٠
ﻣﺎﻨﻠﺼﻓﺔ ﻲﻤﻠﻋ- ﻲﺸﻫوﮋﭘ لﺎﺳ ،تﺎﺠﻧ و داﺪﻣاﻢﺠﻨﭘرﺎﻤﺷ ،ة3،1392
و ﻲﻧاور تﻻﻼﺘﺧا نﺎﻴﻣ طﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ ﺐﻴﺳآ ﻦﻴﺑ ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ زا ﻲﺷﺎﻧ نﺎﮔﺪﻳد
ﺮﻬﺷ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ رد ﻢﺑ ﺔﻟﺰﻟز زا ﺲﭘ ﺎﻣوﺮﺗ نﺎﻣﺮﻛ
ﺮﻓ ﺪﻣﺎﺣ
1دﺎﺳ
، ﺲﻤﺷ ﻪﻤﺠﻧ
2رﻮﭘ ، رﻮﭘ ﺲﻤﺷ باﻮﻧ
،3
يﺮﻴﻣﺎﻗآﺪﻤﺻﺪﻴﺳ 4
1 .
، MD ،ﺶﻫوﮋــﭘ ﺖــﻧوﺎﻌﻣ شزﻮــﻣآ ﻪــﺴﺳﺆﻣ
ﻲﻟﺎــﻋ
ﻲﻤﻠﻋ ناﺮﻳا لﻼﻫ يدﺮﺑرﺎﻛ .
2 . ﺘﻣ ،ناﺮـﻬﺗ ﻲﻜـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد ،ﻲـﻠﺧاد ﺺﺼﺨ
ناﺮﻳا .
3 .
، MD ﻲـﻤﻠﻋ تﺄﻴﻫ ﻮﻀﻋ شزﻮـﻣآ ﻪـﺴﺳﺆﻣ
ﻲﻟﺎـﻋ
ﻲﻤﻠﻋ ناﺮﻳا لﻼﻫ يدﺮﺑرﺎﻛ .
4 . لﻮﺌﺴﻣ ةﺪﻨﺴﻳﻮﻧ :
لﻼـﻫ ﺖـﻴﻌﻤﺟ ،ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ،ﺮـﻤﺣا
ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ .
Email:[email protected]
ﺖﻓﺎﻳرد : 10 / 2 / 92 شﺮﻳﺬﭘ : 27 / 7 / 92
هﺪﻴﻜﭼ ﻪــﻣﺪﻘﻣ ﻄﻣ:
نﻮﮔﺎــﻧﻮﮔ تﺎــﻌﻟﺎ ﺖــﻳﺎﻜﺣ
ﺶﻳاﺰــﻓا زا
دراد ﻪﻟﺰﻟز زا ﺲﭘ ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ .
ﺎﺠﻧآ زا رد ﻪـﻛ
تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲــﺧﺮﺑ
، ــﺸﻳر ﺔ رد ﻲــﺷراﻮﮔ تﻼﻜــﺸﻣ
ﻲـﻧاور تﻻﻼﺘﺧا زا ﺲـﭘ و ﺖـﺳا هﺪـﻳدﺮﮔ شراﺰـﮔ
ﻪﻟﺰﻟز ﺰـﻴﻧ ﺪﻫﺎـﺷ عﻮﻴـﺷ ةدﺮﺘـﺴﮔ ﻲـﻧاور تﻻﻼﺘـﺧا
ﻢﻴﺘــﺴﻫ . ﻦــﻳا ﺎــﺗ ﺖــﺳا نآ ﺮــﺑ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴــﺑ طﺎــﺒﺗرا
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺎﻫ تﻻﻼﺘﺧا ي رد ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ و ﻲﻧاور
ﻣوﺪﺼﻣ ﻦﻴﺑ ﺎ
ـﻟﺰﻟز زا ﻲـﺷﺎﻧ يﺎـﻣوﺮﺗ ن ﺔ
لﺎـﺳ رد ﻢـﺑ
1382 ار ﺎﺘــﺳرﺎﻤﻴﺑ زا ﻲــﻜﻳ رد ن
ﺎــﻫ نﺎــﻣﺮﻛ ﺮﻬــﺷ ي
ﺑ ﺪﻨﻛ ﻲﺳرﺮ .
ور ش ﺎﻫ ﻣوﺪﺼﻣ ،ﻲﻌﻄﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد : ﺎ
يﺎـﻣوﺮﺗ ن
نﺎﺘــﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻲــﺣاﺮﺟ ﺶــﺨﺑ رد ﻪــﻛ ﻪــﻟﺰﻟز زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﻠـﻀﻓا ﺪـﻧدﻮﺑ يﺮﺘـﺴﺑ نﺎـﻣﺮﻛ رﻮـﭘ درﻮـﻣ
ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ و
ﺪــﻨﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﻲــﺳرﺮﺑ .
هوﺮــﮔ ود ﻪــﺑ نارﺎــﻤﻴﺑ ياراد
ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ نوﺪﺑ و ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﺪﻧﺪـﺷ . ﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﺔ و باﺮﻄـﺿا ﻲﮔدﺮـﺴﻓا
ﻖـﻳﺮﻃ زا
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
، ياﺮـﺑ ﻚـﺷﺰﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﻲﻣﺎـﻤﺗ
نارﺎـﻤﻴﺑ ﻦـﻳا
ﻞﻴﻤﻜﺗ ﺷ ﺪ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد: 40
نارﺎﻤﻴﺑ ﺪﺻرد
ﻲـﻣ ﺞـﻧر ﻲــﺷراﻮﮔ تﻼﻜـﺸﻣ زا يﺮﺘـﺴﺑ ﺑ
ﺪــﻧدﺮ . 35
ﻲﺑ رﺎﭼد نارﺎﻤﻴﺑ ﻦﻳا ﺪﺻرد ﻲﻳﺎﻬﺘﺷا
، 40 رﺎﭼد ﺪﺻرد
و سردوز يﺮﻴﺳ 25
لدﺮـﺳ شزﻮـﺳ رﺎـﭼد ﺪـﺻرد
ﺪﻧدﻮﺑ . ﺮﻤﻧ ة و باﺮﻄﺿا نارﺎـﻤﻴﺑ هوﺮـﮔ رد ﻲﮔدﺮﺴﻓا
ﺎﺑ ﻪﺑ ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﻲﻨﻌﻣ رﻮﻃ
ﻻﺎﺑ يراد هوﺮـﮔ زاﺮﺗ
ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ نوﺪﺑ نارﺎﻤﻴﺑ دﻮﺑ
. ) p<0.05 (
ﻪﺠﻴﺘﻧ :يﺮﻴﮔ ﺑ طﺎﺒﺗرا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻼﺘﺧا ﻦﻴ
ﻻ ﻲﻧاور ت
و ﻢﺋﻼﻋ ﻪـﻟﺰﻟز زا ﺲـﭘ نارﺎﻤﻴﺑ رد ﻲﺷراﻮﮔ ،
ﻦﻴﻜـﺴﺗ
ﻢﺋﻼﻋ ﻲﻧاور رد ﻣاﺪﻗا تﺎ ﻲﻧﺎﻣرد ﺐﻴﺳآ ﻪـﻟﺰﻟز نﺎﮔﺪﻳد
ﻲﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ددﺮﮔ
.
تﺎﻤﻠﻛ يﺪﻴﻠﻛ ﻟﺰﻟز ،ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ: ﺔ
،ﺎﻣوﺮﺗ ،ﻢﺑ
ﻲﻧاور تﻻﻼﺘﺧا .
۴۱
ﻣﺎﻨﻠﺼﻓﺔ ﻲﻤﻠﻋ - ﻲﺸﻫوﮋﭘ لﺎﺳ ،تﺎﺠﻧ و داﺪﻣاﻢﺠﻨﭘرﺎﻤﺷ ،ة3،1392
ﻪﻣﺪﻘﻣ
يد رد 1382 ، 90 ﻪــﻟﺰﻟز ﺮــﺛا ﺮــﺑ ﻢــﺑ ﺮﻬــﺷ ﺪــﺻرد
ﺪﺷ ﺐﻳﺮﺨﺗ و
دوﺪﺣ 24000 ﺎـﺗ 40000 رد حوﺮـﺠﻣ
شراﺰﮔ ﻪﺛدﺎﺣ ﻦﻳا ﺷ
ﺪ . ،ﻪﺛدﺎﺣ ﻦﻳا رد ﻲﻧﺎـﻣرد ﺰﻛاﺮﻣ
ﺗ و ﺄ ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﺴﻴﺳ تﺪﺷ ﻪﺑ
ﺐﻴﺳآ ﺪﻳد و يرﺎﻴـﺴﺑ
زا نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻣﻮﺑ ﻦﻳا ﺰﻛاﺮﻣ تﻮﻓ دﺮﻛ ﺎـﻳ ﺪـﻧ موﺪـﺼﻣ
ﺪﺷ ﺪﻧ و ﺎﻳ ﻪﺑ رﻮﺒﺠﻣ يراﺪﻬﮕﻧ
ﺖﺒﻇاﻮﻣ و زا
نﺎﮕﺘـﺴﺑ
و نﺎﻳﺎﻨﺷآ دﻮﺧ ﺪﺷ ﺪﻧ ﻪﺑ ، يرﻮـﻃ ﻪـﻛ ﺮـﮕﻳد ﻲﺘـﺻﺮﻓ
ياﺮــﺑ ﺎــﺠﻧا م ﻪــﻔﻴﻇو رد زﻮــﺣ ة ﺖــﺷاﺪﻬﺑ و
نﺎــﻣرد
ﺪﻨﺘـــﺷاﺪﻧ )
1 ( . زا ﻦـــﻳا ور ، ﺮﺘـــﺸﻴﺑ و نﺎـــﺣوﺮﺠﻣ
ﺐﻴﺳآ ﺪﻳد ﺟ نﺎﮔ يﺪ ﻪﺑ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ يﺎـﻫ
ﺮـﮕﻳد ﻖﻃﺎـﻨﻣ
رﻮﺸﻛ نﺎﻣﺮﻛ ﺮﻬﺷ ﻪﻠﻤﺟ زا ا
لﺎﻘﺘﻧ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ . ﺖﻓﺎﺑ ﺐﻴﺳآ
ﻲﮕﺘﺴﻜﺷ و مﺮﻧ
ﺎـﻫ نﺎـﻤﺗرﺎﭙﻤﻛ مرﺪﻨـﺳ ، و
تﺎﻌﻳﺎـﺿ
ﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻪـﺑ ماﺰـﻋا ﻞـﻠﻋ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ يﻮﻴﻠﻛ ن
ﺎـﻫ دﻮـﺑ .
ﻴﻨﭽﻤﻫ زا ﺰـﻴﻧ ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﻦ ﻪـﻠﻤﺟ
ﻲﺗﺎﻳﺎﻜـﺷ
دﻮﺑ ﻲﻧاواﺮﻓ زا ﻢﺑ ﻪﻟﺰﻟز زا ﺲﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ
دﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﻳﻻﺎﺑ )
2 .(
رد ﻪﻫد يﺎﻫ ﺮﻴﺧا ﻪﺑ ناور تاﺮﺛا ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻪﻟﺰﻟز ﺮﺘـﺸﻴﺑ
ﻪﺟﻮﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻂﻳاﺮـﺷ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻲـﺧﺮﺑ سﺮﺘـﺳا
ياز
ﺐــﻗﺎﻌﺘﻣ يﺎــﻳﻼﺑ
ﻲــﻌﻴﺒﻃ ار ﻲــﻜﻳ زا ﻞــﻠﻋ ﺶﻳاﺰــﻓا
يرﺎﻤﻴﺑ يﺎﻫ ﻮﮔ ﻲـﺷرا و نآ ﻲـﭘ رد ﺶﻳاﺰـﻓا
فﺮـﺼﻣ
يﺎﻫوراد ﻲﺷراﻮﮔ
ناﻮﻨﻋ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ . سﺎﺳا ﺮﺑ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﻛ ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ﺐﻗاﻮﻋ ﻊﻳﺎﻗو ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﻲـﻌﻴﺒﻃ ﺪـﻧا
رد
يرﺎﻴﺴﺑ زا نﺎﮔﺪـﻧﺎﻣزﺎﺑ ﻪـﻟﺰﻟز
، ﺦـﺳﺎﭘ يﺎـﻫ ﻲـﻜﻴﻨﻴﻠﻛ
ﺖﻣﻼﻋ راد صﺎﺧ ﺲﭘ زا ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﺎﺑ سﺮﺘـﺳا ﻪﻌﻗاو از
ﺮﻴﻈﻧ ناﺰﻳﺰﻋ نداد ﺖﺳد زا
، ﻢـﻫرد ﻲـﮕﺘﺨﻳر رﺎﺘﺧﺎـﺳ
ا ﻲﻋﺎــﻤﺘﺟ و
ا ز ﺖــﺳد نداد ﺖــﻳﺎﻤﺣ يﺎــﻫ ﻲﻋﺎــﻤﺘﺟا
ﻲﻣ هﺪﻳد دﻮﺷ ) 3 .(
دﻮـﺟو ﻦـﻳا ﺎﺑ
، ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ يا دﻮـﺟو
دراﺪﻧ طﺎـﺒﺗرا و ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﻪﻛ آ
ن
تﻻﻼﺘﺧا ﺎﺑ ﻪﺑ ﻲﻧاور
ﺐﻴﺳآ رد هﮋﻳو نﺎﮔﺪﻳد
ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﺪـﺷﺎﺑ
. ﻲــﺳرﺮﺑ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــﻳا زا فﺪــﻫ طﺎــﺒﺗرا
نﺎــﻴﻣ
باﺮﻄﺿا و
تﻼﻜﺸﻣ ﻲﺷراﻮﮔ
رد ﻦﻴﺑ آ ﺐﻴﺳ ـﻳد نﺎﮔﺪ
ﻲﺷﺎﻧ زا ﺎﻣوﺮﺗ ﺲﭘ زا ـﻟﺰﻟز ﺔ ﻢـﺑ رد نﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ ﺮﻬـﺷ
نﺎﻣﺮﻛ رد لﺎﺳ 1382 ﺖﺳا .
ور ش ﺎﻫ
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﺔ يد رد ﻲـﻌﻄﻘﻣ لﺎـﺳ ﻦـﻤﻬﺑ و
1382 رد
ﻲﻠـﻀﻓا نﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻲﺣاﺮﺟ ﺶﺨﺑ نﺎـﻣﺮﻛ ﺮﻬـﺷ رﻮـﭘ
مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻲﻣﺎﻤﺗ و ﻲﮕﺘـﺴﻜﺷ ﺖـﻠﻋ ﻪـﺑ ﻪﻛ نارﺎﻤﻴﺑ
ﺺﻴﺨﺸﺗ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﺪﻧدﻮﺑ يﺮﺘﺴﺑ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻦﻳا رد ﺎﻣوﺮﺗ ﺪﻧﺪــﺷ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ دراو نﺎﻜــﺷﺰﭘ .
داﺮــﻓا ياراد ﻪﻘﺑﺎــﺳ
جرﺎـﺧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻪـﻟﺰﻟز زا ﻞـﺒﻗ ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﻧﺪﺷ ﺪ . ﻂــﺳﻮﺗ ﺶﻫوﮋــﭘ فاﺪــﻫا ﺢﻴــﺿﻮﺗ زا ﺲــﭘ نارﺎــﻤﻴﺑ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺮﮔ ) ﻲﻜـﺷﺰﭘ ﻢﺸﺷ لﺎﺳ يﻮﺠﺸﻧاد ﻚﻳ (،
رد
ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ ترﻮﺻ
ﺖﻳﺎﺿر ﻚﻳ ﺬﺧا ﺎﺑ دراو ﻪـﻣﺎﻧ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻣ ﺪﻧﺪﺷ . ﻊﻤﺟ ياﺮﺑ زا تﺎـﻋﻼﻃا يروآ
ﻚـﻳ
ﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ ﺔ
ود هدﺎﻔﺘــﺳا ﻲﺘﻤــﺴﻗ ــﺷ
لوا ﺶــﺨﺑ ،ﺪ
ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺔ تﻼﻜـﺸﻣ و ﻚـﻴﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎـﻋﻼﻃا ﻞﻣﺎﺷ
ﻲﺷراﻮﮔ ﻪﻠﻤﺟ زا و لدﺮـﺳ شزﻮـﺳ ،سردوز يﺮﻴﺳ
ﻲﺑ و ﻲﻳﺎﻬﺘﺷا مود ﺶﺨﺑ
ﻞﻜﺸﺘﻣ زا 14 اﻮﺌـﺳ ﮋـﻳو ل ة
باﺮﻄــﺿا )
7 ــﺳ ﺌ لاﻮ ( ﻲﮔدﺮــﺴﻓا و )
7 اﻮﺌــﺳ ل ( زا
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا
ﺖـﺳاHADS . ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﻦـﻳا
ﺎﻤﻴﺑ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲﻧاورﺮﻴﻏ يﺮﺘﺴﺑ نار ﺪـﺷ
ﺖـﺳا ه .
ﺦﺳﺎﭘ سﺎﻴﻘﻣ
ﺎﻫ ي اﻮﺌﺳ تﻻ
، ﻪـﺒﺗر ﻲﺘﻟﺎـﺣ رﺎـﻬﭼ و يا
ﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪ
ﺮﻫ ﺦﺳﺎﭘ اﻮﺌﺳ
ﻪـﺳ ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ﻦﻴﺑ يزﺎﻴﺘﻣا ل
ﻲــﻣ ﻖــﻠﻌﺗ دﺮــﻴﮔ
. دﺮــﻓ ﺮــﻫ ﺐــﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪــﺑ ﺮــﻳز رد
سﺎﻴﻘﻣ ﺎﻫ باﺮﻄﺿا و ﻲﮔدﺮﺴﻓا ي ﻦﻴـﺑ يزﺎـﻴﺘﻣا
7 ﺎـﺗ
21 ﻲﻣ دﺮﻴﮔ . ﺖـﺸﻫ ،لﺎـﻣﺮﻧ ﺖـﻔﻫ ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ﻦﻴﺑ زﺎﻴﺘﻣا
هد ﺎﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ زا فاﺮﺤﻧا درﻮﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هد زا ﺮﺗﻻﺎﺑ و
ﻲــﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨــﺷ ﺖﻣﻼــﺳ ــﺷ
ﻮ د . ﻂــﺳﻮﺗ ﻪﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ ﻦــﻳا
۴۲
ﻣﺎﻨﻠﺼﻓﺔ ﻲﻤﻠﻋ- ﻲﺸﻫوﮋﭘ لﺎﺳ ،تﺎﺠﻧ و داﺪﻣاﻢﺠﻨﭘرﺎﻤﺷ ،ة3،1392
لﺎـﺳ رد نارﺎـﻜﻤﻫ و يﺮﻈﺘﻨﻣ 2003
، نارﺎـﻤﻴﺑ ياﺮـﺑ
ﻲﻧاﺮﻳا ﺪـﻳدﺮﮔ ﻲﺑﺎﻳرﺎﺒﺘﻋا .
ﺞـﻳار راﺰـﺑا ﻚـﻳ HADS
رد ﻲﮔدﺮـﺴﻓا و باﺮﻄـﺿا تﻻﻼﺘـﺧا ﻲﺑﺎـﻳزرا ياﺮﺑ نﺎﻴﻣ ﻲﻳﺎﭘﺮﺳ نارﺎﻤﻴﺑ ﺖـﺳا
زا هدﺎﻔﺘـﺳا و لﺎـﺳ زا نآ
1996 ﺎﺗ 2002 ًﺎـﺒﻳﺮﻘﺗ هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ تﻻﺎﻘﻣ رد رﺎـﻬﭼ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺑاﺮﺑ )
4 و 5 .(
هداد ﺎﻫ زا ﺲﭘ ، مﺮﻧ ﻪﺑ دورو راﺰﻓا
ﻞـﻴﻠﺤﺗ درﻮﻣSPSS
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ياﺮﺑ ﺮـﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ة
و باﺮﻄـﺿا
هوﺮﮔ ود ﻲﮔدﺮﺴﻓا
، ا هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻘﺘﺴﻣ ﻲﺗ نﻮﻣزآ ز ﺷ
ﺪ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺳ نارﺎﻤﻴﺑ ﻲﻨ 2
/ 30 نآ رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و 6
/ 16
دﻮﺑ . 78 و نز نارﺎﻤﻴﺑ ﺮﻔﻧ 123
ﺪـﻧدﻮﺑ دﺮـﻣ ﺮـﻔﻧ .
32
ﺪﺻرد تاﺮﻘﻓ نﻮﺘﺳ ﻪﺑ ﻪﻣﺪﺻ
، 30 ﺪﺻرد ﻲﮕﺘـﺴﻜﺷ
ماﺪﻧا رد ﺎﻫ
، 8 ﺪﺻرد ﻢﻜـﺷ ﻪـﺑ ﻪﻣﺪــﺻ
، 12 ﺪـﺻرد
ﺎﮔرا ﻪﺑ ﻪﻣﺪﺻ ن
ﺎﻫ ﻲﺗﺎﻴﺣ ي ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﻪـﻳر
، ﺐـﻠﻗ
، ﻪـﻴﻠﻛ و
18 ﺪﺻرد ﺖــﺷاد دﻮـﺟو ﺮـﺳ ﻪـﺑ ﻪﻣﺪﺻ .
ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ
يﺮﺘﺴﺑ تﺪﻣ 9
/ 8 زور رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺎﺑ 2
/ 3 دﻮـﺑ . رد
ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦــﻳا دوﺪــﺣ
40 زا يﺮﺘــﺴﺑ نارﺎــﻤﻴﺑ ﺪــﺻرد
ﻲـﻣ ﺞـﻧر ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ﺪـﻧدﺮﺑ
. 35 ﻦـﻳا ﺪـﺻرد
ﻲﺑ رﺎﭼد نارﺎﻤﻴﺑ ﻲﻳﺎﻬﺘـﺷا
، 40 يﺮﻴـﺳ رﺎـﭼد ﺪـﺻرد
و سردوز 25
ﺪﻧدﻮﺑ لدﺮﺳ شزﻮﺳ رﺎﭼد ﺪﺻرد .
65
ﻪﻧﺎﺸﻧ نارﺎﻤﻴﺑ ﺪﺻرد
ﺎﻫ ار باﺮﻄـﺿا لﻼﺘﺧا ﺢﺿاو ي
و ﺪﻨﺘﺷاد 20
ﺪﺻرد لﻼﺘـﺧا و لﺎـﻣﺮﻧ ﻦﻴﺑ ﻂﺳاو ﺪﺣ
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ار .
33 ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺪﺻرد
ﺎﻫ ﻲﮔدﺮﺴﻓا لﻼﺘﺧا ي
و 9 / 20 لﻼﺘــﺧا و لﺎــﻣﺮﻧ ﻦﻴــﺑ ﻂــﺳاو ﺪــﺣ ﺪــﺻرد
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ار ﻲﮔدﺮﺴﻓا .
ﺮﻤﻧ ة ﻲﮔدﺮـﺴﻓا و باﺮﻄﺿا
رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ياراد نارﺎﻤﻴﺑ هوﺮﮔ رد ﻲﻨﻌﻣ ﺮﺗﻻﺎﺑ يراد تﻼﻜـﺸﻣ نوﺪـﺑ نارﺎـﻤﻴﺑ هوﺮـﮔ زا
ﻲﺷراﻮﮔ دﻮﺑ . ) لوﺪﺟ 1 ةرﺎﻤﺷ ( ) p<0.05 ( ﻼﻋ
ﺋ ﻚﻴﻓاﺮﮔﻮﻣد يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ ﺎﺑ ﻲﮔدﺮﺴﻓا ﻢ طﺎــﺒﺗرا تﻼﻴــﺼﺤﺗ ﺢﻄــﺳ و ﺲﻨــﺟ ،ﻦــﺳ ﻞــﻴﺒﻗ زا
ﻲﻨﻌﻣ داﺪﻧ نﺎﺸﻧ يرﺎﻣآ راد .
و ﺚﺤﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ
سﺎﺳا ﺮﺑ ﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺔ ﺮﺿﺎﺣ
، ﺮﻤﻧ ة ﻲﮔدﺮـﺴﻓا و باﺮﻄـﺿا
رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ياراد نارﺎﻤﻴﺑ هوﺮﮔ رد ﻲــﻨﻌﻣ ﻞﻜــﺸﻣ نوﺪــﺑ نارﺎــﻤﻴﺑ هوﺮــﮔ زاﺮﺗﻻﺎــﺑ يراد
ﻲﺷراﻮﮔ دﻮﺑ . ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺰﻴﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﻛ ﺪﻫد
رد ﺮﺘﺸﻴﺑ نﺎﻳﻼﺘﺒﻣ تﻻﻼﺘﺧا ﻪﺑ ﻲﺷراﻮﮔ
ﻪﺑ صﻮـﺼﺧ
يداﺮﻓا ياﺮﺑ ﻪﻛ نﺎـﻣرد ﻪـﻌﺟاﺮﻣ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻨﻛ ﻲﮕﺘﻔـﺷآ
ﻲﻧاور - ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا دﻮﺟو
دراد ) 6 (.
ﻲﺗﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﭼﺮﮔا
ﻦﻳا ﺾﻘﻧ رد ﺰﻴﻧ ا
دﻮـﺟو ﺎـﻋد دراد
، ﻣ رد ﻲـﻟو ـﻌﻟﺎﻄ
ﺔ
ﻼﺘــﺧا ﻦﻴــﺑ طﺎــﺒﺗرا ﺮــﺿﺎﺣ ﻻ
ــﻧاور ت تﻼﻜــﺸﻣ و ﻲ
ﻲﺷراﻮﮔ ﻪﺑ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
هزوﺮـــﻣا
، ـــﻳﺎﭘ ﺮـــﺑ ﺔ ـــﻨﻴﻣز رد تﺎـــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ
ﻞﺋﺎـــﺴﻣ
ناور تﺎــﻋﻼﻃا ،ﻲــﻌﻴﺒﻃ ﻊﻳﺎــﺠﻓ زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﺘﺧﺎﻨــﺷ
هدﺮﺘــﺴﮔ دراد دﻮــﺟو ﻪــﻨﻴﻣز ﻦــﻳا رد يا .
ﺶﻫوﮋــﭘ رد
نارﺎﻜﻤﻫ و ﺪﻳﻮﻳد
، ﻦﻴـﺑ رد ﻲـﻧاور تﻻﻼﺘـﺧا ناﺰـﻴﻣ
ﮔﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ورﺪﻧا دﺎﺑدﺮﮔ نﺎ 51
ﺪﺻرد ﺪـﺷ هدز ﻦﻴـﻤﺨﺗ
ﻪﻛ 36 ﺪﺻرد ﻼﺘﺒﻣ داﺮﻓا ﻦﻳا ﺲـﭘ سﺮﺘﺳا لﻼﺘﺧاﻪﺑ
ﻪﺤﻧﺎﺳ زا ،1
30 ﺪﺻرد و ﻲـﺳﺎﺳا ﻲﮔدﺮـﺴﻓا رﺎﭼد 20
ﺪﺻرد ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﺑاﺮﻄﺿا تﻻﻼﺘﺧا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ .
ﻚـﻳ ﺞﻳﺎﺘﻧ
دﺎﺑدﺮﮔ نﺎﮔﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ يور ﻲﻟﻮﻃ ﺶﻫوﮋﭘ ﻳﺮـﺳ رد
ﺎﻜﻧﻼ
ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ دوﺪﺣ
50 ﺪﺻرد ﺎـﺗ نﺎﮔﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ لﺎـﺴﻜﻳ
دﺎﺑدﺮﮔ عﻮﻗو زا ﺲﭘ
، هدﻮﺑ ﻲﻧاور تﻻﻼﺘﺧا رﺎﭼد ﺪـﻧا
.
ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪــﻟﺰﻟز عﻮــﻗو لﺎــﺒﻧد ﻪــﺑ يا
رد بﺮــﺨﻣ يا
لﺎﺳ رد نﺎﺘﺳوﺪﻨﻫ 1996
، 59 ﺪﺻرد ﻼﺘﺒﻣ نﺎﮔﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ
ناﺰﻴﻣ ﻦﻳا زا ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ داﺪﻤﻠﻗ ﻲﻧاور تﻻﻼﺘﺧا ﻪﺑ
، 23
1.PTSD
۴۳
ﻣﺎﻨﻠﺼﻓﺔ ﻲﻤﻠﻋ - ﻲﺸﻫوﮋﭘ لﺎﺳ ،تﺎﺠﻧ و داﺪﻣاﻢﺠﻨﭘرﺎﻤﺷ ،ة3،1392
ﺪﺻرد ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻪﺤﻧﺎـﺳ زا ﺲـﭘ سﺮﺘﺳا لﻼﺘﺧا و
21
ﺪﺻرد ا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻲﮔدﺮﺴﻓ دﺎﺣ ﺪﻧدﻮﺑ ) 6 و 7 (.
ﻫوﮋــﭘ ﺪــﻨﭼ ﺮــﻫ ﺶ
ﺎــﻫ ﺎــﺑ ﻪــﻄﺑار رد هﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا ي
كﺪﻧا ناﺮﻳا رد ﻪﻟﺰﻟز ﺐﻗﺎﻌﺘﻣ ﻲﻧاور تﻻﻼﺘﺧا ﺪﻨﺘﺴﻫ
،
ﻲﻟو ﻧآ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﺎـﻬ ﺐﻴـﺳآ زا ﻲﻳﺎـﻤﻧرود و ﻊﻳﺎـﺷ يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺎﻣ ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺪﻨﻫد
ﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺔ
ﺮﺿﺎﺣ
دراد ﻖﺑﺎـﻄﺗ ﺰﻴﻧ .
رد نارﺎـﻜﻤﻫ و مﺎـﻛژد ﺶﻫوﮋـﭘ رد
ﻄﺑار ـﻟﺰﻟز نﺎﮔﺪـﻧﺎﻣزﺎﺑ ﻦﻴـﺑ رد ﻲـﻧاور تﻻﻼﺘﺧا ﺎﺑ ﻪ ﺔ
رﺎﺑدور رد لﺎﺳ 1369 ، 68 ﺪﺻرد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا
نﺎـﻴﻣ ﻦـﻳا زا ﻪـﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﺳﺎﺳا ﻲﮔدﺮﺴﻓا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ 38
ﺪﺻرد ﻲﻣ ﺞﻧر ﺪﻳﺪﺷ ﻲﮔدﺮﺴﻓا زا ﺪﻧدﺮﺑ
. ﺶﻫوﮋـﭘ رد
ﻲﻣﺮﻛ رد لﺎﺳ 1373 زا ﺲﭘ ﻪﻛ 3
نﺎﻛدﻮﻛ يور لﺎﺳ
ﻪﻟﺰﻟز ﻪﻘﻄﻨﻣ دز
ة رﺎﺑدور ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا تﻻﻼﺘـﺧا ناﺰـﻴﻣ ،
نﺎﻛدﻮﻛ يرﺎﺘﻓر 60
ﺪﺻرد
ًادوﺪﺣ ﻪﻛ ﺪﺷ دروآﺮﺑ 5
/ 2
دﻮـﺑ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮﮔ ﺮﺑاﺮﺑ .
ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ 7
/ 51 ﺪـﺻرد ﻦـﻳا
ﻦﻴﻨـﺳ رد ﻪـﻛ نﺎﻛدﻮﻛ 16
- 9 ﻪـﺑ ﺪﻨﺘـﺷاد راﺮـﻗ لﺎـﺳ
لﻼﺘـﺧا ﻪﺤﻧﺎـﺳ زا ﺲـﭘ سﺮﺘـﺳا ﻼﺘـﺒﻣ
ﺪــﻧدﻮﺑ . رد
ـﻤﻫ يﺪـﻤﺣا ﺶﻫوﮋﭘ ﺔ
لوا ﻪـﺘﻔﻫ ﺪـﻨﭼ رد نﺎـﻛدﻮﻛ
سﺮـﺗ و ﺪـﻧدﻮﺑ باﻮـﺧ تﻼﻜﺸﻣ رﺎﭼد زا
ﻲﻜﻳرﺎـﺗ
،
يﺎـﻫﺎﻳور و ﺖﺣاﺮﺘـﺳا مﺎﮕﻨﻫ ﻢﺣاﺰﻣ رﺎﻜﻓا و ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﺪﻨﺘﺷاد كﺎﻨﺘﺸﺣو و
نآ ﻲﮕﻤﻫ نﺪـﻴﺑاﻮﺧ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ
ﻞﺤﻣ رد ﻞﻳﺎـﺳو عاﻮـﻧا زا هدﺎﻔﺘـﺳا و هﺪﻴﺷﻮﭘﺮﺳ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺮﻄﺧ سﺎﺴﺣا ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﺪﻧدﺮﻛ
. يرﺎﻤﻴﺑ ﻲﻧاواﺮﻓ
لﺎــﺳ ﺎــﺗ ﻲــﻧاور
ﺎــﻫ ﺮــﻴﻈﻧ لﺎــﻔﻃا رد ﻪــﻌﺟﺎﻓ زا ﺲــﭘ
ﺖﺳا نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ .
ﻫوﮋﭘ رد رد نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲﻤﺳﺎﻳ ﺶ
لﺎﺳ ﺎﻫ ي 77 - 1376 ﺐﻴﺳآ ـﻘﻄﻨﻣ رد ﻲـﻧاور ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺔ
ﺪـﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻞﻴﺑدرا و نﺎﺳاﺮﺧ بﻮﻨﺟ .
يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﻜﻳﺎﺳ نﻻﺎـﺴﮔرﺰﺑ ﻦﻴـﺑ رد مﻮـﻤﻋ رﻮـﻃ ﻪﺑ
دوﺪﺣ 3 دوﺪﺣ نﻻﺎﺳدﺮﺧ رد و ﺮﺑاﺮﺑ 2
هوﺮـﮔ ﺮـﺑاﺮﺑ
دﻮﺑ لﺮﺘﻨﻛ .
3 / 47 ﺪـﺻرد و نﻻﺎـﺳدﺮﺧ 5
/ 76 ﺪـﺻرد ﻚـﻳ نﻻﺎﺴﮔرﺰﺑ
ﺎـﺳ لﻼﺘـﺧا رﺎـﭼد ﻪـﻟﺰﻟز زا ﺲـﭘ ل
ﻪﺤﻧﺎﺳ زا ﺲﭘ سﺮﺘﺳا ﺪﻳﺪـﺷ ﺎـﺗ ﻂـﺳﻮﺘﻣ تﺪـﺷ ﺎـﺑ
ﺪﻧدﻮﺑ . رد ﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ـﻟﺰﻟز رد هﺪﻣآ ﻞﻤﻋ ﻪ ﺔ
ﺰـﻴﻧ ﻢـﺑ 82
و نﻻﺎـﺴﮔرﺰﺑ ﺪﺻرد 84
نﺎـﻛدﻮﻛ ﺪـﺻرد )
سﺎـﺳاﺮﺑ
وGHQ Rutter ( ناور تﻼﻜـﺸﻣ زا ﺞـﻧر ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ
ﻲﻣ ﺪﻧدﺮﺑ . دوﺪﺣ ،نﻮﺴﺗاو سﺎﻴﻘﻣ سﺎﺳاﺮﺑ 65
ﺪـﺻرد
و لﺎـﺴﮔرﺰﺑ داﺮﻓا 78
د ﺪـﺻر كدﻮـﻛ ﺎـﭼد ر لﻼﺘـﺧا
ﻪﺤﻧﺎﺳ زا ﺲﭘ سﺮﺘﺳا ﺪﻧدﻮﺑ
) 8 و 9 .(
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ ﺮﺿﺎﺣ و ﻨﻴﺸﻴﭘ ﺔ ﻖﻴﻘﺤﺗ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻦﻴﺒﻣ نآ
ﺖﺳا ﻪـﻛ عﻮﻴـﺷ يﻻﺎـﺑ تﻻﻼﺘـﺧا ﻲـﻧاور
زا ﻪـﻠﻤﺟ
،ﻲـﻘﻠﺧ تﻻﻼﺘﺧا ﻲـﮔﮋﻳو
لﻮـﻤﻌﻣ رد مرﺪﻨـﺳ ﺎـﻫ ي
ﻲﻤﺴﺟ ﺖﺳا يدﺮﻜﻠﻤﻋ .
سﺮﺘﺳا ﻲﻧاور - ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و
ﺐﻴﺳآ ﻲﺳﺎﻨﺷ ﻲﻧاور مﺎﻤﺗ رد ﻼﺘـﺧا تﻻ يدﺮـﻜﻠﻤﻋ
ﺖﺳﻻﺎﺑ و رﻮﺼﺗ ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳا ﺸﻴﺑ
ﺮﺘ زا نآ
ﻪﻛ ﻲﺷﺎﻧ زا ﻦـﻳا تﻻﻼﺘـﺧا ﺪﻨـﺷﺎﺑ
ﺎـﻬﻧآ ﺖـﻠﻋ ﻪـﺑ
بﺎﺴﺣ ﻲﻣ ﺪﻨﻳآ . ﻦﻳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ نآ ﺪـﺷﺎﺑ
ﻪﻛ ﻪـﻟﺰﻟز زا ﺲـﭘ ﻲـﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ياراد
ﻪـﺒﻨﺟ
ناور ﻲﻨﺗ ﺖﺳا .
لوﺪﺟ 1 : هوﺮﮔ رد ﻲﮔدﺮﺴﻓا و باﺮﻄﺿا تاﺮﻤﻧ
يﺎﻫ
ود ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺤﺗ ﺔﻧﺎﮔ
هوﺮﮔ 1 : ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ ياراد
هوﺮﮔ 2 : ﻲﺷراﻮﮔ تﻼﻜﺸﻣ نوﺪﺑ
ﺮﻴﻐﺘﻣ هوﺮﮔ 1 هوﺮﮔ 2 ﻲﻨﻌﻣ يراد
) (P
ةﺮﻤﻧ باﺮﻄﺿا 8
/ 3 5± / 9 5 / 4 4± / 6 001 / 0 P<
ةﺮﻤﻧ ﻲﮔدﺮﺴﻓا 7
/ 3 4± / 6 7 / 3 5± / 5 001 / 0 P<
۴۴
ﻣﺎﻨﻠﺼﻓﺔ ﻲﻤﻠﻋ- ﻲﺸﻫوﮋﭘ لﺎﺳ ،تﺎﺠﻧ و داﺪﻣاﻢﺠﻨﭘرﺎﻤﺷ ،ة3،1392
References
1. Nelson, C. Bam Earthquake:
Reflections on atragedy, Mercy Crops 2004; P. 1-3.
2. World Health Organization.
International effort tohelp Bam earthquake survivors. W.H.O Report 2004; P: 156- 59
3. Dejkam, M. PTSD in the affected people of earthquake in North of Country,
Seminar of Stress, Tehran, Allameh Tabatabai University, 1991
4. Zigmond AS and Snaith PR. The Hospital Anxiety and Depression Scale Acta Psychiatr Scand 1983, 67:361-370.
5. Montazeri A. Vahdaninia M.
Ebrahimi M. Jarvandi S. The Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS): translation and validation study of the Iranian version. Health and Quality of Life Outcomes 2003, 1:14
6. Drossman DA, Corazziari E, Talley NJ. Rom II: The functional gastrointestinal disordersdiagnosis, pathophysiology and treatment. A multinational Consensus Degnon:
MeLean2000; 46(5): 741–2
7. Nicholas J, Talley MD, Stuart Howell, B.A (Hons), Richie Poulton.
The irritable bowel syndrome and psychiatric disorders in the community: Is there alink? The
American Journal of
Gastroenterology2001; 96:1073.
8. Luki, S. Assessment of behavioral disorders, PTSD in children and adolescents of boys and girls in different age 16-9 years in the affected regions by earthquake after 3 years compared to other areas, Tehran Psychiatric Institute, Iran University of Medical Sciences, 1994
9. Yasami, M T and et al. Research Report. Appropriate methods of delivering mental health services to the victims of the natural disaster, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran 1997-98 10.Lehmann L, Jimerson SR, Gaasch A.
Mourning Child grief support group Curriculum. Brunner/butledge 2000 11. Oaklander V, Short-term gestalt play
t her apy f or gr i evi ng chi l d. In Kaduson HG, Schaefer CE editor.
Short-term play therapy for children.
G u l f o r d p r e s s 1 9 9 9 , p p : 2 8 - 5 2
