاه بسانم یفرعم دوخ زا يرط نفلت
ليابوم » ( 99 : 29 .)
بسحرب تاراظتنا یعامتجا
زا شقن اهنآ یدرف نکمم تسا نینچ شیپ ینیب دنک هک نانز دياب
ناربراک لاعف رت نيا رازبا دنشاب . هدافتنسا یانه یراینسب زا ننفلت تنباث یارنب یگنهانمه رد
یگدنز هرمزور دوجو دراد و نینیچمه یاهراک
یرایسب دوجو دنراد هک زا ظاحل یيانیفارغج
دنرود و دياب نانز اهنآ ار ماجنا دنهد . یدرف نکمم تسا رانظتنا هتنشاد دنشاب هنک رنه هنچ
1. Soften
2. Hyper-coordination theory
ینابیتشپ یرتشیب زاین
،دشاب
ًاتعیبط رازبا یرتشیب یارب یبطت اب یگدننز انهنآ دونجو دنهاوخ
تشاد .
رد اجنيا زین شرازگ اه دننام هچنآ هک رد یاهاج رگيد شرازگ هدش ناشن یم دنهد هنک ناننز
یسرتسد یرتمک هب نفلت ليابوم دنراد . حیضوت هاتوک رگيد هکنيا نانآ ینسرتسد یرنتمک
هنب
،ليابوم هب ناونع شیپ زاین
،ناشلغش دنراد
( یسلاک و وار 066
؛ ،لانيوم 060
؛ ،گننیل 006
؛
،وکار 066 .) نفلت ليابوم نانز اب هنيزه یصخش نیمات یم دوش یلاحرد هک لنيابوم نادرنم ار
نايامرفراک اهنآ
مهارف یم دننک . نياربانب یعون دیسبوس یهد یعطقم هديد یم
؛دوش ینعي ننفلت
یلغش یارب نادرم رد یگنهامه یگدنز
یصوصخ اهنآ
یراني ینم ،دننک رد یلانح هنک ننفلت
یصخش نانز رد یياناوت نانز رد یگنهامه راک
و هناخ هب کمک اهنآ یم ديآ .
هبنج یرگيد زا نيا رما رد یهاگن هب نيا لاؤس هک نانز رد تاعاس زاغآ حبص انب هنچ ینسک
سامت یم دنریگ نايامن یم دوش . رد دروم سامت یاه کدنا اهنآ رد نيا تاعاس دياب تفگ هنک
اهنآ هب نادنزرف دوخ هک رد هناخ دنتسه گنز یم دنندز . انما رد درونم یننادرم هنک رد هنناخ
،دندوب یياج هک ناکدوک کچوک ( - هلاس ) اي نانکدوک لانبان ( 0 - هلانس ) ،دنتنسه انهنآ
رتشیب لوغشم هدافتسا زا نفلت دوخ
،دندوب ینعي اهنآ رد نيا تاعاس زا نفلت دوخ هدافتسا یم
دندرک یلو هن یارب سامت اب هناخ . نانچ هک رنکذ ،دنش سانمت یانه انهنآ ننکمم تنسا رنب
یگنهامه تظافح
یرازبا زکرمتم دشاب . اما هداد اه ناشن یم دهد هک نيا ناننز دنندوب هنک هنب
هناخ گنز یم دندز ات هچب یاه کچوک دوخ ار رادیب دنننک و نونمطم دنونش هنک انهنآ رد هار
هسردم
،دنتسه هک دوخ یعون یردام زا هار رود تسا .
5 ) ساسحا تينما
زا رگيد وس انب رب تاقیقحت (
گنیل و
،یرتي 000 و 999 )
؛ گنیل ( 992 ) و لبمک ( 997 )
یهاگ یخرب زا یژولونکت اه
بجوم یم دوش رد دارفا ساسحا تینما هب دوجو
؛ديآ ینعي
ساسحا یدازآ زا رد رطخ ندوب و بیسآ نديد . هداد یاه مک ی و یفیک نيا شهوژپ ناشن
م ی دهد هک نفلت هارمه نامه ردق ساسحا تینما یارب یناسک هک یرامیب یاه نمزم
،دنراد
داجيا م ی دنک هک یارب یدارفا هک رد تیعقوم یاه مولعمان و صخشمان رارق
م ی دنریگ .
نيا بلطم زین رد نایم خساپ ناگدنهد نيا
یقحت عياش دوب هک راهظا دننک نفلت
،هارمه یعون همیب تسا . هبنج یرگيد هک هب ساسحا تینما طوبرم م ی دوش ار زین م ی ناوت رد
هدافتسا نيدامن زا نفلت هارمه وجتسج درک . یرایسب زا نانز م ی دنيوگ فرح ندز اب نفلت
هارمه - یتح هب روط یشيامن - یتقو هب یياهنت رد یياج تولخ رد لاح روبع و رورم
،دنتسه ناشن م ی دهد اهنآ اهنت دنتسین و نآ تاظحل یسک اب نآ اه یهارمه هدرک و ساسحا
ینميا و شمارآ هب ناشيا تسد م ی دهد و نینچمه بجوم م ی دوش نارگيد زین روصت دننکن
اهنآ نانز یياهنت دنتسه هک رد لاح رضاح من ی دنناوت اب یسک طابترا رارقرب دننک .
ناماسکوا و
ننایتور ( 99 : . ) حرطم م ی دننک هک رد یگدنز هنازور هداوناخ
،اه نفلت
،هارمه
یطخ نما نیب دنزرف و نيدلاو لیکشت م ی دهد . تاطابترا یليابوم
دنزرف - نيدلاو زا رظن
مک ی یلیخ مهم
،تسین هکلب یتصرف تسا یارب یسامت هک دنمشزرا تسا
. نيدلاو هب هبنج
تینما هدافتسا و ديرخ نفلت هارمه دیکات م ی دننک . نیمضت تینما هچب اه مهم نيرت یلیلد دوب
هک یارب نتفرگ نفلت هارمه یارب هچب اه رکذ دش .
بلغا نيدلاو هب یرارقرب سامت اب ناشنادنزرف ساسحا
زاین م ی
،دننک اصوصخ یتقو
هک تاطابترا هرهچ
هب هرهچ نکممان تسا . نيا تصرف یارب سامت هب هلیسو نفلت هارمه
نکمم هدش تسا هک ح تینما ار تيوقت م ی دنک : ره وضع هداوناخ هک کي ليابوم
شهارمه
،دراد نيا یهاگآ ار هب دوجو م ی دروآ هک رد ره تیعقوم زا نارگيد اهنت هب هزادنا
کي سامت ینفلت رود تسا . نفلت هارمه هب ناونع هيامرس یا کچوک یارب تینما هچب اه رد
رظن هتفرگ م ی دوش .
نفلت اه ی هارمه رد شقن ناظفاحم دامن ي ن ن ی ز رهاظ م ی دنوش ( نسلا ، 99 ب : .) 7 اهنآ
هب پ ی هدا زاس ی ژتارتسا ی ناشناربراک کمک
یم دننک ات دنناوتب زا لقادح اضف ی صوصخ ی دونخ
عافد دننک و زا ح ب ی هجوت ی ندم ی رد نانکم انه ی عمجرپ ی نت ی هنک رد انهنآ دارنفا رغ ي هنب ا ی
روضح
،دنراد هک هوقلاب محازم قلت ی م ی
،دنوش تذل دننربب ( ،نودانه 999 و ،رپونک 999 .)
نانچ هک نمفاگ ن ی ز هراشا یم
،دنک نانز هب صوصخ رد
بلغا عقاوم هقلاع دنرادن هک ناشدوخ
ار رد حم ی اه ی مومع ی اهنت ناشن دنهد . اي هکن اهنآ اب ه ی چ ک رد طابترا ن ی دنتس زا ود هنبنج
ارب ی اهنآ پ ی دما دراد : لوا هکنآ وصت ي ر دب ی زا عقوم ی ت عامتجا ی نانش هنب تنسد نم ی دنهد و
رگيد هک اهنآ ار رد عقوم ی ت امح ي ت هدشن ا ی رارق م ی دهد هنک نادرنم د ي رنگ ینم دننناوت زا نآ
هدافتساءوس دننک
. ارب ی شهاک ا ي ن تاعبت نفلت هارمه هراومه سو ی هل فم ی د ی هدوب
،تسا ز ني ار
اي ن پ ی ما ار لقتنم م ی دنک هک رگا هچ نم رد ا ي اجن اهنت هنب رنظن نم ی آ ني
،م نلو ی انهنت ن ی متنس و
نانچمه رد ظنت ی تام عامتجا ی مدوخ رارق مراد (
،تنلاپ 999 .)
د ) اهدرکراک ي
نفلت هارمه و توافت اه ي سنج يي ی
رد دروم ریثات تیسنج رب یور هوحن هدافتسا نانز و نادرم زا نفلت هارمه هدمع تاقیقحت
طوبرم هب دنچ ههد ریخا تسا و دادعت اهنآ تبسن هب هناسر یاه یطابترا رگيد رتمک تسا .
یکي زا تاقیقحت ماجنا
هدش هلاقم رسگ
،تسا اب ناونع
« ايآ نارتخد ب ی رتش هب نفلت هارمه
تعا ی دا
؟دنراد
» . رد نيا هلاقم هب یضعب زا یاهوگلا یتیسنج
رد دربراک ليابوم هتخادرپ هدش
تسا . هب رظن
،وا رد رانک شيازفا یمک هدافتسا زا ليابوم رد نیب ود
، نج توافت یاه
یتیسنج رد هوحن دربراک و هزیگنا یاه هدافتسا زا ليابوم دوجو دراد . نادرم رتشیب هب شرتسگ
تاطابترا دوخ
زا يرط ليابوم شيارگ
،دنراد رد یلاح هک نانز تاطابترا دوخ
ار زا يرط
ليابوم هب یدارفا هک اهنآ ار رتشیب یم
،دنسانش لثم یاضعا
،هداوناخ دودحم یم دننک . نانز زا
نفلت هارمه رتشیب یارب نداتسرف مایپ هاتوک هدافتسا یم دننک ( یياناوت یطابترا یراتشون )
، اما
نادرم رتشیب زا یياناوت یاه یکینکت ليابوم هدافتسا یم دننک . جياتن راک وا ناشن یم دهد
ليابوم یارب نارتخد رتشیب هلیسو تاطابترا یصخش
،تسا اما نارسپ رتشیب رب یاهدرکراک
نآ هب ناونع کي رازبا دیکات یم
،دننک لاثم شيازفا کرحت یصخش . نانز زورما رتمک لاکشا
طابترا ورردور ار حیجرت یم دنهد نوچ مایپ هاتوک یهار هديا لآ تسا یارب زاغآ سامت اب
نج
،رگيد هک تیمیمص و
هلصاف ار نامزمه دراد .
انب رب ي هتفا اه ی رسگ و نچمه ی ن هچنآ هب ناونع اهدرکراک ی نفلت هارمه نونچ ردانم ی
زا هار
،رود
،دم ساسحا نما ی
،ت گنهامهدوخ ی
و ...
ي دا
،دش م ی ناوت اهدرکراک ی نفلت هارنمه
ار اب ور ي درک ی هب توافت اه ی سنج یت ی ناربراک رد هعماج ا ي نار ی سررب ی درک . هلاقم
،رضاح انب
ماجنا پ ی ام ي یش لانآ ي
،ن توافت ا ي ن اهدرکراک ار
سررب ی هدرک تسا .
شور قيقحت
عومجم هچنآ هب ناونع یاهدرکراک نفلت
هارمه رد نيا یقحت هب نآ هجوت یم دوش و رد
بلاق تلااؤس زا نايوگخساپ هدیسرپ
هدش تسا هب حرش ريز تسا : هعومجم اهدرکراک رد
لامعا هقیلس یصخش ( هب ناونع هعومجمريز یا
زا دم و یراهظادوخ )
، یگنهامه
،درخ نیمات
،تینما دوخ یراهظا ( شيامن هاگياپ یعامتجا ) هک رد تلااؤس هتسب و نینچمه دنچ لاؤس رب
ساسا فیط ترکیل زا نايوگخساپ هدیسرپ
هدش تسا . رد یقحت
،رضاح اب هدافتسا زا کي
شسرپ همان . یلاووس لانآ ي
،ن دادعت .8 شسرپ همان خساپ هداد دش .
رابتعا یروص رازبا اب هدافتسا زا تروشم اب بحاص نارظن مولع یعامتجا و
تاطابترا رد
یحارط شسرپ همان لصاح هدش
،تسا و ماگنه نيودت لدم یقحت زا شهوژپ یاه ماجنا
هتفرگ رد هسسؤم یاه ليابوم یشهوژپ رد
رسارس ایند رب ساسا یاهریغتم توافتم
و اب
یاه نوگانوگ مک
ی و یفیک هک ماجنا هتفرگ
،دنا هدافتسا هدش تسا .
یارب هزادنا یریگ یياياپ
،رازبا زا هرامآ یافلآ خابنورک یارب هيوگ یاه فیط ترکیل ( تلااووس
یاهدرکراک ليابوم
) هدافتسا هدش تسا و هزادنا افلآ 79 / 9 هب تسد هدمآ هک نازیم یبسانم
تسا و یياياپ رازبا ار ناشن م ی دهد .
هيفای ياه قيقحت
تاصخشم نایوگخساپ
: زا هعومجم .8 تکرش هدننک رد نيا شيامیپ رب خ رفن درم
و 2 رفن نز هدوب دنا هک 89 دصرد اهنآ
،درجم 0 دصرد لهاتم و دصرد لهاتم یاراد
1. Formal validity
ملوه و زرتیپ ( 99 )
؛ یو و نو یو ( 997 )
؛ لبمک ( 997 )
؛ زتاک و امایجوس ( 998 )
؛ ديويد و نارگيد ( 99 )
؛ یتانوتروف ( 99 )
؛
زتاک ( 000 )
؛ گنیل ( 006 )
، گنیل و یرتي ( 000 و 99 .)
3. Reliability
