هدکشناد ی یناسنا مولع و تایبدا
یشزومآ هورگ و نابز
یسراف تایبدا
نایاپ هجرد تفایرد یارب همان ی
سانشراک ی
دشرا
هتشر رد یرادیاپ تایبدا شیارگ یسراف تایبدا و نابز ی
نهک )هر(ینیمخ ماما راعشا رد هنارعاش ییارگ
رگشهوژپ :
یدومحم نیرسن منهار داتسا ا:
یراتخم هرورسم رتکد رواشم داتسا :
صاخلاروپ للهارکش رتکد
هام نمهب 1398
ناونع و :روآدیدپ مان نهک
یدومحم نیرسن /)هر(ینیمخ ماما راعشا رد هنارعاش ییارگ
داتسا امنهار : یراتخم هرورسم رتکد
داتسا :رواشم صاخلاروپ للهارکش رتکد
یرات خ :عافد 26
/ 11 / 98
دادعت حفص :تا 109
هورگ مان : یسراف تایبدا و نابز
:هدیکچ
:فده .دشاب یم )هر( ینیمخ ماما راعشا رد هنارعاش ییارگ نهک یسررب همان نایاپ زا فده
:شهوژپ یسانش شور ا طبترم تلااقم و بتک زا هدافتسا اب و یلیلحت ـ یفیصوت شور هب شهوژپ
ماجن
.تسا هتفرگ :اه هتفای هک تسا نآ زا یکاح قیقحت یاه هتفای
ینیمخ ماما )هر(
تیصخش زا یکی و ریظن مک یاه
هبرصحنم صیاصخ اب هک دندوب رصاعم نارود راذگریثأت داعبا و درف
هصرع رد نوگانوگ یدوجو فلتخم یاه
ا داعبا ،)هر(ینیمخ ماما تّیصخش ۀتسجرب داعبا زا یکی .دندیشخرد یبد
- هرابرد هچرگا .دوب ناشیا ینافرع ی
هدورس و راعشا قیقحت ناشیاه
شهوژپ و اه ایز یاه
تسا هتفرگ تروص ید
؛ تاقیقحت زا یرایسب یاج زونه اما
یگژیو ندناسانش یارب یفّرعم یاتسار رد یماگ رضاح شهوژپ .تسا یقاب و یلاخ ناشیا راثآ ۀتسجرب یاه
ناشیا یبدا تّیصخش داعبا زا یکی یلیلحت شور زا هدافتسا اب هک تسا
- هناخباتک عبانم زا هدافتسا و یفیصوت -
نهک لاکشا یسررب هب یا .تسا هتخادرپ هنارعاش ییارگ
:یریگ هجیتن یم ناشن شهوژپ لصاح
هرهب اب )هر(ینیمخ ماما هک دهد تخاس و تفاب و ناگژاو زا زا یریگ
نم و یعیبط یاهراجنه زا ار رعش نابز ،نهک یوحن فراعتم یاهدربراک زا هویش نیا اب و هتخاس جراخ یقط
ییانشآ نابز هدرک ییادز
هزوح هب ار ملاک و اب ناشیا فرژ ییانشآ هک تشاد ناعذا دیاب .تسا هدرب یرنه ی
هدرک مهارف یو یارب ار ناکما نیا ،یزاریش ظفاح هصاخ یقارع کبس نارعاش و ناگتشذگ راثآ اب هک تسا
هرهب جنگ زا یریگ هنی
راعشا شیارس رد یصاخ کبس ،یزورما نابز تاناکما زا هدافتسا و هتشذگ نابز میظع ی
نهک .دشاب هتشاد دوخ یناگژاو یزیرگراجنه هک تسا یوحن راتخاس و ناگژاو رد ًاتدمع ناشیا راعشا رد ییارگ
ییانشآ رگید عاونا زا رتشیب .دراد زورب و دومن ییادز
هژاو :یدیلک یاه اما تایلزغ
ییانشآ ،)هر(ینیمخ م نهک ،ییادز
.مسیلامرف ،هنارعاش ییارگ
1 - فده و همدقم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-1 -
همدقم
دیس لهچ نس رد هک ینیمخ یفطصم و
،دیسر تداهش هب یگلاس ود شش
لاوا د زا
ناشیا راگدای هب دنام
دلوتم( اقآدولوم . 1305
همطاف ،)ق دلوتم(
1312 دلوتم( یضترم ،)ق
1313 (نیدلارون ،)ق دلوتم
1315 غآ ،)ق ( مناخ هدازا دلوتم
1318 حور و ،)ق حور .للها
هک للها
س دنزرف نیمشش و نیرخآ دوب یفطصم دی
رهم کی رد ، 1281
فداصم ش متسیب اب
یدامج یناثلا 1320 ق ب مشچ دوشگ ناهج ه حور .
ا لله رد یگهام جنپ تسد زا ار ناشردپ
داد و نآ زا دعب همع و ردام
ار وا تیبرت ،مناخ هبحاص شا دنتفرگ هدهعرب
. ( ک .ر یتشهب
،تشرس 1393 : 46 )
)هر( ینیمخ ماما هدزناپ زا لبق
تخادرپ ینید مولع لیصحت هب یگلاس .
نیمه رد ناشیا
نس نتشاذگ رس تشپ زا سپ ثداوح
یدایز دورو یارب ،هزوح یتامدقم سورد نتخومآ و
یم هدامآ رتلااب حوطس هب دش
. ( ک.ر :نامه 47 )
هزوح رد یملع جرادم یط زا سپ )هر( ینیمخ ماما یداتسا ناونع هب مق هیملع ی
هیامنارگ .تشگ روهشم ملاع یدهتجم و
ناشیا تلایصحت هب ینید تلایصحت رانک رد
نافرع و هفسلف درپ
نس رد و تخا 44
نیرتگرزب یگلاس سردم
هزوح هیملع ی دندوب
، رد
هدع هرود نیا هد و تفرعم ناقاتشم زا یریثک ی
و دهتجم اه سلاک زا میرک نآرق رسفم
-
سرد یاه ناشیا
یم هرهب دندش . تسایس اب )هر( ماما ره رد و دوب فلاخم ناریا هاش یاه
یتصرف نیا ار یم ملاعا یرگاشفا هب و تشاد
یم اهنآ هتسباو تموکح و نارگرامعتسا -
لاس رد رابکی ناشیا .تخادرپ 1341
تاباختنا اب تفلاخم لیلد هب
« نمجنا و یتلایا یاه
یتیلاو » و
« هاش هناگشش حیاول حرط »
رگید راب و دش دازآ دعب لاسکی و ینادنز و ریگتسد
لاس رد 1342 هنانئاخ راب تراسا هحیلا اب تفلاخم لیلد هب ش
« یایحا نویسلاوتیپاک »
و
ارنخس ن و دش دیعبت هیکرت هب و ریگتسد دوخ نحللادیدش ی و قارع روشک هب نآ زا دعب
.دیدرگ لقتنم فجن رهش ناشیا
فجن هیملع هزوح رد یملع تمدخ هب دیعبت نارود رد
تخادرپ یم یربهر ار ناریا ناملسم مدرم تضهن تدم نیا رد و
یتن هک درک نآ هج
اشنهاش میژر ینوگنرس أت و یه
.دوب ناریا رد یملاسا یروهمج سیس سپس
نداد روبع اب
دون رد یلیمحت گنج و بلاقنا نارود تخس لحارم زا ناریا مدرم و روشک هنادنمزوریپ یگلاس تفگ عادو ار یناف راد .
( ک.ر یدهم روپ
، 1397 : 196 - 195 )
و عیسو یدوجو داعبا اب دوب یتیصخش )هر( ینیمخ ماما عّونتم
تجا هک رد داعبا نیا عام
رتمک یصخش .دراد دوجو
ناشیا
،ردقیلاع یهیقف
ّکفتم یفوسلیف ،لصاو یفراع ملعم ،ر
یدهاجم ،نابرهم و عضاوتم یماما ،دنمتردق یربهر ،شوهزیت یرادمتسایس ،قلاخا گرزب بوبحم نیا )هر( ماما .دوب هحیرق شوخ و دنمرنه یبیدا و ریذپان یگتسخ تیصخش نیرت
رگایحا و نرق یذ دوجو رضاح رصع رد ملاسا
هک دوب یتمیق تایح لوط رد
مدرم لک ناش
هرهب ناشیا رادرک و راتفگ و راتشون زا ناهج دندش دنم
یم رظن هب و تسا مزلا اهلاس دسر
ات ش داعبا تیصخ ناشیا نآ هک نانچ دیاب
دوش هدناسانش .
( ک.ر :نامه 196 )
ماما ترضح هب هجوت اب ینیمخ
طابترا ع هک یقیم یملاسا ناریا گنهرف اب
تشاد ، رد
و راثآ رثکا تک
ا ب دوخ یاه راعشا هب
مه ینافراع و نارعاش نوچ
و انلاوم داهشتسا ظفاح
دنا هدومن زا شیب(
100 و )دروم دننام
زا یرایسب نامروشک نامیکح و ناملاع
هب ، فطل
یرای و هحیرق رد هک یا دوب هدش هنیداهن ناشنورد
زا ، فنع نامه ناو
رمع رخآ ات ،یناوج
گ ا ه هاگ ی یم رعش .دندورس حّشوم رد تقد اب
یم هک ییاه هدورس
هک تفگ ناوت یم دنا
ماما یارب رعش شیارس یعون هب مه
ّنفت مه و دوب ن ترورض
ترورض نیا ؛یحور ار
رد
رتشیب لزغ یم ناشیا یاه فشک ناوت
دومن . ناخ(
،یدمحم 1388
: 30 - 29 )
،ماما رعش کبس کبس
ظفاح و یدعس هک یکبس نامه ینعی تسا یقارع هب ار نآ
هنافراع ،هناقشاع(یبدا یانغ جوا هدیناسر دوخ )
نافرع اب کبس نیا .دنا و تسناؤم کی
هقراب هک نانآ .دراد یبیجع یناوخمه هدرک ساسحا دوخ ناج رد ار نافرع زا یا
نیا هب دنا
هتفگ نخس کبس بلاق نیرتشیب .دنا
عش یدربراک یاه ماما یاهر
مه نیا ،تسا لزغ بلاق ،
هفیطل و ماما ریمض تانونکم .تسا لاح لها صوصخم لزغ هک تسا فیاطل زا یناهن یاه
یم رتهب لزغ بلاق رد ناشدوجو هتسشن
.تسا هب زا شیپ هرود هس رد ار ماما رعش یلک روط
بلاقنا اس نایاپ ات یملاسا بلاقنا زا ،)...و یناوج و یگبلط نارود لماش(
ل 1363 و ش.ه
لاس راهب زا( رمع رخاوا راعشا 1364
دنفسا ات 1367
) یم .درک هظحلام ناوت :نامه(
51 -
50 )
یم یلک روط هب هک تفگ ناوت
ارگنورد عون زا ماما رعش یم
دشاب ، هک ارچ
ًات یرس کی ریث
ًات و رد ینورد تارث دوجو هب
.ینوریب لماوع هن دنراد شقن اهنآ ندمآ یکی
زا یگژیو اه ی
هتسجرب یقارع کبس
یکولس و ریس زین نافرع .تسا نافرع هب هرود نیا نارعاش شیارگ ،
.تسا ینورد و ینطاب کبس نیا نارعاش رگید لثم زین )هر( ماما
تایلزغ ، ناش
نورد هب -
نآ ینافرع هیام ورد یاوتحم ،
ن هنایارگ .دراد ( ک.ر :نامه 59 )
ماما ترضح ،یملاسا بلاقنا یزوریپ زا سپ و شهاوخ هب انب
یاّنمت سورع ناش وناب
،ییابطابط همطاف رعش
یاه ینافرع نیماضم اب ی بلاق رد و
عّونتم یاه دندورس
هک یتمسق
نیا زا راعشا هدورس هدش :نیوانع اب رتفد دنچ رد فطع هطقن ،قشع هداب ،قشع یوبس
مرحم و زار
ناشیا تلحر زا سپ رشتنم
دش هک ریخا یاه لاس رد رس یمامت
هدو یاه
ناشیا رد کی هعومجم لماک
مان هب ماما ناوید پاچ
دش . ( ک.ر :نامه 30 )
1 - 2 . هلئسم نایب
ییارگراتخاس و مسیلامرف هرود رد
هلاس هدزناپ ی ی
1914 ات 1929 هیرظن سور یبدا ی
یم میسقت هلحرم نیدنچ هب :دوش
لکش هلحرم نیتسخن هورگ ود رد یریگ
درگ ثحب
ی .دندمآ هورگ یک
« زایوپا
1» رهش رد هک دوب گروبزرتپ تنس
یدارفا و دوب هیسور روشک
نوچمه یکسفشاموت سیروب
فوناینیت یروی ،2
ماب نکیآ سیروب ،3
،4
هب و روتکیو هژیو
یکسفولکشا هلمج زا5
ناربهر مهم .دندوب نآ قایتشا دوجو
شیپ اب نتساخرب شلاچ هب -
هتشاگنا
ّنس یاه مرح راب نتخادناورف و یت ت
یراذگ دوخ شود یور زا اه لکش رد
نایارگ
.دوب دوهشم اهنآ
نیا دیما هکدنتشاد ار روآرد یملع تروص هب ار یبدا دقن دنناوتب
هب و هد
نآ لابند هناگی شهوژپ عوضوم
صتخم یا .دشاب هتشاد دوخ
رد و هتسیاش عوضوم نانآ رظن زا هاگدید هب کیدزن هک دوب یعوضوم ،یبدا دقن روخ
ای ار نآ هک تسا نسبوک
« ندوب یبدا
» یم نتم همه زا ار تایبدا هچنآ ینعی ،دناوخ ی
هدیدپ یم زیامتم رگید یاه لکش .درک
گ لاس رد ییار 1920
،داد تهج رییغت ک
رب مک م
فوناینیت و نسبوکای ذوفن دوزفا
ه
،دنلراه( .دش هتساک یکسفولکشا ریثات ذوفن زا و 1382
:
251-235 و و ندلس .کن زین :
،نوسودی 1384
: 47 - 45 .)
راتخاس ب ییارگ و دراد هک یا هنیشیپ هب هجوت ا تهابش
یاه یساسا اب هک هرود هن یاه
هیلوا نادنچ هب
دراد مسیلامرف رظن زا هژیو ،
عقاوم رتشیب هیرظن اب
هتخیمآ مسیلامرف یاه
یم یهاگ و ؛دوش ناکما
مه زا اهنآ کیکفت یم تخس
دوش یور ره هب . لاؤس
لصا ی رد هک
تسیلامرف نهذ اه
لاماک دوهشم
،تسا دوب نیا هک
زییمت هجو زا یبدا نوتم
تلااقم
و اه همانزور یتلود دانسا
یم یزیچ هچ دشاب
؟ شلات رد اهنآ یاه
ی هک یارب نتفای خساپ هب
لاوس تسیچ تایبدا دنتشاد
هبنج رب ، مرف و لامرف یاه
یاه صوصخم نابز زین و تایبدا
دافتسا دروم ه
.دندش زکرمتم تایبدا ی
1 . Opoiaz
2 . Boris Tomashevsky 3 . Yori tynyanov 4 . Boris Eiken baum 5 .victor shklovdky
نایم نیا رد مسیلامرف
سور یاه هک دندوب دقتعم
اب تایبدا زا هدافتسا
هرتسگ ی
زا یعیسو
« تادیهمت »
ییانشآ ،ادز ندش زیامتم ثعاب نابز
یبدا م یبداریغ نابز زا دوش ی
.
یدعب هلحرم رد تفرگ رظن رد تایبدا کرحم یورین ار ییادزانشآ لصا نانآ
ه و اذل نینچ
نایب دندومن هک اب رگا مرف یاه موسرم انشآ تایبدا دننک ادیپ یی
هنوگ و راکدوخ ی یگدش
نآ نورد دتفایب قافتا
تایبدا ، زین
مرف زا نتفرگ هلصاف اب یاه
ی انشآ ًلاماک هک یم
دشاب دوخ
یم ون هرابود ار دنک
.
گارپ نایارگراتخاس تسیلامرف ناثراو هک
دندوب اه ، زاغآ ک را ناش توافت رب ار راوتسا
دندومن للادتسا و دوب نیا دنتشاد هک ی
توافت زا لکشتم یراتخاس یبدا نتم هک اه
یم
دشاب . نآ رانک رد هنیمز
نآ هب ادزانشآ رصنع هک یا جایتحا
دناوتب ات دراد قیقد روط هب
نآ رد ار دوخ یگتسجرب دهد ناشن
هزادنا هب ، رصنع نآ دوخ ی
زئاح تیمها تسا .
یماگنه عقاو رد هتسجرب
یزاس دریگ یم تروص هک
کی هنیمز یلبق هتشاد دوجو زین
هنیمز سپ و هنیمز شیپ .دشاب ان–
انشآ و انشآ -
لخاد رد لمع دحاو راتخاس کی
هدومن
رانک رد و مه
هولج هنارعاش یاه دیدپ
یم .دنروآ اهتنا رد راک ی زا یبدا نتم رگید
نوتم
زیامتم یم ددرگ ز ، یم رظن رد یمایپ ار نآ ام اری هجرد رد هک میریگ
یوس هب تسخن ی
شدوخ مرف–
شدوخ - تهج هب هن و هدش یریگ هدنناوخ ای نوریب ناهج یوس
هوقلاب ناگ -
شا زا رظنم ،یخیرات ییارگراتخاس
تسد یاهدروآ ی هنیمز رد ار یرنه نخس ی
تسا هتشاد
ار اهنآ هک میسقت شخب ود هب
یدنب یم :دننک
1 ) ثحب ییاه همین رد هک ی
لوا هدس رضاح و تفرگ لکش هدمع
تیروحم راثآ ،نآ
تسیلامرف مهم و سور یاه
هتکن نیرت ا
ی هک ثحب دروم تفرگ رارق
.دوب یرنه رثا لکش
2 ثحب ) یاه هک ی ،هسنارف رد رتشیب ههد زا
ی 1950 هب ، تروص و مظنم ًلاماک قیقد حرط
هب و دش هدیا
یا یسررب رد هزات تراب نلاور هک تفای تسد نوتم
هب زا
« نتم یراتخاس »
یم دای دنک . و میقتسم ریثات شقن
هجوت لباق ییارگراتخاس ناورشیپ
یلع صوصخلا
تسیلامرف میسقت نیا رد سور یاه
نشور یدنب یم
دشاب .
،یدمحا(
1370 : 181 - 180 .)
نایارگراتخاس لیلحت نایارگتروص و
هب رعش هویش
لیلحت و دقن ی رگیدکی
رایسب
کیدزن دنا . رظن زا نسبوکای دروم رد
یناهن یانعم هن و رعش یانعم نآ
نیا هب نتخادرپ ،
هتکن یساسا و مهم هک تسا
یقیرط هچ هب هچ هب اکتا اب و
یتاصخشم یکیناکم نابز ،
-
یرنه و یرعش نابز هب یرنهریغ و راکدوخ لیدبت
؛تسا هدش نآ لابند هب و
نابز نیا
یرنه حن هچ هب و
یم تسا نآ یرنه لکش یاضتقم هک ار یصاخ موهفم دناوت هدنناوخ هب
ءاقلا دیامن
،یماما( . 1382 : 29 - 28 .)
رگراجنه یزی
عقاوم یضعب ای رعاش
ارس هنارت اب هرمزور نابز یاهرایعم نتسکش اب
زا هدافتسا ،نزو
بیکرت ندیزگرب اه
هتشادنپ ، اه
هژاو و اجباج یتح هاگ و روخارف یاه ندومن
ب یضع زا ناکرا
،هلمج هک دوش یم ثعاب رود هرمزور ملاک راجنه زا نابز
دوش هتسجرب وا راک نیا هب ، یزاس
یم هتفگ .دوش
نیا طسوت زاب نیلوا یارب هژاو لکش
هک ،سور نایارگ هب یا هژیو هجوت
،لکش و مرف
راتخاس
،دنتشاد نوتم لیلحت رد حرطم
دیدرگ هتسجرب هیرظن . یزاس
تسخن ار بز
-نا
سور ناسانش طسوت همادا رد و ی
نابز تخاس ناسانش ارگ
و دندومن هئارا لیلحت و دقن رد
یبدا راثآ هدافتسا یزیرگ راجنه زا
دندومن .
نابز لکش ناسانش هب کچ و سور یارگ
نابز یریگراک یم میسقت عون ود هب ار
دندرک :
هتسجرب ماظن و راکدوخ ماظن .یزاس
موهفم دروم رد اظن
اکدوخ م نابز یر یم زین
زا تسا ترابع هک تفگ ناوت هب
یریگراک
هب نابز رصانع یتروص
هک تهج رد ب یعوضوم نایب
ه نودب ،دور راک هکنیا
بلج نایب هویش
رظن هدومن هجوت دروم و هژیو
دریگ رارق ؛
لباقم رد هتسجرب
یزاس زا تسا ترابع -هب
یزیرگراجنه یریگراک رگید یترابع هب و
ه نتسکش شرگن اب نابز یعیبط و یقطنم راجن
ی
هب هک هنادنمرنه لابند
،نخس یبدا و یتخانشابیز رصانع نآ ناشن ار دوخ دنناوت یم
.دنهد چیل ،هدرک میسقت عون تشه هب ار یزیرگراجنه هب هک
ریز رارق یم
دشاب : یزیرگراجنه
،ییاوآ
،یوحن یزیرگراجنه ،یناگژاو یزیرگراجنه
تشون یزیرگراجنه یزیرگراجنه ،یرا
،یشیوگ ،ییانعم یزیرگراجنه
.ینامز یزیرگراجنه و یکبس یزیرگراجنه
،یوفص(
1373 :
49 )
یعیفش هتسجرب عاونا ینکدک نابز و یقیسوم هورگ ود رد ار یزاس
یم نییبت یسانش -
.دنک میسقت رد اونا زا چیل یدنب
یزیرگراجنه ع نهک ،
یکی ناونع هب ،زین )یزیرگراجنه(ییارگ
یم بوسحم یزیرگراجنه هناگتشه عاونا زا .دوش
،ینامز یزیرگراجنه رصاعم رعش رد
یم ار ،یوحن یگژیو زا ناوت
یزیرگراجنه نیا عوقو دماسب اریز ،تسناد )هر(ماما رعش یاه اه
رعش رد دومن و تسا راجنه ینحنم زا رتلااب ناشیا .دراد یرتشیب زورب و
مسیئاکرآ نهک ای
ینعم هب زین ییارگ هب
هویش ای خوسنم تاملک ندربراک یوحن ی
لوادتمریغ روجهم و
زورما نابز رد یم راک هب
دور . هلمج زا کینکت
رعش هب راتفگ نابز یاه
زا فارحنا و یزیرگراجنه اب
« مرن » یم دیدپ .دیآ
نابز رد لوحت و رییغت
، وحن هصرع رد هچ ناگژاو هصرع رد هچ و
رما نامز لوط رد ی
تسا نشور و حضاو .
ًلاومعم و ناگژاو ای
هخرچ زا یطاقن نابز دربراک ی
هدمآ نوریب و
تاملک ی یم اهنآ نیزگیاج دیدج نیا .دوش
هلئسم زین نابز روتسد دروم رد ا دیپ قادصم
یم دنک ت نیا هتبلا . رد رییغ
و ینلاوط نامز تدم زارد نایلاس
و نرق هاگ اه یم قافتا دتفا
.
هک یزیچ هدنسیون ای رعاش ره تسا ملسم
تسا مزلا کیدزن دوخ راگزور رصع و نابز هب
.دشاب هک یتروص رد هدنسیون
رعاش ای هدافتسا روجهم تاغل زا دوخ ملاک رد نینچ دیامن
یم دنیوگ یدرف یو هک نهک
.تسارگ
یم شیپ عقاوم یضعب هک دیآ
ای ،رعش هب ندیشخب صیخشت یارب ارعش شیازفا
أت نآ ریث
رد ای هدنناوخ ای و بطاخم
تهج رد ندرک هدنز
زا ،دوخ رعش رد یمیدق و یتنس یاضف
حلاطصا هب و هتشذگ ناگژاو ای و وحن ،یبدا
یم هدافتسا نابز هدرم دننک
. نهک ای ییارگ
هیارآ زا یکی مزیئاکرآ یاه
.تسا نابز یبدا یم
هک تفگ ناوت ،هیفاق و نزو زا سپ
و نیرتراذگریثات هار نیرتفورعم
ّخشت یاه ،دشاب نابز کیئاکرآ دربراک نابز هب نداد ص
ینعی ا ندرب راک هب فل
ا یداع و هرمزور نابز رد هک یظ دنرادن یدربراک
. لیلد اذلف هکنیا
مه رعش نابز هراو
ازاب و هچوک نابز زا زاتمم ینابز هدوب ر
، نهک لصا نیمه للع زا یکی -
هژاو یایحا ،تسا ییارگ یاه
ی هک دنرادن یسرتسد نآ هب مدرم مومع نابز صخشت ببس
یم .دوش
شقن دروم رد هژاو
رعش رد نهک یاه نآ هک تسا مهم هتکن نیا رکذ
هتسجرب رب هولاع -
نابز یدنمناوت هب ملاک یزاس زین
یم ،دیازفا هک ارچ ناوتب رعاش رگا مه روحم رد د
ینیشن
هژاو نیب نابز یزورما یاه
،نهک هژاو و ،دزاس رارقرب راوتسا یراگزاس
نآ ناشن داد دهاوخ
،دنتسه رعش یقیقح نابطاخم هک مدرم شریذپ و دراد ندش هدنز شزرا نهک هژاو نآ هک هژاو نآ تایح موادت یارب یدییات رهم اه
.دشاب یم
نهک م میسقت هتسد ود هب ییارگ ی
:دوش
1 نهک . یناگژاو ییارگ 2
نهک . یوحن ییارگ
1 ) نهک :یناگژاو ییارگ شور نیا رد
رعاش ضوع هب ،نابز لوادتم تاملک زا هدافتسا
ناگژاو یمیدق ظفلت ای یمیدق ناگژاو یم باختنا شرعش یارب ار
دنک .
2 ) نهک :یوحن ییارگ زین شور نیا رد
رد ،رعاش ا
عش ا شر ضوع هب زا هدافتسا
راجنه
ط یم یوریپ هتشذگ نابز روتسد زا ،نابز روتسد یعیب د و دنک
روتسد دعاوق یدراوم ر
ب ار یتنس ه
راک یم دریگ .
یم مسیئاکرآ هچخیرات هب یهاگن اب هک مینیب
نرق نایاپ ات اپورا رد 19
رعش رد اپورا جاور
رد تشاد باتک
« ناینرپ هکلم
» ،
« رسنپسا
» و اضف ینیرفآزاب یارب رب دیکات
هیحور
طسو نورق یراکادف و یروشحلس ی
ب هنارعاش نابز یعون ه
یم راک هنهک را یشخب هک درب -
تسا یزادرپ .
« نوتلیم » زین نابز وا نابز رد هک نیتلا یناگژاو نابز و وحن زا دوخ راثآ رد
هدرم یم بوسحم یا افتسا ،دش
،ینکدک یعیفش( .تسا هدرک هد 1376
: 26 )
ب ه ظن یم ر )هر( ماما هک دیآ هرهب اب
یوحن تخاس و تفاب و ناگژاو زا یریگ جراخ ثعاب
ندش یقطنم و یعیبط یاهراجنه زا رعش نابز نهک یم
.دوش یاهدربراک زا هویش نیا هب
ییانشآ ،نابز فراعتم ییادز
هک دوش یم هتفگ یم یرنه هزوح هب ار ملاک
دیاب .درب لوبق
درک هک و قیقد یهاگآ ییانشآ
ذگ راثآ اب ناشیا فرژ یقارع کبس نارعاش و ناگتش
هب
هژیو میظع هنیجنگ زا هدافتسا اب هک دومن مهارف یو یارب ار ناکما نیا ،یزاریش ظفاح
یزورما نابز رانک رد ،هدرب ثرا هب هتشذگ نابز .دروآ دوجو هب ار یصاخ کبس و دهد رارق
:دیوگ ظفاح ناریح لدیب نم بیع ناتسود دینکم
اد یرهوگ یم یرظنبحاص و مر
میوج
لزغ ،ظفاح ناوید(
380 )
:دیوگ ماما یم یرظنبحاص هیداب نیرد نم میوج
هدرک مگ هار یم یربهار و ما
میوج
نورد زا )هر( ماما تیب نیا رد نورب و هیام
هدرک دیلقت متشه نرق رعاش ظفاح رعش هیام
یپ نتشاد هب رعش ود ره یاوتحم و .دراد هراشا نید رد دشرم و ر
:دیوگ ظفاح لزنم ماوت یوک رس هکنآ داب دای دوب
دوب لصاح ترد کاخ زا ینشور ار هدید
لزغ ،ظفاح ناوید(
207 )
:دیوگ ماما دوب لزنم ماوت یوک رس هب یزور شاک
دوب لد دارم هودنا و یداش نآ رد هک
لثم زین تیب نیا یوزرآ رعش ود ره عوضوم .دراد ظفاح رعش اب یدحاو یاوتحم یلبق تیب
.تسا رای یوک رد نتشاد تنوکس و لزنم :دیوگ یدعس تسود یوک نایادگ زور هب یداش
ّیما هب هتسشن هر کاخ رب تسود یور د
لزغ ،یدعس راعشا ناوید(
106 )
:دیوگ ماما ک هب مدربن هار و تشذگ یرمع تسود یو
تشگ مامت سلجم دیدن و
ی تسود یور م
لااب تیب اب یدحاو یاوتحم رعش نیا یدعس
و رمع نتشذگ ود ره یاوتحم و دراد
.تسا رای اب رادید رد ندوبن قفوم نهک هب و یوحن راتخاس و ناگژاو رد یزیرگراجنه ای ییارگ هصخشم زا ناگژاو رد هژیو
-
رعش و نابز هتسجرب ی هژاو .تسا )هر(ینیمخ ماما
ربانب )هر(ماما رعش رد نهک یاه
هژاو هک یموهفم یم میسقت هورگ دنچ هب دراد شود رب ار نآ لاقتنا تلاسر اه
لماش و دوش
مسا ،نهک ماع ناگژاو یموب یاه
... و ینآرق ،ینافرع ،ینیئآ تاحلاطصا ،ینید ،یریطاسا ،
یم .دوش
گژاو زا روظنم :ماع ناگژاو و تفص و مسا لیبق زا یتاملک نهک ماع نا
تسا دیق رد هک
یسراف نابز رایعم
رصاعم
،هدوب هدافتسا دروم میدق رد هک یلکش هب هب ای درادن دربراک
تردن
یم راک هب .دور
:لاثم فراع و یفوص دنداتفا رود هیداب نیا زا
افص یور هک ،برطم ز ریگ یم ماج
ن دیع .لوا لزغ ( تیب.زورو
3 ص ، 39 )
« فراع و یفوص »
هب مهد نرق رد هک ،دنتسه یتاملک هقرف ندوب جیار لیلد
و هیفوص یاه
دربراک مک ای درادن یدربراک ای رصاعم نرق رد یلو ؛تسا هدوب هدافتسا دروم رتشیب هیردنلق هب هنارعاش یگتسجرب بجوم رعش رد صاخ تاحلاطصا زا هدافتسا .تسا عون زا هژیو
-نهک
یم یناگژاو ییارگ .دوش
اشگ راسخر و نز یرانک هب تفلز رس
ت دوش وحم ناهج ا هقرخ
یوس دشک انف
،لامج یایرد لزغ ( ،لوا تیب
43 )
« خ هقر » ابل یم هدافتسا مسا نیا ،نامز نآ رد و هدوب نایفوص صوصخم س ؛تسا هدش
هملک و درادن یدربراک رضاح رصع رد نلاا یلو نیا ندرب راک هب و تسا هدش ضرقنم یا
یم تیب هب هدنونش هّجوت بلج بجوم رعش رد هملک .دوش
هملک
« انف » یکی و دراد نافرع رد یصاخ ینعم و تسا نافرع صاخ تاحلاطصا زا زا
ینعم ،درادن یدربراک نافرع صاخ ینعم هب نامز نیا رد اما ؛تسا نافرع رد قشع لحارم هملک .تسا هتفرگ رگید
« انف و هقرخ »
تیب ندش هتسجرب بجوم تیب رد رگیدکی رانک رد
یم یم ریس هتشذگ رد هاوخان و هاوخ بطاخم نهذ و دوش .دنک
نهک هژاو نیب رد :لعف رد ییارگ ینهک یاه
هب رعش رد )هر( ماما هک لعف تسا هدرب راک
هب هنوگ و راتخاس هکنآ لیلد هولج ،دراد یتوافتم یاه
یم ادیپ یرتزراب ی یضعب هب هک دنک
مهم زا یم هراشا اهنآ نیرت .دوش
هداس لاعفا :لاثم راسخر و نز یرانک هب تفلز رس اشگ
انف یوس دشک هقرخ ،دوش وحم ناهج ات
اشگ(
ص .لوا تیب .لامج یایرد . 43
)
« اشگ » میدق لکش عراضم لعف
« ندرک زاب
» هب تردن هب هزورما هک ،تسا یم راک
.دور
!؟تسام و نم یاوهب هک ناهج ود ره زا لفاغ تسوت یوکب هکنآ تسنم و ام زا غراف
تیب .لامج هاگرد .تس(
5 ص . 49 )
نهک یاهدنوشیپ ای یدنوشیپ لاعفا هچره ارف گ متفر مدز قرو هچره و
باجح زا سپ یباجح دوبن یزیچ
تیب .بارس و ایرد لزغ .متفرگارف(
5 ص . 48 )
لعف متفرگارف تسا نهک یدنوشیپ لعف
نآ یزورما ینعم و
« متفرگ دای »
،تسا رد هک
نامز راک میدق هتشاد درب
؛ فرص نونکا یلو و دراد یبدا دربراک
بجوم هتسجرب تیب یزاس
یم .دوش
لاعفا رت یبیک
رازیب دنسم هقرخ زا و مقشع ورهر
یور مهدن ملاع ودب یارآ لد
ار وت
ب .هولج حرش غ .یارآ لد(
3 ص . 42 )
« یارآ لد » تسا هزورما و تسا نهک بکرم لعف یمن هداف
رضاح رصع رد بکرم لعف .دوش
هب یسراف نابز رد یمراک تردن
.دور
حلص رد زا دیان نورب
تسود
تسادیپ شگنج زا زورما رگید
ب .لد نخس غ .دیان نورب(
3 ص . 50 )
« دیان نورب »
هب زورما لکش رد هک تسا یبیکرت و یفن لعف تروص
« یمن نوریب دیآ
»
یم هدافتسا میدق لکش هب هدافتسا و دوش
تیب رد نآ هتسجرب بجوم
یم تیب یزاس و دوش
ناتساب عون زا .تسا یناگژاو ییارگ
بت فیفخت هک یلاعفا ای و لید
تسا هداد خر اهنآ رد یرگید رییغت
و یتسه ناهج زا ب ینیب ناهج کلم
نور تسا تسا نیشنمه ،قشاع نایوج یتسین هورگ اب
ب ،تسا نورب(
3 ص ،قشع هناخ غ،
60 )
« نورب » هملک ففخم
« نوریب » فرح رعش نزو ترورض هب و تسا
« ی » ،هدش فذح نآ زا
ایبدا رد طقف هزورما هک هنارعاش یزیرگراجنه عون زا و تسا هدافتسا دروم ت
یناگژاو
یم بوسحم .دوش
هدرپ شیوخ یور زا هک یوگ هچنغ هب نکف
ز لد غرم هک دش ناشیرپ تخر قارف
ب ،قشع رورس غ ،نکف(
4 ص ، 90 )
و ناگژاو نافرع تاحلاطصا
ی
هژاو زا یهجوت لباق شخب ر( ماما رعش رد نهک یاه
تسا ینافرع تاحلاطصا هب طوبرم )ه .
هژاو نیا ترابع اه ،هدکیم ،ناغم ،دشرم ،ریپ :زا دنا
... و تابارخ ،یفوص ،هدکتب
رد رضحم خیش دوبن رای زا یدای
رد هقناخ ن راثآ منص نآ زا دوب
( ،هقناخ ،خیش تیب ،یتسین ِیتسم غ
1 ص ، 106 )
تاملک
« هقناخ ،خیش ،رضحم »
هب میدق راودا رد هک دنتسه یتاحلاطصا یارب هژیو
ثعاب تیب رد رگیدکی رانک رد هملک هس نیا ندروآ .تسا هتشاد ناوارف دربراک نایفوص ناتساب عون زا هنارعاش یزیرگراجنه یم یناگژاو ییارگ
.دوش
رد هدکیم نادنر دنتسم وت دای رد همه ،
اب رکذ رد وت هدکتب دننانز هسرپ اه
ب ،هدکتب ،نادنر ،هدکیم(
5 ص ،نیشن هدرپ غ ، 102
)
تاملک
« هدکتب ،رکذ ،نادنر ،هدکیم
» رضاح رصع رد مدرم هک ،دنتسه یتاملک هدافتسا
یمن یم هدافتسا یبدا نوتم و راعشا رد طقف و دننک نآ زا هدافتسا و دوش
نامز نیا رد اه
نهک یم بوسحم ییارگ .دوش
ریپ ز تفگ ام هناخیم
تسج دیاب افش
درک دیاب رذح هناخ ره نتسج افش ز
،ریپ(
ب،قشع رفس غ ،هناخیم 2
ص ، 79 )
« هناخیم و ریپ »
هملک هدافتسا میدق راودا رد هک ،دنتسه یاه یم
تاحلاطصا زا و هدش
نیا زا هدافتسا .دنراد ار ناشدوخ صاخ یناعم و تسا ینافرع یاهرعش رد تاملک هنوگ
یم بوسحم یناگژاو یزیرگراجنه یزورما .دوش
هک نلاهاج نیا یوعد
داشرا یم دننک رد هقرخ ناش ریغب
« منم
» بایم یا هفحت
،هقرخ(
.داشرا ب ،بارس و ایرد غ 7
ص ، 48 )
« داشرا » تسا ینافرع تاحلاطصا زا و
« هقرخ » هک ،تسا نایفوص سابل مان تاملک نیا
هزورما ای هب
هب تردن ک یم را نیا زا یتاملک ندروآ .دنرادن یدربراک یبدا ریغ هب ای ،دنور
یم رعش هب بطاخم هّجوت بجوم تیب رد لیبق یرنه رعش و دوش
یم رت .دوش
هک هلمج هبش ای توص ن
موهفم ییاهنت هب اما دنرادن لعف هک ییاه هژاو دننک یم نایب ار لماک هلمج کی
.
هک ینامز ار دوخ ینورد تلااح و تاساسحا
یم نایب مییامن و نآ یانثا رد ، اه مغ هب
یداش ،اه ،درد یم ... و فّسأت ،ترسح میزادرپ
راک ندش رتهب یارب یتاوصا و تاملک زا
یم هدافتسا صاخ مینک
، نایب هک هدننک
و ام ینورد تلااح یعون هب
ناشن ام فطاوع رگ
،دنراد یّلقتسم ینعم ییاهنت هب هلمج دننام هک تاملک زا هورگ نیا هب .تسه
« هبش
هلمج » دنیوگ یم
.
تروص ،یمسا یاه هلمج دننام ،اه هلمج هبش هدش هاتوک
دنتسه لماک ی هلمج کی
،
اما قرف ناش ءزج کی زا اهنت هک تسا نیا رد یمسا یاه هلمج اب یم لیکشت
.دنوش
اب درادرب هدرپ هک وگب رای
نیه دمآ نامزلارخآ قشاع !
ب ،لگ دلایم ،نیه(
5 ص ، 96 )
« نیه » هملک ینعم هب و هلمج هبش یارب هک ،تسا یا
« نونکا » نونکا اما ؛تسا هدوب
هملک نیا زا هدافتسا .تسا دربراک مک رد
هب یزیرگراجنه رعش یم باسح
.دیآ
شاح لله میوپ رگید هر ،هر نیا زج هک
تسا نم بآ و لگب هتشرس وت یور قشع
ب ،لله شاح(
6 ص ،بارحم هلبق غ ، 57
)
« لله شاح »
هملک هب ،میدق راودا رد نآ و تسا یبرع یا نیا لیلد
هدافتسا هک تاملک زا
هدافتسا ؛تسا هدوب جیار یبرع یم
دندرک یمن هدافتسا یسراف نابز رد نونکا اما ؛ و دوش
هب یزیرگراجنه رعش رد نآ ندروآ یم باسح
.دیآ
هدعاق ییاوآ یهاک و راجنه نابز دعاوق زا زیرگ کمک اب نابز نیا رد هـک ،یـیاوآ یاهتروص اب ناگژاو دربراک
هدعاق نیا ،تسا سونأمان یم لکش یهاک
دریگ :نامه ک.ر(.
158 )
شهاک یجاو دنیارف دربراک - تماص فذح ء هزمه
ملک زاغآ زا ه
نونک یمن ورس ناماد هب تسد دسر
دیاب زاین ،نونجم قشاع دیب هب درک ادیپ
ب ،نونک(
3 ص ،قشع هلبق غ ، 80
)
نونک » هملک هرود رد و هتفرگ تروص نآ زاغآ رد ء فذح ،تسا یا یناسارخ کبس ی
هب طقف هزورما و هدوب لوادتم یم هدافتسا یبدا نوتم رد تردن
هدافتسا لکش نیا هب و دوش
یم رعش هب بطاخم هّجوت بجوم ندرک .دوش
یم ناتسوب رارسا زا لگ نانک برط تفگ
هدرسف دروآ زاس هراچ قشع زا ربخ ناج
ب ،هدرسف(
2
،زاس هراچ قشع غ ، ص
84 )
« هدرسف » هملک لوا زا ء هک ،تسا یا هب هدرسف هملک زا هدافتسا هزورما و هدش فذح نآ
نیا و درادن ینادنچ دربراک لکش نیا رد ییادزانشآ بجوم رعش رد هملک زا هدافتسا هنوگ
یم رعش .دوش ماص یخرب فذح ت
وصم و اه ت
ملک نایم زا اه ه
و ریگنیمز هدر سفن یگماگدوخ و یهاوخدوخ و ینیبدوخ رگد
چیه ،
ب ،رگد(
2 ص ،ریوزت هقرخ غ ، 74
)
هملک
« رگد » هملک یناسارخ کبس رد و هدش فذح هملک طسو زا توصم هک ،تسا یا
هب تسا هدوب جیار لکش نیا نیا زورما یسراف نابز رد و
یمن هدافتسا هنوگ .دوش
ینیب ناهج کلم و یتسه ناهج زا نورب
تسا اب تسا نیشنمه ،قشاع نایوج یتسین هورگ
ب ،نورب(
3 ص،قشع هناخ غ ، 60
)
هملک رد
« نورب » توصم
« ی » نیا یناسارخ کبس نارعاش و هدش فذح نآ طسو زا -
یم هدافتسا هنوگ هب یدربراک هزورما نابز رد اما؛دندرک
بجوم نآ زا هدافتسا و درادن لکش
یم تیب رد هنارعاش یزیرگراجنه .دوش
لیدبت جاو ندرک نوگرگد ،لادبا ای لیدبت زا روظنم جاو هب جاو کی ندرک لدبم ینعی ،تساه
.تسا نآ هب کیدزن شهاگجاو هک یرگید :نامه(
158 )
شهاک
ِ هاتوک توصم هب آ دنلب توصم -
رد هگراب تسود میدیدن و میدربن
چیه رگد و ریصقت هب هتسبرس همان زج
ب ،هگراب(
3 ص ،ریوزت هقرخ غ ، 74
)
« هگراب » هملک میدق ظفلت
« هاگراب
» آ ندروآ و درادن ینادنچ دربراک هزورما هک تسا ن
هتسجرب ثعاب تیب رد تیب نایم رد تیب یزاس
یم رگید یاه .دوش
حبص یا یمد ار دیشروخ نماد ریگب
هک هم مناماد هب ار شیوخ رس هداهن
ب ،هم(
2 ص ،لصو بش غ ، 156
)
« هم » دنلب توصم و تسا هام فّفخم
« آ » هام هزورما و تسا هدش فذح هملک طسو زا
هب طقف لکش نیا یم هدافتسا یبدا راعشا و نوتم رد
ندروآ .دوش
« هم
» رعش رد بجوم
نهک یم رعش رد یناگژاو عون زا هنارعاش ییارگ .دوش
هب وا دنلب توصم شهاک ُ–
نخس زا دندنبب رتفد وگب ار نادنمشوه
ا دنیوگ هچناک نابز ز
شهیب تسین هناتسم و
ب ،شهیب(
4 ص ،یتسم هصق غ ، 71
)
« شهیب
» یزورما لکش ،
« شوهیب » رعش ندرک هتسجرب و نزو ترورض هب رعاش و تسا
یمیدق لداعم زا .تسا هدرک هدافتسا
هدوهیب رتفد و راین رد مد ملاک یک ات نک هراپ
هدهیب باوصان راتفگ
ص ،رخآ ب ،بارس و ایرد غ ،هدهیب(
48 )
« هدهیب » هدش هاتوک لکش
« هدوهیب » دنلب توصم هک ،تسا
« و » رعش نزو ترورض هب نآ
هب تاملک زا هدافتسا .تسا هدش فذح و تسا هدوب جیار یناسارخ کبس رد لکش نیا
یا هب تاملک زا هدافتسا نهک هرود نیا رد لکش ن
یم بوسحم ییارگ .دوش
ژاو دربراک ه
ژاو یاج هب نهک یاه ه
یزورما جیار یاه
ز ،میوگن نم تسا یشک قشاع یپ بشما رای شگندخ
تسادیپ
ب،گندخ(
5 ص ،لد نخس غ ، 50
)
هملک ندروآ
« گندخ
» بلج ثعاب تیب رد هملک نآ ندروآ و درادن یدربراک هزورما هک
یم تیب هب بطاخم هجوت هتسجرب بجوم و دوش
تیب نایم رد تیب یزاس یم رگید یاه
-
.دوش رد مدرد زمر ،مقشع رس مخ
یوسیگ تسا رای
تسا بیلص باحصا و یفوص هقلح عمج هب یک
Title and Author:
Poetic archeology in Imam Khomeini's poems/ nasrin mahmoudi
Supervisor: Masrore mokhtari Graduation date: 2020.2.14
Number of pages: 109 Abstract
Target: The aim od thesis is Poetic archeology in Imam Khomeini's poems.
research methodology: The research method is done as analytical explanations with the permission of books and materials.
Findings: Imam Khomeini was one of the most influential personalities of the contemporary era who shone with unique personality traits and different existential dimensions in various fields. One of the prominent aspects of Imam Khomeini's personality was his literary-mystical dimension. Although there has been a lot of linguistic research on their poems, there is still a lot of research left to identify the prominent features of their works. The present study is a step in the direction of defining one of the aspects of his literary personality that has investigated the forms of poetic archeology by using analytical-descriptive method and library resources.
Conclusion:The results show that Imam Khomeini has used the vocabulary, texture and ancient syntax to remove the language of poetry from natural and logical norms and defamiliarize himself with the conventional uses of language and take the word to the artistic field. It must be acknowledged that his deep familiarity with the works of Iraqi poets, in particular Hafiz Shirazi, has enabled him to enjoy a special style of speech in the form of the treasures of the past language and the use of modern language features. Archeology in his poems is mainly in vocabularies and syntactic structure, which has become more familiar with lexical norms than other types.
Keywords: Imam Khomeini's sonnets, deconstruction, poetic archeology, formalism.
University of Mohaghegh Ardabili Faculty of Literature and Humanities Department of Persian Language and Literature
Dissertation submitted in partial fulfillment for the degree of M.A in Persian Language and Literature
Poetic archeology in Imam Khomeini's poems
By:
Nasrin Mahmoudi
Supervisor:
Dr. Masrore Mokhtari
Advisor:
Dr. Shokraleh Pural khas
Feb 2020
