Town & Country Planning https://jtcp.ut.ac.ir/
Vol. 14, No. 1, Spring & Summer 2022 Print ISSN: 2008-7047
Manuscript Type: Research Paper Online ISSN: 2423-6268
DOI: 10.22059/jtcp.2022.339907.670313
An Analysis of the Trend of Changes in the Regulatory Services Related to Carbon Sequestration in Tehran City
affected by the Spatial Processes of Landscape Mosaic
Behrooz Naroei1, Shahindokht Barghjelveh2, Hassan Esmaeilzadeh3, Lobat Zebardast4 1. PhD Student in environmental planning, Environmental Sciences Research Institute, Shahid
Beheshti University, Tehran, Iran Instructor, Department of Landscape Design Engineering, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
2. Associate Professor, Department of Environmental Planning and Design, Environmental Sciences Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3. Assistant Professor, Department of Environmental Planning and Design, Environmental Sciences Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
4. Assistant Professor, Department of Environmental Planning, Management, and Education, School of Environment, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran
(Received: January 31, 2022; Accepted: April 11, 2022) Abstract
In order to explain the ecological-sociological strategy of Tehran land use network/ land cover, the present study was tried to identify the spatial process of the change in the landscape mosaic pattern and its effect on carbon sequestration over the course of 3 decades from 1990 to 2020. In this study, the role of landscape measures in the identification of landscape mosaic spatial pattern changes and its combination with data obtained from ecosystem service modeling was shown. To this end, after examining the process of structural-functional changes in landscape mosaic using decision tree algorithm and InVEST model, the complexity of the relationship between landscape spatial pattern and the quantity of carbon sequestration regulatory services at the two levels of class and landscape was addressed using the measures and data obtained from InVEST model. The findings indicated that the volume of carbon sequestration regulatory services in all periods had reduced due to the effects of the spatial process of “accumulation” in construction strains. Moreover, in the 1990-2020 period, the highest rate of carbon storage loss (291656 tones, 9.58%) occurred due to the effects of the spatial processes of “deletion” in green lands and “fragmentation” in barren lands. In the 2000-2010 and 2010-2020 periods, the volume of carbon storage reduction were 182209 (6.62%) and 159688 (6.22%) tones, respectively. Pertaining to this discussion was the finding that the effect of the change in the index of strain numbers in green and barren lands for all periods was accompanied by increased fineness, which indicates its reverse relationship with carbon sequestration rate. On the other hand, the reduction of other measures in green and barren lands reveals the existence of a direct relationship with the loss of a volume of carbon sequestration in the foregoing period. At the landscape level, the reduction of heterogeneity and simplification of the landscape mosaic spatial pattern led to the reduction of carbon sequestration. From this perspective, it is necessary to prioritize the identification of the spatial processes effective on the landscape structure model in the completion of the processes of the evaluation of the urban development effects on the carbon sequestration service current.
Keywords
land use changes, spatial processes of landscape, carbon sequestration, Tehran.
Corresponding Author, Email: [email protected]
لحت ی ل رییغت دنور تمدخ
ظنت ی م ی سرت ی ب نبرک رهش نارهت
، رثأتم زا
ارف ی اهدن ی اضف یی ازوم یی ک س ی ام ی مزرس ی ن
یئوران زورهب
، 1
نیهش قرب تخد
2هولج لیعامسا نسح ، 3هداز
، تسدربز تبعل
4
1 . وجشناد ی رتکد ی امآ ی ش حم ی ط ز ی
،تس دکشهوژپ ة حم مولع ی ط ی
، هش هاگشناد ی
د تشهب ی
، برم ی هورگ
سدنهم ی اضف ی س هاگشناد زبس ی
ناتس ناتسچولب و
2 . شناد ی را همانرب هورگ ر
ی ز ی حارط و ی حم ی
،ط دکشهوژپ ة حم مولع ی ط ی
، هش هاگشناد ی
د تشهب ی
، ای نار
3 . داتسا ی را همانرب هورگ ر
ی ز ی حارط و ی حم ی
،ط دکشهوژپ ة حم مولع ی ط ی
، هش هاگشناد ی
د تشهب ی
، ای نار
4 . داتسا ی را همانرب هورگ ،تسیز طیحم شزومآو تیریدم یزیر
دکشناد ة حم ی ط ز ی
،تس درپ ی س هدکشناد اه ی
نف ی
، نارهت هاگشناد
:تفایرد خیرات(
11 / 11 / 1011 :شریذپ خیرات ـ 22
/ 11 / 1011 )
هدیکچ
علاطم ة رضاح
، فده اب بت یی ن دربهار وب م تخانش ی ـ هعماج تخانش ی کبش ة ربراک ی / ـشوپ ـضارا ی ررـش ارـرت
، عـس ی د ر تخانـش ارف ی اهدـن ی
اضف یی غت یی ر وگلا ی ازوم یی ک س ی ام ی مزرس ی ن و گنوگچ ی ریثأت آ رب درکلمع سرت ی ب نبرک ـط ی هـس هـهد نیـب 1991 ـ 2121 دراد . رد ا نـی
هعلاطم
، قن جنس ه یاه یامیس نیمزرس رد ییاسانش تارییغت یوگلا ییاضف یامیس کییازوم و نیمزرـس
فلت آ ـی داد اـب ه یاـه ـصاح زا
لدم یزاس سوکا تامدخ یمتسی تیمها یم دبای . رد نیا هنیمز یراتخاس تارییغت دنور یسررب زا سپ ، ـ
یامیس کییازوم یدرکلمع اـب نیمزرـس
میمصت تخرد متیروگلا لدم زا هدافتسا لدم و یریگ
InVEST لحت هب ی پ یگدیچی ـب اـبترا ی ن یامیـس ییاـضف یوـگلا تـیمک و نیمزرـس
بیسرت یمیظنت تمدخ
یامیس و سلاک حطس ود رد نبرک هجنس زا هدافتسا اب نیمزرس
هداد و اه لدم زا صاح یاه InVEST
.دـش هـتخادرپ
هتفای یم اشن اه بیسرت یمیظنت تمدخ ازیم دنهد
رد نبرک ةمه هرود اه رثأتم دنیارف زا اضف یی
« ـمجت
» رد هـکل اـه ی خاـس ت زاـسو دـنور
نینچمه .تسا هتشاد یشهاک رد
زاب ة نامز ی 1991 ـ 2111 ب ی رتش ی ن ازیم تسد زا نتفر خذ ی ر ة هـب ،نبرک رادـقم 291292 ( نـت 95 / 9
% هـب ،)
طساو ة ریثأت ارف ی دن یاه اضف یی
« فذح » رد ضارا ی زبس و
« هعطق عطق ه دش یگ
» رد ضارا ی اب ی ر خر هداد .تسا رد ةلـصاف 2111 ـ 2111 و 2111
ـ 2121 رادقم هاک زین ةریخذ
ازیم اب ربارب نبرک 152219
( 22 / 2
% و ) 199255 ( 22 / 2
% نیا رد .تسا هدوب نت ) هنیمز
، ریثأت خاـش رـییغت
دادعت هکل یارب ریاب و زبس یضارا رد ةمه
هرود هـطبار دوجو رگنایب هک تسا هدوب هارمه یگنادزیر یازفا اب اه اـب سوـکعم یا
بیـسرت ازـیم
نبرک تسا رگید یوس زا .
، هجنس ریاس هاک رد اه
هطبار دوجو زا ریاب و زبس یضارا صوصخ بیـسرت ازـیم نتـفر تـسد زا اـب میقتـسم یا
رد نبرک ةزاب ینامز اشن هدشدای یامیس حطس رد .دراد
هداس و ینگمهان هاک زین نیمزرس یامیـس کییازوم ییاضف یوگلا یزاس
نیمزرـس
ب رجنم ازیم هاک ه بیسرت
نبرک تسا هدش . زا ا ی ن
،رظنم مزلا تسا تخانش ارف ی اهدن ی اضف یی رثؤم رب وگلا ی تخاس س ی ام ی مزرـس ی ن رد
او ول ی ت مکت ی ارف ی دن زرا ی با ی ریثأت تا عسوت ة ررش ی رب رج ی ا تامدخ ظنت ی م ی سرت ی ب نبرک رارق گ ی در .
دیلک ژاو ناگ
یسرت ب ک
،نبر براک تارییغت
،یضارا یر اررت
، یامیس ییاضف یاهدنیارف نیمزرس
.
:لوئسم ةدنسیون ةمانایار
نیمزرس شیامآ
ةرود 41 ةرامش ، لوا ، ناتسبات و راهب 4144
حفص تا 382 - 352 )یشهوژپ(
Print ISSN: 2008-7047 Online ISSN: 2423-6268
http://jtcp.ut.ac.ir
همدقم لاح رد رضاح ةدیدپ ناهج رد ینیشنرهش تسا شیازفا هب ور
و دودح 55 تتیعمج زا دصرد اتیند
یم یگدنز یرهش قطانم رد دننک
(
Arnold et al. 2018
.) دشر عیرس رد اهرهش ههد
بتس ریخا یاه
هدش غت یی تار هجوت لباق ی
/ششوپ رد ربراک
ی یضارا نیمزرس یرهتش قطاتنم رد
تجیتن ة شنکارتپ
تخاس یگدیچیپ ،یناسنا تیعمج ،اهزاسو
عسوت ة هکبش لتمح یاه لتقنو
، تتیلاعف و یتعنتص یاته
دریگ لکش (
Sadat et al. 2020: 2
.) تارییغت لصاح هتب رتجنم تیررت و ینوتگرگد
حاوتن ی لتباق
هجوت ی سوکا زا ی متس اه ی بط ی ع تخاسریز و ی رد زبس یاه
رتام ی س امیس یاه مزرس هدتش اهرهش نی
( تسا
Mu˜noz-Vallés et al. 2013: 451
.) ا ی ن تجوم رتما تش
هد لداتعت ندروتخ مته رتب دهاتش
موب تخانش ی و هب ت نآ عب هعماج تخانش ی رهش قطانم رد ی
رد تن ی ج ة غت یی ر غت نآ لابند هب و راتخاس تیی
ر
س درکلمع ی
ام اه ی مزرس ی ن یرهش شاب ( می
Kindu et al. 2016: 138
مهم زا .) اچ نیرت شل دوجوم یاه
رد یامیس یراتخاس تارییغت اب طابترا نیمزرس
یم یرهش یاه یتمیلقا تارتییغت دیدتشت هتب ناوتت
ید راشتنا زا یشان ( درتک هراتشا رفسمتا رد نبرک دیسکا
Solomon et al.
Edmondson et al. 2014;
Zhang et al. 2020 2018;
) عقاو رد.
دنور د فذح ی سکا ی د ب رفسمتا نبرک ه
طساو ة خذ ی ر ة ا ی ن زاتگ
ز لاق رد ی
تس دوت ة گ ی ها ی تلآ نبرک ندرک دراو و ی
اتخ هتب یرهتش قطاتنم
ازتفا دتنور رد ی
ش
ینگمه وگلا ی اضف یی ذپانذوفن حوطس ی
ر ررت و ی اهاضف ی زبس متسیس یامیتس نیمزرتس شهاتک
م ی ی دبا (
Linden et al. 2020: 1; Sadat et al. 2020: 2
).
نچ رد ی ن ارش ی ط ی اپ تی راد ی یتحم تسیز یت
دهت ضرعم رد اهرهش ی
د رارق تسا هتفرگ (
Li et al. 2019: 595
.) نیاربانب تهج لتین اپ هتب تی راد ی
یاهدنور موب
هعماج و یتخانش اهرهش یتخانش
دم ی نار تشور لاتبند هتب هراوتمه رتما ناصصرتم و ی
ارب سانم ی
همانرب ر ی ز ی رهش ی ظنت فده اب ی
م امح و راتخاس تی
ت درتکلمع تاتبث زا موتب
یتخانتش
وکا س ی متس یرهش تسه دن (
Zhang et al. 2020: 2
)
.
دوصقم نیا یارب
، همانرب اب طابترا رد موتب یزیر
امیتس راتخاتس یتخانتش یاه
یرهتش نیمزرتس ،
تخانش غت یی تار ییاضف ت ینامز ربراک ی ضارا ی رهش رثثتتم زا رتییغت ییاتضف یاهدتنیارف تییازوم
یامیس نیمزرس یم تیمها دبای
م رییغت ییاضف یاهدنیارف . ییازو
یامیس نیمزرس تتیهام رگناتیب1
1. Spatial processes of landscape change
/یربراک زا سلاک ره رد رییغت ی رد یضارا ششوپ
ةزاب حتشم یناتمز دنتتسه
زا هدافتتسا اتب .
موب ینابم یسانش
یامیس نیمزرس یاهدنیارف عاونا 1
رییغت هلمج زا غت
یی ر تتهج ،2
شهاتک هزادتنا ،3
عتتمجت ،4
فذتتح ،5
ای داتتج
، 6
غت تتیی ر لکتتش ،7
دتتنچ هتتکت ندتتش ،8
هعتتسوت
، 9
هتتعطق ندتتش هتتعطق
، 10
و
خاروس گدش
11ی ییاضف یوگلا متسیس
یامیس ( دنتتسه یسررب لباق نیمزرس
Bogaert et al. 2004:
.)64
ره عقاو رد ی
ا زا ی ن هافم ی م عت یی ن دننک ة ب باور ی ن وگلا ی اضف یی ارف و ی اهدن ی موب تخانتش ی
لکش رد گ ی ر ی فرظ ی ت اه دودحم و ی
ت اه ی سوکا درکلمع ی
متس ا .دن را نیا رد لتیلحت و یباتیزرا طابت
درکلمع موب یتخانش یسرت تخاتس یوتگلا رد ییاضف یاهدنیارف زا یشان تارییغت لابند هب نبرک
یامیس یم تیمها یرهش نیمزرس نیاربانب .دبای
، یسرت یمیظنت درکلمع تارییغت رتهب رد تهج
یروآدرگ اهرهش رد نبرک نتبم تاعلاطا
ی هشقن رب یزاس غت یی تار /ششوپ اک ربر ی ضارا ی (
Linden
et al. 2020: 1; Zhang et al. 2020: 2
)
، یامیتس تخاتس یوتگلا رتییغت ییاتضف یاهدتنیارف شیاپ
نیمزرس (
Bogaert et al. 2004: 63
)
، لدم و لیلحت و یزاس غت
یی تار سوکا تمدخ ی
متتس ی یتسرت
یاهدنیارف رب ینتبم نبرک رییغت
ییاضف متسیس یامیس نیمزرس رد زاب ة شم ینامز ر
یم رد دتناوت
تهج همانرب ر ی ز ی و تسایس نییعت یتیریدم یاه
رب ینتبم موتب درتکلمع دوتبهب امیتس یتخانتش
اه ی
یرهش نیمزرس نییعت
.دشاب هدننک
عسوت ة نلاک رد ینیشنرهش عیرس ب نارهت رهش
ه طساو ة و تیعمج دایز زکرمت وحن
ة نآ شنکارتپ
دنچ رد هد ة /یربراک تارییغت باتش هب رجنم ریخا وپ
نیا .تسا هدش دوجوم یضارا شش غت
تیی تار
رثثتم زا ارف ی اهدن ی اضف یی غت یی ر س ی ام ی مزرس ی ن ط ی تتسا هتتفرگ لکش نامز رتب دتیدرت نودتب و
نبرک یسرت یمتسیسوکا درکلمع نازیم ریثثت
رتضاح شهووتپ زا فده ور نیا زا .تسا هدوب راذگ
1. landscape ecology 2. shift
3. shrinkage 4. aggregation 5. attrition 6. creation 7. deformation 8. dissection 9. enlargement 10. fragmentation 11. perforation
رد گنوگچ ی ریثثت ارف عاونا ی اهدن ی اضف یی غت رد یی ر وگلا ی اس تخ س ی ام ی مزرس ی ن و نارهت ریثثت
رد نبرک یسرت یمیظنت درکلمع نازیم رب نآ زاب
ة لاس ینامز یاه
1990 ت 2020 ( یدلایتم 3
رود ة
هَد مهم نیاربانب .تسا )هلاس نیرت
س ؤ یتلاا تسا نآ رب یعس شهووپ نیا رد هک نآ هب
اته هداد تساپ
ترابع دوش ا
:زا دن دنور ییاضف تارییغت ت
ینامز یوگلا /یربراک یامیتس یتضارا ششوپ نیمزرتس
تخاتس یوتگلا رییغت رد رثؤم ییاضف یاهدنیارف ؟تسا هنوگچ نارهت یرا
یامیتس نارتهت نیمزرتس
؟تسا هنوگچ ریثثت
یامیس تخاس یوگلا رییغت رد ییاضف یاهدنیارف نیمزرتس
هتنوگچ نازتیم رتب
نبرک یسرت یمیظنت درکلمع نارهت رهش
ریثثت راذگ
؟تسا
نیشیپ ة یبرجت شهوژپ
اتب طابترا رد یلخاد و یجراخ ددعتم تاعلاطم ریثثتت
/یربراتک تارتییغت یامیتس یتضارا شتشوپ
و یسرت نازیم رب نیمزرس ةریخذ
نوتچ .تتسا هتتفرگ تروص نبرک ناراتکمه و1
ش ( 2019 هتب )
رد نبرتک یتسرت نازتیم و یتضارا یربراتک تارییغت یسررب ةزاتب
یناتمز 1989 ت 2009 تی رد
ةدودحم لاح رد یگنای تلایا رد نویساو رهش یکیدزن رد هعسوت ةرتک
نتیا رد .دتنتخادرپ یبوتنج
لدم زا هعلاطم
InVEST2
لدم تهج جیاتن .دش هدافتسا نبرک یسرت نازیم تارییغت لیلحت و یزاس
یط داد ناشن قیقحت تسیب
لاس اخذ لک ی ر نبرک ةقطنم رد هعلاطم دروم دودتح
07 / 0 م یل تی درا نتت
شهاک ی تفا اژ .تسا ه
3گن ناراکمه و ش
( 2020 ییاضف تارییغت یبایزرا هب ) ت
نبرتک یتسرت ینامز
رثثتم گناش رهش عیرس دشر زا رد نیچ یاه
ةزاب ینامز 1990 ت 2015 هتفای .دنتخادرپ شهووپ یاه
یم ناشن دهد رد ةجیتن یرهش یضارا یربراک تارییغت اخذ لک
ی ر م هب نبرک ی
ناز 319000 / 7 تت رد ن
ةزاب ینامز هدشدای شهاک ی هتفا تسا . واتصت ساسا رب ی
ر رود زا شجنتس نیرتتشیب
غت تیی ر ربراتک /ی
ششوپ لیدبت اب بترم رهش نیا رد یضارا 67
/ 1476 ک ی رتمول عبرم زا شیب(
30 )%
مز زا ی ن اه ی ز ی ر
نم هب تشک قطا
هتخاس هدش هدوب تسا اتفماد . (4
2021 هتعلاطم ) تارتییغت یباتیزرا اتب طاتبترا رد یا
/یربراک نیمز ششوپ رد
ةقطنم رد ایبماگ روشک یبرغ بونج ةزاب
ینامز 1985 ت 2020 هدافتتسا اب
1. Chun
2. integrated valuation of ecosystem services and trade offs 3. Zhang
4.Dampha
لدم زا
InVEST
هتفای .داد ماجنا شهاک رگنایب شهووپ یاه
18 یتلگنج قطاتنم تحاسم زا دصرد
رد ةجیتن یتعنص و یرهش قطانم هب لیدبت تسا
هک راشتنا هب 21824
تتسا هدرتک مک نبرک نت .
دعتم تاعلاطم نآ رب هولاع نازتیم نتتفر تسد زا رگنایب هک هتفرگ تروص ایند طاقن ریاس رد زین ید
نبرک سایقم رد هتقطنم
ا یتلم و ی رد
ةتجیتن اهرهش یدتبلاک رتتسگ تتس
(
Hutyra et al. 2011;
Zhang et al. 2012; He et al. 2016; Daba & Dejene 2018
.) نیا رد یهباشم تاعلاطم زین ناریا رد
.تسا هتفرگ تروص هنیمز ناراکمه و تاداس
ش ( 2020 لدتم هب یشهووپ رد ) شیتپ و یزاتس
یتنیب
و یسرت ظریخذ
م اتق ناتتسرهش رد نبرتک رد ناردتنزام ناتتسا رهتش
ةزاتب یناتمز 2001 ت 2027
هریخذ نبرک نازیم شهاک رگنایب قیقحت جیاتن .دنتخادرپ نازتیم هتب هدتش
62 / 1064436 رد مرگاتگم
رد هقطنم ةزاب
ینامز هدشدای رد یتن ةدیدپ ةج لگنج
ب عتارم یررت و ییادز ةطساو ه
قطانم رتسگ
تخاس م اق نوماریپ رد زاسو ( تتسا رهش
Sadat et al. 2020
م اتق یداجتس .) ناراتکمه و یماتقم
ش
( 1400 یمتسیسوکا تمدخ رب یرهش دشر یاهدمایپ یبایشزرا هب رگید یشهووپ رد ) ةریخذ
نبرتک
هزوحریز رد ( رتک رهش زیربآ یاه
ةزوتحریز درگتتشه ، رتک ،زرتبلا ناتتسا
، .دتنتخادرپ )دراهتتشا
هتفای یم ناشن هعلاطم نیا یاه شیازفا دهد
11 ناسنا قطانم یدصرد رد تخاتس
هدتشدای ةتقطنم رد
ةزاب ینامز 1988 ت 2018 و یتسرت نازتیم یداتصتقا دروآرب .تسا هتفرگ لکش ةرتیخذ
رد نبرتک
دودح زا هقطنم 14163
که رب نت رد لایر درایلیم لاس رد رات
1988 نازیم هب 13163 لاتیر دراتیلیم
لاس رد 2018 ناراتکمه و ققحم نینچمه .تسا هتفای شهاک ش
( 1399 هتعلاطم رد ) یتسررب هتب یا
موب تارییغت هجنس زا هدافتسا اب ناگزاس
یامیس یاه رد نارتهت رهتش نبرتک یسرت و نیمزرس
ةزاتب
ینامز 1986 ت 2016 رهش هعلاطم نیا رد .دنتخادرپ زتکرم زا ناتیدارگ زیلاتنآ ور ساسا رب نارهت
هب رهش 11 هس رفاب هتفای .تسا هدش میسقت یرتمولیک یم ناشن شهووپ یاه
تحاتسم شیازتفا دتهد
هکل یگتسویپ و زبس یاضف نوز رد یربراک نیا یاه
یاته 5 و 6 و 7 نیرتتشیب ریثثتت
نازتیم رتب ار
رد نبرک یسرت ةزاب
تسا هتشاد هعلاطم دروم ینامز و
سکعرب نوز رد
3 یتسرت نازتیم نیرتمک
.تسا هداد خر نبرک اما علاطم ة رضاح رد تهج بت یی ن دربهار موب تخانتش ی ت هتعماج تخانتش ی رب هتمان یزتیر ربراتک ی /
ششوپ ضارا ی مزرس ی ن رهش ی عس ی رب تخانش ارف ی اهدن ی اضف یی غت یی ر وگلا ی ازوم تیی تس ی ام ی
مزرس ی ن رهش نارهت و گنوگچ ی ریثثت نآ رب م ی ز نا درکلمع سرت ی نبرک ط ی هتس تهد ة هتتشذگ رد
زاب ة نامز ی 1990 ت 2020 دراد .
نابم ی رظن ی شهوژپ
تامدخ سوکا ی متس ی هب ازم یا ی لصاح زا رف ای اهدن ی ز ی تس ی رج ی نا ژرنا ی و داوم زا رط تی ق ازتجا ی
هدنز و غ ی دنزر ة ی سوکا ی متس تبسن هداد م ی دنوش هک رد تهج امح ی ت زا گدنز ی و هاتفر عتماوج
اسنا ن ی مها ی ت م ی ی دتنبا (
Ongsomwang et al. 2019: 43
.) ا تی ن تامدتخ رد
راتهچ هورتگ زا عاوتنا
تث م ی ن
،هدننک ظنت ی م ی
، تشپ ی ناب ی
، و تگنهرف ی هتتسد دتنب ی تم ی دنوتش (
MEA 2005
.) خذ تی هر زاتس ی و
سرت ی
1نبرک ی ک ی زا هتخانش هدش رت ی ن تامدخ سوکا ی متس ی ظنت ی م دتننک ة تلقا ی م هتب رامتش تم ی دور
(
Costanza 2008; Solomon et al. 2018
.) سرت ی نبرک رد سوکا ی متس اه ی بط ی تع ی لماتش اتناوت یی
ز ی تس دوت ة گ ی ها ی و اخ تحت نآ ارب ی بذج د ی سکا ی د نبرک رفسمتا و خذ ی ر ة تدمدنلب نآ
هتب
تروص نبرک رد دوخ تسا ( دومحم ی و ناراکمه 1392
: 102 .) اب خذ ی ر ة نبرتک رد ،بوتچ عاوتنا
ز ی تس هدوت و اخ سوکا ی متس اه ی ارCo2
راخ زا وتج تمز ی ن هتگن تم ی دتنراد و زا غت تیی ر تلقا ی م
تعنامم م ی دننک . ی هتفا اه ی سب ی را ی زا تاعلاطم رد
مز ین ة موب تسانش ی رهتش ی رد تی تهد ة هتتشذگ
ناشن م ی دنهد هک سوکا ی متس اه ی رهش ی م ی دنناوت شرب لباق هجوت ی زا خذ ی هر زاس ی نبرتک مز ی تن ی
( کشخ ی ) ار رد قم ی سا اه ی لحم ی و هقطنم ا ی هدهع راد دنشاب (
Yan et al. 2016; Edmondson et al.
2012; Davies et al. 2011; Nowak & Crane 2002
.) رد ا تی ن طاتبترا شتقن ود رتصنع اتخ و
اهاضف ی زبس رد خذ ی هر زاس ی نبرک رد لکش نبرک لآ ی رد سوکا ی متس اه ی رهش ی مها تی ت تم ی ی دتنبا
(
Edmondson et al. 2012: 1
.) رد اح ل رضاح 22 / 0 دصرد زا لک خذ تی ر ة نبرتک اتخ رد قم تی سا
ناهج ی هب اخ اه ی قطانم رهش ی تبسن هداد م ی وش د . نچمه ی ن مهس ششوپ گ ی ها ی اهرهتش زا لتک
نبرک خذ ی هر هدش رد ز ی تس دوت ة گ ی ها ی رد حطس ناهج دودح 4 / 0 تسا دصرد (
Churkina 2016:
).7
هب روط عطق ا ی ن داقم ی ر زا خذ ی ر ة نبرک اهرهش رد حطس ناهج اب هجوت هب س ی تسا اه ی هعسوت ا ی
آی هدن
، زا هلمج اهوگلا ی تخاس رهش ی و م ی ناز فذح و هعطق ندش هعطق اهاتضف
ی بط ی تع ی زبتس و
زاب و وتارتسا ی اه ی دم ی ر یت ی
، لتباق غت تیی ر تتسا (
Ariluoma et al. 2021; Churkina 2016
.) مهتس
1. carbon sequestration and storage
راشتنا لاس ی نا ة رد نبرک تن
ی ج ة عسوت ة اهج حطس رد اهرهش مقر ن
ی اب لداعم 5 لداعم( دصرد اتب
9 / 0
نتاگیگ ) زا راشتنا نبرک لک ی
هتفا ( تسا هدش دروآرب لاس ره رد رفسمتا رد
Churkina 2016: 6
.)
رد لاح رضاح سب ی را ی زا اهروشک ی ند تی ا مته اتب وتس س ی تتسا اته ی شهاتک راتشتنا اتهزاگ ی
هنارلگ ا ی هب لابند عسوت ة اهرهش ی مک نبرک رد لاق ا ی د ة
« موب ش ره
1» دنتسه (
Paloheimo & Salmi
2013: 233
.) رد ا ی ن
،صوصخ تظافح
و عسوت ة ز ی تخاسر اه ی زبس هب ناونع متهم رتت ی ن رتصانع
هکبش اه ی موب تخانش ی رد اهرهش زا اوا ی ل نرق رضاح دروم هجوت ناسانشراک و
همانرب ر تی ناز رهتش ی
رارق هتتفرگ تتسا (
Staddon et al. 2018; Wang & Mell 2019
.) نودتب درت تی د غت تیی تار اتضف یی ت
نامز ی وگلا ی ز ی تخاسر زبس
رهش ی ( معا زا قطانم همین و یعیبط یعیبط
) رثثتم زا ارف ی اهدن ی اضف یی
غت یی ر ازوم یی س ی ام ی مزرس ی ن لکش م ی گ ی در و ا ی ن رتما رد م تی ناز تمدتخ سوکا
ی متتس ی تسرت ی
نبرک عت یی ن هدننک تسا . زا ا ی ن ور تخانش ارف ی اهدن ی اضف یی رثؤتم رتب تگلا و ی ازوم تیی تخاتس
س ی ام ی مزرس ی ن رهش ی م ی دناوت رد تهج مکت ی ل ارف ی دن زرا ی با ی ریثثت تا عسوت ة رهش ی رب تامدتخ
سوکا ی متس ی سرت ی نبرک رد ولوا ی ت مها ی ت شهووپ رارق گ ی ر .د
عمج روآ ی هداد اه ی وگلا ی اضف یی لدم و زاس ی سوکا تمدخ ی
متس ی سرت ی اهرهتش رد نبرتک
م ی دناوت کمک ی ارب بولطم ی
دم ی نار همانرب و ر ی ناز زوح ة رهش ی تس ی ام ی مزرتس ی ن رتتهب اتت دتشاب
ا دنناوتب و ول ی ت اه ی ناکم ی و تظافح عسوت
ة اهراتخاس ی
بط ی ع ی هکبتش اته ی موتب تخانتش ی تس ی ام ی
مزرس ی ن رهش ی شت ار ر ی دنهد
؛ وحن هب ی ا رادت هک تی
ن سوکا تسوت تمدتخ ی
متتس مزرتس ی ن
رهش ی رارمتسا ی دبا . رد ا ی ن صوصخ لدم
InVEST
زا لوادتم رت ی ن لدم اه ی نبرک یسرت دروآرب
هک تسا رب
ساسا هداد اه ی زا لصاح جنسرود
ی ( واصت ی ر هراوهام ا ی تسدنل ) و س ی متتس تاتعلاطا
فارغج یا یی و لوادج ب ی فو ی ز ی ب ه راتک یتم هتتفرگ دوتش
(
Daily et al. 2009; Bagstad et al. 2013;
Ruckelshaus et al. 2015; Honeck et al. 2020
.) رد ا ی ن م ی نا شقن هجنس اه ی س ی ام ی مزرس ی ن زتین
رد تهج س راتخاس رد ی
ام ی مزرتس ی ن و اتسانش یی غت تیی تار وتگلا ی اتضف یی ازوم تیی یامیتس
نیمزرس فلت رد ی ق داد اب ه اه ی لصاح زا لدم زاس ی سوکا تامدخ ی
متس ی مها ی ت م ی ی دبا (
Moarab et
al. 2021
).
1. eco-city
داوم و شور اه
قطنم ة هعلاطم دروم
رد نارهت رهش نماد
ة هوک یبونج و زربلا یاه
یشاح ة وک یلامش ری
تبتسن هتب یتتشد رد ناریا یزکرم
تحاسم اب راومه 730
لداعم یتیعمج و عبرم رتمولیک 8693706
ناریا رامآ زکرم( رفن 1395
عقاو )
نیب نارهت یعیبط رتسب .تسا هدش 35
ات 36 جرد ة و یلامش ضرع 50
ات 53 جرد ة زا یقرتش لوط
فصن رگ راهنلا هلسلس هب لامش زا رهش نیا .تسا هتفرگ رارق چیونی ،تاناساول هب قرش زا ،زربلا لابج
رک هب برغ زا
، ناراتکمه و یدمتص( تتسا هدش دودحم نیمارو هب بونج زا و 1398
.) نتیا رد
یامیس شهووپ قطانم اب قبطنم نارهت نیمزرس
22 ناگ ة ناونع هب یرادرهش تقطنم
ة دروتم یتاتعلاطم
فرگ رارق یسررب لکش( تسا هت
1 .)
لکش 1 . قطنم ة هعلاطم دروم
قیقحت شور ور رظن زا رضاح شهووپ یفیتصوت یتخانتش
ت اررتتسا ادتتبا هتعلاطم نتیا رد .تتسا یتلیلحت
سلاک /یربراک یاه یامیس یضارا ششوپ
هراوهام ریواصت زا هدافتسا اب یرهش نیمزرس تسدنل یا
هرود رد ینامز یاه 1990
، 2000 ، 2010
، 2020 مرتن تسوت(
یاتهرازفا
Envi 5.3
،
Google Earth
،
Arc GIS 10.2
موتب درتکلمع و راتخاتس تیعضو همادا رد و دش ماجنا ) یتخانتش
ت هتعماج یتخانتش
یامیس زا هدافتسا اب نارهت نیمزرس روگلا
ی مت تخرد متصت ی م گ تی ر ی ارف ی اهدتن ی اتضف یی ازوم تیی
س ی ام ی مزرس ی ن لدم و
InVEST 3.7.0
گ رارق یسررب دروم هداد هتب هتجوت اب تیاهن رد .تفر
یاته
لدم زا یجورخ
InVEST
هجنس شجنس و یامیتس ترتنم یاته
مرتن تمک هتب( نیمزرتس رازتفا
FRAGSTATS 4.2.1
ییاضف تارییغت دنور لیلحت هب ) ت
ینامز یامیس ییازوم زرس
رد یرهش نیم
یامیس و سلاک حطس ود ( دش هتخادرپ نآ نبرک یسرت یمیظنت تمدخ و نیمزرس
لکش 2 .)
هدامآ یزاس شقن ة یربراک / یضارا ششوپ
روظنم هب یهت
ة شقن ة /یربراک رد نارهت رهش نیمز ششوپ زاب
ة ( هعلاطم دروم ینامز 1990
ت 2000 ت
2010 ت 2020 هدنجنتتس ریواتتصت زا ) یاتته
(TM
2000 ت 1990 ،) (ETM+
2010 )
، (OLI
2020 )
راوهام ة زاس تیاس زا ریواصت نیا .دش هدافتسا تسدنل نام
مز ی ن تسانش ی ا تی تلاا هدتحتم (1
)USGS
دولناد و هیهت ش
د لودج(
1 رد سپس .) لحرم
ة شیپ رد زادرتپ تحم
ی مرتن رازتفا
ENVI 5.3
یور
هراوهام ریواصت یا
حصت ی ح تا یسدنه ار و ی رتمو ی ( تتفرگ تروتص
Teferi et al. 2010: 2418
.)
یدعب ماگ رد هقبط
دنب ی تراظن هدشن ارب ی رد لک ی سلاک اه ی ک /یربرا نیمز ششوپ رد دوتجوم
قطنم ة دروم هعلاطم ماجنا دش . ارب ی ازفا ی ش تقد ارف ی دن هقبط دنب هعلاطم نیا رد ی هقبط
یتنتبم یدتنب
زا هدافتسا اب خاش رب خاش
ت لامرن لضاف دش
ة یهاتیگ شتشوپ (2
)NDVI
، خاش دوبهب ی تتفا ة
امرن لضافت ل
دش ة
3بآ (
MNDWI
)
، و لضافت خاش لامرن
تخاس
4زاسو ( ب )NDBI
ار ی اررتسا
قطانم دروم
5رظن ( )ROIs
زا هفلؤم اه ماجنا یراتخاس ی دش
. اب هدافتسا زا هتیهت یاتهROIs
هدتش رتب
ساتسا متیروتگلا نابیتتشپ رادرتتب نیتشام
(6
)SVMs
رد تحم ی مرتتن رازتفا
ENVI 5.3
هتقبط دتتنب ی
تراظن هدش .تفریذپ تروص هلحرم نیا رد
راهچ یربراتک یتضارا
هتخاتس هدتش ( اتسنا ن تخاتس )
،
یضارا اب ی
،ر زبس یضارا
، و یضارا بآ ی یامیس رد .دتش ییاتسانش نارتهت رهتش نیمزرس
سپتس اتب
هدافتسا زا واصت ی ر
Google Earth
، طاقن
، GPS
و هشقن اه /یربراک زا دوجوم ی نیمز ششوپ
سایقم
1. the official website of us geological survey (http://glovis.usgs.gov) 2. normalized difference vegetation index
3. modified normalized difference water index 4. normalized difference built-up index 5. regions of interest
6. support vector machines
قطنم ة دروم هعلاطم تحص هقبط دنب .تتفرگ رارتق یتسررب دروم ریواصت ی زرا
تی با ی تحتص لماتش
ررب لیلحت ریداقم یس تقد
1لک ( )OA
و رض ی
2اپاک ( ا )KC
تس یلااتب اتپاک یرتض ریداقم . 80
دصرد ناشن دنهد ة هک تسا نیا هب
روط یلک هقبط نیب یبوخ قباطت یربراتک تاتقبط عاوتنا و یدنب
/
ششوپ دراد دوجو نیمز رد دوجوم (
Teferi et al. 2010
.)
لودج 1 واصت تاصخشم . ی
ر هراوهام ا ی فتسا دروم هدا
تاصخشم هدجنس
فیدر /رذگ یناکم کیکفت
خیرات
Landsat 4–5 35 TM
/ 164 30
July 31, 1990
Landsat 4–5 35 TM
/ 164 30
July 26, 2000
Landsat 7 ETM+
35 / 164 30
July 14, 2010
Landsat 8 35 OLI
/ 164 30
July 17, 2020
دنیارف نییعت کییازوم رییغت ییاضف یاه
یامیس نیمزرس ت ناره
سررب ی ارف ی اهدن ی اضف یی غت یی ر وگلا ی نیمزرس یامیس مز
ی هن ا ی ارب ار ی تسرد رد ی
فرظ زا تی ت اته و
دودحم ی ت اه ی موب تخانش ی نیمزرس یامیس رهش
ی م مهارف ی دروآ م هک ی دناوت دننکوگزاب ة
م طابترا ی نا
وگلا ی اضف یی ارف و ی اهدن ی موب تخانش ی لتصاح .دتشاب غت ییاتضف یاهدتنیارف یباتیزرا تییازوم رتیی
نیمزرس یامیس رب
ساسا هس داد ة ( یاضف ی ت نامز ی ) یدورو روگلا ی مت تخرد متصت ی م گ تی ر ی تروتص
م ی گ ی در هکل دادعت : /یربراک زا سلاک ره رد اه
( ششوپ /یربراتک زا سلاتک ره تحاسم ،)n
شتشوپ
( )a
، /یربراک زا سلاک ره یحم ( ششوپ
هداد .)p
میمصت تخرد متیروگلا هب یدورو یاه یگ
لتبق یر
یوگلا رییغت زا نیمزرس یامیس
ناونع هب وn0
وa0
یم هداد ناشنp0
دنوتش . ناتیاپ رد نیتنچمه ةرود
هتفرگرظنرد ینامز ک هدش
ییاضف یوگلا رییغت نآ رد ه نیمزرس یامیس
یم تروص ناوتنع هب دریگ
وn1
وa1
تبثp1
یم دنوش میمتصت تتخرد متیروتگلا رد و یدتیلک رتصانع ناوتنع هتب یرتیگ
یرتشت
ییازوم رییغت ییاضف یاهدنیارف نیمزرس یامیس
( دنراد دربراک
Bogaert et al. 2004: 65
زا نیاربانب .)
میمصت تخرد متیروگلا ییاضف یاهدنیارف یرشت رد یریگ
رثؤتم سلاتک رتییغت رد /یربراتک یاته
تخاس ،ریاب ،زبس( یضارا ششوپ زاسو
، )یبآ رد هس رود ة ناتمز ی 10 زا هلاتس 1990 ت 2020 تم ی دلا ی
ییازوم نیمزرس یامیس
لکش( دش هدافتسا نارهت 2
.)
1. overall accuracy 2. kappa coefficient
لکش 2 تخرد متیروگلا . میمصت
یریگ یاضف یاهدنیارف یبایزرا تهج کییازوم رییغت ی
نیمزرس یامیس (
Bogaert et al. 2004: 65 )
لدم یزاس تمدخ یمتسیسوکا بیسرت
نبرک اب هدافتسا زا لدم InVEST
زا هلحرم نیا رد ةعومجم
مرن یرازتفا
InVEST 3.7.0
لدتم زا هدافتتسا اتب .دتش هدافتتسا
InVEST
یم سایقم رد و ییاضف لکش هب ار نبرک یسرت و هریخذ رب یربراک رییغت رثا ناوت نیمزرس یامیس
نیمرت یرهش هریخذ نبرک رادقم عومجم لدم نیا عقاو رد .دز
رد هدش راهچ تتسیز زا معا نزرم
ةدوت ینیمزلااب گرب(
و اش و هخ ةنت تسیز ،)تخرد ةدوت
( ینیمزریز ةشیر
نبرتک( اتخ ،)ناتهایگ
یندعم قفا رد اخ یلآ (1
)SOC
)
، و ةدام لا( هدرم یلآ خاتش و یهایگ گرب
یبوتچ گرتبو ةدرتم
یتم هبساحم نیمزرس دحاو ره رد ار )ناتخرد ( دتنک
Zhang et al. 2020
زا هدافتتسا اتب لدتم نتیا .)
هشقن /ششوپ یاه یضارا یربراک
هریخذ نبرک رادقم و نبرتک لاتخ رادتقم نزاترم نتیا رد هدش
هریخذ ره رد هدش ةدودحم
یم دروآرب نامز لوط رد ار نیمز هریخذ نبرک رادقم عقاو رد .دنک
رد هدش
لدم رد هدافتسا تهج نزارم نیا هدشدای
و عباتنم رورم هب دانتسا اب ةنیتشیپ
لودتج رد عوتضوم 2
( تسا هدش هدروآ
Sun et al. 2014; Sadat et al. 2020
؛ ناراتکمه و قتقحم 1399
یتجورخ .) یاته
هکبش رد نبرک مرگاگم تروص هب لدم لسکیپ نامه ای یلولس یاه
یم نایب اه ،لدتم نتیا رد .دوتش
1. soil organic carbon
نازیم ةریخذ یکشخ نبرک ةطبار اب
1 یم تسد هب نتیا رد .دیآ
هتطبار تک
هرتیخذ نبر رد هدتش
نامز رد یسررب دروم لسکیپ هریخذ نبرک عومجم اب ربارب هک تساt
عبانم رد هدش ةریخذ
نبرک
) اخ(
، یز(
ةدوت )ینیمزریز ،
یز(
ةدوت )ینیمزور
، و ( ةدام )هدرتم یلآ تیکفت هتب
هک یروط هب .دنتسه یضارا یربراک ناشنJ
ةدنهد دوتجوم یتضارا یربراتک عاونا رد
ةتقطنم دروتم
و تسا هعلاطم م
لتسکیپ رد یضارا یربراک تحاس ناتمز ردx
ناراتکمه و ی ادتف( تتساt
1399 : 159 عقاو رد .) ةریخذ
اتب بترتم و تتسا لدتم رد مجنتپ یباترتنا نزترم رد نبرک
هتخاس تادیلوت بوچ اب هدش
ت ذغاک ،هیثاثا و بابسا ،راولا لیبق زا
، ز بوچ لاغ
، ... و ت زا هتک تتسا
یم هتشاد هگن رود رفسمتا هرتیخذ نبرتک یلک نازیم نیمرت رد هعلاطم نیا رد و دنوش
رتظن رد هدتش
یمن هتفرگ ( دوش
Zhang et al. 2020
.)
لودج 2 . نزخم اه ی ریخذ ة نبرک یربراک یارب فلتخم یاه
رهش ی )راتکه رب نت لداعم راتکه رب مرگاگم دحاو(
/یربراک عون ششوپ
یضارا نیمز یور نبرک
ریز نبرک نیمز کاخ نبرک
هدرم نبرک
بآ 0
5 0
0
زبس یاضف 10
2 62
1.1
ناسنا تخاس 4
5 15
1
ریاب 0.4
0.83 60
0
( 1 )
( 2 ) هب هجوت اب ةطبار
2 یم خر ینامز نبرک یسرت ، هک دهد
ریخذ ة شیازتفا ناتمز لوتط رد نبرتک
دبای . رییغت رگا ساسا نیا رب ریخذ
ة رد نبرک طبار
ة م
دتشاب تبث
، ناتمز زا یتنعی اتتt
ردT
ود نیب نبرک ،دشاب یفنم رگا و تسا هداتفا قافتا نبرک یسرت یسررب دروم لسکیپ زاب
ة ینامز وt
ناراکمه و ققحم( تسا هتفر تسد زاT
1399 : 8 .)
لکش 3 بوچراچ . ارجا ی ی قیقحت
هجنس نیمزرس یامیس یاه
رد هجنس شهووپ نیا یاه
نیمزرس یامیس یپ موهفم هب هجوت اب
تییازوم ییاتضف یوتگلا یگدتیچ
نیمزرس یامیس عت
نیمزرتس یامیتس ییازوم یگدیچیپ .دندش نیی تجیتن رد
ة رد ییاتضف تارتییغت
یکرت یوگلا یدنبرکیپ و1
هکل2
رتسب یاه نیمزرس یامیس
یم لکش تاتعلاطم هتب هتجوت اتب .دریگ
1. composition 2. configuration
ماجنا هدش و ادها مه نتفرگ رظن رد اب و قیقحت ف هجنس زا یخرب نیب یناشوپ
سلاتک حطس رد اه 4
خاش هلمج زا هجنس ( هکل دادعت یاه
( هتکل دصرد ،)NP PLAND
گرزتب ،) ( هتکل نیرتت
)LPI
، و
( هکل یگتسویپ
COHESION
دادعت نینچمه .تسا هدش بارتنا ) 2
خاش لماش هجنس لکش یاه
نیمزرس یامیس (
پمیس عونت و )LSI
( نوس نیمزرتس یامیتس حطتس رد )SIDI
رارتق هدافتتسا دروتم
بساحم .دنتفرگ ة
خاش یاه نیمزرس یامیس مرن اب
رازتفا
FRAGSTATS 4.2.1
(
McGarigal et al.
هشقن یور )2012
/یربراک یاه .دش ماجنا یضارا ششوپ
ثحب و جیاتن /یربراک تیعضو یضارا ششوپ
نیمزرس یامیس نارهت
هقبط ریواصت یدنب رب
ساسا متیروگلا نابیتشپ رادرب نیشام
راهچ هک داد ناشن هتلمج زا یربراک عون
یضارا تخاس یاه ،زبس ،زاسو
)ششوپ نودب( ریاب
، رد یبآ و نیمزرس یامیس
یرشت لباق نارهت
لودج رد .تسا 3
یربراک زا ی ره تحاسم نازیم نینچمه و اه
زا لتصاح جیاتن تحتص
یجنتس
هقبط ریواصت یدنب رد
لاتس یاته 1990 ، 2000 ، 2010 ، 2020 هداد ناتشن .تتسا هدتش
هتشقن یاته
/ششوپ لکش یضارا یربراک 4
هداد و لودج یاه 3
ناتسنا یضارا تحاسم شیازفا رگنایب تخاتس
نازیم زا 34 / 37 لاس رد دصرد 1990
مقر هب 78 / 64 لاس رد دصرد 2020
.تسا تحاسم لباقم رد
زا ریاب یضارا 32
/ 48 لاس رد دصرد 1990
هب 09 / 23 لاتس رد دصرد 2020
.تتسا هتتفای شهاتک
مقر زا زین زبس یاضف یضارا مهس شهاک نینچمه 19
/ 14 لاس رد دصرد 1990
نازتیم هتب 86
/ 11
لاس رد دصرد 2020
مه عقاو رد .تسا هجوت لباق هتکل رتتسگ و ییارگ
تخاتس یاته رد زاتسو
تمسق یزکرم یاه و
رهش یبرغ و یلامش رد
زاتب ة تعلاطم دروتم یناتمز ینگمهاتن شهاتک بتس ه
ینیبانیب ریاب و زبس رصانع نیمزرس یامیس
سا هدش نارهت .ت
هداد ساسا رب لودج یاه
3 یم ناتسنا یربراتک تحاتسم شیازفا تفگ ناوت لتیلد هتب تخاتس
جیتن رد نیمز یارب اضاقت و تیعمج شیازفا ة
لصاف رد ینیشنرهش دشر ة
لاتس نیتب یاته
1990 اتت
2000 شر هب ور دنور نیرتشیب نآ لیدبت و ریاب قطانم دیدش شهاک نامز نیا رد و تسا هتشاد ار د
لودج( تسا دوهشم ینوکسم قطانم هب 3
.)
لکش 4 . شقن ة /یربراک یضارا ششوپ نیمزرس یامیس
لاس رد نارهت یاه
)a 1991 ، )b 2111 ، )c 2111 ، )d 2121
لودج 3 . غت و تحاسم یی
تار ربراک /ی پ ضارا ششو ی
قطنم ة علاطم دروم ه
/یربراک ششوپ
یرهش یضارا لاس
0991 لاس
0111 لاس
0101 لاس
0101
راتکه دصرد
راتکه دصرد
راتکه دصرد
راتکه دصرد
هنهپ یبآ یاه 89/55
14 / 0 104/85 17
/ 0 43/92 07
/ 0 75 / 168 27 / 0
زبس یاضف 8706/06
19 / 14 16 / 8012 07 / 13 58 / 7295 89
/ 11 54 / 7281 86 / 11
تخاس زاسو 22907/43 34
/ 37 31 / 30668 99
/ 49 78 / 35517 89
/ 57 27 / 39726 78
/ 64
ریاب 85
/ 29642 33
/ 48 66 / 22560 77
/ 36 70 / 18488 15
/ 30 42 / 14169 09
/ 23
یلک تقد 83
/ 94 42
/ 95 80
/ 98 38
/ 97
اپاک یرض 923
/ 0 931
/ 0 982
/ 0 958
/ 0
d c b a
