A Comparative Study of Muslim Retribution against Infidel in Shi'ite and Hanafi
Jurisprudential Interpretations
Ithar Hossain Shah1, Taher Gharbavi2, Ahmad Moradkhani3 1. Ph.D Student, Faculty of Quran & Hadith, Al- Mustafa International University,
Qom, Iran
2. Assistant Professor, Faculty of Quran & Hadith, Al- Mustafa International University, Qom, Iran
3. Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
(Received: February 21, 2021; Accepted: August 29, 2021)
Abstract
Whether or not a Muslim retribution against an infidel is allowed a matter of dispute between Imamiyyah and Hanafiyyah jurisprudence. This issue can be raised in various fields such as jurisprudence, law and exegesis. There is a serious need for analysis of this issue in the field of exegesis. Because there are methodical and analytical defects in non-independent researches. Also, interpreters and jurists have many differences in dealing with this issue. The purpose of this article is to achieve the correct interpretation of the verses of retribution. The present article considers the theory of impermissibility of retribution as a valid theory with valid evidences.
Because there is a verse in the Quran which rejects any infidel’s domination over Muslims. This verse implies the rejection of the aforementioned retribution which is an example of the rejection of infidel’s domination over a Muslim. Authentic narrations also indicate that retribution is not permissible. Sense prevention of that retribution is also unacceptable.
Keywords: Retribution, Muslim, Infidel, Shi'ite and Hanafi Interpretations
Corresponding Author, Email: mdanesh@rihu.ac.ir
Jurisprudential Researches https:// journals.ut.ac.ir/
Vol. 18, No. 2, Summer 2022 Print ISSN: 2423-6942
Manuscript Type: Research Article Online ISSN: 2423-6934
DOI: 10.22059/jorr.2021.319469.1009039
ربارب رد ناملسم صاصق یقیبطت یسررب مذ رفاک
ی
سافت رد ی
هقف ر ی ش ی هع و فنح ی ه
ای راث سح ی ن
3هاش ،*
اط یوابرغ ره ،2
دمحا ناخدارم
2ی
1 . وجشناد ی رتکد ی
، دح و نآرق ۀدکشناد ی
،ب فط ملا ةعمان ی
ملاعلا ی ه
، ا ،مق ی نار
2 . داتسا ی
،را فط ملا ةعمان ی
ملاعلا ی ه
، ا ،مق ی نار
9 . داتسا ی
،را ملاسا قوقح و هقف ۀدکشناد ی
، ملاسا دازآ هاگشناد ی
، ا ،مق ی نار
( رات ی خ رد ی تفا : 59 / 12 / 1911
؛ رات ی خ ذپ ی شر : 50 / 56 / 1055 )
هدیكچ
زاوج ی ا زاوج مدع صاصق ناللسم رد ربارب رفاک مذ ی
، ی ک لئسم ۀ فلاتخا ی رد ماما هقف ی ه فنح و ی ه لئبسم .تبسا ۀ
روکذبم
لباق ی ت هتشر رد حرط اه
ی فلتخم سفت و قوقح ،هقف نوچله ی
ر ار .دراد زوح ۀ سفت ی ر ی لئبسم ۀ روکذبم فلاخربب د ی ربگ
هزوح
،اه هب قحت ندوبن تلع ی
ق اقتسم
، دوجو صقاون شور ی لحت و یل ی رد شهوژپ اه ی غ ی اقتبسمر و و ناربسفم توابفت
هب طوبرم بحابم حرط رد اهقف لئسم
ۀ روکذم
، نی زا دج ی سررب هب ی .دراد مهم رت ی ن هلاقم فده
، تسد ی با ی سفت هب ی ر حص ی ح
آی تا لاقم .تسا صاصق ۀ
رضاح
، رظن ۀی صاصق زاوج مدع روکذم
ار رظن ۀی اراد و اوص ی
لدا ۀ بم دادبللق ربتعم ی
دبنک
،
ز ی ار آ ۀی فن ی بس ی ا فن رب تللاد ی صاصق روکذم دراد و ن روکذم صاصق بی
ز دابصم زا ی ق بفن ی ببس ی ا و ۀطلبس ربب رفابک
اور .تسا ناللسم ی
تا ربتعم نی ز تللاد رب فن ی روکذم صاصق دنراد
. تعنالم اقع زا ن روکذم صاصق زاوج بی
ز غ ی ابباقر
ذپ ی شر .تسا .
یدیلک ناگژاو
،صاصق
،ناللسم مذ رفاک ی
، سافت ی ر ش ی هع فنح و ی ه .
:لوئسم هدنسیون * Email: shaheasar14@gmail.com
حفص تا 690 - 619 )یشهوژپ هلاقم(
1 . همدقم
ی ک ی زا ائاسم فلاتخا ی اهقف ی ش ی هع و فنح ی
،ه طرش ی ت واست ی د ین ی ابهقف هک تسا صاصق رد ی
ش ی
،هع اهقف و دقتعم نادب ی
فنح ی ه رکنم نآ دنا . رلث ۀ طرش ی ت روکذم
، ناللسم صاصق رد رد
رببارب
مذ ی رهاظ م ی وش د هک اهقف ی ش ی
،هع ساسارب داقتعا هب طرش ی ت واست ی د ی بن ی
، صابصق ناللبسم
رد ربارب رفاک مذ ی ار اج ی ز لن ی دنناد
، رگم ای هکن ناللسم
، مذ رافک نتشک هب تداع ی
دبشاب هتبشاد
؛
اما اهقف ی فنح ی
،ه هب بس ذپ مدع ی شر طرش ی ت واست ی د ین ی
، ناللبسم صابصق قبلطم رد
رببارب
مذ ی ار اج ی ز م ی دنناد . لاتخا ف روکذم بهقف ی
، بسافت رد ی ر ربف ی ق ی ن و هبب و بی هژ رد بسافت ی ر فنح بی ه
اتزاب هدرتسگ ا ی عس نارسفم و دراد ی
درک ه ا دن رظن ۀبی بهقف صابخ ی
ار دوبخ زا ناببم و هبلدا ی
نآرق ی سفت و ی ر ی تابثا دننک . مهم رت ی ن لد ی ا نآرق ی فنح ی ه ناللسم صاصق زاوج رب رد
ربارب بمذ ی
،
آ قلاطا و مولع ی
تا صاصق
«
َیا َا
ُّی اَه
ِاَّلا ی
َن
َلَع َبِتُک اوُنَمآ ی
ُ ُک
ِی ُصاَ ِقلا ی
َلتَقلا ی ُدبَعلا َو ِّرُحلاِب ُّرُحلَا
َثنُلأا َو ِدبَعلاِب ی
َثنُلأاب ی اّ ی ا اها ی نال :تبسا هدبش رربقم الش رب ،ناگتشک هرابرد صاصق )مکح(
نز ضوبع نز و هدنب ضوع هدنب ،دازآ ضوع دازآ هربقب(
/ 101 ؛)
َو یَلَع ایَنبَتَک ی ِه ِی ی ایَه َسفَّنیلا َّنا
ِّسفَّنلاِب و رب نانآ رد تاروت ررقم تشاد ی
،م هک ناج ضوع نابج تبسا ( هدبئام / 00 ؛)
َو َییِتُق نیَم
ِلَوِل اَنلَعَن دَقَی ًاموُلظَم
ِّی
ِه ًّاناَطلُس و ره سک هک هنامولظم هتشک
،هدش سپ اربب ی تبسرپرس ی طلبست ی
)صاصق رب(
رارق داد ی م ( ءارسا / 99 )
» تسا هک رکذ ندشن ق ی د رد آ ی تا
،روکذم بفن ربب ی هبنوگره
طرش ی ت
، واست هللج زا ی
د ین ی .دراد تللاد صاصق وجو رد نارسفم
ش ی
،هع آ ی ۀ فن ی ببس ی ا ار
مهم رت ی ن لد ی ا ناللسم صاصق زاوج مدع رب رد
ربارب مذ ی م ی دنناد آ تللاد و بی
تا ربب صابصق
هب ار روکذم مکح زاوج دودرم تدش
م ی دنرالبش . ۀبلاقم ربضاح بطت شور زا هدافتبسا ابب ی
بق ی و
هناخباتک ا ی
، ددصرد فرعم ی نابم و هلدا ی
نارق ی سفت و ی ر ی ش نارسفم ی
هع فنح و ی ه لحت و ی ا لئبسم ۀ
فلاتخا ی .تسا روکذم مهم
ربت ی ن هبلاقم فدبه
، تبسد ی با ی بسفت هبب ی ر آ تبسرد بی
تا و صابصق
نشور زاس ی نآ آ و نآرق رظنم زا ی
تا .تسا صاصق
2 . پ ی ش ی ۀن قحت ی ق
عوضوم اصق ناللسم ص رد
ربارب مذ رفاک ی
، پی ش ین ۀ شهوژپ ی هدرتسگ ا ی رد و دراد اتک
،ابه
و تلااقم اپ
ی نا همان اه ی سررب اقتسم ی
هدش اپ هللج زا ؛تسا بی
نا بمان ۀ رابهبلگ منابخ دبشرا
نادناخ ی عوضوم اب
« سررب ی تاداقتعا د
ین ی رد طوقس صاصق
» و اپ ی نا بمان ۀ دبماح روپرفبص
نادنمون ب ه مان
« ثأت ی ر د ی ن ا ملاس رد عت یی ن تازاجم ارج ی م لع ی ه صاخبشا زا
س ربظنم ی تبسا
انج یی نقت ین ی ا ی نار
» ار م ی ناوت نچله .درب مان ی
ن شهوژپ تلااقم هللج زا ی
روکذبم عوضوم
،
لاقم ۀ ک ی ثرمو رتنلاک ی ب ه مان
« دلع اتق غ
ی ناللسمر ک قوبقح رد
ی ربف ی ا و ملابسا بی
نار
» و
لاقم ۀ لج ی ا ما ی د ی رکز و یا سح ین ی ناونع اب
« رج ی نا م صاصق ی
نا غ و ناللبسم ی
ناللبسمر زا
ملاسا هقف رظنم ی
ا قوقح و ی
نار ا» اما .تس سپ
زا تبسج وبجو ی بسب ی
،را هبلاقم بی ا ابتک
لقتسم ی رابرد ۀ سررب ی لئسم ۀ روکذم رد سافت ی ر ش ی هع و فنح ی
،ه ی تفا بسررب و دشن ی
لئبسم ۀ
سافت رد روکذم ی
ر بطت ی ق ی ن ی ز لحت نودب و هدنکارپ ،صقان ی
ا .تسا نچله ی ن پ هب نتخادر لدا
ۀ
بی رتش نآرق ی
، لدا ۀ لقع ی نابم رب دالتعا و ی
سفت صاخ ی
ر ی
، نارسفم رتارف بحابم هللج زا رد
صوصخ رد اهقف بحابم
لئسم ۀ هب روکذم اسح
بم ی آی دبن . اربابنب ی
،ن ابب هبجوت نادبقف هبب
اقتسم شهوژپ
، رد صقاون دوجو شهوژپ
ابه ی غ ی اقتبسمر و
دوبجو توابفت رد ببحابم
نارسفم و
،اهقف ترورض لها و
ی ت نشور هلاقم عوضوم م
ی دوش . نیازا ور شهوژبپ ربضاح
،
ات تسا ددصرد لئسم
ۀ رد ار روکذم مهم
رت ی ن سافت ی ر ش ی هع فنح و ی
،ه زا ظاحل ناببم و هبلدا ی
اقم ی هس بت زا سپ و یی
ن قارتفا و کارتشا تاکن
، رظن ۀی و اوص لدا
ۀ نآ ار بت یی ن .دنک
3 . ۀلدا نارسفم ش
ی هع و فنح ی ه
3 . 1 . رق نآ رک ی م
1 . 3 . 3 . لد ی ل نآرق ی رب طرش ی ت واست ی د ین ی صاصق رد
رد سافت ی ر ش ی هع ارب ی رظن تابثا ی
ۀ طرش ی ت واست ی د ین ی ود صاصق رد هنوگ
هدبش للادتسا
.تسا 1 . 3 . 3 . 3 . تللاد آ ی ۀ فن ی بس ی ل
آی ۀ
« ْنَل َو
َی
ِرِیاکْلِل ُهَّللا َیَعْج ی
ِنِمْؤُمْلا ىَلَع َن ی
ِبَس َن ی
ًلا ءاسن( » / 01 ) رش رب رد یبنید یوابست تیط
ۀیآ رد اریز ،دراد تللاد صاصق
،روکذم هن ناناللسم رب رافک ۀطلس هنوگره زا ی
هدش تبسا
و زاوج ناللسم صاصق رد
ربارب مذ رفاک ی ن ی ز ی ک ی زا دابصم ی ق ۀطلبس هبب روکذبم ابسح
م ی آی
؛د نیازا ور آی
،ه ار روکذم صاصق اج
ی ز لن ی دناد هب . د ترابع ی
،رگ لد رابتعا ی ا روکذم
، هب
تابثا ود همدقم ن ی
؛دراد زا ی ک ی آ تللاد ی ۀ
،روکذم فن رب ی هنوگره ۀطلس و ناللبسم ربب رفاک
د ی رگ ی قادصم ندوب صاصق روکذم ارب ی طلس ۀ فنم ی .تسا
مولع ی ت فن ی هطلس زا نئارق ی بس رد هربکن نتفربگ راربق نوبچله ی
قا بفن ی
، بسفت ی ر روهبشم
نارسفم ملاسا ی زا آ ی
،ه ماع ندوب موهفم آ ی ه و لولش نآ هب فن ی طلس ۀ رفابک رد ربشت ی
،تاع ابباق
.تسا هدافتسا هناشن
اه ی گ موهفم ی ر ی آ زا ماع ی ه ار م ی ناوت سافت رد ی ر ش ی
،هع سفت ی ر هنومن مرابکم(
بش ی زار ی
، 1901 ، ج 0 : 100 ) سفت و ی ر ملا ی (ناز اببطابط یی
، 1915 ،ق ج 0 : 110 ریبسفت رد هبک دبید )
لوا
، فن ی طلس ۀ رفاک رب
،ناللسم ماظن ۀطلس هب ی
، ف گنهر ی
، س ی سا ی بسفت رد و ...و ی
ر مود
، موبهفم
فن ی هطلس زا ۀطلس ورخا ی
، ۀطلس هب ند ی و ی لعت ی م بنچله .تبسا هدبش هداد ی
ن زا م بی نا ناربسفم
اها تنس م ی ناوت سولآ ی سولآ(
ی
، 1010
،ق ج 9 : 161 و ) نبا ثک ی ر نبا(
ثک بی
،ر 1011
،ق ج 2 : 916 )
روکذم رسفم ود ره هک درب مان ار
، هب مولع ی ت آ ی ه بفن هبب ی ند ۀطلبس بی و ی وربخا و ی دبندقتعم .
نوزفا نآ رب
، صاخ عون رکذ ی
ۀطلس زا
،روکذم خرب رد ی سافت ی
،ر زا اب رکذ قادصم مابع موبهفم
تسا
، اب زا هن رصح
. نچله ی ن مولع ی ت آ ی ه ماکحا هب هقف
ی و طابنتسا ماکحا فلتخم بهقف ی زا
نآ ن ی ز رد هقف رف ی ق ی ن غورفم سافت رد و تسا هنع ی
ر هقف ی رف ی ق ی
،ن م داص ی ق ددعتم طابنتبسا مابکحا
رب انبم ی موهفم ماع آ ی
،ه ب ی نا دش تسا ه ( اضاف
،دادقم 1909 : 00 ).
ضرف رب ای
هکن روهظ هب ائاق صاخ
آ بی ه رد بفن ی طلبس ۀ وبکت ین ی جرابخ و ی ربب رابفک
ناناللسم شاب
ی
،م مه زاب
، لقع مزلات ساسارب ی
ب ی ن بفن ی ابعج وبکت ین ی و ابعج ربشت ی ع ی
،
م ی ناوت اب قادصم نط
ی آی ه ر ا فن ی اعج رشت ی ع ی تسناد
، ز ی ار لن اقع ی ذپ ی در دبنوادخ هبک
،
طلس ۀ رافک رد روما وکت ین ی ار فن ی دنک
، لو ی رشت روما رد ی
ع ی
، لکح ی ،نآ فلاخ اعج
دنک
( ناحبسلا ی
، 1090
،ق ج 1 : 15 ) .
اما رابرد ۀ ناللسم صاصق ندوب قادصم رد
ربارب مذ ی ارب ی طلس ۀ روکذم م ی ناوت تبفگ
رد هقف اها
،تنس دتسا عفاش للا ی هب آ ۀی روکذبم صاصق مدع رب روکذم ربکذ
هدبش تبسا
رخف(
زار ی
، 1025 ،ق ج 11 : 201 ) هک ناشن دنهد ۀ قادصم ی ت ارب صاصق ی
طلس ۀ روکذبم
، زا
عفاش رظن ی ش هقف رد .تسا ی
هع ن ی ز هدمآ تسا هک رفاک
، مذ ولو ی دشاب
، هب بس بفن ی طلبس ۀ
ناللسم رب رفاک
، بلاطم قح ۀ
ار اتاق ناللسم زا صاصق ۀسسؤم( درادن
ۀرئاد لا فرابعل هبقفلا
ملاسلإا ی
، 1020 /ق 2559 م
، ج 19 : 10 ) یتح و دزن خرب ی اهقف ی ش ی
،هع بفن ی قبح ،صابصق
راب رتز ی ن فن قادصم ی
بس ی ا بنارکنل( تسا ناللسم رب رفاک ی
، 1919
، ج 1 : 202 ) دابقتعا هبب و
هعیش یاهقف یخرب
، طلس ۀ ناللسم رب رفاک
، لقع مزاول زا ی
وجو صاصق وبسوم( تبسا ی
درونجب ی
، 1050 ق
، ج 1 : 960 ) .
رد آی تا صاصق نی ز قح
،صاصق هب
ناونع و هطلس بلغ ۀ لوا یا ی لوتقم لع ی ه
،اتاق ب ی نا
؛تسا هدش هللج زا
آ ۀی
«
ِلَوِل اَنْلَعَن ْدَقَی ا موُلْظَم َیِتُق نَم َو
ِّی اًناَطْلُس ِه ءارسا(»
/ 99 ) هب تحارص
طلست ار صاصق م
ی دمان نچله و ی ن آ ۀی
«
َی
َأ ی
َّه
ِاَّلا ا ی
َلَع َبِتُک ْاوُنَماَُ َن
ْی ِىی ُصاَ ِقْلا ُ ُک
ىلْتَقْلا هرقب(» / 101 ) وجو لست ی م اتاق رد ربارب لوا یا ی ب ار لوتقم ی
نا م ی دنک .
1 . 3 . 3 . 2 . مدع تللاد آ ی تا صاصق رب فن ی طرش ی ت روکذم
ام ا للادتسا مود نارسفم ش ی هع ا ی ن تسا هک تللاد آی تا صاصق رب مدع طربش ی ت وابست ی
د ین ی هک نارسفم فنح ی ه نادب دندقتعم
، ذپ اباق ی شر ن ی تس
، ز ی ار لد ی ا اعدا ی ،روکذبم موبلع
یا آ قلاطا ی تا صاصق
، نوچله آ ۀی
«
ِسْفَّنلاِب َسْفَّنلا َّنَا (»
هدئام / 00 ) ۀبیآ و
« یَلَع َبیِتُک
ْی ُ ُک
ُصاَ ِقْلا /هرقب(»
101 دلع اتق ره ًاقلطم هک تسا ) ی
زا مذ رفاک اتق هللج ی
سم طسوت نالل
ار م صاصق جوتسم ی
؛دناد لاحرد ی هک ی ا قلاطا تللاد ًلاصا ی
آی تا روکذم ذبپ ابباق ی
شر
نی تس
، آ نوچ ی تا روکذم
، ب ماقم رد ی نا ارش ی ط صاصق
، طربش هبللج زا ی
ت وابست ی د ی بن ی
نی دنتس ی ا قلاطا ا ی ن آی تا آ طسوت ی تا قت لوا للادتسا رد روکذم یی
د بم ی دروبخ نابجرج(
ی
،
1962
، ج 2 : 610
؛ اضاف قم
،داد 1909 : 901 ) .
1 . 3 . 2 . لد ی ل نآرق ی رب مدع طرش ی ت واست ی د ین ی رد صاصق
1 . 3 . 2 . 3 . قلاطا آ ی تا صاصق
لد ی ا نآرق لوا ی طرش مدع رب نارسفم ی
ت وابست ی د ی بن ی قلابطا آ بی تا تبسا صابصق
، ز بی ار
ساسارب آ قلاطا ی تا دلع اتق هنوگ ره ی
مذ رفاک اتق هللج زا ی
جوتبسم ناللبسم طبسوت
.تسا صاصق صاصج
فنح ی دقتعم تسا آی ۀ
«َی ا أُّی اَه
ِذَّلا ی ن اوُنَمآ
َ ِتُک لَع ی
ُمُک ُصابَصِقلا بِف
ی
لت قلا
َی
» ( هرقب / 101 )
، هب بس قارغتسا ملا و فلا دوجو رب
« لتقلا ی
، » رد روهظ وجو
صابصق
رد ره هنوگ اتق دلع ی فن و ی ره طربش هنوگ بی
ا ق بی د
، زا هبللج وابست ی د ی بن ی رد وبجو
،صاصق .دراد نچله ی ن اهنآ دندقتعم آ رد دوبجوم نئارق بی
تا صابصق
، نوبچله ابطخ
هبب
نانمؤم
«
َی اا
ُّی
َّلا اه ا ی
َن
َمآ
ُن او
، » واست صاخ عاونا ندش رکذ ی
ب ی ن لوتقم و اتاق
« یُحلا
ُّر یِب
ُحلا پ
ِّر
َو
َعلا
ُدب
َعلاب
ِدب بعت و» ی ر ردارب ی آ رد ۀی
«
َی
َم
ِفُع ن
َی َل
ُه
ِخا نِم ی
ِه یَش ی
ٌئ
» ربب، طربش ی ت وابست ی د ی بن ی
تللاد دنرادن
، ز ی ار نئارق
،روکذم ربتعم ن ی دنتس
، ز ی ار نبکلم تبسا داربم زا داربب ر ی
، رداربب ی
بسن ی هن دشاب د ین ی نچله . ی ن رکذ موهفم صاخ سپ زا ماع جوم صخت ی ص ماع لن ی دوش هک
هنولن اه ی ( دنددعتم نآرق رد نآ
،صاصج 1050
،ق ج 1 : 166 - 160 ).
رگید هیفنح نارسفم داقتعا هب آی
تا صاصق
، نوچله
« ِلَوِل ایَنلَعَن دیَقَی ًاموُلظَم َیِتُق نَم یِّی
ِه
ًاناَطلُس سک ؛ ی اربب سپ ،هدش هتشک هنامولظم هک ی
طلبست شتبسرپرس ی
)صابصق ربب(
راربق
داد ی م » ( ءارسا / )99
؛
«
َلَع اَنبَتَک َو ی
ِه ِی ی اَه
ِسفَّنلاِب َسفَّنلا َّنا تبشون تاروبت رد نابنآ رب ام و ؛
ی م :
تسا ناج ضوع ناج »
( هدئام / 00 )
؛
« نَمَی
َدَتعا ی
َلَع ی ُک اوُدَتعاَی
َلَع ی
ِه
ِیثِمِب اَم
َدَتعا ی
َلَع ی
؛ ُک
و ره سک رب الش زواجت
،درک سپ دنناله نآ زواجت ی هک رب الش اور
،هتشاد ربب وا زوابجت
نک ی د » ( هرقب / 110 ن ) ی ز دهاش رب قلاطا ی ا مولع دنتسه
، ز بی ار ن ابهنآ رد بی
ز وبجو صابصق
نودب ه ی چ ق ی د و طرش سا هدمآ .ت
1 . 3 . 2 . 2 . تللاد ح ی تا شخب ی فن رب صاصق ی
طرش ی ت
لد ی ا د ی رگ نآرق ی ا ی ن آ زا هک تسا ۀی
«
َو
ِی ُکَل ی ح ِصاَ ِقلا
َی ٌ ٌ ا
َی نوُقَّتَت ْ ُکَّلَعَل ِ اَبْلَأْلا ِىلْوُأ
؛ و
ا ی ارب !نادنمدرخ ی
ناگدنز ،صاصق رد الش ی
اش ات ،تسا ی
نک ظفح ]ار ناتدوخ[ الش د بی
د »
هرقب(
/ 101 ) » تایح یم هدافتسا صاصق ندوب دوش
هک ی بک ی دابصم زا ی ق نآ
، ظبفح وبجو
ح ی تا مذ رفاک ی هب رطاخ همذ هب مارتحا تسا شا
، رد اج یی ح هک ی شتا دهت ناللسم طسوت ی
د
ارباببنب .دوببش ی
،ن دببعاق ۀ روکذببم
، ناللببسم صاببصق وببجو رد
ربببارب مببکح ار صاببصق
م ی دنک ،صاصج(
1050 ،ق ج 1 : 100 ).
1 . 3 . 1 . یسررب ۀلدا نآرق ی ط فر ی ن
زا سررب ی ۀلدا نآرق ی نارسفم ش ی هع و فنح ی
،ه ز تاکن ی ر .دنتسه هدافتسا اباق
1 . 3 . 1 . 3 . رظان ندوبن آ ی تا صاصق رب ب ی نا ارش ی ط صاصق
زا دافم آی تا
،صاصق هدافتسا
م ی دوش آی
،تا ب رظان ر ب ی نا ارش ی ط صاصق
، وابست هللج زا ی
د ین ی ن ی
؛دنتس ات ای هکن قلاطا زا یا
اهنآ مولع
، فن رب ی طرش ی ت دوبش للادتبسا روکذم
، دبننام
ای هکن سفت رد ی ر آ ۀی 101 هرقب
، للج ۀ
«
ِدبَعلاِب ُدبَعلا َو ِّرُحلاِب ٌّرُحلا »
ار تشیب نارسفم ر
، ب رظان ر ب ی نا
طرش ی ت واست ی هدشرکذ روما رد لوتقم و اتاق لن
ی دنناد
، هکلب اب هجوت آ لوزبن نأش هب بی
،ه
للج ۀ ب ار روکذم ی
نا دننک ۀ تلادع رد صاصق
،نتفرگ اتاق زا اهنت
، غ زا هن ی اتاقر م ی دنناد هک
لهاج رع صاصق ی
، نچ زا ی ن بهت تلادبع ی
بنچله .دوبب هدبش ی
ن راببرد ۀ آ ۀبی 00 هدبئام
،
نارسفم
، آ دندقتعم ۀی
روکذم
، فن ماقم رد ی
نآ نوگابنوگ عاوبنا هبک تسا صاصق رد اضافت
،
م رد ی نا ی دوه ر جاو هتشاد تسا نبا(
برع ی
، 1051
،ق ج 2 : 262 - 261 ).
1 . 3 . 1 . 2 . لیبس یفن ۀیآ طسوت صاصق تایآ قلاطا دییقت
رب ضرف ذپ ی شر مولع ی ا قلاطا آی تا
،صاصق م
ی ناوت هبب ار روکذبم مولع طبساو
ۀ آ بی تا
د ی رگ
، آ دننام ۀی فن ی بس ی ا اور و ی تا ربتعم رف ی ق ی
،ن قم ی د تخاس وابست ندوبب طرش رب هک ی
د ین ی دنراد تللاد صاصق رد و
سافت رد ی ر ش ی هع ن ی ز ا هب ی ن هلئسم تبسا هدش هراشا (
ابضاف
،دادقم 1909 : 901 .)
1 . 3 . 1 . 1 . ناکما تابثا طرش ی ت روکذم زا آ ی ۀ فن ی بس ی ل
طرش واست ندوب ی
د ین ی ار صاصق رد م
ی ناوت زا ش ی
،هع هب نآ دندرک للادتسا
، زا ناوبت یم
؛دروآ تسدب ایبس یفن ۀیآ هب
ا ی ن ب ی نا هک آ ۀی
،روکذم ره طلس هنوگ ۀ
ر ناللبسم ربب رفابک ا
فن ی م ی
؛دنک زا معا ای هکن رد روما رشت ی ع ی دشاب ی ا روما وکت ین ی
، و داصم زا ی ق طلس ۀ روکذم
،
ناللسم صاصق زاوج رد
ربارب مذ رفاک ی تسا
، ز ی ار صابصق
، هبب آ تحاربص ۀبی
99 ۀروبس
ۀکرابم ریبعت اب ار صاصق ،روکذم ۀآ نوچ ؛تسا هطلس زراب قادصم
« ناطلبس » وآ هدر هبک رد
سافت ی
،ر انعم هب ی ت لوا طلس یا ی اتاق رب لوتقم انعم
.تسا هدش
1 . 3 . 1 . 4 . مدع ح طابترا ی
تا شخب ی طرش اب صاصق ی
ت روکذم
اج ی ز مذ ربارب رد ناللسم صاصق ندوبن ی
، ح بی تا بب زا ار صابصق ندوبب ی
ن بلن ی دربب ابت
آ موهفم اب تفلاخم ۀی
نآرق ی
، نبم ی ح رب ی تا صاصق ندوب
، قلت ی دوبش
؛ نوبچ زا بب ی ن نتبفر
ح ی تا شخب ی صاصق
، تقو ی قدص م ی دنک ملاسا هک
، د ماکحا ی رگ ا رد ار هدنرادزاب ی
ن مز ی هبن
دشاب هدرکن اعج
؛ لاحرد ی هک ماکحا ی د وجو نوچله ی
ه رد ربارب مذ رفاک اتق ی
وجو و
مذ رافک اتق هب داتعم ناللسم صاصق ی
هک دنراد دوجو افک
ی ت تاببثا رد رودبهم
نتبسنادن
مذ نوخ ی رد رش ی تع ملاسا ی دنراد .
3 . 2 . لد ی ل اور ی ی رف ی ق ی ن
1 . 2 . 3 . اور ی تا طرش ی ت واست ی د ین ی
نارسفم و اهقف ی ش ی هع ارب ی طرش تابثا ی
ت واست ی د ین ی صاصق رد
، هب ود اور هتبسد بی
تا
درک للادتسا ه ا
.دن
1 . 2 . 3 . 3 . اور ی تا ش ی هع
ای ن هنوگ اور ی تا رد ائاسو شلا ی هع رکذ دش ه ا لمابعلارحلا( دن ی
، 1010
،ق ج 21 : ابب 00 ) هبک ،
م ی ناوت ر اهنآ ا سقت عون هس هب ی
م :درک
1 . 2 . 3 . 3 . 3 . اور ی تا قلطم تبثم طرش ی ت
اور ی تا ی دنتسه هک رب مدع زاوج قلطم مذ ربارب رد ناللسم صاصق ی
تبللاد دبنراد
، نودبب
ای هکن هب ائاق صفت ی ا اب دنش
، اور دننام ی ت ع مظاک ماما هک
رد نآ :تسا هدمآ
«
َع
َا ن یِب ی
َن یَفع عر
َق
َلا
َل : ا
ُیَق
ُلا
ُم
ِلس ِب
ِا
ِّم عی ِی ی
َقلا
ِیت
َو
َل
ِی ا ی
ِجلا
َر
َحا
ِتا
َو ،
َل
ِک ن
ُی
َخؤ
ُا
ِم
َن
ُملا
ِلس
ِ
ِن
َن اَی
َت
ُه ِل یل
ِّا
ِّم
ِی
َع
َل ی َق
ِرد
ِل
َی
ِة
ِّالا
ِّم
ِی َث
َم
ُنا
ِم
َئا
ِة
ِل
َلر
»ع
؛ ماما رقاب )ع(
:دومرف
« ناللبسم
، رد رببارب بمذ ی
، صابصق
ن ل ی
،دوش هچ صاصق سفن دشاب ی ا نودام ،سبفن هبکلب زا ناللبسم نابج
ی
، د ۀبی بمذ ی هبک
دش دهاوخ ذخا ،تسا مهرد دصتشه .»
دنس اور اماک ی ت رد ،روکذم یاک
ای ی ن هنوگ :تسا هدمآ
« بِلَع
ُّی ِها ربْبِإ ُنبْب ی
ِب أ ْنبَع َم بی َو ِه
ُنْب ُدَّلَحُم
َی
ْح
َی ب ق ِنبْب ِدبَّلَحُم ْنَع ٍ ا ئِر ِنْبا ِنَع ٍ وُبْحَم ِنْبا ِنَع ٍدَّلَحُم ِنْب َدَلْح أ ْنَع ى
ْی ٍس
ِب أ ْنَع ی
ٍر فْعَج » لک(
ین ی
، 1960 ، ج 0 : 915 .) زا سررب ی وار ی نا اور ی ت روکذم هدافتسا م ی دوبش
لاجر تک ی
وار راهچ زج ی
رصت ی ح ثوت رد ی ق قب ی ه وار ی نا ا ؛دنراد م ثوت رد تحارص مدع ا ی
ق
وار ی نا ن هناگراهچ ی
ز اور دنبس فعض جوم بی
ت ن ی تبس
، ز بی ار ثوت بی ق غ ی ربصر ی ح وار بی نا
ن هناگراهچ ی
ز .تسا جارختسا اباق زا
هللج وار ی نا ناگراهچ ۀ نبا ،روکذم وبحم
تبسا هبک
بی ن لع نب دلحم و وبحم نب نسحلا نب نوراه ،دارسلا وبحم نب نسحلا ی
ب ن وببحم
رعشلاا ی لقلا ی تسا کرتشم لسا کارتشا اما .
ی ثوت زا عنام روکذم ی
ق وار ی ن روکذم ی تبس
،
ز ی ار هس ره :ًلاوا رفن
ثوت ی ق اث و دندش نی
ًا : اب هجوت وار هبب ی نببا ، وببحم ی
بنع ی نببا ابئر
لالتحا ب ی رتش ا ی ن تسا هک دارم نسح ثوت هک تسا دارسلا وبحم نب ی
ق وا عطق ی ملبسم و
تسا ( سوط ی
، 1010 ق : 990 .) عضت ی ف خرب طسوت وبحم نب نسح ی
هب ،لاجر اها بس
لالث هزلحوبا زا وا اقن ی
ن ی ز ذپ اباق ی شر ن ی تس
، ز بی ار بنچ تبلع ی
ن ربظن ی عب بی د نتبسناد
نامزله ی ورم اب وا ی هنع ی نع ی لالث هزلحوبا ی
قداص ماما درگاش )ع(
لاحرد ؛تسا ی
هک نئارق
ز ی دا ی نامزله رب ی
تسا تسد رد وا ئوخ(
ی
، 1051 ق
، ج 0 : 11 و 12 ، 11 - 10 .) دلحم نبب
قی س ن ی ز وار هللج زا هک ی
نا ناگراهچ ۀ تسا روکذم
، ا هچرگ کرتشم ب ی ن هقث و غ ی هقثر تسا
،
زا م یا ن اهنآ ود مان ق نب دلحم ی
س لجب ی ق نب دلحم و ی
س دبسا ی
، فوربعم د زا ربت ی ناربگ
روکذم مسا ود ره هک دنتسه
، قثوم ا دن ئوخ(
ی
، 1051 ق
، ج 11 : 100 - 100 ) 112 .
زا م ی نا وار ی نا ناگراهچ ۀ روکذم نب دلحم ی
ح یی دلحم نب دلحا و نی
ز دنتسه هک ا هچرگ
کارتشا لسا ی ب ی ن عض و هقث ی
ف دنراد
، اب هجوت هب ای هکن قفلا و راصبتسا ی
ه وار ی نا ار روکذبم
اور دنس رد ی
ت درکن رکذ ه ا
،دن م ی ناوت وار هک داد لالتحا ی
نا اشم وزج روکذم ی
خ دالتعا اباق
لک ین ی هب هک دندوب بس
رکذ اهنآ اماک مسا اهنآ ندوب هقث و صخشم هدشن
تبسا بنچله . ی ن
رکذ ندش وار ی نا ناگود ۀ روکذم رد رانک لع ی نب هاربا ی م و با ی ه دانبسا رد فبطع فربح اب و
ز ی دا فاک ی لک(
ین ی
، 1960
، ج 0 : 910 ) دهاش رب نآ تسا هک راهچ وار ی زا لدابتم ی
دک ی رگ دبن
و رکذ ره وار راهچ ی
رد دنس اور ی ت دنناله اور ی ت روکذم هب ناونع کأت ی د .تبسا نبیازا ر و
صخشم ندشن
تقاثو وار ی نا ناگود ۀ روکذم عنام زا تبقاثو دنبس اور بی ت روکذبم ن ی ؛تبس
نوچ وار ی نا لدابتم اهنآ ی نع ی لع ی نب هاربا ی م و با ی ه رد اور بی ت روکذبم دوبجو دبنراد و رد
تک لاجر ی ثوت ی ق دش ه ا دن .
1 . 2 . 3 . 3 . 2 . اور ی تا قلطم فان ی طرش ی ت
نیا اور ی تا دنراد روکذم صاصق زاوج رب قلطم تللاد
، نودب ای هکن دنناله اور ی تا عوبن
،موس ار روکذم مکح هب
قی د غ ی اتعمر د قم ناللسم اتاق ندوب ی
د .دنشاب هدرک هبتبلا
اور بی تا
ن مود عون ی
ز الح رب اور ی تا بت و تلع هک دوب دنهاوخ موس عون یی
ن .دمآ دهاوخ ًادعب نآ
هللج زا اور
ی تا موس عون
، اور ی ت قداص ماما )ع(
ماما هک تسا
، رابرد ۀ مکح ندبش هتشک
درم مذ ی هب تسد :دندومرف ناللسم
«
َی
َق
َلا
َل :
َا
َح ا
ِد ی
ٌث
َش
ِد ی
ٌد َل ا
َی
َتح
ِم
ُل
ُه
َّنلا
ُسا
َو
َل
ِک ن
ُی
ِطع ی
ِّالا
ِّم
ُی
ِل
َی
َة
ُملا
ِلس
ِ ُث
َّ
ُی
َتق
ُی ِب
ِه
ُملا
ِلس
؛ ُ ای ن نخبس خبس ت ی مدربم هبک تبسا
، ار نآ ابلحت
اّما ؛دنرادن لوا
یا ی مذ ی ،لوتقم د ۀی بم ار اتاق ناللسم ی
دبنزادرپ و
سپبس ناللبسم ،ابتاق
صاصق م ی دوش
».
دنس اور ی ت روکذم رد یاک ی لو ،تسا صقان ی
اب اور دنس هب هجوت بی
ت پ ی بش ی ن فابک ی و
شلا ائاسو رد اماک دنس ندش رکذ ی
هع لمابع ربح(
ی
، 1051 ق ، ج 21 : 151 ،) بم ی ناوبت دنبس
اور اماک ی ت ا ار روکذم ی
ن هنوگ :تسناد
« لع ی هاربا نب ی م ع نب ِدلحُم نَع ی
س ی نبَع بُی سُنو
بأ نَع هعالَس نَع هعرُز نَع ی
للهادبع .»
اور ی ت .تبسا قبثوم روکذبم زا
م بی نا وار بی نا دنبس
روکذم دلحم ع نب ی س ی ا هچرگ کارتشا لسا ی
،دراد اب هجوت هب وار ی نا ورم و بی نا وا هبنع رد
دانسا اهت ی ب
، را بتسا تح و ی یاک ی
، هب لالتحا ز ی دا ع نب دلحم ی
س ی بع نب ی د تسا ئوخ(
ی
،
1051 ق
، ج 10 : 119 - 112 ) هک شاجن ی و شک ی وا ثوت ار ی ق ارعا .دندرک بش ض
ی خ و قودبص
نبا لو ی د اور زا ی تا ی ع نب دلحم هک ی
س ی بع نب ی د زا ی سنو ن تبسا هدرک اقن بی
ز طاببترا ی هبب
فعض وار ی روکذم ن ی تس
، هکلب هب داهتجا صخش ی ش ی خ قودص بمرب ی ددربگ به و ی چ هبنوگ
لد ی ا تسا هدشن هماقا نآ رب (
ئوبخ ی
، 1051 ق ، ج 10 : 110 - 116 .) بخرب ی د ی ربگ زا وار بی نا
دنس روکذم نوچله مربضخلا دبلحم نبب هبعرز ی
نلحرلادببع نبب ناربهم نبب هعالبس و
مرضخلا ی ا هچرگ فقاو ی
،دنا رد تک لاجر ی ثوت ی ق دش ه ا دن لح(
ی
، 1011 :ق 220 و 221 .)
1 . 2 . 3 . 3 . 1 . اور ی تا قم ی د
روظنم اور ی تا ی دنتسه هک مکح زاوج یا ناللسم صاصق زاوج مدع رد
ربارب مذ ی قم ار ی د هب
ندوب داتعم ناللسم
رب اتق مذ ی تخاس ه ا ؛دن دننام اور ی ت قداص ماما )ع(
ماگنه ی هک زا ا ی نابش
ۀرابرد مکح هتشک ندش درم مذ ی سرپ ناللسم طسوت ی
هد دش
؛ :دومرف ماما
«
َل ا
ُی
َتق
ُی ِب
ِه
ِإ ، یَّل
َا ا ن
َّی
ُک
َنو
ُم
َت
َع
ِّو ل
ِل ا
َقل
؛ ِیت ناللسم
،اتاق صاصق ن ل ی
،دوش ا رگم ی هکن هبمذ ابها نتبشک هبب تداع
دشاب هتشاد .»
ر او ی تا روکذم زا هن دانسا دنرادروخرب هناگ
، هب اما بس بسررب اهنت راصتخا ی
ار دنبس ود
م رکذ ی نک ی م سررب هک ی لاجر ی ناگود دانسا ۀ
تن ار دنبس ندوبب قبثؤم روکذبم ی
هبج بم ی دبهد .
تسخن ی ن هعبرا تک رد دنس و
شلا یئاسو ی
هع ا ی ن هنوگ :تسا
« نب دلحم ی
وقع دبلحم نبع
نب ی ح یی دلحم نب دلحا نع لع نع
ی عالبسا نع نابأ نع مکحلا نب ی
ا ابضفلا .»
م زا بی نا
وار ی نا هک تسا هشقانم دروم نابا طقف روکذم دنس اب
هجوت هب وار ی و ورم ی هنع وا ا ناب نب
نالثع رلحلأا لجبلا ی تسا ( ئوخ ی
، 1051 ق ، ج 1 : 160 - 160 رابرد .) ۀ تقاثو وا رظن ود بی ه
حرطم
؛تسا خرب ی نوچله ش ی خ عض ار وا قودص ی
ف اد تسن ا دن
، اما رثکا ی
،ت نوچله نببا
،دواد شک ی
، لح ی و ئوخ ی وا ار هقث و لوبقم تبسناد ه ا دبن بنبا(
،دواد 1919 : 12 - 11 ؛ ئوبخ ی
،
1051 ق ، ج 1 : 161
؛ لح ی
، 1011 :ق 22 - 21 اربانب .) ی ن اب هجوت هب ماقا ۀ لدا ۀ ربتعم ربب ثوت بی ق
وا طسوت لاجر ی نو دقتعم و رثکا ی ت لاجر ی نو لائاق ن م ی ناوت رظن ۀی وت ثی ق جرت ار وا ی
ح .داد
دنس د ی رگ ترابع زا تسا لح ی د ز نب ی دا نبب دلحا نع هعالس نب دلحم نب نسحلا نب
للا نسحلا ی
لث ی شب نب رفعج وأ نابأ نع ی
ر عالسا نع ی
ا نب اضفلا . رد دنس روکذبم ا هبچرگ
وار ی نا ناگراهچ ۀ لوا ی ه نآ فقاو ی دنا
، رد اقن دح ی ب قثوم هتخانش دش ه ا دن ( شاجن ی
، 1050 :ق
192
؛ لح ی
، 1011 :ق 01
؛ سوط ی
، 1010 :ق 190 - 199 ئوخ .) ی راببرد ۀ نبسحلا نبب دبلحا
للا ی لث ی اتک رد هک اه
ی لاجر ی هب ثوت تحارص ی
ق تسا هدشن
، دراد رواب اب
هجوت هبب نئاربق
دلحا نب نسحلا نب عالسا ی ا تسا هک شاجن ی وا ار ثوت ی ق هدرک و اور ی شت ار لوبقم هتسناد
تسا ( ئوخ ی
، 1051 ق
، ج 6 : 211 .)
1 . 2 . 3 . 2 . اور ی تا لها تنس
اور ی تا پ ی ربما ملاسا )ص(
ی ا لئا ۀ ب اها ی ت )ع(
دمآ تنس اها عبانم رد هک دنتسه ه ا
؛دن دبننام
اور یت ی هتس حاحص رد هک
، لع ماما زا ی
ع مابما هبک تسا هدش اقن فلتخم دنس هس اب
، ار نآ
حص زا ی هف ا ی ب ی نا درک ه ا دن پ فرط زا هک ی
ربما مرکا )ص(
هب ا ی ناش سر ی هد ماما .دوب دبندومرف
:
«
َل ا
ُی
َتق
ُی
ُم
ِلس
ٌ ِب
َک
ِیا
؛ عر ناللسم
، رد رببارب رفابک صابصق ن بل ی دوبش
» ( بغلاب ی
، 1025 ق ، ج 1 :
102 ) . نبا و ابنح نب دلحا ن هجام
ی ز هب طساو ۀ نبا رلع اور یت ی
، اور دبنناله بی
ت روکذبم
، زا
پی ربما مرکا )ص(
درک اقن ه ا دن هک اور ی تا ا رد ددعتم بی
ن مز ی هبن ابص ار ن لابلعلازنک ح بی
ز
تسا هدروآ (
غلاب ی
، 1025 ق ، ج 1 : 102 ).
1 . 2 . 3 . 1 . عمج دنب ی اور ی تا طرش ی ت واست ی د ین ی
اور ی تا طرش ی ت واست ی د ین ی نوگ ود رب ۀ
لصا ی ی نع ی اور ی تا ش ی هع اور و بی تا تنبس ابها
سقت ی م م ی دوش اور . ی تا ی سفت عبانم رد هک ی
ر ی اور و یی بش ی هع دبش ابقن ه ا
دبن
، هتبسد هبس هبب
اور ی تا طم واست تبثم قل ی
د ین ی
، اور ی تا فان قلطم ی اور و ی تا قم ی د بسقت ابباق ی
م .دنتبسه
اهقف ی ش ی
،هع للاد علج اب ی
ب ی ن اور هتسد هس ی
تا ش عبانم رد هدمآ ی
،هع اور ی تا قم بی د هبک ار
ناللسم صاصق زاوج رد
ربارب مذ ی قم ار بی د هبمذ ابها ابتق ربب ناللبسم ندوبب دابتعم هبب
م ی
،دنزاس ب علج رب دهاش ی
ن ور ود ای تا فان و تبثم قلطم ی
تسناد ه ندبش هتشک ۀلئسم رد و
مذ ی هب ائاق ،ناللسم طسوت
صفت ی ا دش ه ا دن
؛ ی نع ی بمذ ابتق رب تداع تروص رد ناللسم ی
،
صاصق م ی
،دوش غ رد هن ی ر تروصرد هتبلا ؛تروص نآ ی
هک اب ،دشاب زاجم ناللسم صاصق بی
د
د ۀی ب دازام ی ن مذ و ناللسم ی
، ابتاق ناللسم هب بی
ا وا هبب ل بی ا ی سپبس و دوبش تبخادرپ وا
نارکنل( دوش هتفرگ صاصق ی
، 1915
، ج 1 : 191 .)
1 . 2 . 2 . ینید یواست تیطرش مدع تایاور
نارسفم فنح ی ن ی ز ارب ی تابثا رظن
،دوخ هب اور ی تا للادتسا درک ه ا و دن اور ی تا ا رد ی ن مز ی هن
سقت اباق هدلع عون ود هب ار ی
م م ی دنناد :
1 . 2 . 2 . 3 . اور ی تا رص ی ح
اور ی تا م ددعت رص و ی ح رد اور ربتعم عبانم یی
صابصق زاوبج ربب هک دنراد دوجو تنس اها
ناللسم رد ربارب مذ ی تللاد ا .دنراد ی ن هنوگ اور ی تا ار م ی ناوت سقت هتسد ود هب ی
م :درک
1 . 2 . 2 . 3 . 3 . اور ی تا هماع
نآ زا روظنم
، داحا یث ی دلع اتق ره رد صاصق قلطم زاوج رب هک دنتسه ی
تللاد هبک دنراد
زاوج صاصق ناللسم رد ربارب مذ ی ن ی ز داحا زا ی ب تسا هدافتسا اباق روکذم
، ز ی ار دروبم رد
ن روکذم ی ز دلع اتق ی و تسا هتفرگ تروص ناللسم طسوت ابب
هبجوت اور موبهفم هبب بی
تا
اب ،روکذم ی
د .دوش عقاو صاصق دروم روکذم اتق رد
ا ی ن مز ی
،هن اور راهچ ی
ت زا پ ی ربما مربکا
)ص(
اقن دش ه ا دبن ( ،صابصج 1050
ق
، ج 1 : 100 ) دبننام ؛ ای هبکن اور رد ی بت ی
، رهوببا ی هر زا
پی ربما ملاسا )ص(
اقن هدرک هک تسا ای
،ناش ماگنه ا ی دار هبطخ حتف
،هکم دندومرف :
«
َاَل
َو ا
َم ن
ُقِت
َی َق
ِتی
ًلا َی
َو
ِلُّی
ُه ِب
َص ی
ِر
َّنلا
َظ
َر ی
ِن َب ی
َن َا ن
َّی
َتق
َّص َا و
َی
ُخأ
َا
ِّدلا
َی
؛ َة هاگآ شاب ی د سک ره !
، د ی رگ ی ر هبب ا
لو دناسرب اتق ی
لوتقم
، بی چ ود ن ی ز
، خم ی تسا ر
؛ صاصق دنک ی د ا ی گب ه بی در .»
بفنح ی ،ابه ابب
هجوت اور مولع هب ی
تا روکذم
، دقتعم دن روکذم مولع
، فان ی ره ق هنوگ ی د وجو رد طرش و
صاصق
، واست طرش هللج زا ی
د ین ی ( تسا
،صاصج 1050
ق
، ج 1 : 100 ).
س ود روکذم تیاور دن
ترابع هک دراد دنا
:زا
« عازوا ی نع ی ح یی با نب ی ثک یی ر هملیس نیع
با نع ی رل ی ر
» ّ
« عسوبا ی د ربقملا ی رش وبا نع ی
ح بعکلا ی لوسر نع
».للها
1 . 2 . 2 . 3 . 2 . اور ی تا هصاخ
اور ی تا ی هب هک روط صاخ ب رظان ر زاوج مذ ربارب رد ناللسم صاصق ی
دبنا بفنح ناربسفم . ی
،
شش اور ی تا صاخ ار رکذ درک ه ا دن هک بخرب ی
، پ زا بی بما ر ملابسا )ص(
و بخرب ی د ی ،ربگ زا
هباحص لوقنم دنتسه .
رد اور ی تا هناگود ا ی فلتخم دنس ود اب هک
، پ زا ی ربما مربکا )ص(
دبش ابقن ه ا
،دبن هدبمآ
تسا :
«
َا
َّن
َّنلا
ِب
َّی
َص
َّل ی
ُهعللا
َع
َلی
ِه
َو
َس
َّل
َ َا
َق
َلا
ُم
ِلس
ًام یِب
ِا
ِّم عی
َو یَق
َلا َا یَن
َا ا یَح
ُّق یَم
َو ن یَّی ی ِب
ِا
َّم یِت
»ِه
؛
ر لوس مذ ربارب رد ار اتاق ناللسم للها ی
:دومرف و درک صاصق
« ربب سبک ره زا رتراوازس نم
افو ی متسه همذ اها دهع هب
» (
،صاصج 1050
ق
، ج 1 : 100 .)
رد خرب ی اور ی
،تا لع ماما ،رلع زا ی
)ع(
دوعسم نبا و هدمآ
تسا :
«
ُقِت
َی
ُملا ِلیس
ُ
ِاب ِّایل
ِّم ؛ِی
یم صاصق یمذ ربارب رد ناللسم دوش
» ( ج
،صاص 1050 ق
، ج 1 : 100 .)
و رد خرب ی د ی
،رگ زا لع ماما ی )ع(
دوعسم نب للهادبع و لوقنم
تسا :
«
ِإ
َذ
َق ا یَت
َی َی
ُه
ِلو یی
ًا َا و
َن
َر
ِنا ی
ًا ُق
ِت
َی ِب یسک رگا ؛ِه ی
یدوه بی بسم ا ی دبش دبهاوخ صابصق دبشکب ار یح
» ( ،صابصج
1050 ق
، ج 1 : 100 ).
1 . 2 . 2 . 2 . اور ی تا وأت ی ل ی
نارسفم فنح ی
، دندقتعم اور ی تا طوبرم هب مدع زاوج صاصق ناللسم رد رببارب بمذ ی
، ابباق
وأت ی ا دنتسه . نارسفم فنح ی
، هب و بی هژ صابصج
، تبسد ود ه اور بی تا ار لاد ربب مدبع زاوبج
ناللسم صاصق رد
ربارب مذ ی م ی دناد و دقتعم هک تسا اور
ی تا
،روکذم وأت اباق ی ا .دنتسه
1 . 2 . 2 . 2 . 3 . وأت ی ل اور ی تا فن ی صاصق قلطم روکذم
ای ن گ هنو اور ی تا اور ی تا ی دنتسه هک زا پ ی ربما مرکا )ص(
، ا ابب بی ن نولبضم
، دبش ابقن ه ا
دبن :
« اَل
ُی
ُیَتق
ُم
ٌنِمؤ وَا
ٌ ِلسُم عرِیاَکِب
َو َل ا وُذ
ٍدهَع ِی ی
ِ ِدهَع
؛ نمؤم بی ناللبسم ا رد
رببارب هتبشک رفابک
ن ل ی دوش هتشک ،دوخ دهع نامز رد دهاعم هن و م
ی دوش
» (
،صاصج 1050
ق
، ج 1 : 100 .)
سفم نار فنح ی
، هب و ی هژ بفنح صاصج ی
، اوردبندقتعم ی
ت روکذبم
، طاببترا ی صابصق هبب
ناللسم رد ربارب مذ ی ات درادن ای هکن اور زا ی ت روکذم
، ناللسم صاصق زاوج مدع رد
رببارب
مذ ی ا طابنتس دوش .
،اهنآ اور بی ت وأبت هبب ار روکذبم ی
تلا جوت و ی تابه فبلتخم دبندرب
هبک
مهم رت ی ن جوت ود اهنآ ی
ه تسا
؛ ی ک ی ا ی کن ه اور ردص ی ت روکذم
، نبم ی رب ای هکن پ ی ربما دوبمرف
،
اتق اه یی لهاج نامز رد هک ی
ت ن صاصق اباق ملاسا زا سپ دنداتفا قافتا ی
،دنتس نآ ربب دهاش
اور هک تسا ی
ت روکذم
، طابترا ی هب صاصق ناللسم رد ربارب ات درادن رفاک ای
هکن دوش بحب
برح ،رفاک زا دارم هک ی
تسا یا مذ ی . دهاش د ی رگ ا ی ن تبسا بخروم هبک ا
ن ،دنتبشون اور
بی ت
روکذم
، بطخ ماگنه ۀ
عقوم و هکم حتف ی
ا ی دار هک تسا هدش درم
ی بق زا یل ۀ ،هعازخ دربف ی زا
بق یل ۀ ذه ی ا هب ار لهاج نوخ زا نتفرگ ماقتنا رطاخ ی
، .دنابسر ابتق هب نبیازا
ور پ بی ربما )ص(
هک دندومرف رگا
صخش ی
، لهاج رد ی ت سک رفک لاح رد و ی
،دبشاب هتبشک ار سبپ
ملابسا زا
،
سک ی وا ضرعتم درادن قح دوش
گب صاصق وا زا و ی
در .
جوت ی ه د ی رگ ا ی ن هک تسا ا
هچرگ ذپب ی ر ی
،م اور ی ت ناللسم صاصق ،روکذم رد
ربارب رفاک
ار ب ی نا م ی دنک اتق مکح و اه
ی قافتا ب هداتفا ی ن ب ار رافک و ناناللسم ی
نا م ی
؛دنک اور ابما بی ت
ب روکذم ی هناگ زا مکح ناللسم صاصق رد
ربارب مذ ی زا دارم و تسا رفاک
رد اور ی ت
،روکذم
رفاک برح ی ی ا دهاعم تسا
، ز ی ار اور ی ت بطخ رد روکذم ۀ
هکم حتف ای
دار هدبش و مبکح ،هبمذ
هکم حتف زا سپ
، رشت ی ع .تسا هدش نیازا
ر و ماگنه نآ رد
، برح رافک طقف ی
ی ا .دبندوب دهاعم
مادا زا هتبلا ۀ
اور ی ت روکذم
، هدافتسا م ی دوش رفاک هک
، اور رد ی ت روکذبم
، رفابک رد ربصحنم
برح ی تسا
، ز ی ار مادا رد ۀ اور ی
،ت للج ۀ
«
ِف ٍدهَع وُذ ا ل َو ی
هِدهَع » رب للج ۀ
« اب ل
ُی ُاب تق ٌنِمؤبم
ٍرفاکِب » .تسا هدش فطع اب
هجوت هب ای هکن فوطعم
، ا رد اقتسم ی
اف ی ن شدارم ی تس ن و ی زا هب
لض نتسناد ردقم ی
ر دراد هک عجرم نآ لض ی
،ر ع فوطعم رد لی
ه .دبشاب روکذبم ابب
هبجوت هبب
ای هکن مولعم
،تسا رفاک ی دهاعم هک
، رد ن صابصق شرببارب بل
ی ،دوبش ببرح رفابک ی
تبسا
،
اربانب ی ن لع فوطعم رد ی
ه ن ی ز رفاک زا دارم ی
رد نمؤم هک صابصق شربارب
بلن ی ،دوبش رفابک
برح ی دوب دهاوخ
، هن رفاک مذ ی .
1 . 2 . 2 . 2 . 2 . وأت ی ل اور ی تا فن ی ربارب ی نوخ ناملسم و ک رفا
تسل ة مول اور: ی تا ی هک دنتسه ابب
ا بی ن بعت بی
،ر دبمآ ه ا دبن :
« َنوُمِلیسُملَا َت
ُؤُیایَکَت
ِل ُهُئایَم نوبخ ؛
اب یواسم ،ناناللسم ی
دک ی رگ تبسا
» ( ،صابصج 1050
ق
، ج 1 : 100 اور موبهفم .) بی
ت ا بی ن
تسا واسم ناناللسم نوخ هک ی
ن رافک نوخ اب ی
تس اور زا روکذم للادتسا . ی
ت صابصج ار
فنح ی ناسک هب ی اللع زا ی رظن فلاخرب هک تسا هداد تبسن تنس اها ۀی
فنح ی ،ابه دابقتعا
ناللسم صاصق زاوج مدع هب رد
ربارب مذ ی دنراد (
،صاصج 1050
ق
، ج 1 : 100 ).
تایاور عون نیا هیجوت ماقم رد
، فنح نارسفم ی
،ه هب و ی هژ صابصج (
،صابصج 1050
ق
،
ج 1 : 101 ) ، ائاق دنا
، اور ی ت درادن فلاخم موهفم ،روکذم
، ز ی ار ًلاوا تحا ی هب جا فلاخم موهفم
