ناريا کاخ و بآ تاقيقحت هرود|
|53 هرامش
|1 نيدرورف 1401
( ص 56 - 45 )
https://dx.doi.org/10.22059/ijswr.2022.335544.669164
یملع هلاقم(
- )یشهوپژ
The Effects of Calcium and Ammonium Cations on the Kinetics of Non-exchangeable Potassium Release in Some Calcareous Soils
MARZIYE BARATI ZANYANI1*, ALIREZA HOSSIENPUR1, MOHAMMAD HASSAN SALEHI1 1. Department of Soil Sciencesand Engineering, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
(Received: Dec. 18, 2021- Revised: Feb. 2, 2022- Accepted: Feb. 5, 2022)
ABSTRACT
The release rate of non-exchangeable potassium (NEK) plays a significant role in supplying K for plants;
particularly in soils containing bearing minerals such as micas and feldespars. No study has been conducted on NEK release kinetics influence of cations in calcareous soils of Chaharmahal and Bakhtiari province. Therefore, the purpose of this study was to investigate the impact of cations calcium and ammonium (from two sources of calcium chloride and ammonium chloride) on kinetics of NEK release in 10 calcareous soils. Soil samples of calcium-saturated were extracted using successive extractions with 0.01 M CaCl2 and NH4Cl solutions for 2- 2017 h at 25±1 0C. The results showed that amount of NEK released have a discontinuity in slope at 168 h. Therefore, corves were divided into two segments, including the first stage (2-168 h) and the second stage (168- 2017 h).The results showed that released NEK in the studied soils in the first stage, in the 0.01 M Cacl2 and NH4cl extractors were different in the range of 96.50-220.33 and 189.67-549.50, respectively, and in the second stage, in the range of 172.67-391.33, and 320.67-748.0 mg kg-1 respectively. Based on the coefficients of determination (R2) and standard error (SE), the released NEK described in both segment and in both extractors using the zero order, power function, simplified ellovich, and parabolic diffusion equations. Also, the power function equation in both extractants was able to satisfactorily describe the kinetics of NEK release. The kinetics coefficients of the release of NEK were different in the studied soils. The use of multivariate regression equations in both segments and in both extractors of potassium release showed that the NEK release in soils depended NEK concentration, exchangeable potassium concentration and cation exchange capacity of the soil.
Keywords: Cations, Kinetic Equations, Non-Exchangeable Potassium, Release.
*Corresponding Author’s Email: [email protected]
ريثأت تاک ي نو یاه سلک ي م و نومآ ي مو رب تعرس زاساهر ی ساتپ ي م یلدابت ريغ رد
یخرب زا کاخ اه ی کهآ ی
یتارب هيضرم ینايناز
1
، *
لع ي اضر سح ي ن
1روپ یحلاص نسحدمحم ،
1
1 . هورگ مولع و سدنهم ی
،کاخ هدکشناد زرواشک ی
، هاگشناد درکرهش ناریا ،درکرهش ، .
:تفایرد خیرات(
27 / 9 / 1400 - :یرگنزاب خیرات 13
/ 11 / 1400 - :بیوصت خیرات 16
/ 11 / 1400 )
کچ ي هد
تعرس میساتپ یزاساهر
،یلدابت ریغ شقن
یمهم رد هضرع میساتپ یلدابت یارب
،ناهایگ هب صوصخ رد کاخ یاه یوتحم
یناک یاه راد میساتپ هلمج زا
اهراپسدلف اهاکیم و
دراد هعلاطم.
یا تحت یلدابت ریغ میساتپ ندش دازآ تعرس دروم رد ریثأت
نویتاک کاخ رد اه لاحمراهچ ناتسا یکهآ یاه
،تسا هدشن ماجنا یرایتخبو اربانب
ی ن فده زا ا ی ن شهوژپ سررب ی ثأت ی ر
تاک ی نو یاه سلک ی م و نومآ ی مو ( زا ود عبنم سلک دیرلک می
و موینومآ دیرلک )
رب تعرس زاساهر ی ساتپ ی م یلدابت ریغ د
ر 10
کاخ کهآ ی دوب . هنومن اه ی کاخ میسلک اب عابشا شور هب
هراصع گ ی ر ی لاوتم ی و اب هدافتسا زا میسلک دیرلک و
یرلک موینومآ د
01 / 0 رلاوم رد امد ی
±1 25 یتناس هجرد دارگ
تدم هب 2 ات 2017 تعاس هراصع گ ی ر ی دندش . یاهرادومن ،داد ناشن جیاتن
نامز رد هدش دازآ یلدابت ریغ میساتپ یعمجت رادقم 168
دنداد ناشن ار بیش رد یگتسویپان تعاس اربانب ؛
ی ن هب اهرادومن
( لوا هلحرم لماش ،شخب ود 168
- 2 ( مود هلحرم و )تعاس 2017
- 168 .دش میسقت )تعاس اتن
ی ج ناشن داد هک رادقم
ساتپ ی م یلدابت ریغ دازآ
هدش رد کاخ اه ی هعلاطمدروم هراصع رد لوا هلحرم رد
موینومآ دیرلک و میسلک دیرلک یاهریگ 01
/ 0
هنماد رد بیترت هب رلاوم 33
/ 220 - 50 / 96 و 50 / 549 - 67 / 189 هنماد رد بیترت هب مود هلحرم رد و 33
/ 391 - 67 / 172 و
0 / – 748 67 / 320 م ی ل ی مرگ رب ک ی مرگول توافتم دوب . ساسا رب رض یا ب ت نییب و اطخ ی
،درادناتسا ساتپ
ی م لدابت ریغ ی
هدشدازآ رد ره ود هلحرم هراصع ود ره رد و ریگ
اب هدافتسا زا هلداعم اه
،رفص هبترم ی وولا
ی چ
،هداس عبات ناوت ی و راشتنا
لوباراپ ی ک ی صوت ی ف دش . هراصع ود ره رد یناوت عبات هلداعم ،نینچمه تیاضر فیصوت هب رداق ریگ
یزاسدازآ تعرس شخب
.دوب یلدابت ریغ میساتپ ارض
ی ب تعرس ندش دازآ ساتپ
ی م رد کاخ اه ی فلتخم توافتم دوب . هدافتسا زا تلاداعم سرگر ی نو ی
دنچ غتم ی هر رد ره ود هلحرم زاسدازآ ی ساتپ ی م هراصع ود ره رد و ریگ
ناشن داد هک نازیم ندش دازآ ساتپ
ی م یلدابت ریغ رد
کاخ اه هب تظلغ ساتپ ی م یلدابت ریغ
، تظلغ ساتپ ی م لدابت ی و فرظ ی ت لدابت تاک ی نو ی کاخ گتسب ی تشاد .
هژاو اه ی لک ي د ی : ندش دازآ
، ساتپ ی م
،یلدابت ریغ نویتاک
اه
، هلداعم اه ی س ی تن ی ک ی .
همدقم هزورما هب لد ی ل زرواشک ی هدرشف و مدع هدافتسا فاک ی زا اهدوک ی
واح ی ساتپ ی
،م سب ی را ی زا کاخ اه رد لاح دبت ی ل ندش هب
کاخ اه ی رد ضرعم دوبمک ساتپ ی م م ی دنشاب . رد ا ی ن ارش ی
،ط
سررب ی تعرس زاسدازآ ی ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
تهج دم ی ر ی ت و
هدافتسا حص ی ح زا عبانم کاخ ی و نچمه ی ن رد مهارف ی و تردق
مأت ی ن ساتپ ی م هب و ی هژ رد کاخ اه ی واح ی ناک ی اه ی اراد ی ساتپ ی م
زا مها ی ت قوف هداعلا ا ی رادروخرب تسا
Bahraini Touhani et (
al., 2010
هب کاخ رد میساتپ.)
بیترت ،هایگ طسوت بذج تلوهس
یم ینامتخاس و یلدابت ریغ ،یلدابت ،لولحم میساتپ لماش دشاب
( Najafi Ghiri et al., 2011
لکش نیب دوجوم لداعت .)
یاه
میساتپ نیمأت موادت ثعاب ،میساتپ فلتخم رد
کاخ یم دوش .
رد ،هدیسر لداعت هب ًاعیرس یلدابت و لولحم میساتپ یلاح
لداعت هک
هب یلدابت و لولحم میساتپ اب یلدابت ریغ میساتپ نیب تروص یدنک
:لوئسم هدنسیون* [email protected]
یم دریگ
( Sparks, 1987
یلدابت ریغ میساتپ هدافتسا تیلباق .)
ب ه
لکش هب میساتپ عون نیا لیدبت تعرس یلدابت و لولحم یاه
.دراد یگتسب یناک یناوارف ،یناک عون دننام یفلتخم لماوع
یاه
میساتپ رادقم ،یناک رد میساتپ نازیم ،اهنآ هزادنا و راد میساتپ لباق هدافتسا میساتپ رادقم و یرایبآ بآ رد میساتپ تظلغ ،کاخ
یهایگ یایاقب زا هدشدازآ یلدابت ریغ شخب زا میساتپ یزاساهر رد
دنراد شقن هایگ زایندروم میساتپ نیمأت و
( Jalali, 2005 .)
ی ک ی زا لماوع رثؤم رب لباق ی ت سرتسد ی ساتپ ی م دوجو
تاک ی نو اه ی فلتخم رد لولحم کاخ م ی دشاب . ارب ی ن ساسا سررب ی
تعرس زاساهر ی ساتپ ی م رد روضح تاک ی نو اه ی لومعم کاخ
رورض ی تسا . رد کاخ اه ی کهآ ی تاک ی نو اه یی هک ساتپ ی م ار زا
ناکم اه ی لدابت ی هباج اج م ی دننک ًاتدمع سلک ی
،م نم ی ز ی م و نومآ ی مو
م ی دنشاب
Jalali, 2006; Mustscher, 1995(
ی ).
نو سلک ی م هب تلع
ژرنا ی بآ شوپ ی و هزادنا گرزب رت ی هک تبسن هب ی نو ساتپ ی م
،دراد
هب تحار ی اب ساتپ ی م ب ی ن لا ی ه ا ی لدابت من ی دوش . هب صوصخ رد
کاخ اه یی هک ناک ی بلاغ اهنآ ا یل ی ت
،تسا ا ی ن عوضوم مها ی ت
بی رتش ی دراد
Pohlman and McColl, 1986; Srinivasarao et (
al., 1999
رد .)
لاح ی هک ی نو نومآ ی مو
،هزادنا راب و ژرنا ی شوپبآ ی
هباشم اب ی نو ساتپ ی م دراد اما تیبطق تدش نومآ
ی مو ب ی تش ر زا
ساتپ ی م م ی
،دشاب اربانب ی ن رد لدابت اناوت یی جورخ ساتپ ی م را اراد
م ی دشاب و هب تحار ی اب ساتپ ی م لدابت م ی دوش
( Dhillon et al.,
.)1989
تعرس زاساهر ی ساتپ ی م یلدابت ریغ اب
شور اه ی فلتخم ی
هعلاطمدروم رارق
هتفرگ
؛تسا زا هلمج ا ی ن شور اه م ی ناوت هب
شور زر ی ن اه ی لدابت ینویتاک
Martin and Sparks, 1983(
، )
سا ی اهد ی لآ ی
( Sung and Hung, 1988
سا )،
ی اهد ی ندعم ی
( Gill-
Stores and Robio, 1992
،
)کمن اه ی ندعم ی
Lopez-Pineiro (
and Garcia-Navarro, 1997
و )
شور فارتلواورتکلا ی
سارتل ی نو
Robio and Gill-Sotres,1996(
هراشا )
درک .
Martin and
Sparks, (1983)
یط هعلاطم ا ی تعرس زاساهر ی ساتپ ی م ریغ
یلدابت رد کاخ اه ی راولد ار اب زر ی ن اه ی لدابت تاک ی نو ی عابشا ا ز
ه ی نژرد سررب ی دندرک .
2020( Molavi et al., )
علاطم ه یا رب ور ی
زاساهر ی ساتپ ی م یلدابت ریغ زا
هراصع گ ی ر نف ارتت ی ل س نارب د ی م
ماجنا دنداد .
( )2020 Abdi et.al.,
ریغ میساتپ یزاساهر تعرس
کاخ رد ار یلدابت هراصع اب هتسپ تشک تحت یاه
دیرلک ریگ
میسلک 01 / 0 ریغ میساتپ هک دندومن نایب و دندرک یسررب رلاوم
یم یلدابت .دشاب هتشاد هایگ هیذغت رد ییازسب شقن دناوت
Bedrossian and Singh (2006)
زا میساتپ یزاساهر تعرس
کاخ هراصع ود اب ار اه موینومآ دیرلک و میسلک دیرلک ریگ
01 / 0
کاخ همه رد هک دندومن نایب و دندرک یسررب رلاوم دیرلک اه
هراصع میسلک دیرلک هب تبسن یرتشیب میساتپ موینومآ .درک یریگ
هلداعم اه ی سب ی را ی ارب ی صوت ی ف تعرس شنکاو اه رد ناک ی
اه ی سر ی و کاخ هدافتسا هدش
(تسا
Hossienpur et al., 2000;
Jalali, 2006
.)
تلاداعم س
ی تن ی ک ی هدافتسا هدش رد صوت ی ف
شنکاو اه ی ش ی م ی ا یی لماش تلاداعم هبترم
،رفص هبترم
،لوا
وولا ی
،چ ولا ی چ هداس
،هدش راشتنا لوباراپ ی ک ی و عبات ناوت ی م ی دنشاب .
Jalali (2006)
یدادعت رد ار یلدابت ریغ میساتپ یزاساهر تعرس
کاخ زا هراصع اب یکهآ یاه دیرلک ریگ
سلک ی م 01 / 0 یسررب رلاوم
یم یناوت عبات هلداعم دومن نایب و درک یزاساهر تعرس دناوت
کاخ نیا رد میساتپ .دنک فیصوت ار اه
اتن ی ج تاعلاطم
( )2011
Hossienpur et al.,
ناشن داد هک تعرس ش دازآ ند ساتپ ی م رد
کاخ یکهآ یاه طسوت
هراصع گ ی ر رلک ی د سلک ی م و یرتیسدیسا ک
01 / 0 رلاوم ب ا هلداعم اه ی عبات ناوت ی
، وولا ی چ هداس و راشتنا
لوباراپ ی ک ی لباق صوت ی ف تسا .
Fatemi (2017)
یزاساهر تعرس کاخ رد میساتپ
یسررب تدم ینلاوط یهددوک تحت ار یکهآ یاه
هب یناوت عبات هلداعم هک دومن نایب و درک یارب بسانم لدم ناونع
کاخ نیا رد میساتپ یزاساهر تعرس فیصوت یم اه
.دشاب
Shakeri (2018)
یناک و کاخ یرفاب تیفرظ ریثأت رب ار یسر یاه
میساتپ یزاسدازآ تعرس هراصع رد یلدابت ریغ
دیرلک یاهریگ
دیسا کیلازگا و میسلک 01
/ 0 دومن شرازگ و درک یسررب رلاوم
یم چیوولا هلداعم هک رد یلدابت ریغ میساتپ یزاساهر تعرس دناوت
کاخ .دنک فیصوت ار اه
Zareian et al., (2018)
یزاساهر تعرس
کاخ رد یلدابت ریغ میساتپ هراصع اب ار اه
یریگ لاوتم ی اب ک رل ی د
سلک ی م دیسا کیلازگا و 01
/ 0 کاخ رد رلاوم یسررب یکهآ یاه
دندرک هک دندومن شرازگ و هلداعم
اه عبات و هدش هداس چیوولا ی
یناوت م ی دنناوت نیا رد یلدابت ریغ میساتپ یزاساهر تعرس
کاخ اه .دنک فیصوت ار
Debankur at al., (2019)
هلداعم یاه
هبترم
،لوا راشتنا
،یکیلوباراپ عبات
یناوت و چیوولا ار رب د هدا یاه
لصاح زا تعرس یزاساهر میساتپ
یلدابت ریغ رد
کاخ اه شزارب
دنداد و نایب دندرک هک هلداعم چیوولا یم دناوت یزاساهر یساتپ
م
رد نیا کاخ اه ار فیصوت دیامن جیاتن. Baba Ahmadi et al.,
(2019)
ناشن داد هک هلداعم یاه هبترم
،لوا عبات یناوت و راشتنا
کیلوباراپ تسناوت
تعرس یزاساهر میساتپ
یلدابت ریغ رد
کاخ اه
ار فیصوت دنک .
اجنآزا هک هعلاطم و یلدابت ریغ میساتپ نازیم دروم رد یا
تحت نآ یزاساهر تعرس نویتاک ریثأت
کاخ رد اه یکهآ یاه
لاحمراهچ ناتسا یا ،تسا هدشن ماجنا یرایتخبو
ن شهوژپ اب فده
نویتاک رثا هسیاقم یزاساهر تعرس رب موینومآ و میسلک یاه
کاخ زا یدادعت رد یلدابت ریغ میساتپ ناتسا یکهآ یاه
لاحمراهچ اب هدش دازآ یلدابت ریغ میساتپ طابترا و یرایتخبو
یگژیو .دش ماجنا کاخ یاه
شور و داوم اه
هب روظنم یسررب رثا تاک ی نو موینومآ و میسلک یاه رب
عرس ت دازآ
ندش میساتپ یلدابت ریغ رد
،کاخ 30 هنومن کاخ یزرواشک زا
تشد درکرهش زا قمع 30 یتناس یرتم هام نیدرورف رد 1400
هیهت .دش رد ا ی ن هنومن اه ی لوا ی ه دصرد
،سر ساتپ ی م لدابت
،ی
ساتپ ی م یلدابت ریغ و
تانبرک سلک ی م لداعم عت یی ن و رب ساسا
عونت ا ی ن و ی گژ ی اه 10 هنومن کاخ تهج ماجنا شهوژپ باختنا
دیدرگ . سپس و ی گژ ی اه ی ف ی ز ی ک ی و ش ی م ی ا یی کاخ اه لماش زوت ی ع
هزادنا تارذ ب ا شور ه ی رتمورد
( Gee and Bauder, 1986
لباق )،
ی ت
اده ی ت رتکلا ی ک ی رد هراصع 2 هب 1 بآ هب کاخ
Rhoades, (
)1996
،
رد pH
سناپسوس ی نو 2 هب 1 بآ هب کاخ
( Thomas,
)1996
،
نبرک لآ ی هب شور سکا ی ساد ی نو رت
( Nelson and
Sommers, 1996
تانبرک ،)
سلک ی م لداعم هب شور ت ی سارت ی نو
تشگرب ی اب سا ی د
( Loeppert and Suarez, 1996
و)
لدابت تیفرظ
لامرن کی میدس تاتسا شور هب کاخ ینویتاک
Sumner and (
Miller, 1996
نینچمه .دش نییعت ،)
میساتپ یلدابت کاخ اه ب ه
شور تاتسا موینومآ کی لامرن
( Knudsen et al., 1982
و )
میساتپ
غ ی ر لدابت ی کاخ اه هب شور دیسا کیرتین رلاوم و ناشوج
Al-(
kanani et al., 1984
هراصع )
یریگ و میساتپ هراصع یریگ هدش ب ا
هاگتسد میلف رتموتف گنینروک لدم(
410 هزادنا ) یریگ دش .
لبق زا عورش امزآ ی ش اه ی س ی تن ی ک ی ارب ی جراخ ندرک
ساتپ ی م لدابت ی و
،لولحم کاخ اه اب رلک ی د سلک ی م 1 رلاوم عابشا
.دندش ارب ی ماجنا ا ی ن راک هنومن یاه کاخ اب میسلک دیرلک 1
رلاوم
هب تدم 30 هاگتسد اب هقیقد ناکت
هدنهد ،دش هداد ناکت یقرب
هنومن سپس هتخیر رود ییور للاز لولحم و هدش ژویفیرتناس اه
نیا .دش .دیدرگ رارکت هبترم هس لمع رلک
ی د فاضا یقاب ی نام هد ادتبا
اب بآ رطقم لکلا اب سپس یکیرتکلا تیلباق لوصح ات
40 م ی ورک
ز ی سنم یتناس رب رتم تسش دش وشو
( Badraoui et al., 1992 .)
ارب ی هعلاطم تعرس ندش دازآ ساتپ
ی م یلدابت ریغ زا
شور
هراصع گ ی ر ی لاوتم ی هدافتسا هب روظنم نیدب .دش 2
مرگ زا هنومن
کاخ یاه عابشا هدش اب سلک ی م 20 م ی ل ی لی رت زا لولحم دیرلک
میسلک 01 / 0 رلاوم ای 20 م ی ل ی لی رت موینومآ دیرلک 01
/ 0 رلاوم
هفاضا و هنومن اه هب سو ی هل ناکت هدنهد قرب ی تدم هب 30 قد ی هق
ناکت هداد دندش . هنومن اه رد هاگتسد روتابوکنا رد امد ی
±1 25
یتناس هجرد دارگ
رارق هداد .دندش لبق زا اپ ی نا ره
،هرود هنومن اه
هب تدم 30 قد ی هق هب سو ی هل هاگتسد ناکت هدنهد قرب ی ناکت د هدا دندش هنومن .
اه رد نامز اه ی 1
، 4
، 8
، 24
، 48
، 72
، 96
، 120
،
144
، 168
، 336
، 504
، 672
، 840
، 1008
، 1176
، 1344
،
1512
، 1680
، 1848 و 2017 تعاس سپ زا هفاضا ندرک ره ی ک
زا لولحم اه هراصع گ ی ر ی دندش . سپس سناپسوس ی نو اب گتسد ها
رتناس ی ف ی ژو اب 3000 رود رد قد ی هق
،فاص لولحم ور یی ادج و
ساتپ ی م دوجوم رد لولحم هراصع گ ی ر ی هدش اب هدافتسا زا تسد هاگ
لف ی م رتموتف گنینروک لدم(
410 ) هزادنا گ ی ر ی سپس .دش 20
م ی ل ی لی ت لولحم زا ر هراصع یاه
هنومن هب ریگ و هفاضا اه
سپ زا 30
قد ی هق ناکت نداد طسوت هاگتسد ناکت هدنهد قرب ی
، هنومن اه ب ه
روتابوکنا لقتنم دش
( Hossienpur et al., 2011
.
)عمج زا دعب هداد یروآ
هلداعم ،اه ،کی هبترم ،رفص هبترم یاه
راشتنا و یناوت عبات ،هداس چیوولا لودج( یکیلوباراپ
1 هداد رب ) اه
دش هداد شزارب
Martin and Sparks, 1983; Havlin et al.,
1985)
بیرض نیرتشیب ساسا رب .)
ت نییب یاطخ نیرتمک و
ریغ میساتپ یزاساهر تعرس فیصوت تهج لدم نیرتهب درادناتسا ریز هطبار زا هدافتسا اب درادناتسا یاطخ .دیدرگ باختنا یلدابت ش نییعت :د
( هطبار 1 )
2 ]1/2
-
2/ n –K*) SE = [ Σ(Kt
رد هلداعم ( 1
،)
Kt
و
K*
ترت هب ی ب ناشن هدنهد رادقم یساتپ م
غ ی ر لدابت ی هزادنا یریگ و هبساحم هدش هب سو ی هل لدم رد نامز وt
دادعتn
هزادنا گ ی ر ی اه م ی دشاب
Martin and Sparks, 1983( .)
اقم ی هس م ی گنا ی ن رادقم ساتپ ی م هراصع گ ی ر ی هدش اب ک رل ی د
سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم نومزآ طسوت
t-test
ماجنا دش .
لودج 1 - هلداعم هدش هدافتسا یکيتنيس یاه
تلاداعم مان تلاداعم لکش
عبنم *
رفص هبترم شنکاو t
R0 0– ) = a Kt 0– (K Martin and Sparks, 1983
لوا هبترم شنکاو t
R1 1– ) = a Kt 0– ln (K Martin and Sparks, 1983
یناوت عبات + b lnt
= lnae
ln Kt
Havlin et al., 1985
کیلوباراپ راشتنا
= a+Rt0/5
Kt
Havlin et al., 1985
هداس چیوولا
= a + 1/β lnt Kt
Havlin et al., 1985
: *
Kt
رادقم ساتپ ي م عمجت ی دازآ هدش ( م ي ل ی مرگ رب ک ي مرگول ) رد نامز
،t K0
رثکادح ساتپ ي م عمجت ی دازآ هدش ( م ي ل ی مرگ رب ک ي مرگول ) دعب زا 2017
،تعاس نامزt
( تعاس ) و R0
، R1
،
،b R β و هلداعم بيارض اه
دنتسه .
اتن ي ج و ثحب
خرب ی زا صوصخ ی تا ف ی ز ی ک ی و ش ی م ی ا یی کاخ اه ی هعلاطمدروم د
ر
لودج ( 2 ) ناشن هداد هدش تسا . همه کاخ اه اراد ی پ - شاه
لق ی ا یی هدوب و هنماد غت یی تار نآ 79 / 7 ات 97 / 7 دوب . کاخ اه اراد ی
لباق ی ت اده ی ت رتکلا ی ک هنماد رد ی 33
/ 0 ات 38 / 0 سد ی ز ی سنم رب
رتم م ی دنشاب . کاخ ینویتاک لدابت تیفرظ تارییغت هنماد ه
ا
35 / 14 ات 25 یتناس لوم تارییغت هنماد .تسا ریغتم مرگولیک رب راب دصرد
سر و س ی تل هب ترت ی ب 84 / 21 ات 84 / 51 و 12 / 15 ات
12 / 37 تسا . رادقم تانبرک سلک ی م لداعم کاخ و هدام لآ کاخ ی
بیترت هب 5
/ 9 ات 5 / 36 و 45 / 0 ات 05 / 1 .دوب دصرد رادقم
ساتپ ی م
لدابت ی و یلدابت ریغ کاخ
اه بیترت هب ب ی ن 85 ات 483 و 945 ات
1527 م ی ل ی مرگ رب ک ی مرگول غتم ی ر دوب هک رتمک ی ن رادقم رم طوب
هب کاخ 7 و ب ی رتش ی ن رادقم طوبرم هب کاخ 10 تسا . لااب ندوب
رادقم ساتپ ی م لدابت ی و یلدابت ریغ رد
کاخ اه م ی دناوت ثعاب مدع
نی زا هب دربراک اهدوک ی ساتپ ی م ی دوش
( Knudsen et al., 1982 .)
،نینچمه غت
یی تار ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
کاخ اه ناشن هدنهد عونت
رادقم و عون ناک
ی اه ی سر ی رد کاخ اه یم
.
دشابلودج 2 - خرب ی صوصخ ي تا ف ي ز ي ک ی و ش ي م ي ا یي کاخ اه ی هعلاطمدروم
کاخ pH
میساتپ EC یلدابت ریغ میساتپ
یلدابت لدابت شیاجنگ
ینویتاک سر
تلیس نش
لداعم میسلک تانبرک یلآ هدام
1) (dS m- 1(
mg kg-
)
1( kg-
(Cmolc
(%)
1 کناقاط 79
/ 7 37 / 0 318 1364
97 / 17 84
/ 29 12 / 15 04 / 55 50
/ 9 05
/ 1
2 کناموت 91
/ 7 33 / 0 250 1072
54 / 22 84
/ 45 12 / 29 04 / 25 25
/ 20 45
/ 0
3 هیدهم 91
/ 7 37 / 0 210 1160
22 / 20 84
/ 47 12 / 27 04 / 25 50
/ 29 94
/ 0
4 ناماس 91
/ 7 38 / 0 327 1243
57 / 19 84
/ 49 12 / 25 04 / 25 25
/ 34 54
/ 0
5 کلوکاک 82
/ 7 33 / 0 275 1471
50 / 20 84
/ 43 12 / 27 04 / 29 25
/ 16 60
/ 0
6 ناجشفه 89
/ 7 35 / 0 156 1040
60 / 17 84
/ 41 12 / 23 04 / 35 50
/ 36 69
/ 0
7 درگتسد 97
/ 7 36 / 0 85 945
35 / 14 84
/ 21 12 / 17 04 / 61 0
/ 36 59
/ 0
8 رهشخرف 89
/ 7 37 / 0 281 1230
65 / 16 84
/ 25 12 / 25 04 / 49 50
/ 35 91
/ 0
9 ناگچره 89
/ 7 35 / 0 229 1246
07 / 23 84
/ 51 12 / 19 04 / 29 50
/ 17 97
/ 0
10 خیش نابش 86 / 7 36 / 0 483 1527
0 / 25 84
/ 39 12 / 37 04 / 23 50
/ 12 76
/ 0
رادقم عمجت ی ساتپ ی م یلدابت ریغ دازآ
هدش نامز رد یاه
رد فلتخم هراصع
گ ی اهر ی رلک ی د سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0
رلاوم رد کاخ هدش هعلاطم یاه رد بیترت هب
لکش ( 1 و 2 )
ناشن هداد هدش تسا نامه . هک روط یم ناشن لکش طخ بیش ،دهد
نامز رد ،نامز اب هدش دازآ یلدابت ریغ میساتپ یعمجت رادقم 168
هراصع ود ره رد تعاس تسا توافتم ریگ
اربانب ؛ ی ن ار اهرادومن
یم ( لوا هلحرم لماش ،شخب ود هب ناوت 168
- 2 هلحرم و )تعاس
( مود 2017 - 168 .درک میسقت )تعاس اتن
ی ج ناشن م ی دهد رد
مامت کاخ اه تعرس زاسدازآ ی ساتپ ی م یلدابت ریغ ات
168 تعاس
اب تعرس ب ی رتش ی هدوب و ازادعب ی ن نامز ات اپ ی نا 2017 تعاس اب
تعرس رتمک ی همادا ی هتفا تسا . هباشم ا ی ن دنور ن ی ز طسوت س ای ر
ققحم ی ن شرازگ هدش تسا
( Hossienpur et al., 2011; Jalali,
.)2006
قبط اتن ی ج ا ی ن لودج م ی گنا ی ن ساتپ ی م یلدابت ریغ
هدشدازآ رد هراصع گ ی ر یاه رلک ی د سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0
رلاوم دعب زا 168 تعاس بیترت هب 18
/ 168 و 15 / 352 م ی ل ی مرگ
رد ک ی مرگول و دعب زا 168 تعاس ات اپ ی نا 2017 تعاس بیترت هب
15 / 135 و 18 / 170 م ی ل ی مرگ رد ک ی مرگول تسا . تلع زاسدازآ ی
ساتپ ی م اب تعرس لااب رد نامز 168 - 2 تعاس لوا هلحرم رد ار
م ی
ناوت تن ی هج ندش دازآ ساتپ
ی م زا قطانم هوگ ا ی و هبل ا ی لکش ک نا ی
اه اب ژرنا ی بذج مک
،تسناد رد همادا اب ازفا ی ش هلصاف ساتپ ی م زا
هبل ناک ی و ازفا ی ش هلصاف شخپ ی گد ی و نچمه ی ن ازفا ی ش نا ژر ی
بذج ساتپ ی م رد ب ی ن لا ی ه
،اه م ی ناز زاساهر ی ساتپ ی م شهاک پ ی اد
م ی دنک
Bolt et al., 1963; Srinivasarao et al., 1999( .)
یعمجت رادقم هراصع رد هدش دازآ یلدابت ریغ میساتپ
یگ ر
موینومآ دیرلک و میسلک دیرلک 01
/ 0 ( لودج رد رلاوم 3
) ناشن هداد .تسا هدش هنماد
غت یی تار ساتپ ی م یلدابت ریغ دازآ
هدش
رد هراصع گ ی ر رلک ی د سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم هلحرم رد
( لوا 168 - 2 هنماد رد بیترت هب )تعاس 33
/ 220 - 50 / 96 و
50 / – 549 67 / 189 م ی ل ی مرگ رد ک ی مرگول مود هلحرم رد و
( 2017 - 168 هنماد رد بیترت هب )تعاس 33
/ 391 - 67 / 172 و
0 / 748 - 67 / 320 یلیم هراصع ود ره رد .دوب مرگولیک رد مرگ ریگ
بیترت هب هدشدازآ یلدابت ریغ میساتپ رادقم نیرتشیب و نیرتمک کاخ رد 7
و 10 .دش دازآ توافت رد رادقم لک ساتپ ی م هدشدازآ
رد کاخ اه ی فلتخم رد ی ک هراصع گ ی ر م ی دناوت تلع هب ارش ی ط
حم ی ط ی و هزادنا تارذ ناک ی اه ی واح ی ساتپ ی م دشاب . نچمه ی ن
توافت رد راتخاس رک ی لاتس ی ناک ی
، کرت ی ب ش ی م ی ا یی و ت غ یی ر راب
لا ی ه ا ی م ی دناوت ثعاب ا ی ن توافت دوش
( Sharpley, 1990
رتشیب .)
هرامش کاخ رد یلدابت ریغ میساتپ ندش دازآ 10
ًلاامتحا لد هب ی ل
نییاپ و تلیس و یلدابت ریغ میساتپ ،یلدابت میساتپ ندوب لااب ندوب یم نآ لداعم میسلک ریغ میساتپ رادقم ندوب نییاپ .دشاب
هرامش کاخ رد هدشدازآ یلدابت 7
ندوب نییاپ تلع هب ًلاامتحا
اتپ ،یلدابت میساتپ ازیم ندوب لااب و تلیس و سر ،یلدابت ریغ میس
ن
یم نآ لداعم میسلک تانبرک .دشاب
نامه روط هک اتن ی ج ناشن م ی
،دهد هراصع گ ی ر رلک ی د نومآ ی مو تبسن هب هراصع گ ی ر رلک ی د سلک ی م
01 / 0 رلاوم رد همه کاخ اه ساتپ ی م یلدابت ریغ ب
ی رتش ی دازآ ک هدر
تسا . م ی گنا ی ن ساتپ ی م یلدابت ریغ هدشدازآ
رد هراصع گ ی ر ه یا
رلک ی د سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم بیترت هب هلحرم رد
لوا 18 / 168 و 15 / 352 بیترت هب مود هلحرم رد و 33
/ 303 و
33 / 522 م ی ل ی مرگ رد ک ی مرگول م ی دشاب ( لودج 3 .) رد کاخ اه ی
کهآ ی تاک ی نو اه یی هک ساتپ ی م ار زا ناکم اه ی لدابت ی هباج اج م ی
دنک سلک ی
،م نم ی ز ی م و نومآ ی مو م ی دنشاب . ی نو نومآ ی مو م ی دناوت
ساتپ ی م دوجوم رد هبل و تح ی شخب ی زا ساتپ ی م بذج هدش رد ب ی ن
لا ی ه اه ی ناک ی اه ی سر ی ار اج ی زگ ی ن
،دنک اما ی نو سلک ی م اب تپ سا ی م
بذج هدش ور ی حوطس جراخ ی سر اه و هبل ناک ی اه ی سر ی شناج ی ن هدش لو ی هب تخس ی اب ساتپ ی م ب ی ن لا ی ه ا ی لدابت م ی دوش
هک ب ی رگنا اناوت یی مک ا ی ن هراصع گ ی ر رد زاسدازآ ی ساتپ ی م تسا
Mustscher, 1995( .)
لکش 1 - ساتپ رادقم ي م غ ي ر لدابت ی دازآ هدش طسوت هراصع گ ي ر رلک ي د سلک ي م 01 / 0 رلاوم رد کاخ هعلاطم یاه هدش
لکش 2 - رادقم ساتپ ي م غ ي ر لدابت ی دازآ هدش طسوت هراصع گ ي ر رلک ي د نومآ ي مو 01 / 0 رلاوم رد کاخ هعلاطم یاه هدش
لودج 3 - رادقم عمجت ی ساتپ ي م یلدابت ريغ دازآ
هدش اب هدافتسا زا هراصع گ ي ر رلک ي د سلک ي م و رلک ي د نومآ ي مو 01 / 0 رلاوم
Bedrossian and Singh, (2006)
زاساهر ی ساتپ ی م ار زا 4 کاخ تحت تشک هبنپ رد ن ی و تواس زلو لامش ی
، اب هراصع ریگ ک دیرل
0.00 50.00 100.00 150.00 200.00 250.00 300.00 350.00 400.00 450.00
0 500 1000 1500 2000 2500
شدازآ یلدابتريغ ميساتپ یعمجت رادقم هد (مرگوليک رب مرگ یليم)
نامز ( تعاس )
soil 1 soil 2 soil 3 soil 4 soil 5 soil 6 soil 7 soil 8 soil 9 soil 10
168
0.00 100.00 200.00 300.00 400.00 500.00 600.00 700.00 800.00
0 500 1000 1500 2000 2500
دازآ یلدابتريغ ميساتپ یعمجت رادقم هدش (مرگ وليک رب مرگ یليم)
نامز ( تعاس )
soil 1 soil 2 soil 3 soil 4 soil 5 soil 6 soil 7 soil 8 soil 9 soil 10
168
میسلک دیرلک کاخ 01
/ 0 رلاوم موینومآ دیرلک
01 / 0 رلاوم
2 - 168 تعاس 2
- 2017 تعاس 2
- 168 تعاس 2 - 2017 تعاس
1 0
/ 204 83
/ 361 33
/ 498 83
/ 689
2 0
/ 136 0
/ 243 67
/ 289 17
/ 425
3 17
/ 152 67
/ 283 33
/ 294 67
/ 441
4 67
/ 218 83
/ 379 33
/ 313 50
/ 444
5 50
/ 192 83
/ 384 83
/ 409 67
/ 617
6 83
/ 131 0
/ 250 0
/ 232 83
/ 365
7 50
/ 96 67
/ 172 67
/ 189 67
/ 320
8 17
/ 183 83
/ 336 0
/ 378 50
/ 604
9 67
/ 146 67
/ 264 83
/ 366 50
/ 565
10 33
/ 220 33
/ 391 50
/ 549 0
/ 748
نیگنایم 18
/ 168 33
/ 303 15
/ 352 33
/ 522
میسلک و موینومآ دیرلک 01
/ 0 رلاوم عت یی ن دندرک و ا هب ی ن تن ی ج ه
سر ی دند هک موینومآ دیرلک ب
ی رتش زا میسلک دیرلک رد
مه ه ا ی ن
کاخ اه ساتپ ی م ار دازآ م ی دنک . زا میساتپ یزاسدازآ نازیم
هراصع هنماد رد میسلک دیرلک ریگ 6
/ 1 ات 65 / 17 رد و هراصع ریگ
هنماد رد موینومآ دیرلک 49
/ 2 ات 98 / 19 م ی ل ی لوم مرگولیک رب
.دوب
Movahedi Naeini and Rezaei, (2009)
اب هعلاطم ثأت ی ر
تاک ی نو اه ی نومآ ی مو و سلک ی م رب تعرس زاساهر ی ساتپ ی م رد کاخ
ملاعا دندرک هک رد روضح ی نو نومآ ی
،مو م ی ناز زاساهر ی ساتپ ی م
بی رتش م ی دوش . یعمجت یاهرادومن بیش دش هراشا یلبق شخب رد هچنانچ
رد یلدابت ریغ میساتپ ندش دازآ 168
،دش یگتسکش راچد تعاس
نیاربانب هلداعم اه ی س ی تن ی ک ی ( لودج 1 ) رب هداد اه ی دازآ ندش
ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
کاخ اه ی فلتخم رد هراصع گ ی اهر ی لک ر ی د
سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم رد هلحرم لوا ( 2 - 168
تعاس ) و رد هلحرم مود ( 168 - 2017 تعاس ) شزارب هداد دش .
هلداعم اه ی س ی تن ی ک ی هک ب ی رتش ی ن رض ی ب ت نییب
2( )R
و رتمک ی ن
اطخ ی درادناتسا
( )SE
ار هتشاد
،دنشاب م ی دنناوت تعرس زاساهر ی
ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
کاخ اه ار صوت ی ف دننک
Martin and (
Sparks, 1983
قبط .)
اتن ی ج لودج ( 4 و 5 )،
هلداعم اه ی هبترم
،رفص وولا ی چ
،هداس عبات ناوت ی و راشتنا لوباراپ ی ک ی لباق ی ت صوت ی ف
تعرس زاساهر ی ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
کاخ اه رد ره ود هلحرم
رد هراصع گ ی اهر ی رلک ی سلک د ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم ار
دنراد . اناوت یی هلداعم اه ی فلتخم رد صوت ی ف تعرس زاساهر ی
ساتپ ی م طسوت ناققحم شرازگ هدش تسا .
Bedrossian and
Singh (2006)
شرازگ دندرک هک زاساهر تعرس ی
ساتپ ی م رد
کاخ اه ی ترو ی لوس رد ن ی و تواس زلو لامش ی اب هراصع گ ی ر رلک ی د
سلک ی م و رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم رد تدم نامز 60 تعاس اب
وولا هلداعم ی
چ و عبات ناوت ی صوت ی ف دش .
2005( Jalali )
سررب رد ی
س ی تن ی ک ی ندش دازآ ساتپ
ی م یلدابت ریغ رد
10 کاخ ناتسا
نادمه زا هراصع گ ی اهر ی رلک ی د سلک ی م 01 / 0 رلاوم و
کیرتیسدیسا 01
/ 0 رلاوم رد نامز تدم 2
ات 2759 تعاس
هدافتسا درک . اتن ی ج ناشن داد هک هلداعم یاه عبات
،یناوت ترم هب
،لوا
یگدیشخپ و
چیوولا هب نیرتهب وحن یزاساهر میساتپ
ار جوت هی
یـم دـیامن .
Singh et al., (2002)
تعرس زاساهر ی ساتپ ی م ریغ
یلدابت رد کاخ اه ی ترو ی لوس رد ناتسودنه ار
سررب ی دندرک و
بی نا دندومن هک ا ز ب ی ن تلاداعم هبترم
،رفص هبترم
،لوا وولا ی چ و
راشتنا لوباراپ ی ک ی
، هلداعم راشتنا لوباراپ ی ک ی اراد ی ب ی ش رت ی ن رض ی ب
ت نییب و رتمک ی ن اطخ ی درادناتسا دوب
.
(1985) Havlin et al.,
بی نا دندرک هک هلداعم اه ی وولا ی
،چ عبات ناوت ی و راشتنا باراپ لو ی ک ی
م ی دناوت تعرس زاساهر ی ساتپ ی م رد کاخ اه ی کهآ ی ار صوت ی ف دنک .
Attar et al., (2016)
هعلاطم تعرس یور رب یا ندش دازآ
هنادکاخ رد یلدابت ریغ میساتپ دنداد ماجنا توافتم هزادنا اب ییاه
هلداعم هک دندومن شرازگ و راشتنا ،یناوت عبات ،لوا هبترم یاه
یم هدش هداس چیوولا و یکیلوباراپ میساتپ یزاساهر تعرس دناوت
کاخ نیا رد یلدابت ریغ .دنک فیصوت ار اه
رد لودج یاه ( 6 و 7 ) ارض ی ب رس تع تلاداعم س ی تن ی ک ی
هک لباق ی ت صوت ی ف تعرس زاساهر ی ساتپ ی م یلدابت ریغ د
ر کاخ اه
رد هلحرم لوا و هلحرم مود رد هراصع گ ی اهر ی رلک ی د سلک ی م و
رلک ی د نومآ ی مو 01 / 0 رلاوم ار
،دنراد ناشن هداد هدش تسا . رد ا ی ن
تلاداعم ش ی ب (
R0
, R , b β,
)1/
بی رگنا تعرس زاسدازآ ی ساتپ ی م
بی ن لا ی ه ا ی و ضرع زا أدبم اهنآ (
ae
, a
0,
)a
ناشن هدنهد تعرس
لوا ی ه زاسدازآ ی ساتپ ی م تسا . توافت رد رادقم ش ی ب تلاداعم ن ناش
م ی دهد هک تردق کاخ اه رد مأت ی ن ساتپ ی م زایندروم گ ی ها توافتم
تسا نامه . هک روط اتن ی ج لودج یاه ( 6 و 7 ) ناشن م ی
،دهد
ارض ی ب تعرس ساتپ ی م یلدابت ریغ رد
هراصع گ ی ر رلک ی د مآ نو ی مو
01 / 0 رلاوم رد هلحرم لوا و هلحرم مود تبسن هب هراصع گ ی ر رلک ی د
سلک ی م 01 / 0 رلاوم ب ی رتش تسا . رض ی ب
R0
رد هلداعم هبترم رفص
هراصع رد لوا هلحرم رد هب موینومآ دیرلک و میسلک دیرلک یاهریگ
هنماد رد بیترت 01
/ –1 449 / 0 و 48 / 2 - 813 / 0 مود هلحرم رد و
هنماد رد بیترت هب 085
/ 0 - 037 / 0 و 113 / 0 - 063 / 0 یلیم رب مرگ
یم تعاس رب مرگولیک بیرض .دشاب
هلحرم رد چیوولا هلداعم رد1/β
هراصع رد لوا رد بیترت هب موینومآ دیرلک و میسلک دیرلک یاهریگ
هنماد 10 / 35 - 38 / 15 و 06 / 89 - 18 / 28 مود هلحرم رد و بیترت هب
هنماد رد 15 / 86 - 94 / 37 و 33 / 113 - 97 / 63 یلیم مرگولیک رب مرگ
.تسا توافتم تعاس رب بیرض رد بیترت هب لوا هلحرم رد یناوت عبات هلداعم ردb
هنماد 399 / 0 - 342 / 0 و 374 / – 0 221 / 0 هب مود هلحرم رد و
هنماد رد بیترت 309
/ –0 248 / 0 و 253 / 0 - 151 / 0 یلیم رب مرگ
هراصع رد تعاس رب مرگولیک دیرلک و میسلک دیرلک یاهریگ
یم موینومآ .دشاب
رض ی ب ردb
هلداعم عبات همه رد یناوت کاخ
اه
هراصع ود ره رد ریگ
رتمک زا ی ک تسا و ناشن م ی دهد تعرس دازآ
ندش ساتپ ی م اب نامز شهاک م ی ی دبا . نچمه ی ن رد هلداعم عبات
ناوت ی رتماراپ
eb
هک a
لصاح برض ود تباث ا ی ن هلداعم م ی
،دشاب
هب ناونع تعرس و ی هژ رد نامز دحاو رد رظن هتفرگ م ی دوش و م ی
دناوت صخاش ی زا تعرس رد ا ی ن هلداعم دشاب
( Serrano et al.,
.)2005
داقم ی ر ا ی ن رتماراپ رد هلحرم لوا هراصع رد دیرلک یاهریگ
بیترت هب موینومآ دیرلک و میسلک رد
هنماد 59 / 11 - 69 / 4 و
77 / 30 - 38 / 10 هنماد رد بیترت هب مود هلحرم رد و 92
/ 13 - 67 / 5
و 22 / 35 - 58 / 11 .تسا توافتم رض
ی ب رد R
هلداعم راشتنا
لوباراپ ی ک هراصع رد لوا هلحرم رد ی دیرلک و میسلک دیرلک یاهریگ
